Жануарлардың күйзеліске бейімделуі

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 24 бет
Таңдаулыға:

БАИШЕВ УНИВЕРСИТЕТІ
АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҚ ЖӘНЕ ЭКОЛОГИЯ КАФЕДРАСЫ

КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы:
Тасымалдаудың зиянды әсерлері (күйзелістер-стресстер), олардың жаңа заманауи алдын алу шаралары, жануарларды тасымалдау кезеңдерінде байқалып-белгілі болған конвенциалдық және басқа да індет ауруларына қарсы ветеринариялық - санитариялық іс-шаралар.

Тексерген:Масабаева А.Н аға оқытушы
Орындаған:Жолдасова А.Ж
Ветеринариялық санитария мамандығының
3курс студенті

Ақтөбе 2020 ж
Мазмұны.

I Кiрiспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
II Әдеби шoлу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3
2.1.Жануарларды көлікпен тасымалдау кезіндегі қолданылатын ветеринарлық-санитарлық шаралар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 4
III Негізгі бөлім.
0.1. Тасымалдау кезіндегі жануарлардың індет аурулары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...7
0.2. Жануарларды тасымалдау кезінде жұқпалы аурулар байқалған жағдайда, ауруға күдік туған кездегі алдын алу шаралары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..9
0.3. Жануарлардың күйзеліске бейімделуі ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ...11
0.4. Күйзеліс кезіндегі мазасыздық немесе жұмылдыру кезеңі ... ... ..15
0.5. Күйзеліс түрлері және олардың жануарларға әсері ... ... ... ... ... .16
0.6. Күйзелісті болдырмау жолдары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...17
0.7. Тамақтанумен байланысты күйзеліс ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .18
0.8. Технологиялық күйзеліс ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..20

I Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .21
II Әдебиеттер тізімі. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 22
Қосымшалар

І.Кіріспе
Соңғы жылдары қазіргі заманғы мал шаруашылығының ең өзекті мәселесі күйзеліске айналды. Ауыл шаруашылығын индустрияландыру жағдайында бұл проблема көптеген себептер мен факторлармен күрделене түседі. Стресс тыныш көңіл-күйге, айқайға, шуылға, ерекше иістерге, жануарларды ұстауға, тамаққа әкелуі мүмкін. Қозғалыс кезінде скучность, күйзелістер, соққылар, жолдарда сыпыру, физикалық күш салу, температура мен ылғалдылықтың өзгеруі және т.б. Ауылшаруашылығындағы қарқынды ғылыми-технологиялық революция стресс факторларының көбеюіне ғана емес, сонымен қатар жануарларды өсіру және ұстау технологиясындағы көптеген байланыстардың физиологиялық құбылыстармен физиологиялық қайшылықтарға тап болғандығына әкелді. Дамыған индустриалды кешенде жануар ата-бабаларына қарағанда бірнеше есе көп стресстік факторларға ұшырайды. Бұл олардың құнарлылығында, ас қорытуында, жануарлардың дамуындағы көрінісі және өлімге әкелуі мүмкін. Осыған байланысты қазіргі уақытта биология, селекция, генетика және басқа ғылымдар саласындағы жетекші сарапшылар осы мәселені шешу жолында жұмыс істеуде. Жануарларға әртүрлі экологиялық факторлар әсер етеді, олардың кейбіреулері жалпы физиологиялық болып табылады, тітіркендіргіштер және басқалары - стресстер. Егер ұрық үшін эмбриональды даму кезеңінде сыртқы орта ананың ағзасы болса,оларды қатаң белгіленген температурамен қамтамасыз ету, ең бастысыдұрыс тамақтану және оларды микроорганизмдердің әртүрлі түрлерінен қорғау, туылған сәттен бастап жануар бірден енеді басқа параметр.температура мен ылғалдылықтың ерекше жағдайлары, олардың ауытқуы. Жануарлар өздігінен дем ала бастайды, тамақтана бастайды, ғарышта қозғалады, өз түрлерімен байланысады. Жасыменәртүрлі бейімделу механизмдері қалыптасады, бірақ тіптіересектер, жетілген жануарлар, бұл мүмкіндіктер шектеулі.Осыған байланысты, ересек жануарлар, әсіресе жас жануарлар азықтандыру және ұстау үшін жақсы жағдай жасауы керек. Жануарлардан өнімділік неғұрлым көп болса, соғұрлым мұқият болыңыз олардың денесінің қажеттіліктерін қанағаттандыру туралы айту керек. Малдарды эксплуатациялаудың жаңа технологиялық әдістерін қолдана отырып, өндірістік негізде мал басын көшіру осы жағдайларда ағзаның бейімделу мүмкіндіктерін зерттеу қажеттілігін тудырады.
