Қылмыс жасау сатылары, Баланы қасақана өлтіру

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 24 бет
Таңдаулыға:

КІРІСПЕ

Қурстық жұмыстың жалпы сипаттамасы.Бұл курстық жұмыста, Қазақтың өзгелерге ұқсамайтын ерек қасиеттерін суреттейтін бауырмал, балажан деген анықтауыштар сөздік қорымыздан сиреп бара жатқандай. Бұған соңғы кездері құлағымызға жиі ілінетін жантүршігерлік оқиғалар себеп. Ең сорақасы, жаңа туған баласын қоқыс жәшігіне тастап кетті, баласын азаптап өлтірді, анасына пышақ салды, әкесін айуандықпен өлтірді деген ақпараттарға етіміздің үйреніп кеткені. Әсіресе, өзінің ішінен шыққан баласын өз қолымен өлтірген аналар туралы хабарлар газет беті мен эфир уақытын босатпайтын болды. Ана өз баласын өлімге қалай қиды? Патологиялық қатыгездік қазақ қоғамына қайдан келді? Тасбауыр әке мен безбүйрек аналардың көбею себебін іздер болсақ, мәселенің бір ұшы елімізде психология ғылымының кенже дамуына келіп тіреледі.
Жұмыстың өзектілігі-Кейбір әдебиеттерде бала өлтіру деген түсінік бар, оны шын мәнісінде түсінетін болсақ, ол кез-келген баланы кез-келегн адамның өлтіруін қамтиды.
Бала өлтіру деп анасының жаңа туған баласын туған кезде бірденен немесе туғаннан кейін өлтіруі білдіреді.
Қарастырылып отырған қылмыстық құқық бұзушылықты онша қауіпті емес қылмыс түріне жатқызу туралы мәселе даулы мәселе. Кейбір авторлар бұл мәселені оң шешу үшін ешқандай негіз жоқ, ал басқалары анасының жаңа туған нәрестесін өлтіруін аяушылық жағдайы кезінде адам өлтірудің дербес құрамына бөліп қарау керек деген пікірлер айтты. Енді мәселе өз шешімін тапты.
Анасының жаңа туған баласын өлтіргені үшін басқа адам өлтіру қылмыстарына қарағанда, осы қылмыстық кодекске жатқанымен онша қатал жаза берілмеген. Бұл кездесоқ жайыт емес, өйткені мұндай істер бойынша әйелдің басқаша жағдай кезінде жасаған қылмысы туралы білмейтін жағдай анықталған.
Адам өлтіру объектісіне адамның өмірі жатады, біздің бүгінгі жариялап отырған мақаламызға сәйкес: жаңа туған баланы анасының өлтіруі қылмысының объектісі - жаңа туған баланың өмірі жатады. Адам өмірінің бастапқы сәтіне паталогиялық (қалыптан күрт ауытқушы қалыпты емес, жанға бататын) босануды емес, физиологиялық (ағзада болып жатқан процестерді) бастауын жатқызу қажет, өлтіру мен жасанды түсік жасауды шектеу қажет, өйткені бұл іштегі баланы құрту болып табылады.
Берілген курстық жұмыстың мақсаты - Қазақстан Республикасындағы
Курстық жұмыстың объектісі - Қазақстан Республикасындағы жеке ақыл-ой бұзылыстары бар тұлғаларға - барлық психикалық функцияларын түзету және дамыту Адам өмірінің аяқталуына биологиялық өлім жатады. Бұл кезде орталық жүйке жүйесінің қызметі тоқтап және бас миының қыртысында белоктық дененің қайта орны толмас құлдырауы болады, бұл кезде ағзаның өмір сүруін қайта қалпына келтіру мүмкін болмай қалады.
Адамды қылмыстық-құқықтық қорғауға жас шамасына, дүниеге келген сәтінен бастап өлгенге дейінгі кез-келген адамның өмірі жатады. Жаңа туған баланың өмірі қылмыстық-құқықтық мағынада физиологиялық босану сәтінен басталады, ана құрсағында дербес өмір сүруі, ана құрсағынан бөлініп шыққан кезде тыныс алуы, алмауының маңызы болмайды.
Курстық жұмыстың пәні - Қазақстан Республикасының қылмыстық құқығы
Курстық жұмыстың құрылымы- Әрекет - бұл субъектінің белсенді, саналы, ерікті сыртқы мінез-құлқының актісі, денесінің қозғалысы. Қылмыстық құқықта қозғалыс оның күрделігімен ерекшеленеді, ол өзіне бірнеше қимыл-қозғалысты қосып алады, олар дербес қылмыстық жазаланатын әрекетті білдірмейді, ол оның құрамдас тармақтары қызметін атқарады.
Әрекетсіздік - бұл адамның селсоқ мінез-құлқы яғни оның жасауға тиіс, бірақ жасамаған әрекеті.
