Жағдайдан кету, оның маңыздылығын төмендету стратегиясы

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 45 бет
Таңдаулыға:

Ө. Сұлтанғазин атындағы Қостанай мемлекеттік педагогикалық университеті

Психологиялық және педагогикалық факультеті

Психология және дефектология кафедрасы

Үсенова Шаттық Нұртайқызы

ЖАСӨСПІРІМДІК ЖАСТАҒЫ ТЕМПЕРАМЕНТ ПЕН КОПИНГ - МІНЕЗ - ҚҰЛЫҚТЫҢ ӨЗАРА БАЙЛАНЫСЫ

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

5B010300 ПЕДАГОГИКА ЖӘНЕ ПСИХОЛОГИЯ

Қостанай 2020

МАЗМҰНЫ

Кіріспе . . .

1. Жасөспірімдік жастағы темперамент пен копинг - мінез - құлықтың өзара байланысының теориялық аспектілері

1. 1 Қазіргі заманғы психологиядағы темперамент және копинг - мінез - құлық ұғымдары туралы түсінік . . . 5-15

1. 2 Темперамент және копинг - мінез - құлықтың жасөспірімдерде көріну ерекшеліктері . . . 16-25

1. 3 Темперамент түрлері мен копинг - мінез - құлықтың өзара байланысы . . . 26-33

2. Жасөспірімдік жастағы темперамент пен копинг - мінез - құлықтың өзара байланысын анықтау бойынша тәжірбиелік - эксперименттік негізі

2. 1 Эксперименталды зерттеу жұмысын ұйымдастыру . . . 34

2. 2 Жасөспірімдік жастағы темперамент пен копинг - мінез - құлықтың өзара байланысын анықтау әдістері мен әдістемелері . . . 35-39

2. 3 Жасөспірімдік жастағы темперамент пен копинг - мінез - құлықтың өзара байланысының нәтижелері . . . 39-

Қорытынды . . .

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі . . .

Қосымша . . .

КІРІСПЕ

Зерттеу жұмысының өзектілігі:

Тұлғалық ерекшеліктер әр адамның өмірінде маңызды рөл атқарады, олар субъектінің мағыналық бағыттылығының негізін құрайды. Қазіргі заманғы адамның күнделікті өмірі барлық мүмкін болатын қиындықтар мен уақытылы және тиісті шешімдерді талап ететін қиын, күрделі жағдайларға толы. Сонымен қатар, есею кезеңде жасөспірім эмоционалдық, сондай-ақ интеллектуалдық тұрғыдан әртүрлі проблемаларға, бейімделу әлеуетінің төмендеуіне әкелетін бірқатар стресстік факторларды бастан кешіреді. Жасөспірімдік жастағы стресс мәселесі мен стреске төзімділіктің ерекшеліктерін талдау даму психологиясының, сондай-ақ эмоциялық жағдайлар психологиясының өзекті міндеттерінің бірі болып табылады. Қазіргі уақытта, өмір қарқыны жыл сайын өзгеруде, мектептегі, үйде де балаларға эмоционалдық және ақпараттық жүктеме артқан сайын, эмоциялық тепе-теңдікті сақтай отырып, қоршаған ортаның өзгермелі жағдайларына бейімделу қиындай түсуде. Мұның бәрі психологиялық стресс проблемасына ерекше назар аударады. Және бұл жерде жасөспірімдер ерекше орын алады. Сонымен қатар, стрессті жеңуге бағытталған стратегиялар "копинг"деп аталады. Яғни, копинг-мінез-құлықтың қалыптасуы жасөспірімдік кезеңіне келеді, ол кейіннен тұлғаның өмірлік стилін анықтайды. Осыған байланысты жасөспірімдік кезеңдегі өмірлік қиын жағдайларды шешудегі ресурстардың рөлі туралы мәселе ашық күйінде қалып отыр. Оның айқын фактісі ретінде адамның психологиялық ерекшеліктері өмірлік қиын жағдайдағы мінез-құлқына әсер ететін айтуға болады. Қазіргі уақытта копинг-мінез-құлық мәселелеріне деген қызығушылықтың өсуі байқалады. Атап айтқанда, И. В. Арендачуктың копинг-мінез-құлықпен өзара байланыста жеке тұлғалық өзін-өзі реттеуі зерттелетін жұмыстарын атап өтуге болады.