Курстық жұмыс мақсаты: Әртүрлі көлік түрлерімен өтетін бақылаудағы жүктерге ветеринариялық-санитариялық қадағалау жүргізуді қаимтамасыз ету.
Курстық жұмыстың міндеттері: Импорттау, экспорттау, транзит, және ел іші тасымалы кезінде әртүрлі жұқпалы және т.б. аурулардың алдын-алу жолдарын, елімізге басқа шет елдерден келуі мүмкін жұқпалы аурулардан қорғау және оларды байқала қалған жағдайда сыртқа шығармауды ұйымдастыру.

Негізгі бөлім
2.1.Жануарларды көлікпен тасымалдау кезіндегі қолданылатын ветеринарлық-санитарлық шаралар
Көліктік күйзелісті жануарлар өте ауыр қабылдайды.Арту және тасымалдау кезінде жануарлар күйзеледі.Жағымсыз дауыстар, шуылдар тасымалдау кезіндегі дірілдер, қозғалыстар жануарлардың алаңдауына, қозуына және күйзелуіне әкеп соғады. Жануарлардың тасымалдау кезінде тамыр соғуы жиілеп,демалуы артып,қанның дисталдық қысымы көтеріліп,қызуы жоғарлайды,бұлщық еттері дірілдейді,зәр шығаруы жиілейді.
Ұзақ тасымалдау барысында жануарлар ашығады,физикалық ауырлықтар түседі,соның салдарынан зат алмасу үрдісі бұзылады.Мысалы,ірі қара мал қанында фосфотазаның сілтілігі,креатиннің,зәр қышқылы және жалпы липидтер мөлшері белсенді және артады.
Тасымалдау барысындағы физикалық ауырлықтар жануарлар ағзасындағы минералды заттардың және су-электролиттердің алмасуын бұзады.Мысалы,бұқаларды тасымалдау барысында сілекей қабықтарының құрғап шөлдеуі пайда болады.Қанда ликоциттің концентрациясы көбейіп,гематокрит мөлшері 48-ға дейін көтерілгені бұл ағзаның дегидротация ұлғаюының белгісі.
Тасымалданған бұқашықтардың қан сарысуындағы натрий,хлор,кальций,бейорганикалық фосфор көлемдегі азаяды.Аталған ферменттердің белсенділігі өзгеріп,зат алмасу үдерісінің бұзылуы қанқа бұлщық еттеріне және бауырға функционалдық ауырлық түсу салдары пайда болады.Осылардың барлығы тасымалдау барысында жануарлардың ұзақ шаршау әсеріне соқтырады.
Жануарларды алғашқы тасымалдау барысындағы әсері және қозуы біртіндеп күшті күйзеліске әкеледі.Осының салдарынан жануарлар жатып қалып,су мен азықтан бас тартады.
Ю.Т.Фомичева 1974-1980 зертеулерінің көрсеткіштері бойынша,бұзауларды 42 сағат тасымалдау барсында тірі салмағының 2,2 кг дейін кемиді,ал 65 км қашықтықта тасымалдау барысында 7,3 кг дейін кемиді.