Заңда бұл қылмыстық құқық бұзушылықтың объективтік жағының орындалуының үш оқиғасы мүмкін болады: баланы өлтіру босану кезінде немесе босанғаннан кейін дереу жасалынады, психиканы жаралаушы жағдай қалыптасқан, жауаптылықты жоққа шығармайтын, психикалық күйзеліс жағдайы орын алуы мүмкін.
Анасының жаңа туған баласын өлтіргендігі туралы істерден мыналар қарастырылады: мұндай қылмыстарға баланы босана салысымен кіндігін кеспестен және емізуге әрекет жасамастан, яғни барлық жағдай жаңа туған сәбидің өмірін сақтап қалуға ешқандай белсенді шаралар қабылдамаған қылмыстар жатады

1 . ЖАҢА ТУҒАН БАЛАНЫ АНАСЫНЫҢ ӨЛТІРУІ БОЙЫНША ЖАН КҮЙЗЕЛІСІ ЖАҒДАЙЫНДА АДАМ ӨЛТІРУЛЕРДЕН АЖЫРАТУ
1.1 Ауырлататын жағдайда жасалған адам өлтіру анықтамасы және осы
қылмысты сипаттайтын белгілер

Адам өлтіру, яғни басқа адамды құқыққа қарсы қасақана, абайсызда қазаға ұшыратуды білдіреді. Адам өлтіруді екі түрге бөлуге болады:
1. Ашық адам өлтіру;
2. Жасырын, құпия адам өлтіру.
Жаңа туған сәбидің зорлықпен өлтіруінің барлығы адам өлтіруге жатпайды. Өйткені, сәби босану кезінде кіндігіне оралып, тұншығып өлуі, анасының жатырында тұншығуы мүмкін, анасымен байланысының мерзімінен бұрын үзілуі нәтижесінде болуы мүмкін. Мысалы, баланың орнының баланың басы шыққанға дейін ажырауы, босану кезіндегі баланың бас сүйегі мен миының зақымдануы, босану кезінде дәрігерлік аспаптар қолдану немесе босануды тездету үшін баланы басынан не мойнынан тартқан кезде зақымдану нәтижесінде болуы да мүмкін.
Қылмыстық құқық бұзушылықтың субъективті жағы - бұл жасалған қоғамға қауіпті әрекетке, оның салдарына тұлғаның ішкі, психикалық қатынасын сипаттайтын белгілердің жиынтығы. Сонымен қатар белгілері: қылмыстың кінәсін, ниетін, мақсатын құрайды. Қылмыстың мотиві мен мақсаты қылмыстың субъективті жағының белгілері болғанымен, кінәдан айырмашылығы міндетті белгілері емес, ал факультативті белгілері болып табылады.
Тікелей қасақаналықтың екінші интеллектуалды белгісіне заң қоғамға қауіпті зардаптың мүмкіндігі мен болмай қоймайтындығын жатқызады, яғни тұлғаның өзінің әрекетінің немесе әрекетсіздігінің зарзаптары туралы, олардың қылмыстық заңмен қорғалатын байлықтар мен мүдделер үшін зияны туралы ойша білуі жатады. Қоғамға қауіпті зардаптарды алдын-ала білудің формалды тәсілдері талап етілмейді.
Ашық адам өлтіру өздеріне таныс басқа адамдар болған кезде, немесе олар болмаған кезде, бірақ өзінің күнәсін олардан жасыруға әрекет етпей жасау. Бұған кінәлі адамның ізіне түсу нәтижесінде оқиға болған жерде ұстау жағдайлары немесе ізін суытпай немесе қылмыс жасаушының өз еркімен кінәсін мойындап келу жағдайы жатады.
Кейбір әдебиеттерде бала өлтіру деген түсінік бар, оны шын мәнісінде түсінетін болсақ, ол кез-келген баланы кез-келегн адамның өлтіруін қамтиды.
Бала өлтіру- деп анасының жаңа туған баласын туған кезде бірденен немесе туғаннан кейін өлтіруі білдіреді.
Қарастырылып отырған қылмыстық құқық бұзушылықты онша қауіпті емес қылмыс түріне жатқызу туралы мәселе даулы мәселе. Кейбір авторлар бұл мәселені оң шешу үшін ешқандай негіз жоқ, ал басқалары анасының жаңа туған нәрестесін өлтіруін аяушылық жағдайы кезінде адам өлтірудің дербес құрамына бөліп қарау керек деген пікірлер айтты. Енді мәселе өз шешімін тапты.
Анасының жаңа туған баласын өлтіргені үшін басқа адам өлтіру қылмыстарына қарағанда, осы қылмыстық кодекске жатқанымен онша қатал жаза берілмеген. Бұл кездесоқ жайыт емес, өйткені мұндай істер бойынша әйелдің басқаша жағдай кезінде жасаған қылмысы туралы білмейтін жағдай анықталған.
Адам өлтіру объектісіне адамның өмірі жатады, біздің бүгінгі жариялап отырған мақаламызға сәйкес: жаңа туған баланы анасының өлтіруі қылмысының объектісі - жаңа туған баланың өмірі жатады. Адам өмірінің бастапқы сәтіне паталогиялық (қалыптан күрт ауытқушы қалыпты емес, жанға бататын) босануды емес, физиологиялық (ағзада болып жатқан процестерді) бастауын жатқызу қажет, өлтіру мен жасанды түсік жасауды шектеу қажет, өйткені бұл іштегі баланы құрту болып табылады.
