Сақтандыру қызметіндегі ақпараттық технологиялар
Аңдатпа
Сақтандыру бизнестің ең ақпараттық бай және ақпараттық тәуелді түрлерінің бірі болып табылады. Біздің елімізде нарықтық қатынастарды дамыту, әлемдік интеграциялық үдерістерге қосу бүгінде әлемдік стандарттар талаптарына жақындауға мәжбүрлейді. Кәсіпорындардың қаржылық жағдайын объективті бағалауға, стратегияларды үйлестіруге қойылатын талаптар өсуде,бұл қаржылық тәуекелдерді азайтуға және бәсекелестік артықшылықтарды алуға бағытталған. Бұл автоматтандырылған ақпараттық технологияларды сақтандыру процесіне енгізу қажеттілігін негіздейді.
Сақтандыру компанияларының қызметін жоспарлау және басқару процесіне ақпараттық технологияларды енгізу деректердің үлкен және өзара байланысты массивтерін өңдеуді ғана емес, сондай-ақ оларды талдау және басқару шешімдерінің нұсқаларын негіздеу үшін де пайдаланылуы мүмкін. Бұл ретте экономиканың, өңірдің, фирманың және басқа да шаруашылық жүргізуші субъектілердің секторлары туралы әртүрлі мәліметтерді есепке алу, сондай-ақ қаржылық, еңбек және материалдық ресурстарды есепке алу маңызды рөл атқарады. Ақпарат көлемі, дәлдікке және шынайылыққа қойылатын жоғары талаптар, клиентура мен сақтандыру фирмасының қаржылық жағдайын тиімді талдау қажеттілігі, сақтандыру бизнесін автоматтандыруды алдын ала анықтайтын негізгі себептер.
Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...4
1.Сақтандыру қызметі және оны ұйымдастыру ұғымы ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... 5
1.1 Сақтандыру нарығы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..5
1.2 Сақтандыру компаниялары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...6
2.ААТ жағдайында іске асырылатын сақтандырудың негізгі функциялары, функционалдық міндеттері ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 7
2.1 Сақтандыру функциялары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...7
2.2 Сақтандыру шарттары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 9
3.Сақтандыру ісінің автоматтандырылған ақпараттық жүйелерін техникалық қамтамасыз ету ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...11
3.1 Сақтандыру ісін автоматтандыру ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .11
3.2 Автоматтандырылған жұмыс орындары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 12
3.3 Сақтандыру қызметі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .14
4.Сақтандыру фирмасының автоматтандырылған ақпараттық жүйесі және оның жұмыс істеу технологиясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .15
4.1 Сақтандыру фирмасын автоматтандыру ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..15
4.2 Деректер қорын репликациялау ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...16
4.3 Сақтандыру кеңселерінің жұмыс істеу технологиясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .17
5.Сақтандыру қызметіндегі ақпараттық технологиялар ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... .20
5.1 Сақтандыру қызметінің ақпараттық жүйелері(СҚ АЖ) ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .20
5.2 Ақпаратты жинау және тіркеу кезеңі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...22
5.3 Деректер қорын басқару жүйесі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...24
6.Тираждық және бірегей жүйелердің артықшылықтары мен кемшіліктері осындай ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...27
7.Үшінші критерий бойынша мамандандырылған және әмбебап ААТ бөлуге болады ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 28
7.1 Үшінші критерий бойынша мамандандырылған шешімдер ... ... ... ... ... ... ... ... ...28
7.2 Автоматтандырылған ақпараттық технология ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ...29
7.3 Жүйенің функционалдық модульдері ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..31
7.4 Өнеркәсіптік дамыған елдеріндегі сақтандырушылар мен сақтандыру делдалдарының қызметі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 35
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...38
Пайдаланған әдебиет ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .40
Кіріспе
Қазақстанда сақтандыру ісін автоматтандыру өте перспективалы - көптеген отандық сақтандыру компаниялары жақында ғана біріктірілген корпоративтік жүйелерді енгізу қажеттілігі туралы ойлана бастады. Тиімді жүйені таңдау және енгізу мәселесі өткір болғандықтан: сақтандыру компаниялары дамуда, олардың клиенттері өсуде, ішкі және сыртқы бәсекелестік күшейіп, жаңа қызметтерді енгізу қажеттілігі туындайды. Бұл мәселені шешу уақыты дайын болғандықтан, менің таңдаған дипломдық жұмыс тақырыбы өте маңызды.
Қазақстандағы сақтандыру бизнесі экономиканың көптеген басқа салаларына қарағанда жас, сондықтан қазіргі таңда дайын шешімдер тапшы. Алайда сақтандыру компаниялары дамуда, олардың клиенттері өсуде, бәсекелестік өсуде, жаңа қызметтерді енгізу қажеттілігі туындайды - мұның бәрі қазіргі заманғы жағдайда ақпараттық технологияларға сүйене алмай қол жетімді емес, басқарудың жетілдірілуін және бизнестің ашықтығын талап етеді. Дипломдық жұмыстың мақсаты таратылған ақпараттық жүйелерді сақтандыру қызметінде қолдану қажеттілігін ашу, сақтандыру саласында шешілетін негізгі функциялары мен функционалдық міндеттерін анықтау болып табылады.
Көпғасырлық сақтандыру тәжірибесі оның экономикаға оң әсер етудің қуатты факторы екенін дәлелдеді. Сақтандыру инвестициялық әлеуетті арттырады және ұлттың жағдайы мен байлығын арттыруға мүмкіндік береді. Бұл Қазақстанның экономикасы үшін өте маңызды. Сондықтан үздіксіз және үздіксіз өндірістік процесті жолға қою, экономикалық дамудың тұрақтылығы мен орнықтылығын қолдау, халықтың өмір сүру деңгейін арттыру сақтандыру қорғау жүйесін қалыптастыруды талап етеді.
Сақтандыру бизнесінде бәрінің негізі сақтандыру өнімі болып табылады - әр түрлі сақтандыру түрлеріне қызмет көрсету. Сақтандырудың бір түріне арналған сақтандыру өнімдері клиенттерге ұсынылатын шарттар жиынтығын құратын және өзгертетін әртүрлі сақтандыру компаниялары үшін бірегей бола алады. Сақтандыру өнімдеріндегі айырмашылықтарды және үнемі өзгеру мүмкіндігін сақтау үшін ақпараттық жүйеде сақтандыру келісімшартының параметрлерін орнатудың икемді құралдары болуы керек. Барлық осы айырмашылықтар дереу бухгалтерлік және салықтық есепке алудың ішкі жүйелерінде көрініс табуы керек. Жүйе әр түрлі сақтандыру өнімдері үшін төлемдерді ұйымдастыруға арналған әртүрлі мәліметтерді ұсынуы керек және т.б. Сақтандырушылар үшін ақпараттық жүйенің жекелеген компоненттерін қолдану бизнестің тиімділігін арттыруға аз әсер етеді, тіпті қосымша қиындықтар туғызады. Бастапқыда осы сақтандыру компаниясы нақты сақтандыру өнімінде ұсына алатын бірегей сақтандыру шарттарына бейімделудің икемді құралдарымен кешенді шешімге сүйене отырып, барлық элементтерді бір-бірімен тез байланыстыру қажет.
1.Сақтандыру қызметі және оны ұйымдастыру ұғымы
1.1 Сақтандыру нарығы
Сақтандыру ақша қаражатының мақсатты қорларын қалыптастыру нысандары мен әдістерінің жиынтығын және оларды күтпеген тәуекелдер кезінде залалды өтеуге, сондай-ақ олардың өмірінде белгілі бір оқиғалар орын алған кезде халыққа көмек көрсетуге пайдалануды қамтиды.
Нарықтық экономикаға көшу қоғамдық ұдайы өндірудегі сақтандыру рөлінің елеулі өсуін қамтамасыз етеді, сақтандыру қызметтерінің саласын едәуір кеңейтеді және бір жағынан, бизнесті қорғау құралы және адамдардың әл -- ауқатын, ал екінші жағынан-табыс әкелетін қызмет түрі болып табылады. Сақтандыру ұйымының пайда көзі ретінде сақтандыру қызметінен, өндірістік және өндірістік емес қызмет объектілеріне уақытша бос қаражаттың инвестицияларынан, кәсіпорындардың акцияларына, банктік депозиттерге, бағалы қағаздарға және т. б. пайда болады.
Сақтандыру қорғанысы сатып алу-сату объектісі болып табылатын, оған сұраныс пен ұсыныс қалыптасатын экономикалық қатынастар саласы сақтандыру нарығы атауын алды. Сақтандыру нарығының жұмыс істеуінің міндетті шарты сақтандыру қызметтеріне қоғамдық қажеттіліктің болуы және осы қажеттіліктерді қанағаттандыруға қабілетті сақтандырушылардың болуы болып табылады. Отандық экономиканың нарыққа өтуі экономикалық қатынастар жүйесіндегі сақтандырушының рөлі мен орнын айтарлықтай өзгертеді. Сақтандыру компаниялары шаруашылық өмірінің толық құқықты субъектілеріне айналады.
Жұмыс істейтін сақтандыру нарығы экономикалық, қаржылық, ақпараттық байланыстардың күрделі, интеграцияланған жүйесін білдіреді, өзара іс-қимыл жасайтын әртүрлі құрылымдық буындарды қамтиды (сурет 1).
Сурет 1. Сақтандыру нарығының жалпы құрылымы
Сақтандыру нарығы қаржы - кредит саласының бір бөлігі ретінде қоғамдық ұдайы өндіру процесінде сақтандырудың маңыздылығын ескере отырып, оның тұрақты жұмыс істеуін қамтамасыз ету мақсатында мемлекеттік реттеу және бақылау объектісі болып табылады. Сақтандыру рыногын мемлекеттік реттеу арнайы салық саясаты, кәсіпкерлік қызметтің жекелеген түрлері бойынша сақтандыру шарттарын жасасу және туындайтын дауларды шешу тәртібін көрсететін заңдар қабылдау арқылы жүзеге асырылады. Сақтандыру нарығының негізгі буыны-сақтандыру қоғамы немесе сақтандыру компаниясы.
1.2 Сақтандыру компаниялары
Сақтандыру компаниясы - сақтандыру қорының жұмыс істеуінің белгілі бір қоғамдық нысаны, ол сақтандыру шарттарын жасауды және оларға қызмет көрсетуді жүзеге асыратын оқшауланған құрылым болып табылады. Сақтандыру компаниясының техникалық-ұйымдық бірлігі мен оның ресурстарының экономикалық оқшаулануы, олардың дербес толық айналымы тән болып келеді. Сақтандыру компаниясы экономикалық жүйеде дербес шаруашылық жүргізуші субъект ретінде жұмыс істейді және өндірістік қатынастардың белгілі бір жүйесіне "кіріктірілген". Экономикалық оқшауланған сақтандыру компаниялары қайта сақтандыру және әлеуметтік сақтандыру негізінде басқа сақтандырушылармен қарым-қатынас жасайды.
Сақтандыру компанияларының жаңа рөлі -- олар мамандандырылған кредиттік институттардың функцияларын көбірек орындайды, шаруашылық қызметтің белгілі бір салалары мен салаларын несиелендірумен айналысады. Сақтандыру компаниялары коммерциялық банктерден кейін активтердің көлемі бойынша және оларды несие капиталы ретінде қолдану мүмкіндігі бойынша жетекші позицияларды алады. Олар жинақтайтын ресурстардың сипаты оларды бағалы қағаздар нарығы арқылы ұзақ мерзімді өндірістік капитал салымдарына пайдалануға мүмкіндік береді. Мұндай мүмкіндіктерге салыстырмалы қысқа мерзімді тартылатын қаражатқа сүйенетін банктер ие емес. Сондықтан сақтандыру компаниялары капитал нарығында жетекші орынға ие бола алады.
Сақтандыру компаниялары бірқатар түрлерге бөлінеді.
Акционерлік сақтандыру қоғамдары, яғни акцияларды сату арқылы ақша қаражатын орталықтандыру негізінде сақтандыру қорларын ұйымдастыру нысандары.
Аса ірі және қауіпті тәуекелдерді қайталама сақтандыруды жүзеге асыратын қайта сақтандыру компаниялары.
Өзара сақтандыру қоғамы мүшелерінің пайдамен қатысуы арқылы қаражатты орталықтандыру негізінде сақтандыру қорын ұйымдастыруды, әдетте орта және ірі меншік иелерінің (үй иелерінің, қонақ үй иелерінің және т. б.) одақтарын құруды көздейтін өзара сақтандыру қоғамдарын құру.
Мемлекеттік сақтандыру компаниясы мемлекет құрған сақтандыру қорын ұйымдастырудың жария-құқықтық нысаны.
Мемлекеттік емес зейнетақы қоры - сақтанушыларға зейнетақы жасына жеткеннен кейін ренталық төлемдерге кепілдік беретін жеке сақтандыруды ұйымдастырудың ерекше нысаны. Экономикасы дамыған елдерде зейнетақы қорлары маңызды инвестициялардың көзі ғана емес, экономикалық циклдардың әлеуметтік салаға әсерін тегістейтін "кіріктірілген тұрақтандырғыштар" жүйесінің ажырамас элементі болып табылады.
Сонымен, сақтандыру нарығы-бұл ерекше әлеуметтік - экономикалық орта, экономикалық қатынастардың белгілі бір саласы, онда сатып алу-сату объектісі сақтандыру қорғанысы болып табылады, оған сұраныс пен ұсыныс қалыптасады.
Сақтандыру нарығы ұдайы өндіру процесінің барлық буындарымен тығыз байланысты. Экономиканың құрамдас бөлігі бола отырып, сақтандыру нарығы қоғамның өндіргіш күштерінің жай-күйі мен даму деңгейін көрсетеді және сонымен бірге экономиканың дамуына белсенді әсер етеді. Сақтандыру нарықтары салалық белгісі бойынша, ауқымы бойынша -- ұлттық, өңірлік және халықаралық болып бөлінеді. Сақтандыру нарығы-бұл ақпараттық ағындар қызметінің барлық негізгі мәселелері бойынша басқарушылық шешімдерді іске асыруды қамтамасыз ететін белсенді ақпараттық байланыстардың өрісі.