Сойылатын малды тасымалдау барысында 40 км қашықтықта 1 кг тірі салмағынан,80 км 4 кг және 300 км - 3,5 кг салмақ жоғалады. Тасымалдау барысында күйзеліс тек қана өлімге немесе жануардың тірі салмағының кемуіне әкеп соқпайды,ол еттің сапасын да айтарлықтай төмендетеді.
Күйзелу бұлшық ет ұлпасына дегенеративтік әсерін тигізеді,соның салдарынан ет бозғылт,жұмсақ,сулы болып кетеді.
Тасымалдау барысында алдые алу шараларын жүргізу және жануарлардың күйзеліс жағдайларын мұқият қарастыру керек. Мал тасымалданатын шаруашылықта,тасымалдайтын малды басқа топтармен орналастырмау керек және тасымалдау ережесіне сәйкес азықтандыру керек.
Малды тасымалдар алдында көліктік режимге ауыстыру керек.Малдарды арту және түсіру арнайы алаңдарда,қажетті қондырғылармен жүргізу керек,ал шошқаларды арнайы контейнерлерде тасымалдайды.
Жануарларды арту және түсіру кезінде арнайы жабдықталған көлік қолданып,бір малға тиесілі орын көлемін ескеру керек,арту және түсіру барысында физикалық күш қолдануға болмайды,кәрі жануарларды соңынан түсірген дұрыс.
Мал тасымалдайтын көліктер желдеткіштермен жақсы жабдықталуы тиіс,ал жануарлар күннің сәулесінен қорғануы керек.Малдарды тасымалдау кезінде қажетті мөлшерде сапалы азықтар,жолдың ұзақтылығына қарай,және жыл мезгіліне қарай су жеткілікті болу керек және жануарларға жақсы күтім керек.
Малдарды автокөлікпен тасымалдағанда жай,біркелкі жүріп отыру қажет.Қатты тоқтауға болмайды,көліктің максималдық жылдамдығы 70 кмсағ аспау керек.
Ауа райы 22-25 С-тан температурадан жоғары болса шошқаларды түнгі мезгілде тасымалдау керек,күндіз тасымалдауға болмайды,ал күн жылы кезде күндіз жануарларды тасымалдағанда үсьеріне суық су немесе әлсіз сірке қышқылын себелеп отыруы керек.Малдарды тасымалдар алдында күйзеліс жағдайын азайту үшін және тасымалдауға тұрақтылық туғызу үшін аминазин, амизил, фенозепам, ромпун, резерпин, галоперидол,элеутерококк.ацепромази н, ксилазин және т.б препараттарды енгізуге болады. Малдарды ет комбинаттарына түсірер кезде абайлап және көлікте қалай келді,солай топ-тобымен түсіру керек,пішілмеген бұқаларды бөлек ұстаған жөн,ал шаршаған немесе күйзелген малдарды 48 сағатқа бөлек ұстауы шарт. Жануарларды тасымалдау кезінде күйзелістен, тірі салмағының азаюынан және еттің сапасының төмендеуінен сақтау үшін малдарға әртүрлі транквилизаторлық заттар енгізеді,бұл заттар орталық жүйке жүйесіне әсерін тигізеді,жануарларды мидың биоэлектрлігін белсендіреді және сезімін жоғарылатады.Аталған затты енгізгеннен кейін малдар ортаға тез бейімделе бастайды,тамыр соғуы байқалады,қан құрамы қалпына келіп,ентігуін тоқтатады. Транквилизаторлы заттарды енгізгеннен кейін қорқытып,күйзелісі алаңдауы баслып мал тынышталады.