Адам өмірінің аяқталуына биологиялық өлім жатады. Бұл кезде орталық жүйке жүйесінің қызметі тоқтап және бас миының қыртысында белоктық дененің қайта орны толмас құлдырауы болады, бұл кезде ағзаның өмір сүруін қайта қалпына келтіру мүмкін болмай қалады.
Адамды қылмыстық-құқықтық қорғауға жас шамасына, дүниеге келген сәтінен бастап өлгенге дейінгі кез-келген адамның өмірі жатады. Жаңа туған баланың өмірі қылмыстық-құқықтық мағынада физиологиялық босану сәтінен басталады, ана құрсағында дербес өмір сүруі, ана құрсағынан бөлініп шыққан кезде тыныс алуы, алмауының маңызы болмайды.
Объективті жағы - бұл қылмыстық мінез-құлықтың сыртқы көрінісі. Бұл қылмыстық құқық бұзушылықтың объективтік жағының белгілері: қоғамға қауіпті әрекет немесе әрекетсіздік, қоғамға қауіпті зардаптар, әрекет пен қоғамға қауіпті зардаптар арасындағы себепті байланыс, қылмысты жасау орны, уақыты, тәсілі мен жағдайы.
Әрекет - бұл субъектінің белсенді, саналы, ерікті сыртқы мінез-құлқының актісі, денесінің қозғалысы. Қылмыстық құқықта қозғалыс оның күрделігімен ерекшеленеді, ол өзіне бірнеше қимыл-қозғалысты қосып алады, олар дербес қылмыстық жазаланатын әрекетті білдірмейді, ол оның құрамдас тармақтары қызметін атқарады.
Әрекетсіздік - бұл адамның селсоқ мінез-құлқы яғни оның жасауға тиіс, бірақ жасамаған әрекеті.
Заңда бұл қылмыстық құқық бұзушылықтың объективтік жағының орындалуының үш оқиғасы мүмкін болады: баланы өлтіру босану кезінде немесе босанғаннан кейін дереу жасалынады, психиканы жаралаушы жағдай қалыптасқан, жауаптылықты жоққа шығармайтын, психикалық күйзеліс жағдайы орын алуы мүмкін.
Анасының жаңа туған баласын өлтіргендігі туралы істерден мыналар қарастырылады: мұндай қылмыстарға баланы босана салысымен кіндігін кеспестен және емізуге әрекет жасамастан, яғни барлық жағдай жаңа туған сәбидің өмірін сақтап қалуға ешқандай белсенді шаралар қабылдамаған қылмыстар жатады.
Жаңа туған сәбидің зорлықпен өлтіруінің барлығы адам өлтіруге жатпайды. Өйткені, сәби босану кезінде кіндігіне оралып, тұншығып өлуі, анасының жатырында тұншығуы мүмкін, анасымен байланысының мерзімінен бұрын үзілуі нәтижесінде болуы мүмкін. Мысалы, баланың орнының баланың басы шыққанға дейін ажырауы, босану кезіндегі баланың бас сүйегі мен миының зақымдануы, босану кезінде дәрігерлік аспаптар қолдану немесе босануды тездету үшін баланы басынан не мойнынан тартқан кезде зақымдану нәтижесінде болуы да мүмкін
Қылмыстық құқық бұзушылықтың субъективті жағы - бұл жасалған қоғамға қауіпті әрекетке, оның салдарына тұлғаның ішкі, психикалық қатынасын сипаттайтын белгілердің жиынтығы. Сонымен қатар белгілері: қылмыстың кінәсін, ниетін, мақсатын құрайды. Қылмыстың мотиві мен мақсаты қылмыстың субъективті жағының белгілері болғанымен, кінәдан айырмашылығы міндетті белгілері емес, ал факультативті белгілері болып табылады.
Тікелей қасақаналықтың екінші интеллектуалды белгісіне заң қоғамға қауіпті зардаптың мүмкіндігі мен болмай қоймайтындығын жатқызады, яғни тұлғаның өзінің әрекетінің немесе әрекетсіздігінің зарзаптары туралы, олардың қылмыстық заңмен қорғалатын байлықтар мен мүдделер үшін зияны туралы ойша білуі жатады. Қоғамға қауіпті зардаптарды алдын-ала білудің формалды тәсілдері талап етілмейді. иологиялық көз қарас бойынша адамның өмірі үздіксіз іат алмасуда,тамақтанудан, және сыртқа шығарудан түратыны белгілі. Осы қызметтердің бітуімен адамның өмірі де аяқталады. Адамның өмірінің шегін анықтау үшін осы сөздің мағынасы зор. Өмірдің пайда болу босану процесінің бастауымен тығыз байланысты. Ал өмірдің аяқталуын табиғат және қашып қүтыла алмайтын түрі организмнің қартаюының нәтижесінде физиологиялық өлімі.
