Ағылшын тілі

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 15 бет
Таңдаулыға:

НҰР-СҰЛТАН ҚАЛАСЫ ӘКІМДІГІНІҢ ГУМАНИТАРЛЫҚ КОЛЛЕДЖІ

Филология бөлімі
Шетел тілдері
циклдық комиссиясы

КУРСТЫҚ ЖҰМЫС

ШЕТ ТІЛІН ОҚЫТУДАҒЫ ФОНЕТИКАЛЫҚ МӘСЕЛЕЛЕР ЖӘНЕ ОЛАРДЫ ШЕШУ

Орындаған: 0111000 Негізгі орта білім беру мамандығы
0111083 Шетел тілі мұғалімі
Біліктілігі бойынша оқитын
4 курс студенті
Канафина Ф. Р.
Жетекшісі: Шет тілі
пәнінің оқытушысы
Слатова Ж. Т.

Нұр-Сұлтан 2020

Мазмұны

КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3-4

1 Мектепте шет тілін оқыту әдістемесі
1.1 Шет тілін оқытудағы фонетиканың рөлі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .5-8
1.2 Сөйлеу және сөйлеуді байланыс құралы ретінде пайдалануға үйрету және оның негізгі қиындықтары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .9-14

2 ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.1 ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.2 Эксперименттік жұмыстың нәтижесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .

ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
ГЛОССАРИЙ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
ҚОСЫМША ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .

Кіріспе
Мақсаты: 6 сынып оқушыларының ағылшын тілі сабағында айтылым дағдысын оқытудағы қиындықтарды анықтау және оларды шеше білу.
Міндеттері:
Оқушылардың айту біліктілігі мен дағдысының деңгейін анықтау
Оқушылардың айту біліктілігі мен дағдысындағы кемшіліктермен жұмыс жасау
Оқушылардың айту біліктілігі мен дағдысын жетілдіру
Зерттеу пәні: Ағылшын тілі.
Зерттеу нысаны: Оқушы.
Өзектілігі: Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың Жаңа әлемдегі жаңа Қазақстан атты жолдауының жиырма алтыншы бағытында Қазақстан бүкіл әлемде халқы үш тілді пайдаланатын мәдениетті ел ретінде танылуға тиіс. Бұлар: қазақ тілі - мемлекеттік тіл, орыс тілі - ұлтаралық қатынас тілі және ағылшын тілі - жаһандық экономикаға ойдағыдай кірігу тілі деп үштұғырлы тіл саясаты айқындалған. Мақсатымыз еліміздің кез келген азаматы әлемнің кез келген елінде қажетке жарайтын маман болатындай деңгейге көтерілу екендігі нақты көрсетілген. Бұл бағыт қазақ тілінің мәртебесін көтеріп, басқа тілдерді игере отырып, әлемдегі алдыңғы қатарлы дамыған елдердің санатына енуге жетелейді.
Ұлы Абайдың да: "Орысша оқу керек... Зарарынан кашық болу, пайдасына ортақ болуға тілін, оқуын, ғылымын білу керек... Әрбіреудің тілін, өнерін білген кісі оныменен бірдейлік дағуасына кіреді... Орыстың ғылымы, өнері - дүниенің кілті" деген өсиет сөздері тілді меңгеруді әлемдік білім мен мәдениетке есік ашумен теңестірген. Тіл білу білімнің шекарасын кеңейтуге, өзге елдің озық ойларын ел игілігіне жарату арқылы еліміздің өркендеуіне атсалысу деген емес пе?! Елін сүйген қазақтың біртуар азаматтары да, ұлы ойшылдары да бірнеше тілді меңгеру арқылы өз идеяларын жеткізе білген, басқа елдің ілімі мен білімін қазақтарға жеткізген. Шоқан Уәлиханов араб, неміс, парсы, орыс тілдерінен басқа бірнеше Еуропа тілдерін меңгергені, француз тілінде жазылған еңбектерді еркін түсініп, оқығаны белгілі. Бұл тағы да әлемдік тілдерді меңгеру - әлемдік білім кеңістігіне дүние кілтін тауып ашу екендігін дәлелдейді.
Осы ойлар төңірегінде тереңдік пен патриоттық сананың ұшқырлығы қажет екендігін әрбір еліміздің азаматы түсінуі қажет. Үштұғырлы тіл саясаты қазіргі жаңартылған білім беру мазмұны аясында іске асырылуда. Мектеп қабырғасында қазақ, орыс және ағылшын тілдерін терең игеруге бағытталған жаңа мазмұндағы бағдарлама болашақ мектеп түлектерінің әлемдік деңгейде сұранысқа ие мамандық иесі болуына мүмкіндік беретіні банк. Бірнеше тілде еркін сөйлей де, жаза да білетін қазақстандықтар өз елінде де, шет елдерде де бәсекеге қабілетті тұлғаға айналатыны сөзсіз.
Тілдерді білу қажеттілігінен тілді меңгертудің, яғни оқу мен оқыту үдерісін, тілдік пәндердің әдістемесін қайта қарастыру қажеттілігі туындайтыны белгілі. Жаңартылған білім беру мазмұны аясында тілді меңгерудің қандай ерекшеліктері бар деген сауал төңірегіне тоқталсақ. Ең басты ерекшелігі болып негізгі төрт тілдік дағдыны, яғни тыңдалым, айтылым, оқылым және жазылым дағдыларын меңгеруге бағытталғанын айту керек.
Әлемдік тәжірибе де осы дағдыларды меңгерудің тілді игеруде басты маңыздылығын көрсетіп отыр. Тілдік пәндерді оқытуда қазіргі таңда мұғалімдер бірқатар қиындықтарға кездесуде. Классикалық білім беруде грамматиканы меңгеруге басты назар аударған, ал жаңа мазмұндағы бағдарлама тілдік ережелерден гөрі дағдыларды жетілдіру арқылы тілді пайдалануға, олардың коммуникативті құзыреттілігін, функционалдық сауаттылығын дамытуға бағытталған. Сондықтан грамматика, ережелер қайда деген түсінбестіктер қазіргі таңда жиі кездесуде. Оқырмандар үшін әрбір дағдыға тереңірек тоқталып, оның ерекшеліктерін талдап, туындайтын қиындықтарды саралап, оның тиімді шешу жолдарын қарастыру нұсқаулығымыздың басты мақсаты болып табылады.