Копинг-стратегиялар кез келген жас кезеңінде субъектінің психологиялық әл-ауқатының, денсаулығының және қызметінің табыстылығының маңызды предикторы болып табылады. Жасөспірімдер жасындағы копинг-мінез-құлықты зерттеу стресстік жағдайда жасөспірімдердің мінез-құлқын болжау проблемасымен тікелей байланысты және девиантты мінез-құлықты бақылауға, алдын алуға және түзетуге бағытталған стратегияларды әзірлеу үшін маңызды болып табылады.

В. А. Бодрова, Е. А. Скиннер, М. Дж. Циммер-Гембек көзқарастарына сәйкес, тұлғаның онтогенезіндегі копинг-мінез-құлықтың қалыптасу процесі дискреттік сипатқа ие және оның дамуындағы кезекті кенет өзгерістер жасөспірімдер жасына сай келеді. Пайдаланылатын стратегиялар - бұл тұлғаның психологиялық денсаулығының және оның одан әрі өмір жолының табыстылығының алғышарты болып табылады . [37]

Тұлғаның копинг-мінез-құлқының мәселесі теориясын шетелдік (Дж. Амирхан, А. Биллингс, Дж. Вебер, К. Карвер, Р. Лазарус, Л. Мерфи, Р. Моос,

К. Накано, С. Фолкман) сондай-ақ, отандық (Л. И. Анциферова, Р. М. Грановская, А. М. Гришин, Л. Г. Дикая, В. И. Долгова, В. Г. Каменская, В. Л. Китаева-Смык, О. В. Кружкова, Т. Л. Крюкова, А. В. Либина, А. В. Махнач, С. К.

Нартова-Бочавер, И. М. Никольская, И. Г. Малкина-Пых, И. В. Тухтарова, Е. А. Сергиенко, Н. А. Сирота, Х. А. Хазова және т. б. ) психологтармен ұсынылған болатын. [16 ]

Сонымен қатар, бұл туралы өз зерттеулерінде Л. И. Вассерман, Н. И. Ветрова, Т. О. Гордеева, Р. М. Грановская, Ю. А. Еремина, Г. С. Корытова, Т. Л. Крюкова, С. К. Нартова-Бочавер И. М. Никольская, М. А. Одинцова, Е. А. Сергиенко, А. В. Смирнова, Н. А. Сирота, И. П. Стрельцова, Е. А. Шепелева, В. М. Ялтноский т. б атап өтеді. [ 20]

Қазіргі кезеңде копинг-мінез-құлық феноменологиясының қалыптасу кезеңінде (синонимі мінез-құлықты еңсеру) адамның өмірлік қиындықтарды, ішкі кернеулерді және ыңғайсыздықты жеңуге көмектесетін бейімделу іс-әрекеттерінің кешені болып табылатын саналы мақсатты әлеуметтік мінез-құлқы түсіндіріледі.

Мінез-құлықты еңсеру жеке адамның ортаға бейімделуін арттыруға бағытталған жеке және ортақ копинг-ресурстар негізінде нақты іс-әрекеттер-копинг-стратегиялардың жиынтығы арқылы қалыптасады және айқындалады. Копинг-стратегиялардың жалпы тізімі 400-ден астам позицияны құрайды. Зерттеулердің көпшілігін жинақтау және ретке келтірудің алуан түрлілігі, копинг-стратегиялардың жеке тұлғаның әр түрлі бытыраңқы классификациялар негізінде орналасқан деңгейлік белгілері көрініс тапты. [20]

Копинг-мінез-құлық туралы ғылыми зерттеулердің жеткілікті болуына қарамастан, зерттелетін феноменнің түрлі аспектілері таласты мәселе және нашар құрылымданған болып қала береді. Бірлескен мінез-құлық мәселесі бойынша жүргізілген талдау темперамент түрі, жетістік мотивациясы, бақылау локусы, жауапкершілік және эмпатия сияқты копинг-мінез-құлықты таңдауға әсер ететін жеке-психологиялық, тұлғалық сипаттамаларды бөліп көрсетуге мүмкіндік берді. Және де бұл біздің зерттеу тақырыбын таңдауымызға негіз болды.