2.ААТ жағдайында іске асырылатын сақтандырудың негізгі функциялары, функционалдық міндеттері
2.1 Сақтандыру функциялары
Шығу тегі мен мазмұны бойынша сақтандырудың оны "қаржы" және "кредит" (ақша қорын қайта бөлу, алынған қарыздың қайтарылуы) санаттарымен байланыстыратын белгілері және сонымен бірге оған ғана тән қаржы мен кредиттің принципті айырмашылықтары бар.
Сақтандыру функциялары және оның мазмұны органикалық байланысты. Маңызды функциялардың қатарына:
ақша қаражатының мамандандырылған сақтандыру қорын қалыптастыру;
зиянды өтеу және азаматтарды жеке материалдық қамтамасыз ету;
сақтандыру жағдайының алдын алу және залалды азайту.
Бірінші функция - бұл сақтандыру компаниялары өз жауапкершілігіне алатын тәуекелдер үшін төлем ретінде ақша қаражатының мамандандырылған сақтандыру қорын қалыптастыру. Бұл қор міндетті түрде де, ерікті түрде де құрылуы мүмкін. Мемлекет экономикалық және әлеуметтік жағдайды негізге ала отырып, елдегі сақтандыру ісін дамытуды реттейді.
Сақтандырудың екінші функциясы - шығынды өтеу және азаматтарды жеке материалдық қамтамасыз ету. Сақтандыру қорын қалыптастыруға қатысушы болып табылатын жеке және заңды тұлғалар ғана мүліктегі залалды өтетуге құқылы. Көрсетілген функция арқылы залалды өтеуді мүліктік сақтандырудың қолда бар шарттары шеңберінде жеке немесе заңды тұлғалар жүзеге асырады.
Сақтандырудың үшінші функциясы - сақтандыру жағдайының алдын алу және залалды азайту -- шаралардың кең кешенін, оның ішінде жазатайым оқиғалардың, дүлей зілзалалардың және т. б. келеңсіз салдарларын болдырмау немесе азайту жөніндегі іс-шараларды қаржыландыруды көздейді.
Сақтандыру қорғанысы ұйымдастырылатын жаппай құбылыстарға қатысты іс бола отырып, сақтандыру өз қызметінің оңтайлы стратегиясын әзірлеу мақсатында ақпаратты жинайды, топтастырады және қорытады. Қазіргі уақытта сақтандыру қызметін басқарудың барлық ақпараттық рәсімдері автоматтандырылған ақпараттық технологияларға және сақтандыруды қарауға жүйелік тәсілге негізделеді. Атап айтқанда, функциялар мен функционалдық міндеттердің алуан түрлілігі реттелген және өзара байланысты жүйе түрінде ұсынылуы мүмкін.
Сақтандыруды қызмет салалары, жүргізу нысандары, сақтандыру түрлері (салалары) бойынша жіктеуге болады.
Сақтандыру ұйымдарының қызмет саласы экономикалық қызмет салалары бойынша ерекшеленеді: ішкі, сыртқы және аралас сақтандыру нарықтары. Бұл экономикалық қызмет түрі ретінде сақтандырудың ұйымдық жіктелуі.
Сақтандыру жүргізу нысаны міндетті (заң күшіне қарай) және ерікті болуы мүмкін.
Ұйым нысаны бойынша сақтандыру мемлекеттік, акционерлік, өзара және кооперативтік ретінде әрекет етеді.
Нарықтық экономика жағдайында сақтандыру объектілерінің сипаттамасына сүйене отырып, сақтандырудың негізгі төрт түрі бар:
мүліктік сақтандыру;
жеке;
жауапкершілікті сақтандыру;
экономикалық тәуекелдерді сақтандыру.
Сақтандырудың төрт түрін (салаларын) бөлу қажеттілігі қазақ ұлттық сақтандыру нарығына тән. Мұндай жіктеу сақтандыруға жататын объектілер мен тәуекелдердің тізбесімен айқындалады.
Жеке сақтандыру - сақтандыру саласы ретінде түсіндіріледі, онда сақтандыру объектілері ретінде адамның өмірі, денсаулығы және еңбекке қабілеттілігі болады.
Мүліктік сақтандыру - сақтандыру құқық қатынастарының объектісі ретінде әртүрлі түрдегі мүлік болатын сақтандыру саласы ретінде түсіндіріледі; оның экономикалық мақсаты-сақтандыру жағдайының салдарынан туындаған залалды өтеу. Мұндай жағдайларда мүлік иелері ғана емес, оның сақталуына жауапты басқа да заңды және жеке тұлғалар сақтандырушылар болып табылады.
Жауапкершілігін сақтандыру -- сақтандыру саласы, онда объектісі " бизнестің жол (жеке және заңды) тұлғалар келтірілуі мүмкін залал (зиян) салдарынан қандай да бір әрекет немесе әрекетсіздік сақтанушының. Жауапкершілікті сақтандыру арқылы ықтимал зиян келтірушілердің экономикалық мүдделерін сақтандыруды қорғау іске асырылады, олар әрбір осы сақтандыру жағдайында өзінің нақты ақшалай көрінісін табады.
Экономикалық тәуекелдерді (кәсіпкерлік тәуекелдерді) сақтандыруда екі кіші түрге бөлінеді: тікелей және жанама шығындар тәуекелін сақтандыру. Тікелей шығындарға, мысалы, пайданы алмаудан болған шығындар, шикізаттың, материалдар мен жинақтаушы бұйымдардың жеткізілмеуі, ереуілдер және басқа да объективті себептер салдарынан жабдықтың тоқтап қалуынан болған шығындар жатады. Жанама шығындар жіберілген пайданы сақтандырумен, кәсіпорынның банкроттығымен және т. б. байланысты.
Сақтандыру компаниясы қызметінің автоматтандырылған ақпараттық технологиялары технологиялық процестің барлық негізгі элементтерін қамтитын және ақпаратты өңдеудің барлық кезеңдерінде деректердің толық қауіпсіздігіне кепілдік беретін жүйелерді енгізуге бағытталған. Сақтандыру компаниясының автоматтандырылған ақпараттық жүйесін іске асыру сақтандыру, қаржылық, бухгалтерлік және басқа да қызмет түрлерінің міндеттерін шешуді автоматтандырудан тұрады.
2.2 Сақтандыру шарттары
Автоматтандырылған ақпараттық технология жағдайында іске асырылатын негізгі функционалдық міндеттерді қысқаша қарастырайық.
Сақтандыру шартын жасасу процесі. Әрбір сақтанушы бойынша алдыңғы шарттардың болуын, сақтандыру төлемдерінің жағдайларын тексеру, тарифтік ставкаға түзету коэффициенттерін және ерекше шарттарды есептеу, агентке комиссияны есептеу, кейіннен өңдеу үшін шартты дерекқорға енгізу, қажетті құжаттарды беру.
Қосымша шарт жасау. Негізгі шартты ескере отырып, өзгерген шарттар немесе сақтандыру объектілері бойынша есеп айырысулар, жаңадан жасалатын немесе өзгертілетін шарттар туралы деректер базасын толықтыру.
Қайта сақтандыру шартын жасасу. Тиісті ақпаратты тексеру, комиссиялық есеп айырысу.
Сақтандыру сыйлықақысын (немесе оның бір бөлігін) енгізу. Шоттар бойынша ақша қаражатын аудару, қайта сақтандыру болған жағдайда - қайта сақтандырушылармен есеп айырысу.
Сақтандыру шартының аяқталуы. Резервтер мен басқа да есептерді қалыптастыру үшін базаға ақпаратты ауыстыру.
Сақтандыру оқиғасының басталуы. Өтеуді есептеу, төлемдерді жүргізу, шарт бойынша қайта есептеу немесе оны тоқтату, сақтандыру оқиғаларының базасын жүргізу.
Сақтандыру шартын бұзу. Сақтанушымен есеп айырысу, ақша қаражатын өткізу, шарттар негізінде өзгерістерді жүзеге асыру.
Сақтандыру түрлері бойынша базалық тарифтік ставкаларды есептеу. Нақты сақтандыру түрі бойынша, сақтандыру оқиғалары бойынша барлық шарттарды деректер базасында қарау, статистикалық кестелерді пайдалана отырып есеп айырысу.
Резервтік қорды есептеу. Шоттардың ағымдағы жай-күйін талдау, сақтандыру түрлері бойынша шарттардың саны мен сомаларындағы өзгерістерді қадағалау, талаптар мен ағымдағы жай-күй бойынша есеп айырысу.
Сақтандыру портфелін талдау. Сақтандыру нарығының үрдістерін анықтау, өз қызметін талдау, одан әрі дамуды болжау, мүмкін болатын басқару шешімдерінің нұсқаларын талдау.
Компанияның қаржылық жағдайын талдау. Көрсеткіштердегі үрдістер мен өзара байланысты анықтау, дамудың ықтимал нұсқаларын талдау.
Ішкі бухгалтерияны жүргізу. Компания қызметкерлерінің жалақысын есептеу, меншікті және т. б. есепке алу.
Сақтандырудың толық технологиясы деректердің үлкен және өзара байланысты массивтерін өңдеуді көздейді:
сақтандыру және қайта сақтандыру шарттары;
сақтандыру полистері;
брокерлік шарттар;
сақтандыру өкілдерінің еңбекақысы бойынша құжаттар;
төлем тапсырмалары;
кассалық ордерлер;
сақтандыру өтемін төлеуге арналған өтініштер;
сақтандыру жағдайлары туралы актілер және т. б.
Ақпаратты жинақтау және өңдеу сақтандыру компаниясының әртүрлі бөлімшелері мен қызметтерінде жүргізіледі: бухгалтерия, қаржы -- экономикалық бөлімдерде, полистер иелері, төлемдер, қайта сақтандыру, кадрлар, агенттіктер және т.б. Автоматтандырылған ақпараттық технологияларға көшу басқарудың сипаты мен сапасының өзгеруімен қатар жүреді, менеджерлердің аналитикалық жұмысы басты болып, оларда жаңа түсініктер мен басымдықтарды қалыптастырады, ақпаратты компанияның негізгі және нақты қол жетімді ресурстарының біріне, ал автоматтандырылған ақпараттық технологияларды одан әрі дамыту -- оның стратегиясының маңызды элементіне айналдырады. Алайда, автоматтандырылған ақпараттық технологиялар тиімді және жеткілікті түрде қалыптасқан іс жүргізу болған кезде тиімді, өйткені автоматтандыруға тек белгілі ережелерге бағынатын тұрақты процестер жатады. Егер әрбір жұмыс жағдайы бірегей болса, егер ерекшеліктер мен түзетулер заңдылықтар мен ережелерді жойып, жасырса, онда автоматтандырылған ақпараттық технологияларды енгізу әрекеттері қаражат пен уақыт шығындарынан басқа ештеңе бермейді. Сақтандыру компаниялары үшін бұл, ең алдымен, сақтандырумен байланысты барлық бастапқы және есептік құжаттардың нысандарын ұзақ уақыт бойы пайдалануға арналған есеппен әзірленуі және бекітілуі тиіс дегенді білдіреді. Мысалы, сақтандыру өтініші, полис, сақтандыру шарты, сақтандыру жағдайы туралы акт сияқты және бухгалтерлік теңгерімнің пайдасы мен шығыны шоттарының түріне дейін. Сондай-ақ ережелер, нұсқаулықтар және ережелер түрінде барлық жұмыс рәсімдері мұқият ойластырылған, жөнделген және құжатпен ресімделген болуы тиіс. Атап айтқанда, компания атынан кім, қалай, қашан және қандай шарттарда полиске қол қойатыны, Брокерлермен есеп айырысу қалай жүргізілетіні, қалай және кіммен төлемдер жүргізілетіні, залалды кім және қалай бағалайды және т. б. анықталуға тиіс. Барлық құжаттардың қозғалыс жолдары мен шарттары, ал егер бұл қаржылық сипаттағы құжаттар болса, онда ақша қозғалысы да нұсқаулықтарда сипатталуы тиіс. Құжат ағындарының мұндай схемалары жиынтығында әрбір құжаттың өмірлік циклін толығымен қадағалауға және компаниядағы құжат айналымын талдауға, содан кейін оны жақсартуға -- жылдамдатуға, жеңілдетуге, ал қажет болған жағдайда жаңа технологиялық шешімдер негізінде толықтыруға немесе дамытуға мүмкіндік береді.
Егер бұл жұмыс жүргізілмесе, онда сақтандыру компаниясының тиімді автоматтандырылған ақпараттық технологиясын әзірлеу іс жүзінде мүмкін болмайды.
3.Сақтандыру ісінің автоматтандырылған ақпараттық жүйелерін техникалық қамтамасыз ету.
3.1 Сақтандыру ісін автоматтандыру
Сақтандыру бизнестің ең ақпараттық бай және ақпараттық тәуелді түрлерінің бірі болып табылады.
Біздің елімізде нарықтық қатынастарды дамыту, әлемдік интеграциялық үдерістерге қосу бүгінде әлемдік стандарттар талаптарына жақындауға мәжбүрлейді. Кәсіпорындардың қаржылық жағдайын объективті бағалауға, стратегияларды үйлестіруге қойылатын талаптар өсуде,бұл қаржылық тәуекелдерді азайтуға және бәсекелестік артықшылықтарды алуға бағытталған. Бұл автоматтандырылған ақпараттық технологияларды сақтандыру процесіне енгізу қажеттілігін негіздейді.
Сақтандыру компанияларының қызметін жоспарлау және басқару процесіне ақпараттық технологияларды енгізу деректердің үлкен және өзара байланысты массивтерін өңдеуді ғана емес, сондай-ақ оларды талдау және басқару шешімдерінің нұсқаларын негіздеу үшін де пайдаланылуы мүмкін. Бұл ретте экономиканың, өңірдің, фирманың және басқа да шаруашылық жүргізуші субъектілердің секторлары туралы әртүрлі мәліметтерді есепке алу, сондай-ақ қаржылық, еңбек және материалдық ресурстарды есепке алу маңызды рөл атқарады.
Ақпарат көлемі, дәлдікке және шынайылыққа қойылатын жоғары талаптар, клиентура мен сақтандыру фирмасының қаржылық жағдайын тиімді талдау қажеттілігі -- міне, сақтандыру бизнесін автоматтандыруды алдын ала анықтайтын негізгі себептер. Сақтандыру қызметіне есептеу техникасын енгізумен сақтандыру міндеттері техникалық құралдардың барлық алуан түрлілігін пайдалана отырып өңделе бастады.