Аминазин-бұл ақ немесе ақшылт қоңыр ұсақ кристалды ұнтақ. Препарат ұнтақ түрінде,драже түрінде 0,025,0,05 және 0,5 және 1,2 мен 5 мл ампулада 25 ерітінді түрінде шығарылады.Аминазин ми ұлпасының импульстарын,жүйке жүйесінің қозуын тежеп тыныштандырады. Осының нәтижесінде қанқа бұлшық еттері босаңсып, қозу төмендейді.Нәтижесінде малдарды тасымалдау кезінде тірі салмақтың жоғалуы төмендейді. Малдарды тасымалдау кезінде аминазин ерітіндісін артар алдында 1-3 сағат бұрын бұлшық етке немесе тері астына егеді және малды көлікпен түсірер алдында.Кері әсері жоқ, аминазинді малға енгізгеннен кейін 24 сағаттан кейін ғана малды союға рұқсат етіледі.Аминазинді ішке 3-5 мнкг салмаққа немесе бұлшық етішіне 0,5-2 мгкг енгізеді.Автокөлікпен бұзауларды 30-40 мин артар алдында бұлшық ет ішіне енгізеді.
Ромпун- ақ ұнтақащы дәмі бар, иісі жоқ, суда, метонолда жақсы ериді. Жүйке жүйесіне жергілікті әсер етеді. Бұл дәріні тынышсыздықтың және қорқыныштың алдын алу үшін қолданады және тасымалдау кезінде малдың күйзелуін азайтады,.Ірі қара мал және жылқыға бұлшық ет ішіне 2 ерітінді ретінде көлікке артар алдында 100 кг тірі салмағына 0,25 тигізеді. Сиыр мен биенің буаздылығының екінші жартысы кезінде дәріні енгізуге болмайды. Малдарды тасымалдау кезінде төзімділігін арттыру үшін элеутерккок сығындысын қолданған жөн.Балықтарды тасымалдау кезінде 5-7,5 л суға 1 мл есебімен новокаин енгізіледі.

Тасымалдау кезіндегі жануарлардың індет аурулары
Бар деректерге сүйенсек,автокөлікпен тасымалдау кезінде 41, ересек малдар,темір жолмен тасымалданғанда 49 жас мал және 18-38 ересек мал жарақат алады екен.
Мал жарақатының көбісі көлік түріне байланысты. Осыған орай,арнайы автокөлікпен тасымалданған мал, жай көлікпен тасымалдаған малға қарағанда аз жарақат алатыны ескерілген: мысалы,арнайыиавтофургонмен тасымалданғанда малдардың тек 15,7 ғана жеңіл-желпі жарақаттар алған,ал жабдықталмаған автокөлікпен тасымалданғанда малдардың 60 жеңіл және ауыр жарақаттар алғаны дәлелденген. Жабдықталмаған машиналарға малды артқан кезде, кеуде бөлігі, жамбас бөліктері әртүрлі жарақат алады, ал арнайы жабдықталмаған машинамен малды тасымалдаған кезде аталған жердегі жарақаттар мүлдем болмайды, болса да аз болады.