Зерттеу тақырыбы: Жасөспірімдік жастағы темперамент пен копинг - мінез - құлықтың өзара байланысы.

Зерттеу нысаны - жасөспірімдік жастағы темперамент пен копинг - мінез - құлық.

Зерттеу пәні - жасөспірімдердің темперамент пен копинг - мінез - құлқының байланысы.

Зерттеу жұмысының мақсаты - жасөспірімдердегі темперамент пен копинг - мінез - құлықтың өзара байланысынын анықтау.

Зерттеу міндеттері:

қазіргі ғылыми әдебиеттердегі темперамент және копинг- мінез - құлық ұғымдарын және олардың байланысын талдау.
жасөспірімдерде темперамент пен копинг - мінез - құлықтың өзара байланысын зерттеу әдістерін таңдау.
жасөспірімдерде темперамент пен копинг - мінез - құлықтың өзара байланысын эксперименттік зерттеуді ұйымдастыру және жүргізу.
жүргізілген зерттеу нәтижелерге(деректерге) сүйене отырып, қорытынды шығару.

Зерттеу болжамы:

Жасөспірімнің белгілі бір мінез ерекшеліктері стресстік жағдайларға реакцияның түрі мен бағытын анықтайды және оның копинг-мінез-құлқына әсер етеді. Сонымен қатар белсенді-конструктивтік копингті көбіне холерик және сангивик темпераменттері таңдайды, пассивті-конструктивті копингті сангвиниктер, пассивті-деструктивті копингті флегматиктер және меланхоликтер, ал белсенді-деструктивті копингті холерик темпераменттері таңдайтыны анықталды.

Зерттеу әдістері: тест, анкета, талдау, әңгімелесу, жинақтау, психологиялық эксперимент.

Зерттеудің теориялық маңыздылығы: бұл зерттеу материалдарын жасөспірімдермен жұмыста психологтар, мұғалімдер, тәрбиешілер, қосымша білім беру педагогтары қолдана алады.

Зерттеудің практикалық маңыздылығы: Жасөспірімдік жастағы копинг-мінез-құлықтың ерекшеліктерін зерттеу әдістері мен әдістемелерін құрылымдаудан тұрады. Жасөспірімдер жасындағы копинг-мінез-құлықты қалыптастыру бойынша психологиялық - педагогикалық жұмысты ұйымдастыру және жүргізу бойынша психологтарға, педагогтарға, тәрбиешілерге және ата-аналарға ұсыныстар қарастырылады.

1. ЖАСӨСПІРІМДІК ЖАСТАҒЫ ТЕМПЕРАМЕНТ ПЕН КОПИНГ - МІНЕЗ - ҚҰЛЫҚТЫҢ ӨЗАРА БАЙЛАНЫСЫНЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ

1. 1 Қазіргі заманғы психологиядағы темперамент және копинг-

мінез - құлық ұғымдары туралы түсінік.

Барлық адамдар өз мінез-құлқының ерекшеліктерімен ерекшеленеді: біреулері жылдам, жігерлі, эмоционалды, ал біреулері баяу, тыныш, сабырлы, тұйық, жабық болып келеді . Сезімдердің пайда болу жылдамдығында, тереңдігі мен күшінде, қозғалу жылдамдығында адамның жалпы ұтқырлығы, оның темпераменті көрінеді - адамның барлық іс-әрекеті мен мінез-құлқына өзіндік бояу беретін жеке қасиет.