Медицина саласында өмірдің басты кезеңі жөніндегі мәселе әлі талданып келеді. Кейбір авторлардың көзқарастары бойынша адамның өлімі тыныс алуы мен жүрек үрысы тоқтаған кезінен басталады деп есептейді. Ал басқалардың ойынша жүрек қағысы емірдің абсолютті дәлелі емес деп есептейді.
Бас миында және орталық нерв жүйесінде органикалық өзгерістер пайда болған кезінен бастап адамның өлетіні даусыз қабылданған. Осы өзге істердің басталғанына дейін адамның өлімі клиникалық дене аталады. Клиникалық өлім пайда болғаннан кейін тыныс алуымен жүрек қағысын қайта орнына келтіріп, адамды өмірге қайтарған жагдайларда кездеседі. Әсіресе, медициналық ғылым мен реаниматология саласындағы тәжірибенің жетіліп дамыған соңғы жылдарында оның бір кзеңінде қүбылыс деген үғым өзгерді.
Адамның шын мәнінде өлгенін тек биологиялық өлім ғана ойландырады,яғни, қайта орнатылмайтындай организмнің жойылуы, жүрек қызметі тоқтағанда ірі артериялардағы пульсация жойылғанда тыныс алу, орталық нерв жүйесінің функциясы тоқтағанда. Осы аталган белгілер түрақтанғаннан кейін ЗОминут өткен соң биологиялық өлім басталады деген.
Кез-келген адам қылмыс субъектісі бола алмайды, тек қылмыстық заңға сәйкес белгілі бір белгілерге ие адамдар ғана субъект болады. Олардың қатарында қылмыстық заңмен бекітілген жас мөлшері мен есі дұрыстық жатады.
Қылмыстық кодексте қылмыстық жауапкершілік он төрт жастан бастап туындайтын жеке қылмыстардың түрлері келтірілген. Ол тізім мынадай құрамнан тұрады:
а) жеке адамға қарсы ауыр қылмыстар: қасақана адам өлтіру, денсаулыққа қасақана ауыр зиян келтіру не денсаулыққа қасақана орташа ауырлықта зиян келтіру, зорлау және нәпсіқұмарлық сипаттағы күш қолдану, адамды ұрау;
ә) мүліктік қылмыстардың кейбір түрлері: ұрлық, тонау, қарақшыық, қорқытып алушылық, автокөлік немесе өзге де көлік құралдарын ұрлау, бөтен адамның мүлкін қасақана жою немесе бүлдіру жазаны ауырлататын мән - жайлар;
б) қоғамдық қауіпсіздік пен қоғамдық тәртіпке қарсы қылмыстардың кейбірі: терроризм, адамды кепілге алу, терроризм актісі туралы көрінеу жалған хабарлау, қаруды, оқ - дәріні, жарылғыш заттар мен жару құрылғыларын ұрлау не қорқытып алу, ауырлататын мән - жайлардағы бұзақылық, тағылық, өлгендердің мәйіттерін жіне олар жерленген жерді қорлау, көлік құралдарын немесе қатынас жолдарын қасақана жарамсыздыққа келтіру және т.б.
Қылмыс жасаған кезде 16 жасқа толған адам қылмыстық жауапқа тартылады. Ал 14 жасқа дейінгі жас балалар қ қылмыстық жауапкершілікке тартылмайды.
Қылмыс жасаған кезде өз әрекетінің (не әрекетсіздігінің) қоғамға қауіптілігі мен нақты сипатын сезінген және әрекеттеріне басшылық етпеген адам есі дұрыс деп танылады.
Қылмыс жасаған кезде есі дұрыс емес күйде болған, яғни созылмалы жүйке ауруы, жүйкесінің уақытша бұзылуы, ақылының кемдігі немесе өзге жүйке дертіне ұшырауы салдарынан өзінің іс - әрекетінің (не әрекетсіздігінің) іс жүзіндегі сипаты мен қоғамдық қауіптілігін ұғына алмаған немесе оған ие бола алмаған адам есі дұрыс емес деп танылады. Есі дұрыс емес адам қылмыс субъектісі бола алмайды, сондықтан қылмыстық жауапкершілікке тартылмайды.
қылмысқа қатысу және оның түрлері. қылмыс жасау сатылары.
Қылмысқа қатысу туралы түсінік және оның белгілері.
Қылмысты көбіне бір адам емес бірнеше адам жасайды, өйткені біріккен қылмыстық әрекет арқылы қылмыс жасау жеңілдейді. Сондықтан да заңда бірге жасалған қылмыс үшін жауапкершілікке тартылатын адамдар шеңберін және олардың жауапкершілік негіздері мен шектерін айқындаудың маңызы зор.
Екі немесе одан да көп адамның қылмыс жасауға қасақана бірлесіп қатысуы қылмысқа қатысу деп танылады.
Қылмысқа қатысу барысында қымыс жасауға бірнеше адамның қатысуы міндетті. Мұндай жағдайда бұл адам
ылмысқа қатысушылардың рөліне байланысты, оларды орындаушы, айдап саушы және көмектесуші деп бөледі.