Фонетика - дыбыс туралы ғылым, ол гректің дыбыс деген сөзінен шыққан. Фонетика ғылымының дамуы атақты лингвист, Петербург университетінің профессоры Бодуэн де Куртенэ және оның шәкірті әрі лингвист Л. В. Щербаның есімдерімен байланысты. Л. В. Щерба - фонема (phoneme) ұғымын алғаш ұсынған ғалым. Ол былай деді: Сөйлеу кезінде біз дыбыстардың көп түрін пайдаланамыз. Әр дыбыс және оның баламасы белгілі бір топтарға бірігеді, олар бізге сөздер мен олардың формаларын айтуға мүмкіндік береді. Осы дыбыстық типтер тілдің жеке дыбыстарын құрайды. Біз оларды фонемалар деп атаймыз". Қазіргі лингвистикада дыбыстардың ва- рианттары аллофондар (allophones) деп аталады. Дыбыстау кезінде әр дыбыс жеке және таза түрінде айтылмайды, ол жалпы сөйлеу ағымында айтылады. Дыбыстық ағым кідіріс (пауза), интонациямен белгіленеді. Олар адам ойын білдіреді, дыбыстауда дыбыстар бір-біріне әсер етіп, өздерінің айтылуын өзгертеді. Бұл құбылысты да фонетика зерттейді. Фонетика лингвистика ғылымының тіл дыбыстарын зерттейтін бөлімі.
1 Мектепте шет тілін оқыту әдістемесі
Шет тілін үйренуді оның дыбыстық жүйесін үйренуден бастайды. Дыбыстарды дұрыс айту ойды дұрыс жеткізе білуге, дұрыс түсіне білуге қызмет етеді. Өзге тілді үйренгенде оның дыбыстық жүйесін ана тілінің дыбыстық жүйесімен салыстырады. Мысалы, қазақ тілінде ағылшын тіліндегі сияқты дыбыстардың қысқа, ұзақ түрлері болмайды. Ағылшын тілінде сөздің соңындағы ұяң дауыссыз дыбыстардың айтылуы да сөздің мағынасын өзгертеді. Мысалы: cot [kot]- балалар кереуеті, cod [kod]-треска деген ұғымдарды беретін сөздерде соңғы дауыссыз дыбыстар өзгермеуі керек. Орыс тіліндегі сияқты қатаң айтылса сөздің мағынасы өзгереді. Мысалы: кот, код орыс тілінде бірдей айтылады: [кот]. Дыбыстар белгілі бір қалыптағы дыбыс мүшелерінің жұмысы нәтижесінде пайда болады. Дыбысты айтудағы дыбыс мүшелерінің орны мен қозғалысы оның артикуляциясы (articulation), әуенінің өзгеруі интонация (intonation) деп аталады. Сөзді дыбыстық жүйенің белгілері арқылы жазуды транскрипция (transcription) деп атайды. Транскрипциялық белгілер әдетте квадрат жақшаға жазылады. Әр тілде дыбыстау мүшелерінің ерекше құрылымы мен қозғалыстары болады, сондай-ақ әр тілдің тек өзіне тән тыныстық режимі мен кернеуі де болады. Жоғарыда айтылған қасиеттер тілдің артикуляциялық базасы деп аталады (articulatory basis of the language).
Айтылым дегеніміз не?
Тілдік дағдылардың ішінде айтылымның алар орны ерекше. Әртүрлі зерттеулерде оған түрлі анықтамалар берілген. Біреулері айтылымды екі немесе одан да көп адамның адамзатқа немесе қоршаған әлемде болып жатқан жағдайларға қатысты идея алмасып, өзара талқылауы десе, енді біреулері - ақпаратты жасау, қабылдау және өңдеуді қамтитын интербелсенді үдеріс ретінде қарастырады. Айтылымның пішіні мен мағынасы оның қатысушылары, олардың ұжымдық тәжірибелері, физикалық ортасы және сөйлеу мақсаттары сияқты мәнмәтінге тәуелді болады. Айтылым әдетте аяқ астынан жоспарланбаған күйде, ашық және жетілдіруді қажет етеді. Дегенмен, айтылымды жоспарланбаған тілдік үдеріс деп қана қарауға болмайды. Ауызекі сөйлеу мәнмәтінге тікелей тәуелді, яғни адамдар ауызша қарым-қатынасқа қатыса алады, бір мезгілде ықпал ете алады, хабарды тексеріп, дереу түзету немесе түсіндіру ұсынады.
Сөйлеушінің сөйлеуі мен тілдік дағдысы - адамдармен өзара қарым-қатынас жасауда табысқа жеткізудің мықты құралы. Сөйлесім дағдысын жақсы меңгерген адам үдеріске белсенді қатысып, тыңдаған ақпараты бойынша өзінен күтілетін мәліметті алдын ала болжамдап, қорытыңды жасайды.
Айтылым дағдасын қалыптастырудағы басты қиындықтар
Тіл дағдысының иерархиясында адамдардың сөйлеу әрекеті ғасырлар бойы дамып келеді.