Сақтандыру ісі міндеттерін автоматтандыру бірінші кезекте машина мен пайдаланушының өзара іс-қимыл формаларының өзгеруіне байланысты. ЭЕМ қолданудың бастапқы кезеңдерінде есепті кезеңдегі сақтандыру ұйымы қызметінің нәтижелері туралы жиынтық деректерді қалыптастыратын міндеттер басым түрде шешілді. ЭЕМ пакеттік өңдеу режимінде пайдаланылды, бұл шешім қабылдауда кідіріс тудырды және сақтандырушылардың клиенттермен нақты уақыт ауқымында жұмысын жоққа шығарды.
Қазіргі уақытта жағдай өзгерді, сақтандыру компанияларында жұмыс істейтін компьютерлердің едәуір бөлігі таратылған есептеу жүйелерінің бір түрі болып табылады. Сақтандыру қызметіндегі бөлінген жүйелер көппроцессорлық компьютерлер мен көп машиналы есептеу кешендерінің есептеу желілеріне байланыс арналарымен қосылған маманның АЖО базасында құрылады.
3.2 Автоматтандырылған жұмыс орындары
Автоматтандырылған жұмыс орындары дербес компьютерлермен және жекелеген функцияларды (жалақыны есептеу, сақтандыру полистерін есепке алу) немесе Функциялар блоктары, мысалы бухгалтерлік операциялар, инвестициялар және т. б. жүзеге асыруға арналған қолданбалы бағдарламалармен жабдықталған. Барлық АЖО қуатты сервер базасында жұмыс істейтін бірыңғай технологиялық платформаға қосылған. Ақпаратты электрондық өңдеудің мұндай схемасында әртүрлі немесе сол бағдарламалармен және деректер жиынтығымен бірнеше пайдаланушы жұмыс ұйымдастырылады. Бұл деректер артық және қарама-қайшылығын, сондай-ақ олардың жоғалуын және бұрмалануын болдырмауға мүмкіндік береді. Құпия сөз бойынша компания қызметкерлерінің ішінен бір пайдаланушы қызметі, яғни осы деректермен жұмыс істеу үшін тиісті өкілеттіктері бар деректерді енгізу тәжірибесі бар. Қазіргі уақытта мұндай мүмкіндіктер сақтандыру қызметінің автоматтандырылған ақпараттық технологияларын кеңінен ұсынады.
Қаржы-несие қызметі саласындағы міндеттерді іске асыратын осындай жүйелердің пайда болуы, бірінші кезекте, бұл жүйелердің "өнімділікқұн"ең жақсы арақатынасының әлеуетті болуымен түсіндіріледі. Техникалық прогресс арзан және қуатты ЭЕМ және жоғары жылдамдықты байланыс құралдарының пайда болуына әкелді. Сақтандыру компанияларына орта класты бірнеше компьютерлерді сатып алу және оларды желіге байланыстыру тиімді болды, бұл нарықтық жағдайларда жаңадан құрылатын сақтандыру компанияларының тез техникалық жабдықталуын қамтамасыз етеді.
Сақтандыру ісінде бөлінген есептеу жүйелерін кеңінен пайдалану қолданбалы міндеттердің өздерінің сипатын және оларды шешуді ұйымдастыруды анықтады. Сақтандыру компаниясының қызметкерлері, бөлімдері, филиалдары, жекелеген ақпарат тұтынушылары (агенттер, брокерлер), әдетте, кейбір аумақта орналасқан. Бұл пайдаланушылар өз міндеттерін дербес шешеді, сондықтан өз есептеу ресурстарын пайдалануға мүдделі. Алайда, олар шешетін міндеттер өзара тығыз байланысты, сондықтан олардың есептеу құралдары бірыңғай жүйеге біріктірілуі тиіс. Мұндай жағдайда есептеу желілерін (жергілікті, ашық, жаһандық) пайдалану ғана барабар шешім болып табылады.
Таратылған жүйелердің айқын артықшылығы-барынша жоғары сенімділік, ақпараттың қажетті артық болуы.
Бұл жерде сенімділік жүйенің аппаратураның жекелеген элементтері істен шыққан және деректердің толық қол жетімсіз қол жетімділігі кезінде өз функцияларын орындау қабілеті ретінде түсініледі. Таратылған жүйелердің жоғары сенімділігінің негізі ақпараттың негізделген артық болуы болып табылады.
Сақтандыру компаниясының сақтаулы деректерінің артықшылығы, мысалы, таратылған базаларда кейбір деректер жиынтықтары бірнеше серверлердің есте сақтау құрылғыларында қайталануы мүмкін, сондықтан олардың біреуі бас тартқан кезде деректер әлі де қолжетімді болып қала береді.
Сақтандыру компаниясының филиалдары үшін сенімділік пен артықдықтан басқа, бөлінген жүйелер ақпараттық, бағдарламалық және техникалық ресурстарды бірлесіп пайдалануға мүмкіндік береді, басқа филиалдармен байланыс құралдарын, сондай-ақ барлық жүйе бойынша жұмыстарды бөлудің икемділігін қамтамасыз етеді.
Таратылған жүйелерді қолдану, ең алдымен, олардың жекелеген бөліктерінің тиімді өзара іс-қимылын ұйымдастырумен байланысты бірқатар проблемаларды шешу қажеттілігін туындатады.
Біріншіден, бұл бағдарламалық қамтамасыз етумен байланысты қиындықтар: ОЖ таңдау, бағдарламалау тілдері және қолданбалы бағдарламалар; сақтандыру компаниясының қызметкерлерін бөлінген ортада жұмыс істеуге үйрету; пайдаланушылардың функцияларын анықтау және шектеу.
Екіншіден, компьютерлерді желіге қосудан туындайтын проблемалар: хабарларды жоғалтудан қорғау құралдары көзделеді, мысалы желінің шамадан тыс жүктелуінен; үлкен шығындармен байланысты өткізу қабілетін арттыру, ақпаратты қорғау жөніндегі арнайы шаралар талап етіледі.
Үшіншіден, бұл бір уақытта бірнеше пайдаланушылардың жұмысына жол беретін жүйеде анағұрлым қиын шешілетін коммерциялық құпияны қамтамасыз ету мәселелері. Кейбір жағдайларда, сақтандыру компаниясы үшін сақтандырудың жекелеген түрлерінің қауіпсіздігі әсіресе маңызды болған жағдайда, компанияның таратылған ақпараттық-есептеу жүйесіне ЭЕМ мен маманның АЖО-сын қосудан бас тартуға тура келеді.
3.3 Сақтандыру қызметі
Сақтандыру қызметінде есептеу желілерін пайдалану сонымен бірге ақпаратты өңдеу мерзімдерін қысқарту, талдау мүмкіндіктерін арттыру есебінен жұмыс тиімділігін арттыруға әкеледі, бұл ең алдымен компанияның пайдасын ұлғайтуда көрінеді. Сақтандыру ісіне автоматтандырылған ақпараттық жүйелер мен технологияларды енгізудің арқасында сақтандыру қызметтерінің бәсекеге қабілеттілігін арттыру қамтамасыз етіледі, сақтандыру нарығындағы компанияның үлесі ұлғаюда.
Есептеуіш желі жағдайында өз жұмысын жасайтын сақтандыру компаниясы қандай жаңа мүмкіндіктерге ие болатынын егжей-тегжейлі қарастырайық.
Ең алдымен, желіні пайдалану коммуникацияның жақсаруына, яғни компания қызметкерлері, сондай-ақ оның клиенттері арасындағы ақпарат алмасу және өзара іс-қимыл процесін жақсартуға әкеледі. Желі әр түрлі офистерде орналасқан қызметкерлерге бірыңғай технологиялық платформада, жалпы ақпараттық базамен жұмыс істеуге және файл-сервермен, сондай-ақ желінің басқа тораптарымен өзара іс-қимыл жасауға мүмкіндік береді.
Ақпаратқа жеңіл және толық қол жеткізе отырып, қызметкерлер оның нақтылығы мен жеделдігінің жоғары дәрежесі есебінен негізделген шешімдер қабылдайды, желінің болуы сақтандыру компаниясының телефон немесе әдеттегі пошта сияқты ақпаратты берудің басқа нысандарына қажеттілігін азайтады.
Осылайша қорытындылардың негізділігіне, нәтижелердің дәлдігін, дұрыстығын арттыруға ғана емес, сонымен қатар шешімдер қабылдауға арналған уақытша, еңбек және құндық шығындарды азайтуға да қол жеткізіледі, сақтандыру компанияларының клиенттеріне қызмет көрсету жақсарады.
Маңызды емес, мысалы, үлкен қуатты ЭЕМ серверлері, түрлі-түсті принтерлер, модемдер, оптикалық дискілер сияқты қымбат ресурстарды жақсы пайдалану мүмкіндігі болып табылады, олар маманға аналитикалық жұмыс үшін шексіз мүмкіндіктер береді.
Есептеу желісін пайдаланушы-сақтандыру компаниясының қызметкері өзінің компьютерімен жұмыс істейді және оның АЖО-дан жүздеген километрден тұратын қуатты компьютер-сервердің деректерін пайдаланғанына мән бермейді,ал поштаны компанияның бірнеше бөлімшелері үшін ортақ коммуникациялық серверге қосылған модем арқылы немесе тіпті кәсіпорынға қызмет көрсетуді қамтитын модем арқылы жібереді.
Пайдаланушыда бұл ресурстар тікелей оның компьютеріне қосылған елесін жасайды, өйткені оларды пайдалану үшін одан біршама қосымша күш талап етіледі.
Ақырында, желілер сақтандыру компаниясына оның филиалдарының аумақтық орналасу орындарын таңдауда еркіндік береді, яғни компанияларға тек филиалдарды ғана емес, сонымен қатар сақтандырушылар мен мамандардың жұмыс орындарын сақтандыру операцияларын орындау үшін неғұрлым тиімді жерлерде иеленуге мүмкіндік береді. Мұнда сақтандырушылардың тасымалды (мобильді) ЭЕМ (notebook) кеңінен қолдануының маңызы зор.
4.Сақтандыру фирмасының автоматтандырылған ақпараттық жүйесі және оның жұмыс істеу технологиясы.
4.1 Сақтандыру фирмасын автоматтандыру
Деректерді өңдеудің автоматтандырылған ақпараттық жүйесімен ұсынылатын фирманың ақпараттық кеңістігі оның құрамдас объектілеріне бөлінеді. Объектілердің негізгі категорияларын және олардың жұмыс істеу технологиясын бөліп, сипаттаймыз.
Сақтандыру фирмасының орталық кеңсесі немесе бас ұйым, әдетте, бір-бірімен жоғары өнімді көпірлер немесе маршрутизаторлар арқылы біріктірілген бір немесе бірнеше жоғары жылдамдықты жергілікті есептеу желілері (ЖЕЖ) бар. ЖЕЖ қуатты есептеу ресурстарын -- файлдық серверлерді, деректер қорын басқару жүйелерін және т. б. қамтитын бүкіл компанияның ақпараттық орталығы ретінде қарастыруға болады. Сақтандыру компаниясының орталық офисінің ЖЕЖ-ның ерекшелігі оның құрамына филиалдардағы Жергілікті, сондай-ақ қашықтағы желілік құрылғыларды орталықтандырылған мониторинг және басқару жүйесі кіреді.
Сақтандыру компаниясының өңірлік кеңселері (филиалдары) -- өз ірі ЖЕЖ және сенімді және жеткілікті жылдам байланысы бар қуатты есептеу жүйелерімен жиі жарақталған ауқымды ұйымдар. Олардың кейбіреулері үшін орталық кеңсемен тәулік бойы жоғары жылдамдықты байланыс талап етіледі, бұл әдетте арнайы бөлінген байланыс арналарымен қамтамасыз етіледі. Осындай жолмен ұйымдастырылған қосылым бөлінген қосылыммен салыстырғанда айтарлықтай аз құны бар.
Сақтандыру компаниясының бөлімшелері әдетте бірнеше дербес компьютерлерді қамтитын шағын жергілікті желіге ие. Аймақтық кеңсемен байланыс белгілі бір сағаттарда алдын ала жасалған кесте бойынша жүргізіледі, алайда жоспарланбаған жедел қатынау қажеттілігі жоққа шығарылмайды.
Сақтандыру компаниясының өкілдіктері немесе агенттіктері жиі бір, бірнеше компьютермен жарақталады. Бөлімшелермен байланыс қажеттілігіне қарай жүргізіледі және күн бойы қамтамасыз етіледі.
Желінің қашықтағы пайдаланушылары-инспекторлар, сақтандыру компаниясының агенттері, тексеруші, яғни қызмет борышы бойынша өз кеңсесінде емес жұмыс күнін өткізетін қызметкерлер, мысалы, клиенттерде, сондай -- ақ іссапарда, демалыста жүрген басшылар-модемі бар тасымалды компьютерді пайдаланады. Сақтандыру компаниясының қашықтағы пайдаланушыларының ЖЕЖ -мен байланыс сеансы көбінесе қысқа болмайды және кез келген уақытта орнатылуы мүмкін.
Сақтандыру компаниясының ААЖ ақпараттық қамтамасыз етуді ұйымдастырудың негізгі ерекшелігі компанияның барлық шарттары бойынша барынша ұзақ мерзім ішінде толық деректер базасы болу қажеттілігі болып табылады. Бұл клиентпен жаңа шарт жасаған кезде оның бұрынғы сақтандырулары туралы толық ақпарат (төлемдердің болуы және сипаты) болуы және осы жағдайларға байланысты барлық құжаттарды қарауды қамтамасыз ету қажеттігіне байланысты. Мұндай ақпарат деректер базасында сақталуы тиіс, үнемі жаңартылып, оны сұрау салғаннан кейін бірден алу керек. Мәселен, есеп айырысу кезінде, мысалы, жарна ставкасы немесе тариф, деректер базасынан қажетті статистиканы алып тастау және өткен елеулі ұзақ кезең үшін сақтандыру шарттары бойынша есеп айырысу әрекеттерін орындау қажет, бұл ретте әрбір шарт өңдеуге ұшырайды.