Орындаушы - бұл нақты қылмыс құрамының объективтік жағына кіретін әрекеттерді толықтай немесе ішінара орындайтын адам. Қарақшылықта орындаушы ретінде затты тартып алған ғана емес, сонымен бірге жәбірленушінің қарсыласуын жеңу үшін күш қолданатын адам да қылмыстық орындаушы болып табылады. Қылмыстың орындаушысы заңға сәйкес қылмыстық жауапкершілікке тартылмайтын, басқа адамдарды пайдалану арқылы қылмыс жасаған адам да қылмыстың орындаушысы болып есептеледі. Қылмыстық құқықта мұндай жағдайлар тікелей орындаушы деп аталады. Қылмыскер қылмыс жасау үшін жасөспірімді немесе ақыл - есі кем адамды пайдаланатын жағдай сияқты.
Ұйымдастырушы - қылмыс жасауды ұйымдастырған немесе оның орындауына басшылық еткен адам.
Ұйымдастырушы ретінде көбіне нақты қылмыстарды тікелей жасаудан қашатын ең тәжірибелі, қауіпті қылмыскерлер болады. Көпшілік жағдайда ұйымдастырушы - бас бастамашы, негізгі басқарушы және қылмыс жоспарының авторы болады.
Басқа адамды азғыру, сатып алу, қорқыту жолымен немесе өзге де жолмен қылмыс жасауға көндірген адам айдап салушы деп танылады.
Жспарлы орындаушының субъективтік қасиеттерін ескере отырып, айдап салушы бопсалауды және мадақтауды, оның пайдакүгемдік ниетін пайдаланады, ал кейде сөз арасында айтылған емеуріннің өзі де жетіп жатады.
Кеңестерімен, нұсқауларымен, ақпараттар жинауымен қымысты жасайтын қару немесе құралдар берумен немесе қылмысты жасаудағы кедергілерді жоюымен қылмыстың жасалуына жәрдемдескен адам көмектесуші деп танылады. Сондай - ақ көмектесуші ретінде қылмыскерді, қаруды немесе қылмыс жасаудың өзге де құралдарын, қылмыстың ізін және қылмыстық жолмен табылған заттарды жасыруға, сол сияқты осындай заттарды сатып алуға немесе өткізуге күні бұрын уде береді.
Қылмыс жасау сатылары,Баланы қасақана өлтіру.
Қылмыс жасау сатылары қасақана қылмыстың дамуының белгілі бір сатылары. Заңда үш саты белгіленген: қылмысқа дайындалу; қылмыс жасауға оқталу; аяталған қылмыс.
Қылмысқа дайындалу - бұл адамның қылмыс жасау құралдары мен қаруларын іздеу, дайындау немесе ыңғайлауы, бірге қылмыс жасаушыларды іздеуі, қылмыс жасауға сөз байласу немесе қылмыс жасауға қасақана басқа да қолайлы жағдайлар жасауы, егер қылмыс мұндай жағдайда адамның еркінен тыс мән - жайларға байланысты аяғына дейін жеткізілмесе.
Қылмыс құралдарын сатып алу тәсілдері заңды болуы мүмкін: қаруды заңға сәйкес сатып алу, сыйлық ретінде алу,немесе заңсыз да болуы мүмкін: қаруды, мөрлерді, кілттерді және т.б. ұрлау.
Дайындау - бұл шикізаттардан қылмыс жасау үшін қарулар мен құралдардың жартылай фабрикаттарын жасау.
Бейімдеу - затарды өңдеу, сол арқылы олар қылмыс жасау үшін жарамды болады (мысалы, кілттің түрін өзгерту).
Қылмыс жасауға оқталу деп - адамның еркінен тыс мән - жайларға байанысты, аяғына дейін жеткізілмеген жағдайда адамның қылмыс жасауға тікелей бағытталған қасақана әрекеті немесе әрекетсіздігі танылады.
Аяталған қылмыс. Егер адам жасаған әрекетте қылмыс құрамының барлық белгілері болса, онда қылмыс аяталған болып есептеледі. Кейбір қылмыстар бегілі бір қоғамға қауіпті жағдай туғызғанда ғана аяқталған болып есептеледі. Яғни, бұл қылмыстың материалдық құрамы (мысалы, адам өлтіру өлім туындаған жағдайда аяқталған деп есептеледі. Егер өлім болмаса, онда адам өлтіруге қастандық жасау болып табылады)

1.2 Ауырлататын жағдайда жасалған адам өлтіруді бір.біріне байланысты
басқа да қылмыстан ажырату

Қылмыстың құрамы деп - қылмыс заң бойынша қоғамға қауіпті іс-әрекеттерді белгілі бір қылмыстың қатарына жатқызу мүмкіндік беретін қылмыстың обьективтік және субьективтік жақтарынан құралған элементтердің және қылмыс құрамына олардың белгілерінің жиынтығын айтамыз.