Темперамент тұлғаның ең маңызды қасиеттерінің бірі. Осы саладағы ең кешенді зерттеулер И. П. Павлов бастаған және В. Д. Небылицын, Б. М. Теплов, В. М. Русалов, П. В. Симонов, Г. Айзенком, Я. Стреляу, Д. Греем, М. Закерман және т. б. ғалымдармен жалғастырған жұмыстар болып табылады. [41]

«Темперамент» ұғымы, ғалымдардың пікірінше, латынның «temperamentum» сөзінен шыққан, ол орыс тіліне «бөліктердің тиісті арақатынасы» деп аударылған. Темпераменттің мұндай ескірген атауы қазіргі заманғы білімге толық сәйкес келмейді, бірақ соған қарамастан, ол организмдегі сұйықтықтардың белгілі бір арақатынасы ретінде түсінілетін оның табиғи негізі туралы ежелгі идеяны аз немесе жеткілікті түрде көрсетеді. Уақыт өте келе, алдымен медицинада қолданылған темперамент ұғымы өзінің мазмұнын психологтар жүгінген кезде өзгертті, ал қазір темпераменттің ғылыми-психологиялық анықтамасының бұл сөзді орыс тіліне аударумен ешқандай байланысы жоқ. [40]

Қазіргі уақытта темперамент - бұл психикалық процестердің динамикалық сипаттамаларын, жағдайлары мен адамның іс-әрекетін, атап айтқанда, олардың энергиясын, күшін, жылдамдығын, қарқынын, пайда болу, аяқталу, ауысу процестерінің динамикасын және олар жүзеге асырылатын жалпы эмоционалды фонды сипаттайтын психофизиологиялық қасиеттер жиынтығы болып есептеледі.

Темперамент туралы ілімнің негізін салған ежелгі грек дәрігері Гиппократ (б. э. дейінгі V ғ. ) болды. Гиппократтың пікірінше, адамның тәнінде төрт түрлі сұйықтық болады, олар: қан, шырын, сары және қара өт. Олар дұрыс араласса, адамның дені сау, дұрыс араласпаса, сырқат болады. Организмді сұйықтардың біреуінің басым болуы адамның темпераментін анықтайды. Сұйықтардың аттарына қарай қойылған темперамент атаулары: холериктік темперамент - холе (өт), сангвиниктік темперамент - сангве (қан), флегматиктік темперамент - флегма (шырын), меланхоликтік темперамент -мелан-холе (қара өт) . Бұл сұйықтықтардың қоспасы Гиппократ бекіткен және темпераменттердің негізгі түрлерінің негізінде жатыр. Осы психологиялық тағылымды арқау ете отырып, ежелгі дүние дәрігері Клавдий Гален алғашқы рет темперамент түрлеріне ғылымдық сипат берген болатын. [39]

Гиппократ - Гален бойынша типтер

Темперамент белгілері

Гиппократ - Гален бойынша типтер: Холерик

Темперамент белгілері: импульсивтілік, агрессивтілік

Гиппократ - Гален бойынша типтер: Флегматик

Темперамент белгілері: әлеуметтен шектелген, тұйық

Гиппократ - Гален бойынша типтер: Меланхолик

Темперамент белгілері: көңілсіз, әлсіз, ұялшақ

Гиппократ - Гален бойынша типтер: Сангвиник

Темперамент белгілері: қозғалғыш, өзіне сенімді

Әр түрлі темперамент түрлерін қарастыруға кіріспес бұрын, біз ең жақсы немесе нашар темперамент жоқ екенін бірден атап көрсетеміз - олардың әрқайсысының оң жақтары бар, сондықтан негізгі күш темпераментті өзгертуге бағытталмауы қажет (темпераменттің туа біткен табиғатына байланысты мүмкін емес), бірақ оның жағымсыз жақтары мен артықшылықтарын және деңгейлерін ұтымды пайдалануға бағытталуы тиіс. Бұл темпераменттің негізгі түрлері, ең алдымен, эмоциялық жағдайлардың пайда болу динамикасы мен қарқындылығы бойынша өзара ерекшеленеді. [4]

Темперамент жеке тұлғаға тән ең тұрақты маңызды ерекшеліктерден құралады. Ол адамның жүріс-тұрысынан, оның өзіне және қоршаған әлемге деген қатынасынан білінеді. Темперамент- бұл қарым- қатынанс жасау барысындағы сыртқы ортаға, айналадағы жағдайға деген психикалық реакцияның сипаты. Осыған байланысты, темпераменттің 4 типін ажыратып көрсетеді, яғни олар меланхолик, сангвиник, флегматик және холерик типтері.