Малдардың ашық жарасын емдеген кезде жараға микрофлораның түспеуін қадағалап,қанды тоқтатып,жараны орап қою шарт. Н. Н. Филиповтың айтуы бойынша тілекті тігу кезінде этонийді қоданған дұрыс.Этонийдің микробқа қарсы әсер етуі және тез бітісіп кетуіне себепші болады. Тасымалдау кезінде жарақат әсерінен қан ағып тоқтамаған кезде, көліктегі Ауылшаруашылық жануарларының жұқпалы ауруларының себебі - организмге патогендік (патогендік) микроорганизмдердің енуі. Бұл микроорганизмдер бактериялар, спирохеттер, микроплазмалар, риккетсия, хламидиоз, вирустар, микроскопиялық саңырауқұлақтар және т.б. Көптеген патогендік микробтар көбейеді және тек жануардың немесе адамның ауру ағзасында туберкулез қоздырғышы, аяқ-аузы аурулары, шешек аурулары және т.б. жиналады, алайда қоршаған ортада көбейетін факторлар да бар - ботулизм қоздырғыштары, стахобриотоксикоз және т.б. Инфекциялық басталуының жинақталу процесі жүретін және қоздырғыш сау жануарларға қандай-да бір жолмен немесе басқа жолмен жұқтыратын табиғи қоздырғыштардың табиғи болуында және көбеюінде қызмет ететін объект. Әдетте, мұндай объект ауру жануар немесе адам болып табылады. Патогендік микробтардың сау тасымалдаушылары да көзі бола алады. Көзден микробтар инфекциялық процестің әртүрлі кезеңдерінде шығады. Мәселен, құтыру ауруында вирус аурудың клиникалық белгілері пайда болғанға дейін 10 күн бұрын, яғни инкубация кезеңінде жануардың сілекейімен шығарылады. Аяқ-қол ауруымен вирус 3-7 күнде, шошқаның безгегімен - 3-4 күнде және т.б. Микробтардың бөлінуінің ең жоғары қарқындылығы аурудың клиникалық көрінісімен байқалады. Ауру жануарлар басқаларға да қауіпті, өйткені олардың көпшілігі өмір бойы аурудың қоздырғышы болып қала береді. Патоген сүт, сілекей, несеп, нәжіс және басқа секрециялармен шығарылады. Құлаған және күштеп өлтірілген жануарлардың мәйіттері, сондай-ақ олардан алынған шикізат - терілер, шаштар, сүйектер, тұяқтар, мүйіздер сонымен қатар инфекция қоздырғыштарын сыртқы ортаға жібереді және таратады. Науқастан сау жануарға аурудың қоздырғышы тамақ, су, жануарларға арналған заттар, топырақ, көң, ауа және басқа жолдармен берілуі мүмкін. Келесі электр жеткізу маршруттары бар: байланыс жолы; әуе жолы; жемшөп жолы; су жолы; беріліс жолы; тік жол. Ауру қоздырғыштың контактілі жолы ауру жануардың сау жануармен байланысуымен (контактімен) жүзеге асырылады. Сонымен, құтыру ауруының қоздырғышы тістеумен жүреді. Бруцеллез және тасбактериоз қоздырғышының жұғуы, жұтқыншақ кезінде, аяқтың және ауыздың ауруының қоздырғышы, қоңырау құрты - байланыс кезінде және т.б., сонымен қатар қоздырғыштың қызмет көрсететін персонал, күтім құралдары, киім және аяқ киім және т.б. арқылы жанама байланысы болуы мүмкін. Патоген ауа арқылы ауа арқылы патогенді микроорганизмдер бар сұйық немесе қатты бөлшектердің аэрозольі түрінде өтеді. Осылайша тұмаудың, туберкулездің, патереллездің және т.б. микроорганизмдер жұқтырылады.Тек тартқанда, жөтелгенде, ұрғанда, ауру жануар патогенді қақырық пен шырыштың кішкентай тамшыларымен шығарады. Ауа ағымымен патоген айтарлықтай қашықтықты жүріп өтеді. Үлкен мөлшерде патоген шаңда болуы мүмкін. Көптеген ауруларға (алиментарлы) патогеннің тамақ және су жолдары тән. Бұл жағдайда патогендік микробтар суға түсіп, ауру жануарлардың ағызуымен, зарарланған топырақ пен көң бөлшектерімен қоректенеді. Алиментарлы инфекциялар көбінесе тазартылмаған ас қалдықтарын, ет және сүйек тамағын, өңделмеген майсыз сүт пен сүтпен тамақтандырғаннан кейін пайда болады. Тірі тасымалдаушылар (биттер, кенелер, москиттер, бүргелер, жылқылар және т.б.) қоздырғыштың қоздырғышын өткізеді. Бір аурудың қоздырғышын беру бірнеше жолмен мүмкін. Мысалы, күйдіргі ауруымен инфекцияның негізгі жолы - алиментарлық (әдетте тамақпен, көбінесе сумен). Инфекцияның трансмиссивті, аэрогендік және байланыс бағыттары да мүмкін. Тік берілу режимінде патоген ата-анадан ұрпағына жұмыртқа, сүт, плацента немесе колострум арқылы беріледі. Осылайша, жұқпалы аурудың пайда болуы қоздырғыш көзі, қозу механизмі және сезімтал жануардың қатысуымен мүмкін болады. Тек осы сілтемелер болған жағдайда эпизоотикалық процесс мүмкін. Барлық алдын-алу және сауықтыру шаралары эпизоотиялық процестің бір тізбегінің осы компоненттерін ескере отырып жүргізілуі керек.Жұқпалы аурулардың алдын алудың маңызды шараларының бірі - қоздырғыштың енуіне жол бермеу. Ол үшін малды немесе асылдандыру мақсатымен малды сатып алғанда, олардың гүлденген экономикаға ие екендігіне және лейкемия, бруцеллез, туберкулез және т.б. созылмалы ауруларға тексерілгеніне көз жеткізуіңіз керек. Бұл туралы ветеринариялық анықтамаға жазып алу керек. Сатып алынған жануар 30 күн ішінде оқшаулануы керек. Профилактикалық карантин кезеңінде ветеринариялық мамандар жасырын (жасырын) инфекциялардың болуына клиникалық және басқа зерттеулер жүргізеді, қажет болған жағдайда профилактикалық егулер жүргізеді. Егер жемшөп сатып алу қажет болса, оны тек жұқпалы ауруларға байланысты табысты шаруашылықтарда сатып алуға болады. Ет өңдеу зауыттарында, сүт фермаларында, май зауыттарында, асханаларда және т.б. тамақ өнімдерінен мал азығы мен қалдықтарын алу кезінде ерекше сақ болу керек, өйткені ет пен сүйектен жасалған тағам, инверттелген сүт, құрғақ сүт, уылдырық және т.б. құрамында қауіпті аурулардың қоздырғыштары болуы мүмкін. Ауру қоздырғыштары көбінесе қаңғыбас және жабайы аңдар - түлкі, егеуқұйрық, тышқан, қаңғыбас иттер мен мысықтар болып табылады.

Жануарларды тасымалдау кезінде жұқпалы аурулар байқалған жағдайда, ауруға күдік туған кездегі алдын алу шаралары.
Малдарды арту,түсіну,транзит кезінде жануарлардың ауырғаны туралы күдік болса,бұл малдарды мемветинспектор жедел түрде сау мал партиясынан оқшаулауы керек, ауру шыққан жөнінде аудандық мемветинспектор шұғыл түрде хабарлайды. Егер аурудың түріне байланысты белгілі бір жануарларды, көліктегі барлық партия жануарларды оқшаулау керек болса, алдын алу шараларды жүргізу, емдеу қажет болған жағдайда мемветинспектор ауданның, облыстық, республикалық бас меминспектор бақылауымен,емдеу, алдын алу, оқшаулау шараларының барлық түрін жүргізеді.Аурудың түріне байланысты малды сою керек болса, мемветинспектордың бақылауымен жақын арадағы санитарлық мал союкомбинаттарына жібереді. Ауру малдарды оқшаулап ұстау жерлеріне,барлық санитарлық талаптарды ұстана отырып сойып, белгілі бір қолданысқа пайдалануға жібреді,мұнда арнайы акт толиырылады да,облыстық ветеринария бөлімшелері бақылауға алады.Ауру малдар шыққан вагондар, ұшақтар, автокөліктер, ауру шыққан аудан, платформалар, қоражайлар, қоралар сонымен қатар ауру мал болған жерден құрал жабдықтар, ауру малды баққан малдшылардың киім-кешектері, аяқ-киімдері міндетті түрде дезинфекцияланып, дезинфекция туралы акт толтырылып оны бас мемлекет облыстық иныпектор қадағалауға алу керек. Транзитпен өткен автокөлік, вагондарда, су көліктерінде жұқпалы ауру анықталса, басмеминспектор тоқтады дағ бір вагонда барлық көліктегі малдарды ветеринар-санитарлық,эпизоотияға қарсы шаралар жүргізеді, ветеринарлық ережелерге сай акт толтырады. Аурумен, жұқпалы аурумен ауырған малдарды жолшыбай тоқтатқан кезде азық қалдықтарын, төсеніштерді сыртқа тастауға тыйым салынады. Жұқпалы малдарды тасымалдаған көліктер малдарды белгілі орынға әкелгеннен кейін қи, төсеніштермен қоса өңдеуден өткізеді, ветеринарлық ережеге сай акт толтырылады. Жұқпалы аурумен ауырған малдар жергілікті бір стансаларға жеткізу, арту арнайы жергілікті ветеринарлық мекеменің қадағалануында болады.
Әр жағдайда жұқпалы ауруларға күдікті деп танылған малдарды арту, түсіру кезінде, туберкулез, бруцеллез, маңқа ауруларына мал оң реакция берген кезде автокөлікке, темір жол көліктеріне артуға, түсіру үшін міндетті түрде мемветинспектор акт толтырылады, мұнда жолсерігі, мал иесі қатысуы міндет. Актыда ауырудың анықталғаны, шектеуін қою керектігі туралы, ветеринарлық-санитарлық эпизоотияға қарсы шаралар жүргізілгені туралы толық жазылу керек. Акті толтырғаннан кейін, бірнеше көшірмесін жасайды. Бірінші акт толтырылған аймақтық ветеинарлық мекемеісінің құжатында тіркеледі,ал екінші тауар жіберген тауар алатын мекемелерге, тауар құжаттарныа тіркейді. Үшінші қалалық облыстыұ бас мемветинспектор береді. Төртінші әуежайда, стансаның бастығына тапсырылады.
Әрбір ауырған малды, ауру, жұқпалы ауруларға күдікті малдар кездескен жағдайда, жұқпалы ауру шыққан кезде мемветинспектор міндетті түрде аталған мекемелерге мыналар жайында жедел хабарлайды:
-ауру шыққан жердің аудандық, қалалық бас мемветинспекторына хабар беру;
-ауру мал әкелінген шыққан елді мекенге хабарлау;
Зооантропонозды ауру анықталған кезде жергідікті санитарлы-эпидемиялық қадағалау мекемелеріне хабар беру қажет. Тасымалдау барысында ауруға күмәнді малдарды толық тексеруден кейін тасмалдауға рұқсат берсе,мемветинспектор қатаң ветқадағалау жүргізіп отыру қажет және көлік өтетін барлық стансаларға, бекеттерге хабарлау керек,шекара көліктегі аймақтық ветеринарлық қадағалау бекеттеріне хабарлау шарт.Ауруға күдікті малдарды, аурырып жазылған малдарды тасымалдағанда келесі ережелерді сақтау керек:
-вагондармен, ұшақтармен, автокөліктермен, су жолымен тасымалдаған кезде, малды тасымалдайтын көліктер арнайы жабдықталған, дезтөсеніштер, кілемшелер, деззаттар болу керек;
-жануарларды тасымалдау кезінде жануарларды артқан кісі қажетті-құрал саймандар жабдықталуы қажет. Су беретін арнайы шелек болу керек, бекеттен алған шелектермен суаруға болмайды;
-мал қарайтын жолсеріктерінде арнайы жұмыс киім, орамал, сабын, қол жууға арналған деззаттар міндетті түрде болу керек.
Малдарды көліктен түсіру, арту тек қана мемветинспектордың қатысуымен өтуі керек.Шекарадағы көліктік аймақтық қадағалау мекемелері , жергілікті аймаққа қарасты бас мемветинспектор, егер көлікпен тасымалдау барысында, сібір жарасы, қарасан, ірі қара малдың обасы, өкпе қабыну аурулары, қой обасы, вирустық энтерит, құс обасы, пастереллез, т.б. аса қауіпті аурулар туралы күдік туған жағдайда бір дерек болса, малдар қай облыстан әкеләнәп жатыр сол аймаққа, Қазақстан Республикасының Ауыл шаруашылығы министрлігіне міндетті түрде хабар беру керек.

Жануарлардың стресстері және бейімделуі..
1936 жылы Канадалық ғалым Г.Сели стресс түсінігін енгізді (ағылш. Стресс - стресс). Стресс немесе жалпы бейімделу синдромы кезінде ол әртүрлі қоршаған орта факторларының әсерінен организмнің қандай күйде болатынын түсінді және дененің біртекті реакциясын, стресс факторларын (немесе стресс факторлары) тудыруы мүмкін факторларды атады. Стресс жағдайында ағзада болатын өзгерістердің мәні бірдей, сондықтан Г.Селей оларды нақты синдром деп атады. Зерттеу барысында ол кез-келген әсерлер күш пен табиғатта әртүрлі болатындығына назар аударды (Физикалық әсерлер, инъекциялар, радиоактивті сәулелену) ағзада өте ұқсас өзгерістерді тудырады: бүйрек үсті бездерінің кортикальды қабатының жоғарылауы, липоидтер мен холестериннің төмендеуі, тимо-лимфа аппаратының, эозинопения, асқазан-ішек жолдарының жараларының пайда болуы және т.б. Алайда жауап синдромы бұл реакциямен аяқталмайды. Егер реакцияны тудыруы мүмкін зиянды агенттерге әсер ету ұзақ уақытқа созылса және жануар өліп кетпесе, онда бұл жағдайда дененің бейімделуі немесе қарсыласуы туралы айтуға болады. Егер стресс тым қатты, өте күшті болса және жануар оған төтеп бере алмаса, онда ол зиянды агентпен соқтығысқаннан кейінгі алғашқы күндерде немесе тіпті бірнеше сағатта өледі. Демек, бірде-бір тірі организм үнемі жауынгерлік әзірлік күйінде бола алмайды, ол өмірдің жаңа жағдайларына бейімделеді немесе жойылады. Әр түрлі жануарлардың әртүрлі стресстік факторларға реакциясын зерттей отырып, Ханс Сели оны үш кезеңге бөлді:

Күйзеліс кезіндегі мазасыздық немесе жұмылдыру кезеңі
Бұл кезеңде дененің қорғаныс механизмдерінің жалпы мобилизациясы жүреді - тіндердегі органикалық заттардың ыдырауы күшейтіледі, (катаболизм) адреналин секрециясы жоғарылайды - оның әсерінен энергия ресурстары жұмылдырылған бүйрек үсті безінің хромафинінің гормоны. Дене, әдетте, ми мен бұлшық еттерге глюкоза мен майдың қосылысы түрінде күш береді. Әдетте, мазасыздық кезеңі 6-дан 48 сағатқа дейін созылады, содан кейін жануардың денесі не өледі (өте күшті стресс болса) немесе келесі сатыға өтеді.
Қарсылық немесе бейімделу кезеңі. Бұл кезең стресс факторына ұзақ әсер етумен дамиды және бүйрек үсті функциясының жоғарылауымен, сондай-ақ дененің жалпы қарсыластығының жоғарылауымен сипатталады. Бұл кезеңде метаболизм қалыпқа келтіріледі, қанның жұқаруы байқалады, лейкоциттер мен кортикостероидты гормондардың мөлшері қалыпқа келеді. Метаболизм анаболикалық сипатқа ие болады, яғни синтетикалық ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.