Қылмыстың құрамының әрқайсысы оның субьективтік және обьективтік белгілерімен сипатталады.Барлық жүйелер секілді қылмыстың құрамы да белгілі бір элементтерден тұрады.Осы белгілердің қосымша жүйелерінің ең болмағанда біреуінің жоқ болуы жүйенің болмауына, яғни қылмыс құрамының тұтастай жоқ болуына әкеп соғады.Бұл жерде қылмыс құрамының элементтері деп, қылмыс құрамы жүйелерін құрайтын бастапқы компаненттерді айтамыз.
Қылмыс құрамы белгілеріне мынадай 4 түрлі элементтер жатады: обьект, обьективтік жағы, субьект, субьективтік жағы. Мысалы, бөтен мүлкін қасақана жою немесе бүлдіру қылмысы (187-бап) белгілері болып біріншіден, басқа біреудің мүлкіне қол сұғу, екіншіден, осы мүлікті жою немесе бүлдіру, үшіншіден, осы әрекетті қасақана істеу, төртіншіден, бұл іс-әрекет ауырлататын жағдайда жасалса ол үшін 14-ке толған адам жауапқа тартылады.Осы көрсетілген төрт белгінің біреуі жоқ болса, онда бұл қылмыс құрамы болмайды.
Егер адам бөтен адамның мүлкін абайсызда бүлдірсе немесе жойса онда кінәлінің әрекетінде басқа бір қылмыс құрамы болады.Себебі, бұл жерде 187-бапта көрсетілген қылмыстың басты белгісі қылмысты қасақаналықпен істеу жоқ.Әрбір қылмыс құрамының белгілері
Ерекше бөлімдегі баптардың диспозициясында ғана емес, қылмыстық заңның көптеген белгілері аталып көрсетілген.
Мұның өзінде диспозициялардың ерекшелігін анықтайтын және оны басқа қылмыстардан ажырататын соған тән белгілерінің тізбегін береді.
Барлық қылмыстарға жалпылама ортақ немесе нақты қылмыс топтарына тән белгілер Жалпы бөлімнің баптарында анықталады.
Мысалы, бөтеннің мүлкін ұрлауды анықтайтын Қылмыстық кодекстің 175-бабының диспозициясында осы қылмыстың не субьектісі, не кінәнің нысаны аталмаған.
Бұл жалпылама белгілер Қылмыстық кодекстің 15 және 20-баптарында көрсетілген. Қылмыстық кодекстің 175- бабында ұрлықтың оған тән белгісі - басқа біреудің мүлкін жасырын түрде ұрлау ғана көрсетілген.Осы белгі арқылы ұрлық тонаудан ерекшеленеді.
Әрбір қылмыс істелген уақытында көптеген белгілермен сипаталады. Осы белгілердің барлығы да қылмыс құрамына жатпайды. Қылмыс құрамында мұқияттылқпен таңдап алынған түрлік белгілер ғанақосылады.
Түрлік белгілер дегеніміз барлық қылмыстарға ортақ, олардың қоғамға қауіптілігін және құқыққа қайшылығын білдіретін жиынтығының көрінісі болады.
Түрлік белгіге жатпайтын тек қана жекелеген қылмысқа тәне белгілер қылмыс құрамына қосылмайды.Сондықтан олар қылмыс құрамынан тысқары болады да, осыған байланысты оның қылмысты саралау үшін мвңызы болмайды.Мысалы, біреудің мүлкін ұрлағанда (ақша, зат, құжат т.с.с) немесе ол ұрлықтың қашан болғаны қылмысты саралауға әсер етпейді.
Түрлік белгі сол немесе басқа қылмыстың міндетті белгілері болып табылады.Осы түрлік белгілердің біреуі жоқ болса, онда қылмыс құрамы да болмайды.Мысалы, басқа біреудің мүлкін ұрлаудың түрлік белгісі - оны жасырын ұрлау.Егер басқа біреудің мүлкін алу жасырын түрде емес, ашық түрде жүзеге асырылса, онда ұрлық емес, басқа қылмыс құрамы - тонау болады.
Қылмыс құрамы бір ғана қылмыстық құқылық нормада - бір бапта көрсетілуі мүмкін.
Мысалы,314-бап - қызмет пайдаланудың үш құрамы жөніндегі жалғандық.
Басқа жағдайларда Қылмыстық кодекстің бір бабында қылмыс құрамының бір немес бірнеше түрі қарастырылуы мүмкін. Мысалы, Қылмыстық кодекстің 308-бабында қылмыстың қауіптілік дәрежесіне қарай билікті немесе қызметтік өкілеттілікті асыра пайдаланудың үш құрамы көрсетілген: баптың бірінші бөлімінде осы қылмыстың жай түрі, ал екінші, үшінші бөлігінде осы қылмыстың ауыр немесе өте ауыр түрлері көрсетілген.