Сангвиник. Сангвиник үшін не тән? Олар жоғары дәрежелі әрекетшең адам, дегенмен, бұл әрекетшеңдік оның белсенділік қасиетіне сай, қозу мен тежелуі тепе-тең. Назарын тартқанның бәріне араласа кетеді, ым-ишарасы мен қозғалыс қимылдары мәнерлі, шапшаң. Сәл нәрседен қарқылдап күледі, болмашы себептен көңілі қалып, мүңаяды. Бет-жүзінен көңіл-күйі, заттар мен адамдарға болған қатынасы білініп тұрады. Сезіміталдығы өте жоғары, сондықтан ол оншама әсері болмаған дыбыстар мен жарыққа елеңдей бермейді. Мұндай адам көтеріңкі белселділікке ие, жұмыс қабілеті мен қуатының жоғары болуынан жаңа іске қаймықпай кіріседі, ұзак, уақыт талып-шаршамастан қызметін жалғастыра алады. Зейінін таңдаған объектіне тез шоғырландырады, тәртіпті, қажет болса, өзінің ырықсыз әрекеттері мен сезімдеріне тоқтау, тиым бере алады. Әрекеті жедел, ақылы-ойы икемді, тапқыр, сөйлеу қарқыны шапшаң. Сезімдері, көңіл-күйі, қызығулары мен ниеттері өзгерген жағдайға байланысты жеңіл ауысьш отырады. Сангвиник төңірегіндегілермен тіл табысқыш, жаңа талаптар мен жағдайларға икемшіл. Қиналмастан бір істен екіншісіне ауыса алады, қажет болса, қайта үйреніп, жаңа дағдыларды қабылдауға шебер. Әдетте, бұл типті адам өткені мен болашағын болжастыруда өзінің субъектив пайымдауларының жетегінде қалып қоймай, көбірек сыртқы әсерлерді объектив бағамдауға бейім, экстраверт. Сангвиникте қуаныш, қайғы, бауырмалдық және бейімсіздік сезімдері тез пайда болады, бірақ оның сезімдерінің барлық көріністері тұрақсыз, ұзақтығы мен тереңдігімен ерекшеленбейді. Олар тез пайда болады және тез жоғалады немесе тіпті керісінше ауыстырылуы мүмкін. Сангвиниктің көңіл-күйі тез өзгереді, бірақ жақсы көңіл-күй басым болып келеді. [36]

Холерик. Сангвиник сияқты холерик үшін де жоғары реактивтілік пен белсенділік, тез реакция қарқыны тән. Бірақ реактивтілік белсенділіктен басым. Бұл темперамент өкілі тездігімен, шапшаңдығымен, ұстамсыздығымен, тым қозғалғыштығымен ерекшеленеді. Оларда психикалық процестер шапшаң өтеді. Күйгелектік сондай адамдарға тән. Ол жұмыс істеуге жақсы қарқынмен кірісіп, күші таусылғанда оны тастап кете береді. Адамдармен қарым-қатынаста тынымсыз, агрессивті, шамданғыш болып келеді. Сондықтан холерик болған жерде ұрыстар жиі болады. Холерик темпераментінің жағымды жағы - энергия, белсенділік, құштарлық, инициативтік. Жағымсыз жағы - ұстамсыздығы, қаталдық, қатаңдық, шамдану, ыза. Мысалы, кіші холерик оқушыдан талпыныс пен құштарлық ерекше көзге түседі. Тіпті партада мұғалімді тыңдап отырған холериктіанық мимика мен энергетикалық белгілер арқылы ажыратуға болады. Тақтада жауап бергенде, кіші оқушы бір аяқтан екіншісіне ауыстырып тұрады, өте жылдам жауап береді. Ондайлар тез істеуге, үлкен өзгерістерге құлшынып тұрады. Міне, мұғалім кезекшіні бор әкелуге жіберді делік, ол жиналып барғанша, холерик оқушы орнынан тұрып борға өзі жүгіріп кетеді. Бұл оқушы әр нәрсеге құштар, істі бастағанда, оны өте тез және беріліп істейді де, түрлі кедергілерден жеңіл өтеді. Ол өте ұстамсыз, өте қарапайым қиыншылықтар үшін күйіп-піседі, мұғалімдер мен ата-аналарына айқайлап сөйлейді. Бірақ ол агрессиялық күйден қайта қалпына келгенде, олай істеуге болмайтынын түсінеді, сонда да ол өзіне ештеңе істей алмайды. Оның ұстамсыздығы оған көп кедергі жасайды және ол үнемі достарымен ойын үстінде ұрсысып, мұғаліммен сабақ үстінде ұрсысады.