Қазіргі уақытта қолжетімді әдіс-тәсілдер немесе ресурстарды түрлі сынға алуына қарамастан, айтылым тіл үйренудегі меңгерілуі керек ең негізгі дағды ретінде қарастырылады. Адамдардың өзара коммуникативтік қарым-қатынасқа түсу дәуірінің басталуынан бастап айтылым тіл үйретудің түпку мақсаты ретінде қарастырылады және оның дұрыс дамуы мұғалімдер мен оқушылардың басты назарына айналды. Тіпті орта мектепті бітірген оқушылар тілдік курстарды аяқатаған кезде сол тілді сыгыптан тыс жағдайларда толық қолдануға дайын болмайды. Бұл қиындықтын басты себебі тілдік пәндер немесе курстар барысында ауызша қарым-қатынастың табиғи формалары мен жанрларының көптүрлілігіне қарамастан, сыныпта сөйлеу дағдысын жетілдіруге уақыттың тиісті мөлшерде бөлінбеуінен туындайды. Шын мәнінде, белгілі бір тілдік пәнде немесе оқыту курсында сынып ішіндегі тәжірибе үшін ауызша тапсырмаларды таңдау оңай бола бермейді.
Сонымен қатар, тілдік курстар оқушылардың әлеуметтік-мәдени білімдерін дамыту үшін оңтайлы жағдайлар жасауы тиіс, яғни "әлеуметтік мінез-құлықтың мәдениетпен кіріктірілген ережелері" және олардың тілдік білімі, яғни үйренуші тілдің грамматикасын, сөздік қорын және фонологиясын да қамтуы керек. Бұл білім кеңістігі сыныпта және сыныптан тыс жағдайларда еркін әрі тұрақты сөйлеу тәжірибесінде қолдануға қолжетімді болу үшін тиісті түрде белсенді қолданылуы керек.
Ең маңыздысы, сөйлеуге қатысатын ақыл-ой үдерістерінің кезендеріне қарай, ана тілі мен үйренетін тілдің арасында айтарлықтай айырмашылық жоқ. Екі тілде ой тұжырымдау, айқындау, өзін-өзі бақылау және келісімге келу үдерістерінен тұрады. Дегенмен оқушылардың айтылым дағдысы өзінің ана тілінен екінші тілге автоматты түрде берілмейді. Шет тілдерінен қабілетті оқушылардың тілдің грамматикасы мен сөздік қорын жетік меңгерген жағдайдың өзінде алған білімдері өзара ауызша қарым-қатынасқа түсу кезінде қолжетімді болмай немесе дұрыс кіріктірілмегендіктен, табысты бола бермейді. Ауызша сөйлеудегі проблемалар, ен алдымен, өзіне-өзі сенімсіздіктен өзін шамадан тыс тежей беруден және ақпаратты алдымен өз ана тілінде қорытып алуға кететін уақытқа байланысты болуы мүмкін. Бұл ақыл-ой операциялары тіл үйренуде еркін сөйлеу қарым-қатынасына түсуге кедергі туғызып, жасанды дағдылардың қалыптасуына себеп болады.
Тілдік сыныпта жиі кездесетін мәселелердің тағы бірі жекелеген оқушылардың жеке тұлғалары мен оқу үдерісіне деген көзқарастары. Атап айтқанда, коммуникацияға түсуіне тікелей байланысты. Олар:
өзіне тыйым салу - қателесуден, өзгелердің пікірінен. сыннан қорқу; ұялшақтық;
айтатын ештеңе жоқ - оқушылар сөйлеуге, пікір қалыптастыруға немесе тиісті түсініктемелер беруге қиналып, сөз таба алмай қалуу;
үдеріске қатысу белсенділігінің төмен болуы - мұндай жағдай көбінесе жекелеген оқушылардың өз тобында үстемдік ету жағдайында кездеседі;
Т2, Т3-те сүйену-әсіресе, бұл жағдай оқутәртібі толық реттелмеген сыныптарда немесе жеткілікті ынталандырылмаған сыныптарда жиі кездеседі, соның салдарынан оқушылар сөйлеу кезінде өздерінің ана тіліне көп сүйеніп, оны тығырықтан шығудың жеңіл жолы ретінде қабылдайды.
Мұғалімдердің тәжірибесі көрсеткендей, жоғарыда көрсетілген жағдайлар тілдік сыныптарда өзара қарым-қатынас жасаудың өз деңгейінде болмауынан немесе топтағы оқушылар санына байланысты орын алуы мүмкін. Бұдан бөлек, әрбір оқушы кез келген оқу ортасы мен коммуникативтік ортаға енуде өзінің алдыңғы біліміне, толық және жартылай болса да коммуникативтік тәжірибесіне сүйенеді. Мұндай жеке өлшем әсіресе орта жастағы және аса қабілетті оқушылар арасында байқалады, себебі олар көбіне өздерінің қиындықтарын жақсы анықтай алады және өздерінде қалыптасқан дағдылар мен қажеттіліктерді нақты бағалай біледі.
Қиындықтарды шешу жолдары