Осыдан орталық кеңсенің ақпараттық жүйесінің мәліметтер базасының толықтығына талап туындайды. Сақтандыру компаниясының басқа ірі бөлімшелерінде (өңірлік филиалдар, бөлімшелер) барлық компанияның деректер базасын иелену қажеттілігі жоқ, өйткені әрбір бөлімшеде өз сақтандырушыларының деректер базасы бар. Сақтандыру компаниясының әрбір бөлімшесінің жеке деректер базасы аумақтық қағидат бойынша қалыптастырылатын өзінің сақтандыру өрісін қамтиды, сондықтан бір деңгейлі бөлімшелерде сақтандырушылар бойынша қиылыстар жоқ. Компанияның барлық базасынан ақпаратты сұрау қажеттілігі сақтанушы көшкен кезде немесе сақтанушы -- ірі ұйым және оның бөлімшелері бір өңірде орналасқан кезде ғана туындайды.
Барлық қаралған деректер қорының үш деңгейін анықтауға мүмкіндік береді:
орталық офис - барлық фирма бойынша ақпаратты қамтиды;
өңірлік филиал - тек осы аймақ бойынша ақпаратты қамтиды;
бөлімшелер - ол қамтитын аумақ бойынша барлық деректерді қамтиды.
Бұл деректер базаларының өзара әрекеттесуін көрсетеміз.
Бастапқыда ақпарат сақтандыру компаниясының бөлімшесі деңгейінде пайда болады. Онда сақтандыру бойынша тікелей, ең жаппай жұмыс жүргізілуде. Бұл ақпарат күн немесе басқа қысқа уақыт кезеңі ішінде сақтандыру компаниясы бөлімшесінің деректер базасында жинақталады -- ол қолда бар адамдарға қосылады. Алдын ала белгіленген уақыт басталған кезде сақтандыру компаниясының аймақтық офисінің компьютерімен автоматты түрде байланыс жасалады және деректер базасын репликациялау деп аталады.
4.2 Деректер қорын репликациялау
Деректер қорын репликациялаудың мәні мыналардан тұрады: екі базаның бірі "басты" таңдалады, ол ең өзекті деректерді қамтиды, ал екіншісі "бағынышты" болып табылады және ең бастысы тағайындалғаннан алынған ақпараттың көшірмесін алады. Осылайша, екі дерекқор өзінің жай-күйін синхрондайды, деректерді жаңартады және егер олар туындаған болса, қақтығыстарды келіседі. Репликация әдісі деректер қорын басқару жүйелерінің өз деңгейінде жүзеге асырылды және жүзеге асырылады. Бұл стандартты және тиімділігі жоғары процедура ұзақтығы бойынша азырақ байланыс сеансы екі үлкен деректер базасын бірдей жағдайға келтіруге мүмкіндік береді, өйткені байланыс желілері бойынша алдыңғы байланыс сеанстан бастап кезеңде болған өзгерістер ғана беріледі. Басқа сөзбен айтқанда, екі дерекқорларды сәйкестікке келтіру үшін бір күн ішінде алынған ақпаратты ғана, байланыс сеанстарының мерзімділігі кезінде -- тәулігіне бір рет беру қажет.
Осылайша, сақтандыру компаниясының әр бөлімшесімен әрекет ете отырып, өңірлік филиал өзіне бағынысты барлық бөлімшелерден өзінің жеке деректер базасына ақпарат жинайды. Бұл аймақтық деңгейдегі деректер базасы сақтандыру қызметшісінің тұрақты қатысуынсыз автоматты түрде толықтырылуына және бүкіл өңір бойынша толық ақпаратты қамтуға әкеледі. Бұл ретте өңірлік Кеңсенің қызметі барысында туындайтын деректерді сақтандыру компаниясының қызметкерлері интерактивті режимде енгізе алады.Сурет 3, сақтандыру компаниясының автоматтандырылған ақпараттық жүйесінің объектілері бойынша деректерді бөлу құрылымы келтірілген.
Сипатталған деректер базасының, анықтамалықтардың, сақтандыру компаниясының автоматтандырылған ақпараттық жүйесінің пайдаланушыларының объектілері ақпарат тасығыштары немесе көздері болып табылады, бірақ статистикалық мән ретінде ақпарат ерекше құнды болып табылмайды. Ақпараттың құндылығы оны сақтандыру компаниясы қызметінің қандай да бір мұқтаждығы үшін алу мүмкіндігінен тұрады. Мұндай қол жеткізу мүмкіндігін қамтамасыз ету және оны тиімді ету (жылдам, сенімді, қорғалған, арзан) сақтандыру компаниясының желілік кешені тиіс.
Сурет 3. Сақтандыру компаниясының автоматтандырылған ақпараттық жүйесінің объектілері бойынша деректерді бөлу құрылымы
Есептеу желісінің барлық кешенін екі негізгі құрамдас бөлікке бөлуге болады:
сақтандыру компаниясы филиалдарының нақты құрылымдық бөлімшелерінің желілері;
олардың арасындағы байланысты қамтамасыз ететін желілер.
Сақтандыру компаниясының әрбір бөлімшесі үшін ішкі ақпаратқа қол жеткізудің тиісті тиімділігін беруді талап ете отырып, оның ауқымына сәйкес келетін желі құрылады. Мұндай желілер өте жылдам болуы тиіс, өйткені берілетін Ішкі деректер көлемі үлкен болуы мүмкін. Сақтандыру компаниясының жекелеген филиалдары арасындағы байланыс деректердің едәуір аз көлемін беруді қамтамасыз етеді, өйткені мұндай желіде нақты ақпараттың сұраулары, сондай-ақ әр түрлі деңгейдегі бөлімшелердің деректер базаларын салыстыру және өзгерту жүргізіледі.
4.3 Сақтандыру кеңселерінің жұмыс істеу технологиясы.
Орталық кеңсенің желілік кешені, әрине, ақпарат беру жылдамдығына ең талапшыл болып табылады. Орталық офис, әдетте, бір немесе бірнеше FDDI немесе Ethernet стандарттары бар, бір-бірімен жоғары өнімді көпірлер немесе маршрутизаторлар арқылы біріктірілген. Орталық кеңсенің ЖЕЖ-ның ерекшелігі оның құрамына компанияның филиалдары мен бөлімшелерінде орналасқан жергілікті, сондай-ақ қашықтағы желілік құрылғыларды орталықтандырылған мониторингілеу және басқару жүйесі жиі кіреді. Орталық желі құрылғысы ретінде маршрутизаторды пайдалану жергілікті желілердің жоғары жылдамдықты қосылуын, филиалдар желілерімен байланысын және қашықтағы пайдаланушылардың қол жетімділігін қамтамасыз етеді. Мұндай құрылғы маршруттауды (байланыс арналары бойынша деректер ағынын бағыттауды) жүзеге асырады және жіберілетін ақпаратты компрессиялау (қысу) төмен өткізу қабілеті бар арналарды тарату үшін пайдаланған жағдайда, бұл беру жылдамдығын арттыруға мүмкіндік береді. Орталық кеңсенің негізгі ЖЕЖ 100 Мбайтс FDDI сақинасының негізінде салынған желі бола алады. Ол деректерді берудің қажетті жылдамдығы мен сенімділігін қамтамасыз етеді. FDDI сақинасына деректер қорының сервері, файл-сервер, мұрағаттау сервері және маршрутизатор қосылуы мүмкін. Әрбір нақты жағдайда сақина кіретін құрылғылар саны әртүрлі болуы мүмкін. Бұл жүйе орталық Кеңсенің құрылымдық бөлімшелерінің басқа да ЖЕЖ-ға шыға алады. Мұндай байланыс сондай-ақ бір немесе бірнеше коммутаторлар мен концентраторларды қамтамасыз етуі тиіс. Жолы кезінде деректерді сипатталған схемасы қосылыстар келесі: деректер желі FDDI арқылы өтеді негізгі маршрутизатор және құлап коммутатор, бұл ретте беру жүріп жатыр толық (100 Мбайтс) жылдамдығы; концентратор өз кезегінде деректер береді қажетті концентратор, ол жолдайды жәрдемақы (жұмыс станциялары). Беру желтоқсандағы тұрақсыз жұмыс станциялары жүреді жылдамдығы осы станцияның (әдетте 10 Мбайтс). Келтірілген шарттар жалпы арналарда берудің неғұрлым жоғары жылдамдығын қамтамасыз етуге және сақтандыру компаниясының автоматтандырылған ақпараттық жүйесін пайдаланушылардың көп санының желісінде белсенді жұмыс істеген жағдайда кептелуден аулақ болуға мүмкіндік береді.
Сақтандыру компаниясының филиалдарында шешілетін міндеттер олардың жергілікті желісінің жалпы құрылымдық мүмкіндіктеріне аз талаптар қояды. Алайда, берілетін деректер көлемі үлкен болуы мүмкін және де деректерді берудің аралас жылдамдығы бар желіні пайдалану қажет. Мұндай желінің негізі 100 Мбайтс жылдамдығында бір немесе бірнеше серверлермен, ал 10 Мбайтс жылдамдығында концентраторлармен немесе жұмыс станцияларымен байланысты жүзеге асыратын коммутатор бола алады.
Сондай-ақ, бөлімшелер желілері Ethernet базасында құрылады. 10 Мбайтс желісіндегі жылдамдық сақтандыру компаниясының бөлімшелерінде пайда болатын міндеттер үшін жеткілікті болып табылады.
Қазақстанда жинақталған сақтандыру ісін автоматтандыру тәжірибесі сақтандыру жұмыстарын автоматтандырылған ақпараттық технологияларға аудару негізінен елеулі материалдық-қаржылық ресурстарға ие ірі сақтандыру компанияларында жүргізілетіндігі туралы қорытынды жасауға мүмкіндік береді. Бірақ мұнда да жұмыстар негізінен басқарудың төменгі деңгейінде -- мамандардың жұмыс орындарында автоматтандырылған. Басқарудың жоғарғы және орта буынының (филиалдар, сақтандыру компаниясы басшыларының) деңгейі іс жүзінде автоматтандырылмаған (сақтандыру компаниясының бухгалтерлік қызметін қоспағанда). Одан әрі автоматтандыру үшін сақтандырудың барлық түрлері мен басқару деңгейлері үшін сақтандыру ісін талдауды дамыту талап етіледі.
Жаңа технология ақпараттық үдерістерді интеграциялауды талап етеді:
Oracle Reports 45 (экрандық формаларды жасауға арналған Тіл), Oracle Reports 2.5 (мәтіндік және графикалық объектілерді пайдалана отырып, әр түрлі форматтағы есептерді жасауға мүмкіндік береді), Oracle Graphics 2.0 ("мультимедиа" класының қосымшаларын құруға мүмкіндік береді) сияқты сақтандыру ісінің автоматтандырылған ақпараттық жүйелерін әзірлеудің жоғары өнімді бағдарламалық құралдарын тарту;
біртекті және әр түрлі компьютерлік желілерде "клиент-сервер" архитектурасын қолдануға бағдарлау;
нақты уақыт режимінде сақтандыру ісін қазіргі заманғы жүргізуді жүзеге асыру (нақты уақыттың нақты режимі Clarion, Oracle, Paradox және т. б. деректер қоры серверінің архитектурасына негізделген желілік ДҚБЖ -- ны пайдаланатын жүйелер ғана қамтамасыз ететінін атап өткен жөн.);
"клиент -- сервер" режимінде SQL сұраныстары тілінде клиентпен және сервермен өзара іс-қимыл жасай отырып, сақтандыру компаниясы филиалдарының жұмыс орындары үшін байланыс желілері бойынша TCPIP хаттамасы арқылы Орталық бөлімшенің серверімен байланысты қамтамасыз ету. Батысеуропалық сақтандыру ұйымдары ақпараттандыруға жұмсалатын барлық қаражаттың шамамен 15 бөлігін жұмсайды, бұл қаражаттың үштен бірі аппаратураға, үштен бірі - бағдарламалық қамтамасыз етуге, үштен бірі -- персоналды оқытуға жұмсалады. Қазақстандық сақтандыру компаниялары үшін мұндай көрсеткіштер әзірше тән емес. Алайда даму болашағы әлі де байқалды.
Біріншіден, ресейлік сақтандыру компаниялары менеджментінің кәсібилігі мен құзыреттілігінің, автоматтандыру проблемасын түсіну деңгейінің және оның мақсаттары мен міндеттерін қою сапасының өсуі айқын.
Екіншіден, сақтандыру компаниялары қызметінің қандай да бір салаларын -- сақтандыру ережелерін, сақтандыру резервтерін орналастыру көлемі мен тәртібін, бухгалтерлік және сақтандыру есептілігін және т.б. реттейтін ресми құжаттардың саны біртіндеп кеңейтіледі.
Үшіншіден, заңнамалық талаптар мен жағдайлардың әсерінен рынокта қаржылық жағынан қуатты сақтандыру компаниялары тобы құрылады, олар үшін прогрессивті аппараттық база қолжетімді болады.
Төртіншіден, сақтандыру нарығының өзін бірте-бірте дамыту, қазақстандық сақтандыру нарығы мен Еуропа елдерінің сақтандыру нарығы арасындағы айырмашылықтарды тегістеу жүріп жатыр.
Бесіншіден, біздің елде клиент-сервер (SQL-Windows) типті қосымшаларды әзірлеу құралдары біртіндеп таратылады. Бұл жоғары білікті әзірлеушілердің салыстырмалы түрде шағын ұжымдарының күшімен сақтандыру қызметінің интеграцияланған жүйесін тез құруға және енгізуге мүмкіндік береді.
Ақпараттық технологиялар сақтандыру корпорациялары қызметінің сипатын өзгертеді және өзгертеді. Айқын өзгерістер автоматтандырылған, ақпараттық ортаны қалыптастыруға қатысты болады. Ақпараттың түсуі қажетті интерактивті арнаны таңдау мүмкіндігі арқасында Пайдаланушының өзі басқаратын процесс болады. Коммуникация құралдарын дамыту деректерді берудің сандық құралдары мен бейнемәжіліс арқылы жер шарының кез келген нүктесінде сақтандыру процесінің кез келген абонентімен қарым-қатынас жасау мүмкіндігін қамтамасыз етеді, электрондық сақтандыруды енгізудің нақты перспективаларын жасайды.