Алдын ала қылмысты әрекеттерде немесе қылмысқа қатысушы адамдардың: ұйымдастырушы, айдап салушы, көмектесуші әрекеттеріне сол немесе басқа қылмыстың құрамының барлық белгілері болмайды.Мысалы, әйелді зорлауға оқталғанда онымен зорлап жыныстық қатынас жасау орындалмайды немесе кісі өлтіруге оқталғанда қылмыстың зардабы - адам өлімі жоқ.Бірақта осы жағдайларда кінәлінің әрекеттерінде Ерекше бөлімдегі аталған баптарда көрсетілген қылмыстың барлық белгілерінің болмауы олардың іс-әрекетінде қылмыс құрамы жоқ деуге негіз болмайды.Бұл жағдайда да қылмыс құрамы бар, бірақ ол оның құрамы Ерекше бөлімнің, сол сияқты Жалпы бөлімнің тиісті баптары көрсетіле отырып белгіленеді.Мысалы, әйел зорлауға оқталғанда кінәлінің әрекетінде Қылмыстық кодекстің 120 және 24-баптарында көрсетілген қылмыс құрамының белгісі бар.Қылмыс құрамының заңдылықты сақтауда және оны нығайтуда маңызы зор. Заңдылықты қатаң сақтау, бұлжытпай жүзеге асыру, тәуелсіз мемлекетіміздің нығаюының негізгі шарты.Заңдылық қағидасын сақтау, жүзеге асыру құқық қорғау органдарының қызметкерлерінің қасиетті борышы.Бұл азаматтардың конституциялық құқығын, бостандықтарын жүзеге асырудың негізгі кепілі болып табылады. Заңдылық талабын дұрыс жүзеге асыру қылмыс істеген адамға заңды дұрыс қолданып, оның әрекетіне заң талабына сай баға беру болып табылады.
Қылмыстық заңды дұрыс қолданудың маңызды шарттарының бірі қоғамға қауіпті іс-әрекеттерге заңды дұрыс қолданып, оның әрекет немесе әрекетсіздікке қылмыстық заң нормасының талабына сай баға беріп саралау болып табылады.
Қоғамға қауіпті іс-әрекет қылмыстық заңда көрсетілген нақты қылмыс құрамымен қамтылса, онда ол дұрыс сараланған деп саналады.Қылмысты саралауда іс-әрекеттің қылмыс құрамының тиісті баптары немесе оның бөліктеріне, тармақтарына сай келетіндігін дәлме-дәл көрсету қажет.Егер адамның іс-әрекетінде бірнеше қылмыстың құрамы болса, онда оның іс-әрекеті заңның бірнеше баптары немесе баптардың бірнеше бөліктері, тармақтары бойынша сараланады.Қандай түрде болса да қылмысты дұрыс сараламау, ол заңдылықты бұзуға, қылмысқа қарсы күрес жүргізетін органдардың беделіне нұқсан келтірумен байланысты болады. Мұндай құбылысқа жол бермеу үшін қылмыстық заңды дұрыс қолданып, істің мән-жайын терең зерттей білу, істелген іс-әрекетті дұрыс саралау қажет, сондай-ақ қылмысты қылмыс еместіліктен немесе соған ұқсас басқа қылмыстардан ажырататын белгілерді анықтау керек.Міне, бұл жерде қылмыс құрамының, оның белгілерінің қылмысты саралаудағы, заңдылықты сақтаудағы маңыздылығы ерекше болып отыр.
Біздің құқықтық мемлекетімізде бірде - бір адам, егер оның істеген іс-әрекетінде қылмыс құрамы жоқ болса, қылмыстық жауаптылыққа тартылу немесе жазалануға тиісті емес.Өйткені жаңа Қылмыстық кодекстің негізгі талабы қылмыстық жауапқа және жазаға тек қана қылмыс істегенге, яғни қылмыстық заңда көрсетілген, қоғамға қауіпті іс-әрекетті қасақана немесе абайсыздықтан істеген кінәлі адамды ғана тарту болып табылады.
Ауырлатылған қылмыс және қылмыс құрамы
Қылмыс пен қылмыс құрамы өзара тығыз байланысты, бірақ бір-біріне ұқсамайтын қылмыстық -құқылық түсініктер. Олардың өзара мазмұны да, бағыты да әртүрлі. Жоғарыда айтқандай қылмыс туралы ұғым Қылмыстық кодекстің 9-бабында берілген. Осы баптағы анықтамадан көрінгендей, қылмыс дегеніміз адамның әлеуметтік-құқылық, қоғамға қауіпті және құқыққа қайшы секілді міндетті белгілерінің жиынтығынан туатын ерекше іс-әрекеті болып табылады.
Қылмыстың жалпы түсінігі, сол қылмыстың заңдылық сипаттамасын беріп қана қоймай, оның әлеуметтік-саяси мәнін де ашып көрсетеді.Өмірде қылмыстық құбылыстар әр түрлі нысандарда көрініс тауып немесе түрлі түрде болатындықтан қылмыстық заң қылмыстың жалпы түсінігімен бірге нақты қылмыстардың да түсінігін қарастырған.
білім алушылардың мүмкіндіктерін ескере отырып бағдарлама бейімделеді.