Меланхолик - бұл типтің өкілдері аса сезімтал соның салдарынан жаны тез жараланғыш келеді. бірақ күшті және тұрақты эмоциялық қозумен ерекшеленеді. Меланхоликтер тұрақты, ұзақ көңіл-күйге бейім тұрады, бірақ олардың сезімі сырттай әлсіз аңғарылады. Меланхоликалық типтегі адамдар қозғалыста, іс-әрекетте баяу. Оларға мазасыздық пен пессимизм тән. Меланхолик іс-әрекетке бірден кірісе алмайды, ырғалып-жырғалып барып кіріседі, егер іске кірісе қалса, аяғына дейін жеткізеді. Бүл типтегі балалар жай іс-әрекетке енеді, оларды ынжық тип деп атайды. Бұл типтегі балалар тез шаршайды, эмоциялық көңіл-күйі жай пайда болады, бірақ тереңдігімен, ерекше күшімен және ұзақтығымен ерекшеленеді. Меланхоликтердің жаны тез жараланғыш, көңіліне ауыр алғандарын ешуақытта ұмытпайды, кекті ұзақ сақтайды. Бұл типтегі балалар көбіне тұйық келеді, ұжыммен және адамдармен, әсіресе таныс емес, жаңа адамдармен карым-қатынас жасауы қиын. Олар коғамдық жұмыстарға қатыспайды, ондай балалар өзімен-өзі болғанды жақсы көреді. Сондықтан да белгілі қолайлы жағдайларда, дұрыс ұйымдастырылған оқу-тәрбие жұмысында меланхоликтерге ерекше назар аударған жен. Оларға мұғалімдердің тарапынан ерекше көңіл бөлініп, жағдай жасалса, олардың бойындағы құнды қасиеттерді дамытуға болады. [27]

Флегматик. Бұл типтің өкілі баяу, байсалды, асықпайды. Істі ойланып, төзімділікпен істейді. Жинақылықты, қалыпты жағдайды ұнатады. Өзгерістерді ұнатпайды. Бастаған ісін аяғына дейін жеткізеді. Психикалық процесстер флегматикте баяу жүреді. Бұл баяулық оған оқу жолында кедергі келтіреді, ең кедергі келтіретін жері:тез есте сақтау, тез ойланып жауап беру. Кейде флегматиктер жамандықты есте сақтап қалады және ұзақ мерзімге. Адамдармен қарым-қатынаста флегматик бірқалыпты, байыпты, керек жерде тіл табысады, ал орынсыз сөйлемейді. Көңіл- күйі тұрақты. Олардың байыптылығы мен байсалдылығы өмірге деген көзқарасынан да көрінеді. Флегматикті ызаландыру немесе эмоционалды әрекет жасау оңай емес, ол ұрыс- керістен аулақ жүреді, оны әртүрлі қиыншылықтар тепе-теңдігінен шығармайды. Флегматикті дұрыс тәрбиелегенде іскерлікті, талапшылдықты орнатуға болады. Бірақ жағымсыз жағдайларда оларда әлсіздік, жалқаулық пайда болады. Мысалы, 2-ші сынып оқушысы - флегматик, ол барлық істі баяу, байыппен, асықпай істейді. Одан сабақ сұраған кезде, ол баяу орнынан тұрып, азғана үндемей тұрады да, сабақты үйден қараған болса, бірқалыпты дауыспен сабақ айта бастайды; ал егер үйде оқымаған болса, мұғалімнің қойған сұрақтарына жауап қайтармай үнсіз тұрады. Кейде ондай оқушылар мұғалімді ызаландырады, ал достары оның баяулығына күледі. Бірақ, флегматик оқушы - жақсы дос, ашық және өте ұстамды, оны ренжітіп алу немесе күлдіру өте қиын. Қызметте негізділік, ойлану, табандылық танытады. Ол, әдетте, басталған жағдайды соңына дейін жеткізеді. [1] [3]