Электрондық сақтандыру жағдайында сақтандырудың өзге құрылымы мен ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Сақтандыру бизнестің ең ақпараттық бай және ақпараттық тәуелді түрлерінің бірі болып табылады. Біздің елімізде нарықтық қатынастарды дамыту, әлемдік интеграциялық үдерістерге қосу бүгінде әлемдік стандарттар талаптарына жақындауға мәжбүрлейді. Кәсіпорындардың қаржылық жағдайын объективті бағалауға, стратегияларды үйлестіруге қойылатын талаптар өсуде,бұл қаржылық тәуекелдерді азайтуға және бәсекелестік артықшылықтарды алуға бағытталған. Бұл автоматтандырылған ақпараттық технологияларды сақтандыру процесіне енгізу қажеттілігін негіздейді.
Сақтандыру компанияларының қызметін жоспарлау және басқару процесіне ақпараттық технологияларды енгізу деректердің үлкен және өзара байланысты массивтерін өңдеуді ғана емес, сондай-ақ оларды талдау және басқару шешімдерінің нұсқаларын негіздеу үшін де пайдаланылуы мүмкін. Бұл ретте экономиканың, өңірдің, фирманың және басқа да шаруашылық жүргізуші субъектілердің секторлары туралы әртүрлі мәліметтерді есепке алу, сондай-ақ қаржылық, еңбек және материалдық ресурстарды есепке алу маңызды рөл атқарады. Ақпарат көлемі, дәлдікке және шынайылыққа қойылатын жоғары талаптар, клиентура мен сақтандыру фирмасының қаржылық жағдайын тиімді талдау қажеттілігі, сақтандыру бизнесін автоматтандыруды алдын ала анықтайтын негізгі себептер.
Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...4
1.Сақтандыру қызметі және оны ұйымдастыру ұғымы ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... 5
1.1 Сақтандыру нарығы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..5
1.2 Сақтандыру компаниялары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...6
2.ААТ жағдайында іске асырылатын сақтандырудың негізгі функциялары, функционалдық міндеттері ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 7
2.1 Сақтандыру функциялары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...7
2.2 Сақтандыру шарттары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 9
3.Сақтандыру ісінің автоматтандырылған ақпараттық жүйелерін техникалық қамтамасыз ету ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...11
3.1 Сақтандыру ісін автоматтандыру ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .11
3.2 Автоматтандырылған жұмыс орындары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 12
3.3 Сақтандыру қызметі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .14
4.Сақтандыру фирмасының автоматтандырылған ақпараттық жүйесі және оның жұмыс істеу технологиясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .15
4.1 Сақтандыру фирмасын автоматтандыру ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..15
4.2 Деректер қорын репликациялау ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...16
4.3 Сақтандыру кеңселерінің жұмыс істеу технологиясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .17
5.Сақтандыру қызметіндегі ақпараттық технологиялар ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... .20
5.1 Сақтандыру қызметінің ақпараттық жүйелері(СҚ АЖ) ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .20
5.2 Ақпаратты жинау және тіркеу кезеңі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...22
5.3 Деректер қорын басқару жүйесі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...24
6.Тираждық және бірегей жүйелердің артықшылықтары мен кемшіліктері осындай ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...27
7.Үшінші критерий бойынша мамандандырылған және әмбебап ААТ бөлуге болады ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 28
7.1 Үшінші критерий бойынша мамандандырылған шешімдер ... ... ... ... ... ... ... ... ...28
7.2 Автоматтандырылған ақпараттық технология ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ...29
7.3 Жүйенің функционалдық модульдері ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..31
7.4 Өнеркәсіптік дамыған елдеріндегі сақтандырушылар мен сақтандыру делдалдарының қызметі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 35
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...38
Пайдаланған әдебиет ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .40
Кіріспе
Қазақстанда сақтандыру ісін автоматтандыру өте перспективалы - көптеген отандық сақтандыру компаниялары жақында ғана біріктірілген корпоративтік жүйелерді енгізу қажеттілігі туралы ойлана бастады. Тиімді жүйені таңдау және енгізу мәселесі өткір болғандықтан: сақтандыру компаниялары дамуда, олардың клиенттері өсуде, ішкі және сыртқы бәсекелестік күшейіп, жаңа қызметтерді енгізу қажеттілігі туындайды. Бұл мәселені шешу уақыты дайын болғандықтан, менің таңдаған дипломдық жұмыс тақырыбы өте маңызды.
Қазақстандағы сақтандыру бизнесі экономиканың көптеген басқа салаларына қарағанда жас, сондықтан қазіргі таңда дайын шешімдер тапшы. Алайда сақтандыру компаниялары дамуда, олардың клиенттері өсуде, бәсекелестік өсуде, жаңа қызметтерді енгізу қажеттілігі туындайды - мұның бәрі қазіргі заманғы жағдайда ақпараттық технологияларға сүйене алмай қол жетімді емес, басқарудың жетілдірілуін және бизнестің ашықтығын талап етеді. Дипломдық жұмыстың мақсаты таратылған ақпараттық жүйелерді сақтандыру қызметінде қолдану қажеттілігін ашу, сақтандыру саласында шешілетін негізгі функциялары мен функционалдық міндеттерін анықтау болып табылады.
Көпғасырлық сақтандыру тәжірибесі оның экономикаға оң әсер етудің қуатты факторы екенін дәлелдеді. Сақтандыру инвестициялық әлеуетті арттырады және ұлттың жағдайы мен байлығын арттыруға мүмкіндік береді. Бұл Қазақстанның экономикасы үшін өте маңызды. Сондықтан үздіксіз және үздіксіз өндірістік процесті жолға қою, экономикалық дамудың тұрақтылығы мен орнықтылығын қолдау, халықтың өмір сүру деңгейін арттыру сақтандыру қорғау жүйесін қалыптастыруды талап етеді.
Сақтандыру бизнесінде бәрінің негізі сақтандыру өнімі болып табылады - әр түрлі сақтандыру түрлеріне қызмет көрсету. Сақтандырудың бір түріне арналған сақтандыру өнімдері клиенттерге ұсынылатын шарттар жиынтығын құратын және өзгертетін әртүрлі сақтандыру компаниялары үшін бірегей бола алады. Сақтандыру өнімдеріндегі айырмашылықтарды және үнемі өзгеру мүмкіндігін сақтау үшін ақпараттық жүйеде сақтандыру келісімшартының параметрлерін орнатудың икемді құралдары болуы керек. Барлық осы айырмашылықтар дереу бухгалтерлік және салықтық есепке алудың ішкі жүйелерінде көрініс табуы керек. Жүйе әр түрлі сақтандыру өнімдері үшін төлемдерді ұйымдастыруға арналған әртүрлі мәліметтерді ұсынуы керек және т.б. Сақтандырушылар үшін ақпараттық жүйенің жекелеген компоненттерін қолдану бизнестің тиімділігін арттыруға аз әсер етеді, тіпті қосымша қиындықтар туғызады. Бастапқыда осы сақтандыру компаниясы нақты сақтандыру өнімінде ұсына алатын бірегей сақтандыру шарттарына бейімделудің икемді құралдарымен кешенді шешімге сүйене отырып, барлық элементтерді бір-бірімен тез байланыстыру қажет.
1.Сақтандыру қызметі және оны ұйымдастыру ұғымы
1.1 Сақтандыру нарығы
Сақтандыру ақша қаражатының мақсатты қорларын қалыптастыру нысандары мен әдістерінің жиынтығын және оларды күтпеген тәуекелдер кезінде залалды өтеуге, сондай-ақ олардың өмірінде белгілі бір оқиғалар орын алған кезде халыққа көмек көрсетуге пайдалануды қамтиды.
Нарықтық экономикаға көшу қоғамдық ұдайы өндірудегі сақтандыру рөлінің елеулі өсуін қамтамасыз етеді, сақтандыру қызметтерінің саласын едәуір кеңейтеді және бір жағынан, бизнесті қорғау құралы және адамдардың әл -- ауқатын, ал екінші жағынан-табыс әкелетін қызмет түрі болып табылады. Сақтандыру ұйымының пайда көзі ретінде сақтандыру қызметінен, өндірістік және өндірістік емес қызмет объектілеріне уақытша бос қаражаттың инвестицияларынан, кәсіпорындардың акцияларына, банктік депозиттерге, бағалы қағаздарға және т. б. пайда болады.
Сақтандыру қорғанысы сатып алу-сату объектісі болып табылатын, оған сұраныс пен ұсыныс қалыптасатын экономикалық қатынастар саласы сақтандыру нарығы атауын алды. Сақтандыру нарығының жұмыс істеуінің міндетті шарты сақтандыру қызметтеріне қоғамдық қажеттіліктің болуы және осы қажеттіліктерді қанағаттандыруға қабілетті сақтандырушылардың болуы болып табылады. Отандық экономиканың нарыққа өтуі экономикалық қатынастар жүйесіндегі сақтандырушының рөлі мен орнын айтарлықтай өзгертеді. Сақтандыру компаниялары шаруашылық өмірінің толық құқықты субъектілеріне айналады.
Жұмыс істейтін сақтандыру нарығы экономикалық, қаржылық, ақпараттық байланыстардың күрделі, интеграцияланған жүйесін білдіреді, өзара іс-қимыл жасайтын әртүрлі құрылымдық буындарды қамтиды (сурет 1).
Сурет 1. Сақтандыру нарығының жалпы құрылымы
Сақтандыру нарығы қаржы - кредит саласының бір бөлігі ретінде қоғамдық ұдайы өндіру процесінде сақтандырудың маңыздылығын ескере отырып, оның тұрақты жұмыс істеуін қамтамасыз ету мақсатында мемлекеттік реттеу және бақылау объектісі болып табылады. Сақтандыру рыногын мемлекеттік реттеу арнайы салық саясаты, кәсіпкерлік қызметтің жекелеген түрлері бойынша сақтандыру шарттарын жасасу және туындайтын дауларды шешу тәртібін көрсететін заңдар қабылдау арқылы жүзеге асырылады. Сақтандыру нарығының негізгі буыны-сақтандыру қоғамы немесе сақтандыру компаниясы.
1.2 Сақтандыру компаниялары
Сақтандыру компаниясы - сақтандыру қорының жұмыс істеуінің белгілі бір қоғамдық нысаны, ол сақтандыру шарттарын жасауды және оларға қызмет көрсетуді жүзеге асыратын оқшауланған құрылым болып табылады. Сақтандыру компаниясының техникалық-ұйымдық бірлігі мен оның ресурстарының экономикалық оқшаулануы, олардың дербес толық айналымы тән болып келеді. Сақтандыру компаниясы экономикалық жүйеде дербес шаруашылық жүргізуші субъект ретінде жұмыс істейді және өндірістік қатынастардың белгілі бір жүйесіне "кіріктірілген". Экономикалық оқшауланған сақтандыру компаниялары қайта сақтандыру және әлеуметтік сақтандыру негізінде басқа сақтандырушылармен қарым-қатынас жасайды.
Сақтандыру компанияларының жаңа рөлі -- олар мамандандырылған кредиттік институттардың функцияларын көбірек орындайды, шаруашылық қызметтің белгілі бір салалары мен салаларын несиелендірумен айналысады. Сақтандыру компаниялары коммерциялық банктерден кейін активтердің көлемі бойынша және оларды несие капиталы ретінде қолдану мүмкіндігі бойынша жетекші позицияларды алады. Олар жинақтайтын ресурстардың сипаты оларды бағалы қағаздар нарығы арқылы ұзақ мерзімді өндірістік капитал салымдарына пайдалануға мүмкіндік береді. Мұндай мүмкіндіктерге салыстырмалы қысқа мерзімді тартылатын қаражатқа сүйенетін банктер ие емес. Сондықтан сақтандыру компаниялары капитал нарығында жетекші орынға ие бола алады.
Сақтандыру компаниялары бірқатар түрлерге бөлінеді.
Акционерлік сақтандыру қоғамдары, яғни акцияларды сату арқылы ақша қаражатын орталықтандыру негізінде сақтандыру қорларын ұйымдастыру нысандары.
Аса ірі және қауіпті тәуекелдерді қайталама сақтандыруды жүзеге асыратын қайта сақтандыру компаниялары.
Өзара сақтандыру қоғамы мүшелерінің пайдамен қатысуы арқылы қаражатты орталықтандыру негізінде сақтандыру қорын ұйымдастыруды, әдетте орта және ірі меншік иелерінің (үй иелерінің, қонақ үй иелерінің және т. б.) одақтарын құруды көздейтін өзара сақтандыру қоғамдарын құру.
Мемлекеттік сақтандыру компаниясы мемлекет құрған сақтандыру қорын ұйымдастырудың жария-құқықтық нысаны.
Мемлекеттік емес зейнетақы қоры - сақтанушыларға зейнетақы жасына жеткеннен кейін ренталық төлемдерге кепілдік беретін жеке сақтандыруды ұйымдастырудың ерекше нысаны. Экономикасы дамыған елдерде зейнетақы қорлары маңызды инвестициялардың көзі ғана емес, экономикалық циклдардың әлеуметтік салаға әсерін тегістейтін "кіріктірілген тұрақтандырғыштар" жүйесінің ажырамас элементі болып табылады.
Сонымен, сақтандыру нарығы-бұл ерекше әлеуметтік - экономикалық орта, экономикалық қатынастардың белгілі бір саласы, онда сатып алу-сату объектісі сақтандыру қорғанысы болып табылады, оған сұраныс пен ұсыныс қалыптасады.
Сақтандыру нарығы ұдайы өндіру процесінің барлық буындарымен тығыз байланысты. Экономиканың құрамдас бөлігі бола отырып, сақтандыру нарығы қоғамның өндіргіш күштерінің жай-күйі мен даму деңгейін көрсетеді және сонымен бірге экономиканың дамуына белсенді әсер етеді. Сақтандыру нарықтары салалық белгісі бойынша, ауқымы бойынша -- ұлттық, өңірлік және халықаралық болып бөлінеді. Сақтандыру нарығы-бұл ақпараттық ағындар қызметінің барлық негізгі мәселелері бойынша басқарушылық шешімдерді іске асыруды қамтамасыз ететін белсенді ақпараттық байланыстардың өрісі.