Айтылым дағдысын калыптастыруга бағытталған бағдарламаларды әзірлеу бірнеше факторларға байланысты, оның ішінде менызлылары үйренушілердің жасы мен қабылдау деңгейіне, оку мазмұнына және оқу мақсатына байланысты. Ең алдымен, белгілі бір оқу курсы барысында үйренуге канша күш-жігердің жұмсалғанын назарға алу қажет, сонымен катар, айтылым дағдысы тіл үйретудің баска дағдыларымен бірге немесе жеке окытылатынын аныктап алу қажет. Екіншіден, оку үдерісін анықтайтын тиімді тәсілді таңдап алу кажет. Тапсырмаға негізделген тәсіл, жалпыға ортақ тәсіл немесескі тәсілдің қосарланған бірлестігін таңдау тілдік курсты ұйымдастырудағы қателіктерге себеп болуы мүмкін. Дегенмен, қазіргі заманауи көпкырлы оку бағдарламасы оқытылатын айтылым дағдысының мақсаттық аспектілерін, сондай-ак грамматикалық және лексикалық компоненттерін көрсетуі керек .
Жанрға негізделген тәсіл коммуникативтік ахуалдың белгілі бір ауызекі жанр немесе жанрдағы орталықтар туралы ойларына негізделеді. Әрине, коммуникативтік жағдайлардың әртүрлілігіне шек жоқ екені рас. Бұл жерде ең маныздысы, мұғалім өзі жүргізетін тілдік курста қандай жағдайларды үйлестіріп енгізу кажеттігін аныктай алуы. Таңдаудың нәтижелі болуы да өте маңызды, себебі оның салдары колдануға ұсынылған оку жағдайларының ішінен ең пайдалысын, кажеттісін тандау аркылы оку мәнмәтінінде тілді үйренушінің назарын бір бағытқа шоғырландыруға ықпал етеді. Табысқа апаратын келесі қадам, таңдалған жағдаяттың маңызды параметрлерін анықтап алу, яғни мәтіндер, мақсаты, тәсілі, әлеуметтік және мәдени нормалары. Нақты оқыту үдерісі ұсынылған тәсілдің әлеуметтік мақсаты мен мәдени мәнмәтінін анықтаудан басталады, артынан нақты мысал беріліп, ол талданады, соңында үйренушілер коммуникативтік қарым-қатынасқа өз мысалдарын ұсынады.
Бұл тәсілге қарама қайшы келетін тапсырмаға негізделген тәсіл тиімді тәсіл ретінде қарастырылады. Оған дәлел, Торнберидін "Талды алдымен үйретіп, сосын қолданғаннан кері, керісінше, міндеттерге негізделген тәсіл "жалпыға бірдей тіл үйренудің орнына оны үйрену аркылы үйренді деген жалпы идеясынан туындайды. Демек, дәлдік нәтижеге жетудің кепілі болып табылады, басқаша айтқанда,
тиімді қарым-қатынас жасауға қажеттілік нақты білім мен тілдің нактылануына әкеледі. Тапсырмаға негізделген оқу бағдарламасы ауызекі сөйлеуді қамтитын кіріктірілген тапсырмалар бірізділігінен бастау алады және бұл окушылардың шын мәнінде бетпе-бет кездесетін жағдайларын да көрсетеді.
Екі тәсілдің де өз артықшылықтары мен кемшіліктері бар. Тапсырмаға негізделген тәсіл - оқушылар өздері сөйлейтін ана тіліне назар аударғаннан кері, үйреніп жатқан тілдің ерекшеліктеріне көбірек мән беретіндігі көп сынға алынды. Алайда жанрға негізделген әдіс тіл үйренуде жеткіліксіз болып саналады, себебі бұл тәсіл белгілі бір үлгілерге сүйенуді талап етеді және адамдардың шынайы өмірде карым-қатынас жасауына ыкпалы аз болады. Дегенмен, кабілетті окушылар жанрлық негіздегі тәсілден көп пайда көруі мүмкін, себебі ол әлеуметтік мәнмәтіннің, мақсаттың, күтілетін нәтижелердің маңыздылығын атап көрсетеді, Бұлар коммуникативтік қарым-қатынастың құрамдас бөлігі болғанымен, тілдік кұзыреттіліктін төмен деңгейін көрсететін сыныптаны сирек камтылатын және сирек талданатын тәсіл ретінде карастырылады.
Коммуникативтік тұрғыдан барлық ауызша оқыту құралдары ерекше мәнге ие болуы керек, яғни, әрбір үйренуші белгілі бір коммуникативтік жағдайда меңгеруі тиіс мақсатты анықтай алады. Бұл жағдай белгіленген әлеуметтік және мәдени нормаларға сәйкес сыни ойлауды және жеке тұлғаның туындаған жағда йға сәйкес жогары кабылдау ерекшелігін қалыптастырып,автоматтандырылған реакциясына негізделеді. Дегенмен, коммуникативтіқарым-қатынастың нақты мақсатын жүзеге асыру үшін, сөйлеуші адам берілген ақпаратты түсініп, қорытындылап, бағалай білуі керек. Бұл тұрғыдан қарағанда, айтылым - адамның ниеті, жоспары, кұрылымдауы және бағалауынан құралған, ықпалдасып жатқан өте күрделі үдеріс болып көрінеді.
Жоғарыда айтылған болжамдарды ескере отырып, сөйлеу дағдыларын дамыту үдерісінде жалғасып келе жатқан тілдің орындалуы өте маңызды элемент болып табылады деп айтуға болады. Басқаша айтканда, бұл қабілетті ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.