Есту қабілеті нашар балаларға арнайы сыныпта білім беру түзету компоненті бар арнайы типтік оқу жоспарына сәйкес жүргізіледі. Оқыту төмендегідей жүзеге асырылады: а) естімейтін оқушылардың "0" (дайындық) және 1-7-сыныптарда - арнайы бағдарламалар бойынша, 8-11 сыныптарда жалпы білім беру бағдарламалары бойынша оқиды, білім беру мазмұны оқудың ұзақтығы 1 жылға артуына байланысты қайта бөлінеді және білім алушылардың мүмкіндіктерін ескере отырып бағдарлама бейімделеді. б) нашар еститін және кейіннен естімей қалған балалар 0 (дайындық) және 1-4 сыныптарда арнайы бағдарламалар бойынша, 5-11 сыныптарда жалпы білім беретін бағдарламалары бойынша, білім беру мазмұны оқудың ұзақтығы 1 жылға артуына байланысты қайта бөлінеді және білім алушылардың мүмкіндіктерін ескере отырып бағдарлама бейімделеді. Арнайы бағдарламалар мазмұнында жалпы білім беретін пәндер бойынша оқушылардың естуінің төмендігі және сөйлеу қабілеті дамымай қалғандығын ескерген.
Ол коррекциялық бағытта сипатталады және есту түйсігін дамытуды, тілдік дағдыларды практикалық қалыптастыруды қамтамасыз етеді. Есту қабілеті бұзылған балаларға білім беру мазмұнын анықтау кезінде білім алушыға жалпы білім беру және тәрбиелеудің, сондай-ақ арнайы білім берудің міндеттері есептеледі.
Обьективтік жағының белгісіне ең алдымен қоғамға қауіпті мінез-құлық актісінің сыртқы көрінісі - адамның әрекеті немесе әрекетсіздіктің нысандары мен түрлері қылмыстық заң тұжырамдарында әр түрлі және жан-жақты (мүлікті жою немесе бүлдіру, өмірді жою, қауіпті жағдайда қалтыру, т.б.).Біршама қылмыс құрамының обьективтік жағы әрекет немесе әрекетсіздіктен басқа қылмыстың зардабы және іс-әрекеттің зардап пен себепті байланысын көрсетеді.
Көрсетілген белгілерден басқа заңда кейбір қатынастардың обьективтік жағын сипаттауда оның міндетті белгілеріне уақыт, орын, жағдай, қылмыстың жасалады.
Қылмыстарды ажыратып жіктеуде, оның қоғамға қауіптілігінің дәрежесін белгілеуде, қылмысты саралауда обьективтік жақтың осы белгілерінің маңызы зор.
Субьективтік жақтың белгілеріне кінә, ниет және мақсат жатады.Кінә екі түрлі нысанда: қасақаналық және абайсыздық түрінде (20,21-баптар) көрініс табады.
Кінәнің нысанының көпшілігі қылмыстық заңның өзінде тікелей ашып көрсетіледі.Ал көрсетілмеген жағдайда олар қылмыстың құрамының белгілеріне талдау жасау арқылы анықталады.Кейбір қылмыс құрамының субьективтік жағының белгілерін қылмыстың ниеті мен мақсаты да жатады.Мысалы, пайдақорлық ниетпен кісі өлтіру, басқа қылмыстың ізін жасыру мақсатымен кісі өлтіру.
Қылмыс құрамының субьективтік жағының белгілерін анықтау, қылмысты саралауда қылмыстың және қылмыскердің қауіптілік дәрежесін анықтау үшін және жаза мөлшерін белгілеу үшін аса маңызды болып табылады.
Қылмыстық заң бойынша қылмыстың субьектісі болып, қылмыстық жауаптылыққа тартылуда кез келген адам жатады.
Қылмыстық жауаптылыққа есі дұрыс, қылмыс жасаған уақытта 16-ға, кейбір қылмыстар үшін 14,18-ге толғпн (14,15-бап) жеке адамдар жатады.
Сонымен кез келген қылмыс құрамының субьектісінің жалпы белгілері болып:жеке адам, есі дұрыс адам, белгілі жасқа толғандар саналады.Қайсыбір қылмыс құрамдары үшін жауаптылыққа осы жалпы белгілерден бөтен қосымша белгілер болғанда ған жол берілуі мүмкін. Әдетте, мұндай қосымша белгілер осы қылмыс үшін жауап беруі мүмкін адамдардың шеңберін шектейді.
Мысалы, пара алудың субьектісі болып тек қана мемлекеттік органдардың адамдары ғана, ал әскери қылмыстардың субьектісі болып әскери қызметшілердің болуы қылмыстың субьектісін белгілейтін белгілердің қылмысты саралау үшін, қылмыстық жауаптылық мәселелерін шешуде және жаза мөлшерін белгілеуде маңызды болып табылады.
Осы тұрғыдан алғанда қылмыстық құқық теориясында қылмыстың құрамының жалпы түсінігі, қылмыс құрамының қажетті, міндетті белгілері және факультативті белгілері болып өзгешеленеді. Мұндай ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.