2.ААТ жағдайында іске асырылатын сақтандырудың негізгі функциялары, функционалдық міндеттері
2.1 Сақтандыру функциялары
Шығу тегі мен мазмұны бойынша сақтандырудың оны "қаржы" және "кредит" (ақша қорын қайта бөлу, алынған қарыздың қайтарылуы) санаттарымен байланыстыратын белгілері және сонымен бірге оған ғана тән қаржы мен кредиттің принципті айырмашылықтары бар.
Сақтандыру функциялары және оның мазмұны органикалық байланысты. Маңызды функциялардың қатарына:
ақша қаражатының мамандандырылған сақтандыру қорын қалыптастыру;
зиянды өтеу және азаматтарды жеке материалдық қамтамасыз ету;
сақтандыру жағдайының алдын алу және залалды азайту.
Бірінші функция - бұл сақтандыру компаниялары өз жауапкершілігіне алатын тәуекелдер үшін төлем ретінде ақша қаражатының мамандандырылған сақтандыру қорын қалыптастыру. Бұл қор міндетті түрде де, ерікті түрде де құрылуы мүмкін. Мемлекет экономикалық және әлеуметтік жағдайды негізге ала отырып, елдегі сақтандыру ісін дамытуды реттейді.
Сақтандырудың екінші функциясы - шығынды өтеу және азаматтарды жеке материалдық қамтамасыз ету. Сақтандыру қорын қалыптастыруға қатысушы болып табылатын жеке және заңды тұлғалар ғана мүліктегі залалды өтетуге құқылы. Көрсетілген функция арқылы залалды өтеуді мүліктік сақтандырудың қолда бар шарттары шеңберінде жеке немесе заңды тұлғалар жүзеге асырады.
Сақтандырудың үшінші функциясы - сақтандыру жағдайының алдын алу және залалды азайту -- шаралардың кең кешенін, оның ішінде жазатайым оқиғалардың, дүлей зілзалалардың және т. б. келеңсіз салдарларын болдырмау немесе азайту жөніндегі іс-шараларды қаржыландыруды көздейді.
Сақтандыру қорғанысы ұйымдастырылатын жаппай құбылыстарға қатысты іс бола отырып, сақтандыру өз қызметінің оңтайлы стратегиясын әзірлеу мақсатында ақпаратты жинайды, топтастырады және қорытады. Қазіргі уақытта сақтандыру қызметін басқарудың барлық ақпараттық рәсімдері автоматтандырылған ақпараттық технологияларға және сақтандыруды қарауға жүйелік тәсілге негізделеді. Атап айтқанда, функциялар мен функционалдық міндеттердің алуан түрлілігі реттелген және өзара байланысты жүйе түрінде ұсынылуы мүмкін.
Сақтандыруды қызмет салалары, жүргізу нысандары, сақтандыру түрлері (салалары) бойынша жіктеуге болады.
Сақтандыру ұйымдарының қызмет саласы экономикалық қызмет салалары бойынша ерекшеленеді: ішкі, сыртқы және аралас сақтандыру нарықтары. Бұл экономикалық қызмет түрі ретінде сақтандырудың ұйымдық жіктелуі.
Сақтандыру жүргізу нысаны міндетті (заң күшіне қарай) және ерікті болуы мүмкін.
Ұйым нысаны бойынша сақтандыру мемлекеттік, акционерлік, өзара және кооперативтік ретінде әрекет етеді.
Нарықтық экономика жағдайында сақтандыру объектілерінің сипаттамасына сүйене отырып, сақтандырудың негізгі төрт түрі бар:
мүліктік сақтандыру;
жеке;
жауапкершілікті сақтандыру;
экономикалық тәуекелдерді сақтандыру.
Сақтандырудың төрт түрін (салаларын) бөлу қажеттілігі қазақ ұлттық сақтандыру нарығына тән. Мұндай жіктеу сақтандыруға жататын объектілер мен тәуекелдердің тізбесімен айқындалады.
Жеке сақтандыру - сақтандыру саласы ретінде түсіндіріледі, онда сақтандыру объектілері ретінде адамның өмірі, денсаулығы және еңбекке қабілеттілігі болады.
Мүліктік сақтандыру - сақтандыру құқық қатынастарының объектісі ретінде әртүрлі түрдегі мүлік болатын сақтандыру саласы ретінде түсіндіріледі; оның экономикалық мақсаты-сақтандыру жағдайының салдарынан туындаған залалды өтеу. Мұндай жағдайларда мүлік иелері ғана емес, оның сақталуына жауапты басқа да заңды және жеке тұлғалар сақтандырушылар болып табылады.
Жауапкершілігін сақтандыру -- сақтандыру саласы, онда объектісі " бизнестің жол (жеке және заңды) тұлғалар келтірілуі мүмкін залал (зиян) салдарынан қандай да бір әрекет немесе әрекетсіздік сақтанушының. Жауапкершілікті сақтандыру арқылы ықтимал зиян келтірушілердің экономикалық мүдделерін сақтандыруды қорғау іске асырылады, олар әрбір осы сақтандыру жағдайында өзінің нақты ақшалай көрінісін табады.
Экономикалық тәуекелдерді (кәсіпкерлік тәуекелдерді) сақтандыруда екі кіші түрге бөлінеді: тікелей және жанама шығындар тәуекелін сақтандыру. Тікелей шығындарға, мысалы, пайданы алмаудан болған шығындар, шикізаттың, материалдар мен жинақтаушы бұйымдардың жеткізілмеуі, ереуілдер және басқа да объективті себептер салдарынан жабдықтың тоқтап қалуынан болған шығындар жатады. Жанама шығындар жіберілген пайданы сақтандырумен, кәсіпорынның банкроттығымен және т. б. байланысты.
Сақтандыру компаниясы қызметінің автоматтандырылған ақпараттық технологиялары технологиялық процестің барлық негізгі элементтерін қамтитын және ақпаратты өңдеудің барлық кезеңдерінде деректердің толық қауіпсіздігіне кепілдік беретін жүйелерді енгізуге бағытталған. Сақтандыру компаниясының автоматтандырылған ақпараттық жүйесін іске асыру сақтандыру, қаржылық, бухгалтерлік және басқа да қызмет түрлерінің міндеттерін шешуді автоматтандырудан тұрады.
2.2 Сақтандыру шарттары
Автоматтандырылған ақпараттық технология жағдайында іске асырылатын негізгі функционалдық міндеттерді қысқаша қарастырайық.
Сақтандыру шартын жасасу процесі. Әрбір сақтанушы бойынша алдыңғы шарттардың болуын, сақтандыру төлемдерінің жағдайларын тексеру, тарифтік ставкаға түзету коэффициенттерін және ерекше шарттарды есептеу, агентке комиссияны есептеу, кейіннен өңдеу үшін шартты дерекқорға енгізу, қажетті құжаттарды беру.
Қосымша шарт жасау. Негізгі шартты ескере отырып, өзгерген шарттар немесе сақтандыру объектілері бойынша есеп айырысулар, жаңадан жасалатын немесе өзгертілетін шарттар туралы деректер базасын толықтыру.
Қайта сақтандыру шартын жасасу. Тиісті ақпаратты тексеру, комиссиялық есеп айырысу.
Сақтандыру сыйлықақысын (немесе оның бір бөлігін) енгізу. Шоттар бойынша ақша қаражатын аудару, қайта сақтандыру болған жағдайда - қайта сақтандырушылармен есеп айырысу.
Сақтандыру шартының аяқталуы. Резервтер мен басқа да есептерді қалыптастыру үшін базаға ақпаратты ауыстыру.
Сақтандыру оқиғасының басталуы. Өтеуді есептеу, төлемдерді жүргізу, шарт бойынша қайта есептеу немесе оны тоқтату, сақтандыру оқиғаларының базасын жүргізу.
Сақтандыру шартын бұзу. Сақтанушымен есеп айырысу, ақша қаражатын өткізу, шарттар негізінде өзгерістерді жүзеге асыру.
Сақтандыру түрлері бойынша базалық тарифтік ставкаларды есептеу. Нақты сақтандыру түрі бойынша, сақтандыру оқиғалары бойынша барлық шарттарды деректер базасында қарау, статистикалық кестелерді пайдалана отырып есеп айырысу.
Резервтік қорды есептеу. Шоттардың ағымдағы жай-күйін талдау, сақтандыру түрлері бойынша шарттардың саны мен сомаларындағы өзгерістерді қадағалау, талаптар мен ағымдағы жай-күй бойынша есеп айырысу.
Сақтандыру портфелін талдау. Сақтандыру нарығының үрдістерін анықтау, өз қызметін талдау, одан әрі дамуды болжау, мүмкін болатын басқару шешімдерінің нұсқаларын талдау.
Компанияның қаржылық жағдайын талдау. Көрсеткіштердегі үрдістер мен өзара байланысты анықтау, дамудың ықтимал нұсқаларын талдау.
Ішкі бухгалтерияны жүргізу. Компания қызметкерлерінің жалақысын есептеу, меншікті және т. б. есепке алу.
Сақтандырудың толық технологиясы деректердің үлкен және өзара байланысты массивтерін өңдеуді көздейді:
сақтандыру және қайта сақтандыру шарттары;
сақтандыру полистері;
брокерлік шарттар;
сақтандыру өкілдерінің еңбекақысы бойынша құжаттар;
төлем тапсырмалары;
кассалық ордерлер;
сақтандыру өтемін төлеуге арналған өтініштер;
сақтандыру жағдайлары туралы актілер және т. б.
Ақпаратты жинақтау және өңдеу сақтандыру компаниясының әртүрлі бөлімшелері мен қызметтерінде жүргізіледі: бухгалтерия, қаржы -- экономикалық бөлімдерде, полистер иелері, төлемдер, қайта сақтандыру, кадрлар, агенттіктер және т.б. Автоматтандырылған ақпараттық технологияларға көшу басқарудың сипаты мен сапасының өзгеруімен қатар жүреді, менеджерлердің аналитикалық жұмысы басты болып, оларда жаңа түсініктер мен басымдықтарды қалыптастырады, ақпаратты компанияның негізгі және нақты қол жетімді ресурстарының біріне, ал автоматтандырылған ақпараттық технологияларды одан әрі дамыту -- оның стратегиясының маңызды элементіне айналдырады. Алайда, автоматтандырылған ақпараттық технологиялар тиімді және жеткілікті түрде қалыптасқан іс жүргізу болған кезде тиімді, өйткені автоматтандыруға тек белгілі ережелерге бағынатын тұрақты процестер жатады. Егер әрбір жұмыс жағдайы бірегей болса, егер ерекшеліктер мен түзетулер заңдылықтар мен ережелерді жойып, жасырса, онда автоматтандырылған ақпараттық технологияларды енгізу әрекеттері қаражат пен уақыт шығындарынан басқа ештеңе бермейді. Сақтандыру компаниялары үшін бұл, ең алдымен, сақтандырумен байланысты барлық бастапқы және есептік құжаттардың нысандарын ұзақ уақыт бойы пайдалануға арналған есеппен әзірленуі және бекітілуі тиіс дегенді білдіреді. Мысалы, сақтандыру өтініші, полис, сақтандыру шарты, сақтандыру жағдайы туралы акт сияқты және бухгалтерлік теңгерімнің пайдасы мен шығыны шоттарының түріне дейін. Сондай-ақ ережелер, нұсқаулықтар және ережелер түрінде барлық жұмыс рәсімдері мұқият ойластырылған, жөнделген және құжатпен ресімделген болуы тиіс. Атап айтқанда, компания атынан кім, қалай, қашан және қандай шарттарда полиске қол қойатыны, Брокерлермен есеп айырысу қалай жүргізілетіні, қалай және кіммен төлемдер жүргізілетіні, залалды кім және қалай бағалайды және т. б. анықталуға тиіс. Барлық құжаттардың қозғалыс жолдары мен шарттары, ал егер бұл қаржылық сипаттағы құжаттар болса, онда ақша қозғалысы да нұсқаулықтарда сипатталуы тиіс. Құжат ағындарының мұндай схемалары жиынтығында әрбір құжаттың өмірлік циклін толығымен қадағалауға және компаниядағы құжат айналымын талдауға, содан кейін оны жақсартуға -- жылдамдатуға, жеңілдетуге, ал қажет болған жағдайда жаңа технологиялық шешімдер негізінде толықтыруға немесе дамытуға мүмкіндік береді.
Егер бұл жұмыс жүргізілмесе, онда сақтандыру компаниясының тиімді автоматтандырылған ақпараттық технологиясын әзірлеу іс жүзінде мүмкін болмайды.
3.Сақтандыру ісінің автоматтандырылған ақпараттық жүйелерін техникалық қамтамасыз ету.
3.1 Сақтандыру ісін автоматтандыру
Сақтандыру бизнестің ең ақпараттық бай және ақпараттық тәуелді түрлерінің бірі болып табылады.
Біздің елімізде нарықтық қатынастарды дамыту, әлемдік интеграциялық үдерістерге қосу бүгінде әлемдік стандарттар талаптарына жақындауға мәжбүрлейді. Кәсіпорындардың қаржылық жағдайын объективті бағалауға, стратегияларды үйлестіруге қойылатын талаптар өсуде,бұл қаржылық тәуекелдерді азайтуға және бәсекелестік артықшылықтарды алуға бағытталған. Бұл автоматтандырылған ақпараттық технологияларды сақтандыру процесіне енгізу қажеттілігін негіздейді.
Сақтандыру компанияларының қызметін жоспарлау және басқару процесіне ақпараттық технологияларды енгізу деректердің үлкен және өзара байланысты массивтерін өңдеуді ғана емес, сондай-ақ оларды талдау және басқару шешімдерінің нұсқаларын негіздеу үшін де пайдаланылуы мүмкін. Бұл ретте экономиканың, өңірдің, фирманың және басқа да шаруашылық жүргізуші субъектілердің секторлары туралы әртүрлі мәліметтерді есепке алу, сондай-ақ қаржылық, еңбек және материалдық ресурстарды есепке алу маңызды рөл атқарады.
Ақпарат көлемі, дәлдікке және шынайылыққа қойылатын жоғары талаптар, клиентура мен сақтандыру фирмасының қаржылық жағдайын тиімді талдау қажеттілігі -- міне, сақтандыру бизнесін автоматтандыруды алдын ала анықтайтын негізгі себептер. Сақтандыру қызметіне есептеу техникасын енгізумен сақтандыру міндеттері техникалық құралдардың барлық алуан түрлілігін пайдалана отырып өңделе бастады.