Алайда, барлық адамдарды төрт негізгі темпераментке бөлуге болады деп ойлау қателік болар еді. Олардың аз бөлігі ғана осы түрлердің таза өкілдері; көп жағдайда біз бір темпераменттің жеке белгілерінің екіншісінің кейбір ерекшеліктерімен үйлесімін байқаймыз. Бір адам әр түрлі жағдайларда және өмірдің әртүрлі салаларына байланысты әртүрлі темперамент ерекшеліктерін анықтай алады. Сонымен қатар, қай темперамент ең жақсы? деген сұрақ қою қате, себебі әр темпераменттің өзіндік жағымды және жағымсыз жақтары бар.

Қазіргі заманғы адамдардың өмірі жиі стресске және оған төзімділікке толы. Қиын өмірлік жағдайдан сәтті өту өзінің мәні бойынша әр түрлі және тиісінше қиындықтарды жеңу стратегиясы да әртүрлі болып келеді. Өзін-өзі бақылау стратегиясы, қоғамнан қолдау іздеу, жауапкершілікті қабылдау, аулақ болу стратегиясы, жағымды баға беру сияқты стратегиялар. Қазіргі заманғы еңбектерде адамның стреске төзімділігі проблемасына сәйкес, адамның стресстің әсерін анықтайтын психологиялық, тұлғалық детерминанттарға көп көңіл бөлінеді. Адамның стресстік жағдайының интенсивтілігі тек стресстің әсеріне ғана емес, сонымен бірге адамның оның стресстегі мінез-құлқының соңғы детерминаттары болып табылатын мотивациялық және әлеуметтік сипаттамаларына да байланысты болады. Стресспен күресудің негізгі идеясы-егер оны бақылауға болмайтын болса, онда оған өз реакциясын бақылауға үйрену мүмкін. Стрессті жеңуге бағытталған стратегиялар «копинг» деп аталды. Оларды қолдана білу стресске төзімділік деңгейін көрсетеді, өйткені олар әртүрлі жүктемені психикаға - эмоционалдық, ақыл-ой немесе ерік-жігеріне ауыстыруға мүмкіндік береді. Қиын, стресстік жағдайларды жеңудің негізгі тәсілдері ретінде психологиялық қорғау механизмдері мен копинг - мінез-құлықтың стратегиялары бөлінеді.

Копинг-мінез-құлық -шиеленісті жағдайды жоюға бағытталған саналы және ұтымды шешім қабылдау. Оның функциялары адамның ішкі немесе сыртқы әл-ауқатын сақтауға тікелей байланысты. Копинг психикалық және физикалық денсаулықты сақтауға мүмкіндік береді. Копинг-мінез-құлықтың қандай да бір түрін таңдау субъектінің қалауына және жағдайдың өзіне тікелей байланысты болады. Егер адам белгілі бір стратегияға негізделген болса, ол басқа стильдерді пайдалану туралы ойлану керек. Жиі өз қалауыңызды өзгертуге, сол арқылы күйзеліс деңгейін төмендету үшін психолог көмегіне сүйенуге болады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.