Сақтандыру ісі міндеттерін автоматтандыру бірінші кезекте машина мен пайдаланушының өзара іс-қимыл формаларының өзгеруіне байланысты. ЭЕМ қолданудың бастапқы кезеңдерінде есепті кезеңдегі сақтандыру ұйымы қызметінің нәтижелері туралы жиынтық деректерді қалыптастыратын міндеттер басым түрде шешілді. ЭЕМ пакеттік өңдеу режимінде пайдаланылды, бұл шешім қабылдауда кідіріс тудырды және сақтандырушылардың клиенттермен нақты уақыт ауқымында жұмысын жоққа шығарды.
Қазіргі уақытта жағдай өзгерді, сақтандыру компанияларында жұмыс істейтін компьютерлердің едәуір бөлігі таратылған есептеу жүйелерінің бір түрі болып табылады. Сақтандыру қызметіндегі бөлінген жүйелер көппроцессорлық компьютерлер мен көп машиналы есептеу кешендерінің есептеу желілеріне байланыс арналарымен қосылған маманның АЖО базасында құрылады.
3.2 Автоматтандырылған жұмыс орындары
Автоматтандырылған жұмыс орындары дербес компьютерлермен және жекелеген функцияларды (жалақыны есептеу, сақтандыру полистерін есепке алу) немесе Функциялар блоктары, мысалы бухгалтерлік операциялар, инвестициялар және т. б. жүзеге асыруға арналған қолданбалы бағдарламалармен жабдықталған. Барлық АЖО қуатты сервер базасында жұмыс істейтін бірыңғай технологиялық платформаға қосылған. Ақпаратты электрондық өңдеудің мұндай схемасында әртүрлі немесе сол бағдарламалармен және деректер жиынтығымен бірнеше пайдаланушы жұмыс ұйымдастырылады. Бұл деректер артық және қарама-қайшылығын, сондай-ақ олардың жоғалуын және бұрмалануын болдырмауға мүмкіндік береді. Құпия сөз бойынша компания қызметкерлерінің ішінен бір пайдаланушы қызметі, яғни осы деректермен жұмыс істеу үшін тиісті өкілеттіктері бар деректерді енгізу тәжірибесі бар. Қазіргі уақытта мұндай мүмкіндіктер сақтандыру қызметінің автоматтандырылған ақпараттық технологияларын кеңінен ұсынады.
Қаржы-несие қызметі саласындағы міндеттерді іске асыратын осындай жүйелердің пайда болуы, бірінші кезекте, бұл жүйелердің "өнімділікқұн"ең жақсы арақатынасының әлеуетті болуымен түсіндіріледі. Техникалық прогресс арзан және қуатты ЭЕМ және жоғары жылдамдықты байланыс құралдарының пайда болуына әкелді. Сақтандыру компанияларына орта класты бірнеше компьютерлерді сатып алу және оларды желіге байланыстыру тиімді болды, бұл нарықтық жағдайларда жаңадан құрылатын сақтандыру компанияларының тез техникалық жабдықталуын қамтамасыз етеді.
Сақтандыру ісінде бөлінген есептеу жүйелерін кеңінен пайдалану қолданбалы міндеттердің өздерінің сипатын және оларды шешуді ұйымдастыруды анықтады. Сақтандыру компаниясының қызметкерлері, бөлімдері, филиалдары, жекелеген ақпарат тұтынушылары (агенттер, брокерлер), әдетте, кейбір аумақта орналасқан. Бұл пайдаланушылар өз міндеттерін дербес шешеді, сондықтан өз есептеу ресурстарын пайдалануға мүдделі. Алайда, олар шешетін міндеттер өзара тығыз байланысты, сондықтан олардың есептеу құралдары бірыңғай жүйеге біріктірілуі тиіс. Мұндай жағдайда есептеу желілерін (жергілікті, ашық, жаһандық) пайдалану ғана барабар шешім болып табылады.
Таратылған жүйелердің айқын артықшылығы-барынша жоғары сенімділік, ақпараттың қажетті артық болуы.
Бұл жерде сенімділік жүйенің аппаратураның жекелеген элементтері істен шыққан және деректердің толық қол жетімсіз қол жетімділігі кезінде өз функцияларын орындау қабілеті ретінде түсініледі. Таратылған жүйелердің жоғары сенімділігінің негізі ақпараттың негізделген артық болуы болып табылады.
Сақтандыру компаниясының сақтаулы деректерінің артықшылығы, мысалы, таратылған базаларда кейбір деректер жиынтықтары бірнеше серверлердің есте сақтау құрылғыларында қайталануы мүмкін, сондықтан олардың біреуі бас тартқан кезде деректер әлі де қолжетімді болып қала береді.
Сақтандыру компаниясының филиалдары үшін сенімділік пен артықдықтан басқа, бөлінген жүйелер ақпараттық, бағдарламалық және техникалық ресурстарды бірлесіп пайдалануға мүмкіндік береді, басқа филиалдармен байланыс құралдарын, сондай-ақ барлық жүйе бойынша жұмыстарды бөлудің икемділігін қамтамасыз етеді.
Таратылған жүйелерді қолдану, ең алдымен, олардың жекелеген бөліктерінің тиімді өзара іс-қимылын ұйымдастырумен байланысты бірқатар проблемаларды шешу қажеттілігін туындатады.
Біріншіден, бұл бағдарламалық қамтамасыз етумен байланысты қиындықтар: ОЖ таңдау, бағдарламалау тілдері және қолданбалы бағдарламалар; сақтандыру компаниясының қызметкерлерін бөлінген ортада жұмыс істеуге үйрету; пайдаланушылардың функцияларын анықтау және шектеу.
Екіншіден, компьютерлерді желіге қосудан туындайтын проблемалар: хабарларды жоғалтудан қорғау құралдары көзделеді, мысалы желінің шамадан тыс жүктелуінен; үлкен шығындармен байланысты өткізу қабілетін арттыру, ақпаратты қорғау жөніндегі арнайы шаралар талап етіледі.
Үшіншіден, бұл бір уақытта бірнеше пайдаланушылардың жұмысына жол беретін жүйеде анағұрлым қиын шешілетін коммерциялық құпияны қамтамасыз ету мәселелері. Кейбір жағдайларда, сақтандыру компаниясы үшін сақтандырудың жекелеген түрлерінің қауіпсіздігі әсіресе маңызды болған жағдайда, компанияның таратылған ақпараттық-есептеу жүйесіне ЭЕМ мен маманның АЖО-сын қосудан бас тартуға тура келеді.
3.3 Сақтандыру қызметі
Сақтандыру қызметінде есептеу желілерін пайдалану сонымен бірге ақпаратты өңдеу мерзімдерін қысқарту, талдау мүмкіндіктерін арттыру есебінен жұмыс тиімділігін арттыруға әкеледі, бұл ең алдымен компанияның пайдасын ұлғайтуда көрінеді. Сақтандыру ісіне автоматтандырылған ақпараттық жүйелер мен технологияларды енгізудің арқасында сақтандыру қызметтерінің бәсекеге қабілеттілігін арттыру қамтамасыз етіледі, сақтандыру нарығындағы компанияның үлесі ұлғаюда.
Есептеуіш желі жағдайында өз жұмысын жасайтын сақтандыру компаниясы қандай жаңа мүмкіндіктерге ие болатынын егжей-тегжейлі қарастырайық.
Ең алдымен, желіні пайдалану коммуникацияның жақсаруына, яғни компания қызметкерлері, сондай-ақ оның клиенттері арасындағы ақпарат алмасу және өзара іс-қимыл процесін жақсартуға әкеледі. Желі әр түрлі офистерде орналасқан қызметкерлерге бірыңғай технологиялық платформада, жалпы ақпараттық базамен жұмыс істеуге және файл-сервермен, сондай-ақ желінің басқа тораптарымен өзара іс-қимыл жасауға мүмкіндік береді.
Ақпаратқа жеңіл және толық қол жеткізе отырып, қызметкерлер оның нақтылығы мен жеделдігінің жоғары дәрежесі есебінен негізделген шешімдер қабылдайды, желінің болуы сақтандыру компаниясының телефон немесе әдеттегі пошта сияқты ақпаратты берудің басқа нысандарына қажеттілігін азайтады.
Осылайша қорытындылардың негізділігіне, нәтижелердің дәлдігін, дұрыстығын арттыруға ғана емес, сонымен қатар шешімдер қабылдауға арналған уақытша, еңбек және құндық шығындарды азайтуға да қол жеткізіледі, сақтандыру компанияларының клиенттеріне қызмет көрсету жақсарады.
Маңызды емес, мысалы, үлкен қуатты ЭЕМ серверлері, түрлі-түсті принтерлер, модемдер, оптикалық дискілер сияқты қымбат ресурстарды жақсы пайдалану мүмкіндігі болып табылады, олар маманға аналитикалық жұмыс үшін шексіз мүмкіндіктер береді.
Есептеу желісін пайдаланушы-сақтандыру компаниясының қызметкері өзінің компьютерімен жұмыс істейді және оның АЖО-дан жүздеген километрден тұратын қуатты компьютер-сервердің деректерін пайдаланғанына мән бермейді,ал поштаны компанияның бірнеше бөлімшелері үшін ортақ коммуникациялық серверге қосылған модем арқылы немесе тіпті кәсіпорынға қызмет көрсетуді қамтитын модем арқылы жібереді.
Пайдаланушыда бұл ресурстар тікелей оның компьютеріне қосылған елесін жасайды, өйткені оларды пайдалану үшін одан біршама қосымша күш талап етіледі.
Ақырында, желілер сақтандыру компаниясына оның филиалдарының аумақтық орналасу орындарын таңдауда еркіндік береді, яғни компанияларға тек филиалдарды ғана емес, сонымен қатар сақтандырушылар мен мамандардың жұмыс орындарын сақтандыру операцияларын орындау үшін неғұрлым тиімді жерлерде иеленуге мүмкіндік береді. Мұнда сақтандырушылардың тасымалды (мобильді) ЭЕМ (notebook) кеңінен қолдануының маңызы зор.
4.Сақтандыру фирмасының автоматтандырылған ақпараттық жүйесі және оның жұмыс істеу технологиясы.
4.1 Сақтандыру фирмасын автоматтандыру
Деректерді өңдеудің автоматтандырылған ақпараттық жүйесімен ұсынылатын фирманың ақпараттық кеңістігі оның құрамдас объектілеріне бөлінеді. Объектілердің негізгі категорияларын және олардың жұмыс істеу технологиясын бөліп, сипаттаймыз.
Сақтандыру фирмасының орталық кеңсесі немесе бас ұйым, әдетте, бір-бірімен жоғары өнімді көпірлер немесе маршрутизаторлар арқылы біріктірілген бір немесе бірнеше жоғары жылдамдықты жергілікті есептеу желілері (ЖЕЖ) бар. ЖЕЖ қуатты есептеу ресурстарын -- файлдық серверлерді, деректер қорын басқару жүйелерін және т. б. қамтитын бүкіл компанияның ақпараттық орталығы ретінде қарастыруға болады. Сақтандыру компаниясының орталық офисінің ЖЕЖ-ның ерекшелігі оның құрамына филиалдардағы Жергілікті, сондай-ақ қашықтағы желілік құрылғыларды орталықтандырылған мониторинг және басқару жүйесі кіреді.
Сақтандыру компаниясының өңірлік кеңселері (филиалдары) -- өз ірі ЖЕЖ және сенімді және жеткілікті жылдам байланысы бар қуатты есептеу жүйелерімен жиі жарақталған ауқымды ұйымдар. Олардың кейбіреулері үшін орталық кеңсемен тәулік бойы жоғары жылдамдықты байланыс талап етіледі, бұл әдетте арнайы бөлінген байланыс арналарымен қамтамасыз етіледі. Осындай жолмен ұйымдастырылған қосылым бөлінген қосылыммен салыстырғанда айтарлықтай аз құны бар.
Сақтандыру компаниясының бөлімшелері әдетте бірнеше дербес компьютерлерді қамтитын шағын жергілікті желіге ие. Аймақтық кеңсемен байланыс белгілі бір сағаттарда алдын ала жасалған кесте бойынша жүргізіледі, алайда жоспарланбаған жедел қатынау қажеттілігі жоққа шығарылмайды.
Сақтандыру компаниясының өкілдіктері немесе агенттіктері жиі бір, бірнеше компьютермен жарақталады. Бөлімшелермен байланыс қажеттілігіне қарай жүргізіледі және күн бойы қамтамасыз етіледі.
Желінің қашықтағы пайдаланушылары-инспекторлар, сақтандыру компаниясының агенттері, тексеруші, яғни қызмет борышы бойынша өз кеңсесінде емес жұмыс күнін өткізетін қызметкерлер, мысалы, клиенттерде, сондай -- ақ іссапарда, демалыста жүрген басшылар-модемі бар тасымалды компьютерді пайдаланады. Сақтандыру компаниясының қашықтағы пайдаланушыларының ЖЕЖ -мен байланыс сеансы көбінесе қысқа болмайды және кез келген уақытта орнатылуы мүмкін.
Сақтандыру компаниясының ААЖ ақпараттық қамтамасыз етуді ұйымдастырудың негізгі ерекшелігі компанияның барлық шарттары бойынша барынша ұзақ мерзім ішінде толық деректер базасы болу қажеттілігі болып табылады. Бұл клиентпен жаңа шарт жасаған кезде оның бұрынғы сақтандырулары туралы толық ақпарат (төлемдердің болуы және сипаты) болуы және осы жағдайларға байланысты барлық құжаттарды қарауды қамтамасыз ету қажеттігіне байланысты. Мұндай ақпарат деректер базасында сақталуы тиіс, үнемі жаңартылып, оны сұрау салғаннан кейін бірден алу керек. Мәселен, есеп айырысу кезінде, мысалы, жарна ставкасы немесе тариф, деректер базасынан қажетті статистиканы алып тастау және өткен елеулі ұзақ кезең үшін сақтандыру шарттары бойынша есеп айырысу әрекеттерін орындау қажет, бұл ретте әрбір шарт өңдеуге ұшырайды.
Осыдан орталық кеңсенің ақпараттық жүйесінің мәліметтер базасының толықтығына талап туындайды. Сақтандыру компаниясының басқа ірі бөлімшелерінде (өңірлік филиалдар, бөлімшелер) барлық компанияның деректер базасын иелену қажеттілігі жоқ, өйткені әрбір бөлімшеде өз сақтандырушыларының деректер базасы бар. Сақтандыру компаниясының әрбір бөлімшесінің жеке деректер базасы аумақтық қағидат бойынша қалыптастырылатын өзінің сақтандыру өрісін қамтиды, сондықтан бір деңгейлі бөлімшелерде сақтандырушылар бойынша қиылыстар жоқ. Компанияның барлық базасынан ақпаратты сұрау қажеттілігі сақтанушы көшкен кезде немесе сақтанушы -- ірі ұйым және оның бөлімшелері бір өңірде орналасқан кезде ғана туындайды.
Барлық қаралған деректер қорының үш деңгейін анықтауға мүмкіндік береді:
орталық офис - барлық фирма бойынша ақпаратты қамтиды;
өңірлік филиал - тек осы аймақ бойынша ақпаратты қамтиды;
бөлімшелер - ол қамтитын аумақ бойынша барлық деректерді қамтиды.
Бұл деректер базаларының өзара әрекеттесуін көрсетеміз.
Бастапқыда ақпарат сақтандыру компаниясының бөлімшесі деңгейінде пайда болады. Онда сақтандыру бойынша тікелей, ең жаппай жұмыс жүргізілуде. Бұл ақпарат күн немесе басқа қысқа уақыт кезеңі ішінде сақтандыру компаниясы бөлімшесінің деректер базасында жинақталады -- ол қолда бар адамдарға қосылады. Алдын ала белгіленген уақыт басталған кезде сақтандыру компаниясының аймақтық офисінің компьютерімен автоматты түрде байланыс жасалады және деректер базасын репликациялау деп аталады.
4.2 Деректер қорын репликациялау
Деректер қорын репликациялаудың мәні мыналардан тұрады: екі базаның бірі "басты" таңдалады, ол ең өзекті деректерді қамтиды, ал екіншісі "бағынышты" болып табылады және ең бастысы тағайындалғаннан алынған ақпараттың көшірмесін алады. Осылайша, екі дерекқор өзінің жай-күйін синхрондайды, деректерді жаңартады және егер олар туындаған болса, қақтығыстарды келіседі. Репликация әдісі деректер қорын басқару жүйелерінің өз деңгейінде жүзеге асырылды және жүзеге асырылады. Бұл стандартты және тиімділігі жоғары процедура ұзақтығы бойынша азырақ байланыс сеансы екі үлкен деректер базасын бірдей жағдайға келтіруге мүмкіндік береді, өйткені байланыс желілері бойынша алдыңғы байланыс сеанстан бастап кезеңде болған өзгерістер ғана беріледі. Басқа сөзбен айтқанда, екі дерекқорларды сәйкестікке келтіру үшін бір күн ішінде алынған ақпаратты ғана, байланыс сеанстарының мерзімділігі кезінде -- тәулігіне бір рет беру қажет.
Осылайша, сақтандыру компаниясының әр бөлімшесімен әрекет ете отырып, өңірлік филиал өзіне бағынысты барлық бөлімшелерден өзінің жеке деректер базасына ақпарат жинайды. Бұл аймақтық деңгейдегі деректер базасы сақтандыру қызметшісінің тұрақты қатысуынсыз автоматты түрде толықтырылуына және бүкіл өңір бойынша толық ақпаратты қамтуға әкеледі. Бұл ретте өңірлік Кеңсенің қызметі барысында туындайтын деректерді сақтандыру компаниясының қызметкерлері интерактивті режимде енгізе алады.Сурет 3, сақтандыру компаниясының автоматтандырылған ақпараттық жүйесінің объектілері бойынша деректерді бөлу құрылымы келтірілген.
Сипатталған деректер базасының, анықтамалықтардың, сақтандыру компаниясының автоматтандырылған ақпараттық жүйесінің пайдаланушыларының объектілері ақпарат тасығыштары немесе көздері болып табылады, бірақ статистикалық мән ретінде ақпарат ерекше құнды болып табылмайды. Ақпараттың құндылығы оны сақтандыру компаниясы қызметінің қандай да бір мұқтаждығы үшін алу мүмкіндігінен тұрады. Мұндай қол жеткізу мүмкіндігін қамтамасыз ету және оны тиімді ету (жылдам, сенімді, қорғалған, арзан) сақтандыру компаниясының желілік кешені тиіс.
Сурет 3. Сақтандыру компаниясының автоматтандырылған ақпараттық жүйесінің объектілері бойынша деректерді бөлу құрылымы
Есептеу желісінің барлық кешенін екі негізгі құрамдас бөлікке бөлуге болады:
сақтандыру компаниясы филиалдарының нақты құрылымдық бөлімшелерінің желілері;
олардың арасындағы байланысты қамтамасыз ететін желілер.
Сақтандыру компаниясының әрбір бөлімшесі үшін ішкі ақпаратқа қол жеткізудің тиісті тиімділігін беруді талап ете отырып, оның ауқымына сәйкес келетін желі құрылады. Мұндай желілер өте жылдам болуы тиіс, өйткені берілетін Ішкі деректер көлемі үлкен болуы мүмкін. Сақтандыру компаниясының жекелеген филиалдары арасындағы байланыс деректердің едәуір аз көлемін беруді қамтамасыз етеді, өйткені мұндай желіде нақты ақпараттың сұраулары, сондай-ақ әр түрлі деңгейдегі бөлімшелердің деректер базаларын салыстыру және өзгерту жүргізіледі.
4.3 Сақтандыру кеңселерінің жұмыс істеу технологиясы.
Орталық кеңсенің желілік кешені, әрине, ақпарат беру жылдамдығына ең талапшыл болып табылады. Орталық офис, әдетте, бір немесе бірнеше FDDI немесе Ethernet стандарттары бар, бір-бірімен жоғары өнімді көпірлер немесе маршрутизаторлар арқылы біріктірілген. Орталық кеңсенің ЖЕЖ-ның ерекшелігі оның құрамына компанияның филиалдары мен бөлімшелерінде орналасқан жергілікті, сондай-ақ қашықтағы желілік құрылғыларды орталықтандырылған мониторингілеу және басқару жүйесі жиі кіреді. Орталық желі құрылғысы ретінде маршрутизаторды пайдалану жергілікті желілердің жоғары жылдамдықты қосылуын, филиалдар желілерімен байланысын және қашықтағы пайдаланушылардың қол жетімділігін қамтамасыз етеді. Мұндай құрылғы маршруттауды (байланыс арналары бойынша деректер ағынын бағыттауды) жүзеге асырады және жіберілетін ақпаратты компрессиялау (қысу) төмен өткізу қабілеті бар арналарды тарату үшін пайдаланған жағдайда, бұл беру жылдамдығын арттыруға мүмкіндік береді. Орталық кеңсенің негізгі ЖЕЖ 100 Мбайтс FDDI сақинасының негізінде салынған желі бола алады. Ол деректерді берудің қажетті жылдамдығы мен сенімділігін қамтамасыз етеді. FDDI сақинасына деректер қорының сервері, файл-сервер, мұрағаттау сервері және маршрутизатор қосылуы мүмкін. Әрбір нақты жағдайда сақина кіретін құрылғылар саны әртүрлі болуы мүмкін. Бұл жүйе орталық Кеңсенің құрылымдық бөлімшелерінің басқа да ЖЕЖ-ға шыға алады. Мұндай байланыс сондай-ақ бір немесе бірнеше коммутаторлар мен концентраторларды қамтамасыз етуі тиіс. Жолы кезінде деректерді сипатталған схемасы қосылыстар келесі: деректер желі FDDI арқылы өтеді негізгі маршрутизатор және құлап коммутатор, бұл ретте беру жүріп жатыр толық (100 Мбайтс) жылдамдығы; концентратор өз кезегінде деректер береді қажетті концентратор, ол жолдайды жәрдемақы (жұмыс станциялары). Беру желтоқсандағы тұрақсыз жұмыс станциялары жүреді жылдамдығы осы станцияның (әдетте 10 Мбайтс). Келтірілген шарттар жалпы арналарда берудің неғұрлым жоғары жылдамдығын қамтамасыз етуге және сақтандыру компаниясының автоматтандырылған ақпараттық жүйесін пайдаланушылардың көп санының желісінде белсенді жұмыс істеген жағдайда кептелуден аулақ болуға мүмкіндік береді.
Сақтандыру компаниясының филиалдарында шешілетін міндеттер олардың жергілікті желісінің жалпы құрылымдық мүмкіндіктеріне аз талаптар қояды. Алайда, берілетін деректер көлемі үлкен болуы мүмкін және де деректерді берудің аралас жылдамдығы бар желіні пайдалану қажет. Мұндай желінің негізі 100 Мбайтс жылдамдығында бір немесе бірнеше серверлермен, ал 10 Мбайтс жылдамдығында концентраторлармен немесе жұмыс станцияларымен байланысты жүзеге асыратын коммутатор бола алады.
Сондай-ақ, бөлімшелер желілері Ethernet базасында құрылады. 10 Мбайтс желісіндегі жылдамдық сақтандыру компаниясының бөлімшелерінде пайда болатын міндеттер үшін жеткілікті болып табылады.
Қазақстанда жинақталған сақтандыру ісін автоматтандыру тәжірибесі сақтандыру жұмыстарын автоматтандырылған ақпараттық технологияларға аудару негізінен елеулі материалдық-қаржылық ресурстарға ие ірі сақтандыру компанияларында жүргізілетіндігі туралы қорытынды жасауға мүмкіндік береді. Бірақ мұнда да жұмыстар негізінен басқарудың төменгі деңгейінде -- мамандардың жұмыс орындарында автоматтандырылған. Басқарудың жоғарғы және орта буынының (филиалдар, сақтандыру компаниясы басшыларының) деңгейі іс жүзінде автоматтандырылмаған (сақтандыру компаниясының бухгалтерлік қызметін қоспағанда). Одан әрі автоматтандыру үшін сақтандырудың барлық түрлері мен басқару деңгейлері үшін сақтандыру ісін талдауды дамыту талап етіледі.
Жаңа технология ақпараттық үдерістерді интеграциялауды талап етеді:
Oracle Reports 45 (экрандық формаларды жасауға арналған Тіл), Oracle Reports 2.5 (мәтіндік және графикалық объектілерді пайдалана отырып, әр түрлі форматтағы есептерді жасауға мүмкіндік береді), Oracle Graphics 2.0 ("мультимедиа" класының қосымшаларын құруға мүмкіндік береді) сияқты сақтандыру ісінің автоматтандырылған ақпараттық жүйелерін әзірлеудің жоғары өнімді бағдарламалық құралдарын тарту;
біртекті және әр түрлі компьютерлік желілерде "клиент-сервер" архитектурасын қолдануға бағдарлау;
нақты уақыт режимінде сақтандыру ісін қазіргі заманғы жүргізуді жүзеге асыру (нақты уақыттың нақты режимі Clarion, Oracle, Paradox және т. б. деректер қоры серверінің архитектурасына негізделген желілік ДҚБЖ -- ны пайдаланатын жүйелер ғана қамтамасыз ететінін атап өткен жөн.);
"клиент -- сервер" режимінде SQL сұраныстары тілінде клиентпен және сервермен өзара іс-қимыл жасай отырып, сақтандыру компаниясы филиалдарының жұмыс орындары үшін байланыс желілері бойынша TCPIP хаттамасы арқылы Орталық бөлімшенің серверімен байланысты қамтамасыз ету. Батысеуропалық сақтандыру ұйымдары ақпараттандыруға жұмсалатын барлық қаражаттың шамамен 15 бөлігін жұмсайды, бұл қаражаттың үштен бірі аппаратураға, үштен бірі - бағдарламалық қамтамасыз етуге, үштен бірі -- персоналды оқытуға жұмсалады. Қазақстандық сақтандыру компаниялары үшін мұндай көрсеткіштер әзірше тән емес. Алайда даму болашағы әлі де байқалды.
Біріншіден, ресейлік сақтандыру компаниялары менеджментінің кәсібилігі мен құзыреттілігінің, автоматтандыру проблемасын түсіну деңгейінің және оның мақсаттары мен міндеттерін қою сапасының өсуі айқын.
Екіншіден, сақтандыру компаниялары қызметінің қандай да бір салаларын -- сақтандыру ережелерін, сақтандыру резервтерін орналастыру көлемі мен тәртібін, бухгалтерлік және сақтандыру есептілігін және т.б. реттейтін ресми құжаттардың саны біртіндеп кеңейтіледі.
Үшіншіден, заңнамалық талаптар мен жағдайлардың әсерінен рынокта қаржылық жағынан қуатты сақтандыру компаниялары тобы құрылады, олар үшін прогрессивті аппараттық база қолжетімді болады.
Төртіншіден, сақтандыру нарығының өзін бірте-бірте дамыту, қазақстандық сақтандыру нарығы мен Еуропа елдерінің сақтандыру нарығы арасындағы айырмашылықтарды тегістеу жүріп жатыр.
Бесіншіден, біздің елде клиент-сервер (SQL-Windows) типті қосымшаларды әзірлеу құралдары біртіндеп таратылады. Бұл жоғары білікті әзірлеушілердің салыстырмалы түрде шағын ұжымдарының күшімен сақтандыру қызметінің интеграцияланған жүйесін тез құруға және енгізуге мүмкіндік береді.
Ақпараттық технологиялар сақтандыру корпорациялары қызметінің сипатын өзгертеді және өзгертеді. Айқын өзгерістер автоматтандырылған, ақпараттық ортаны қалыптастыруға қатысты болады. Ақпараттың түсуі қажетті интерактивті арнаны таңдау мүмкіндігі арқасында Пайдаланушының өзі басқаратын процесс болады. Коммуникация құралдарын дамыту деректерді берудің сандық құралдары мен бейнемәжіліс арқылы жер шарының кез келген нүктесінде сақтандыру процесінің кез келген абонентімен қарым-қатынас жасау мүмкіндігін қамтамасыз етеді, электрондық сақтандыруды енгізудің нақты перспективаларын жасайды.
Электрондық сақтандыру жағдайында сақтандырудың өзге құрылымы мен ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz