Мердігерлік шартын түрлері

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 24 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министірлігі

Ахмет Байтұрсынов атындағы Қостанай мемлекеттік университеті

Мемлекет және құқық теориясы кафедрасы

Курстық жұмыс

Тақырыбы: « Мердігерлік шарт пен, еңбек шарт: тәжірибеде қолдану »

Пән: ҚР азаматтық құқық

Мамандығы: 5В030100-Құқықтану

Орындаған: Елибаев. А. М. Күндізгі оқу

нысанының 2 курс студенті

Ғылыми жетекшісі: Ахмедимова К. К.

Курстық жұмыс қорғалды

Болған күні __ 20__ж

Бағасы

Қостанай 2019

Жоспар

Кіріспе3

Мердігерлік шартын түрлері6

1. 1. Мердігерлік шарты түрлерінің жалпы сипатамасы__6

Мердігерлік шартының элементтері 10
Мердігерлік шартындағы тараптардың құқықтары мен

міндеттері. 13

Жеке еңбек шарты16Жұмысқа қабылдау кезіндегі сынақ мерзімі, және жеке еңбек

шартын бұзу тәртібі16

Жеке еңбек шарты түсінігі, тараптары және мазмұны мен

мерзімдері 18

Жеке еңбек шарты мен мердігерлік шартының ара

қатынастары20

Қорытынды21

Пайдаланған әдебиеттер24

Кіріспе

Мердiгерлiк шартынан туындайтын құқықтық қатынастар

жұмыс орындау бойынша мiндеттемелерге жатады. Солардың көмегiмен,

белгiлi бiр тұлғаның (тұлғалардың) жұмысының нәтижесi тиiстi ақшалай

құндылыққа айырбасталады.

Экономикалық тұрғыда мердiгерлiк бұл қызмет, оның нәтижесi

заттай мiнезде болып келедi (белгiлi мүлiк пайда болады) . Одан басқа,

орындалатын жұмыстардың өзге де (зат емес) нәтижелерi болуы мүмкiн,

бiрақ бұл мердiгерлiк қатынастарының мәнiсiн жоққа шығармайды, себебi оларда қол жететiн нәтижемен қатар белгiлi қызметтiң өзi де (оның барысы) маңызды болып келедi. Осы қызметтi негiзiнен (жалпылама) оңды (пайдалы) қызмет деп мiнездеуге болады, сондықтан мердiгерлiк шарттарында тараптардың өзге қатынастарымен бiрге жүзеге асырылатын қызмет те реттеледi.

Жұмыс атқаратын тұлғаның қызметi жалпы түрде реттеледi,

өйткенi ол тұлға мердiгерлiк шарттың жағдайларына сәйкес жұмыстың

толық орындалуына жауапты болады. Осымен қатар, құқықтық реттеу,

егер ол заттық сипатта болса, тұлғаның қызметiнiң нәтижесiнде оны беру бойынша мiндеттi де қамтиды. Сондықтан мердiгерлiк шарты бұрын қарастырылған шарттардан көрсетiлген қызметтi реттеу бойынша ережелерiмен

елеулi ерекшеленсе де, жасалған мүлiктiң өзi және оны беру сұрақтары

туралы айтсақ, онда мердiгерлiк шартының тараптардың құқықтары мен

мiндеттерi бойынша сатып алусату шартымен ортақтығы болып келетiнiн

тануымыз мүмкiн. Азаматтық құқықтық әдебиеттер еңбек және жақындығы жөнiнде айтылады. Бiрақ негiзiнен мердiгерлiк қатынастарды сатып алусату және еңбек қатынастарынан айыруға болады. Айырмашылықтары олардың әрқайсыларының

қатысушыларының құқықтары және мiндеттерi жүзеге асырылатын шарттардың мазмұнынан айқын көрiнедi.

Жеке еңбек шарты дегеніміз қызметкер мен жұмыс беруші

арасында жазбаша түрде жасалынатын келісім. Ол шарт бойынша

қызметкер белгілі бір мамандық бойынша жұмыс істеуге, ал жұмыс

беруші қызметкерге жалақысын дер кезінде әрі толықтай көлемде

төлеп тұруға міндеттенеді.

Қызметкер еңбек шартына сәйкес белгілі бір қызмет түріне

қатыст, яғни мамандығына, кәсібіне, біліктілігіне және дәл сол

кезеңде орындауға тиіс қызметіне және өндірістің жалпы қажетіне

орай айқындалатын жұмысқа қатысты қызметті орындауға міндеттенеді.

Жеке еңбек шартына отыру арқылы жұмыскерлер Қазақстан

Республикасы Конституциясының 24 бабы бойынша тек еңбек бостандығына қол жеткізіп қоймай сонымен қатар еркін еңбек түрі

мен мамандығын таңдай алады.

Күштеп жұмысқа тарту тек сот үкімі негізінде жүзеге асырылады, немесе келеңсіз оқиға мен соғыс уақыттарында

енгізілуі мүмкін.

Жеке еңбек шартының негізінде жалданатын қызметкердің

еңбегіне ақы төлеу және материалдық көтермелеу шарттары тараптардың

келісімі бойынша белгіленеді. Жеке еңбек шарты 16 жасқа толған соң

жасалады.

Жұмысқа алар кезде сынақ мерзімін белгілеу мүмкіндігі қарастырылады. Сынау еңбек шартының міндетті емес шарттарының қатарына жатқызылады. Сынақ мерзімі қызметкердің оған тапсырылатын жұмысқа сәйкестігін тексеру мақсатында белгіленуі мүмкін.

Сынақ мерзімі үш айдан артпауы керек.

Егер сынақ мерзімі өтіп кетсе және екі жактың бірде біреуі жазбаша түрде екінші жақты жеке еңбек шартын бұзу туралы ескертпесе,

шарттық әрекет етуі жалғаса береді және оның тоқтатылуына жалпы негізде жол беріледі. Сынақтың нәтижесі қанағаттанғысыз болса,

қызметкер жұмыс берушінің келісімі арқылы жұмыстан босатылады. Қызметкер өз кезегінде жұмыстан мұндай босатуға сот тәртібімен

шағымдануына болады.

Қызметкерлерді маусымдық жұмысқа алған кезде тараптардың келісімімен сынақ мерзімін белгілеуге болмайды. Сынақтан өткізу шарты жеке еңбек шартында міндетті түрде көрсетілуі тиіс. Егер ол жұмысқа алу жөніндегі бұйрықта ғана көрсетілген болса, онда сынақ мерзімін белгілеуді

заңды деп есептеуге болмайды, өйткені бұйрық бір жақты ғана кесім,

ал заң мұндай шарттар жөнінде жұмыс беруші мен қызметкердің келісуін талап етеді. Жұмыс берушінің бір жақты сынақ мерзімін белгілеуі бұл

қызметкердің құқығын бұзғандық болып табылады.

Қызметкердің сынақ кезіндегі еңбек жағдайы өзге қызметкерлердің еңбек жағдайынан өзгеше болмауы керек. Қызметкер ішкі еңбек тәртібі ережелеріне мойынсұнады, оның еңбегі жалақы нормалар мен бағалауға сәйкес не еңбекақы ретінде төленеді. Сынақ мерзімімен жұмыс істейтін қызметкерлердің әлеуметтік сақтандыруға құқығы бар. Сыннан сүрінбей өткен қызметкерді жұмысқа түпкілікті алу жөнінде бұйрық шығарудың қажеті жоқ.

Зерттеу пәні. Мердігерлік шартының жалпы сипатамасының әдістері, және еңбек шартының әдістері.

Зерттеу нысаны. Мердігерлік шартының элементтері, мен еңбек шартының түсінігінің әдістерінің ерекшеліктері.

Зерттеу мақсаты. Мердігерлік шартындағы тараптардың құқықтары мен жұмысқа қабылдау кезіндегі әдістерін зерттеу.

Зерттеу міндеттері:

Мердігерлік шартының түсінігінің зерттеу;
Мердігерлік шартының элементтерін қарастыру;
Мердігерлік шартындағы тараптардың құқықтары мен
Міндеттері анықтау;
Еңбек жарақатына жол бермейтін техника кауіпсіздігінің осы заманғы құралдарын өндіріске енгізу;
Қызметкерлердің кәсіби жəне басқа да науқастарға шалдығуының алдын алатын санитарлық-гигиеналық шараларды қамтамасыз ету;
Қызметкерлердің қауіпсіздік техникасы, өндірістік санитария, еңбек гигиенасы жəне өртке қарсы сақтану жөніндегі барлық талаптарды орындауын қамтамасыз ету.

Курстық жұмыс құрылымы кіріспеден, екі тараудан, қорытындыдан және пайдаланған әдебиеттер тізімінен тұрады.

Мердігерлік шарт түрлеріМердігерлік шарт түрлерінің жалпы сипаттамасы.

Тұрмыстық мердiгерлiк. Бұл шарт мердiгердiң тұрғындарға қызмет көрсету аясындағы қатынастарды реттейдi. Ол арқылы азаматтар бөлшектеп сатып алу-сату шарттарды жасасып иелене алмайтын заттарға иелене алады, сол сияқты тұрмыстық мердiгерлiк шарты бойынша олардың нәтижесi зат болып келмейтiн жұмыстар орындалады. Мысалы: косметика салондарының шаштараздар, моншалар, шеберханалар және т. б. қызмет көрсетуi осы сипатта

болады. Тұрмыстық мердiгерлiк қатынасында бөлшектеп сатып алу сату

шартына секiлдi бiр тарабы болып тұтынушы қатысады.
Тұрмыстық мердiгерлiк Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексiнiң 640-650 баптарымен реттеледi.

Сонымен бiрге Қазақ КСР “Тұтынушылардың құқығын қорғау туралы” заңы қолданылады. Тұрмыстық мердiгерлiк шарты ерекшелiгiнiң үлкен

бөлiгi оның тұтынушылардың қажеттiлiктерiн қанағаттандыруда болатын

арнайы мақсатының салдарынан болып келедi. Бөлшектеп сатып алу

сатуда сатып алушы қалай қорғалса, тұрмыстық мердiгерлiк қатынастарында тұтынушы сол шекте қорғалады.
Тапсырысшы өзiне жұмыс нәтижелерiн өткiзгенге дейiн кез келген

уақытта шарттан бас тартуға құқығы бар. Бас тартуы алдында ол

орындалған жұмыс үшiн мердiгерге белгiленген бағаның бiр бөлiгiн төлеуi керек. Бұл мiндет мердiгер жұмысты тапсырысшыдан ол шартты бұзатыны туралы хабарлама алғанға дейiн орындалса ғана болып келедi. Тапсырысшы мердiгердiң мәлiмдеме жасау сәтiне дейiн орын алған өзге де шығындарын өтеуге мiндеттi. Ал негiзiнен тапсырысшының әрқашан шартты бiр жақты бұзуға құқығы бар және

одан айыратын тұрмыстық мердiгерлiк шартының жағдайлары жарамсыз болып келеді. Мердiгердiң негiзгi мiндетi шарт талаптарына және мiндеттi талап етiлген

стандарттарға сай жұмысты орындау. Кейбiр жағдайларда жұмыс

мердiгердiң материалдарымен орындалады. [1, 96 б. ] . Мұндай жағдайда ол материалдар сапасының стандарттар мен шарт талаптарына сәйкестiгiн қамтамасыз етуге мiндеттi. Мердiгер жұмысты шартта

қарастырылған мерзiмде бiтiруге тиiс. Тапсырысты орындау мерзiмi

азаматтық құқықтағы мерзiмдердi есептеудiң жалпы ережелерiне сәйкес

жүргiзiледi. Мерзiм жұмыстың орындалып бiту уақытымен және жұмысты орындауға кiрiсу уақытымен анықталынады. Егер тұрмыстық мердiгерлiк

шартында жұмысты бөлiп - бөлiп орындау қарастырылса, онда шартта әр

орындалатын бөлiктiң мерзiмдерi көрсетiлуi тиiс. Жедел қызмет көрсету

нысанындағы жұмысты орындау шартқа сәйкес жүргiзiлуi мүмкiн.
Егер тұрмыстық мердiгерлiк шарты бойынша жұмыс тапсырысшының

материалынан орындалатын болса, түбiртекте немесе шарт жасасу кезiнде мердiгер тапсырысшыға беретiн өзге де құжатта материалдың дәл атауы көлемi (саны), сипаты және тараптардың келiсiмi бойынша белгiленетiн

бағасы көрсетiлуге тиiс. Түбiртектегi немесе сол сияқты өзге де құжаттағы материалды бағалауға тапсырысшы жазбаша дәлелдемелер ұсыну арқылы кейiн сотта дау айтуы мүмкiн. Мердiгер тапсырысшының берген материалдарының дұрыс пайдаланылуы мен сақталуына жауап бередi. Мердiгер тапсырысшы берген материалдардың жарамсыз және сапасыз екендiгiн ескертуi тиiс. Сонымен бiрге орындалатын жұмыс нәтижелерiнiң жарамдылығына, берiктiгiне қауiп туғызатын мән - жайларды тапсырысшыға

ескертуге тиiс. Тапсырысшы берген материалды мердiгер бiршама немесе толығынан

жоғалтып алса, (бүлдiрiп алса) онда ол сол материалды түрi мен сапасы

сондай болып келетiн өзге материалмен ауыстыруы тиiс. Сонымен бiрге

тұтынушы шеккен шығындар да өтелуге тиiс болады. Материалдың

жекелеп бұзылуы мердiгер оған материалдардың бүлiнуiне әкелуi мүмкiн материалдардың айрықша қасиеттерi жағдайында мердiгер тұтынушының

еркi бойынша ұзатпай шартты жаңартып және қысқа мерзiмде сондай атериалдан затты дайындауға мiндеттi. Тапсырысшыға мердiгер

материалдардың олардың бүлiнуiне әкелуi мүмкiн айырықша қасиеттерi

туралы ескертсе, онда мердiгер материалдың бiршама немесе толық бүлiнуiне (жойылуына) байланысты жауапкершiлiктен босатылады (яғни тапсырысшы өз нұсқауын бердi деген сөз және осы нұсқауды орындау зиян себебiболды) . Ал мердiгердiң материалдық айрықша қасиеттерi туралы бiлмегенi

оны жауапкершiлiктен босатпайды. Мердiгер, егер төтенше және бой бермейтiн (дүлей) күш жағдайлары оры алса, осының себебiнен материалдардың бүлiнуi, жұмыстың тиiсiнше орындалмағаны үшiн жауапкершiлiктi көтермейдi.
Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексiнде тапсырысшы -тұтынушының мүддесiн қосымша қорғауды қамтамасыз ететiн нормаларды

да қарастырады. Мердiгер тапсырысшыға дайындалған (қайта өңделген) немесе орындалған жұмыстың өзге нәтижесiн тапсырған кезде тапсырысшыға

соларды тиiмдi және қауiпсiз пайдалану үшiн қажеттi талаптарды хабарлауға мiндеттi. Орындалған жұмыс нәтижесiн пайдалану талаптарын сақтамаудың тапсырысшының өзi немесе өзге тұлғалар үшiн қолайсыз салдары да көрсетiлуi керек.
Жұмысты орындағаннан кейiн немесе тапсырыстан бас тартылған

жағдайда, мердiгер тұтынушыға жұмсалғаннан қалған материалдарды, сонымен бiрге ауыстырылған бөлшектердi (жарамсыз бөлшектердi) қайтаруға мiндеттi, сол сияқты олар үшiн тапсырысшы төлеген материалдардың жұмсалуытуралы есеп бе-руге мiндеттi. [2, 115б. ] .
Тапсырысшы орындалған жұмыстың нәтижесiн қабылдауға және орындалғанжұмысқа ақы төлеуге мiндеттi. Тұрмыстық мердiгерлiк шарты бойынша

тапсырысшы жұмыс нәтижесiн толық көлемде қабылдағаннан кейiн ақы төлейдi. Тараптардың келiсiмi бойынша ақы толығынан шарт жасасу кезiнде

немесе аванс беру арқылы төленуi мүмкiн.
Тұрмыстық қызмет көрсетудiң ережелерiнде жұмыстың кейбір түрлеріне

алдын ала ақы төлеу немесе аванс беру қарастырылған. Жекелеп алғанда

тұтынушының қатысуымен орындалатын жұмыстарға шартын тұрмыстық мердiгерлiк шартын жасау сәтiнде жұмыстың ақысы толығымен төленедi.
Жиһаздарды жөндеу және дайындау, құрылыстарды салу, жөндеу, аяқ киiмдердi, тiгiн және тоқыма бұйымдарды iрi жөндеу, жаңарту мердiгерлiк шарттары бойынша, тапсырысшы шартта көрсетiлген мөлшерде аванс төлеуi

мүмкiн. Егер тұрмыстық мердiгерлiк шарты бойынша, жұмыс мердiгердiң

материалынан орындалатын болса, шартты жасау кезiнде тапсырысшы материал үшiн толық немесе iшiнара тапсырысшы мердiгер орындаған жұмыстың нәтижесiн алған кезде түпкiлiктi есеп айырыса отырып, шартта көрсетiлген бөлiгi үшiн ақы төлейдi. Мердiгердiң материалына өзге тәртiпте есептесу

тараптардың келiсiмiмен қарастырылуы мүмкiн. Шартқа сәйкес материалды мердiгер кредитке, оның iшiнде тапсырысшының материалға ақыны бөлiп-бөлiп төлеуi талабымен беруi мүмкiн[3, 84б. ] . Мердiгер берген материал бағасының шарт жасалғаннан кейiн өзгеруi қайта есептеуге әкеп соқтырмайды.
Тапсырысшы орындалған жұмыс нәтижесiн алуға келмеген немесе тапсырысшы оларды қабылдаудан жалтарған жағдайда, мердiгер тапсырысшыға жазбаша түрде ескерте отырып, сол ескерткен күннен бастап 2 ай өткен соң мердiгерлiк нысанасын қисынды бағаға сатады. Одан түскен соманы мердiгер

өзiне тиесiлi барлық төлемдi шегерiп, қалғанын тапсырысшының атына нотариустың депозитiне салуға құқылы. Мердiгер өзiнiң таңдауы бойынша мердiгерлiк нысанасын сатудың орнына, оны ұстап қалу немесе тапсырысшыдан келтiрiлген залалды өндiрiп алу құқығын пайдалана алады.
Тапсырысшы жауапкершiлiгiнiң көрсетiлген жағдайы жалпылама оның

жиi орын алмайтын жауапкершiлiгiнiң (көбiнесе тұрмыстық мердiгерлiк шартында да мердiгердiң жауапкершiлiгi кездеседi) бiр бөлек жағдайы болып

келедi. Тағы да бiр жағдайды атап көрсетейiк. Егер тапсырысшы, мердiгер материалдың жарамсыздығын, сапасыздығын уақытылы ескертiп немесе жұмыс нәтижесiнiң берiктiгiне әсер ететiн жағдайларды жоюды талап етсе, тапсырысшы ешқандай шара қолданбаса, онда оған жауапкершiлiк жүктеледi.

Бұл жағдайда мердiгердiң шартты бұзуға және өзiне келген шығындарды өндiрiп алуына құқығы бар.
Мердiгердiң жауапкершiлiгiн қарастырайық. Тапсырысшы мердiгердi жауапкершiлiкке тарта алады, егер мердiгердiң жұмыс (оның нәтижесi), мердiгердiң өзi жөнiнде тиiстi емес (ақиқатқа сәйкес келмейтiн немесе толық емес) ақпарат беруi тапсырысшыға қажеттi қасиеттерi жоқ жұмыстың орындалуына әкелсе. Сонымен бiрге мердiгердiң жауапкершiлiгi тапсырысшының өмiрiне, денсаулығына, мүлкiне зиян келтiрген жағдайда да туындайды. Соңғы екi жағдайда да шартты бұзып, келтiрiлген шығынды өндiрiп алуға құқық бередi. Мердiгер тұрмыстық мердiгерлiк шартының жағдайларының заңнама

талаптарына сәйкес қолданылуы үшiн де жауапты болады. Егер де шарт

талаптарын қолдану кезiнде тұтынушының құқығы шектелiп, оған зиян

келсе, онда ол толық көлемде өтелуi тиiс. Бұған тұтынушының еркiн жұмыс түрiн таңдау құқығын бұзуда туындаған шығынды да қосамыз.
Егер мердiгер тапсырысшы берген материалдардың жарамсыздығын, сапасыздығын, тапсырысшының жұмысты орындау тәсiлi туралы нұсқауын ескертпесе, орындалатын жұмыс нәтижелерiнiң жарамдылығына немесе берiктiгiне

қауiп туғызатын не оны мерзiмiнде аяқтауға мүмкiндiк бермейтiн мердiгерге қатысты емес өзге де мән жайлар анықталған жағдайда тапсырысшыға ескертпесе, осыларды белгiленген нысандағы құжатта көрсет-песе, мердiгер тапсырысты тиiсiнше орындамағаны үшiн жауапкершiлiк көтередi. Бұл жағдайда азаматтық құқықтағы мiндеттеменi орындамаудағы кiнәлiлiктiң болжамы (презумпциясы) қолданылатыны айқын көрiнедi.
Орындалған жұмыс нәтижелерiндегi кемшiлiктердi анықтаса тапсырысшы мердiгерлiк қатынастарды реттейтiн жалпы нормалар қарастырған құқықтарды жүзеге асыра алады. Жұмысты қабылдау кезiнде немесе мердiгерлiк нысанасын пайдалану кезiнде кемшiлiктердi анықтаса, онда тапсырысшы Қазақстан Рес-публикасының Азаматтық кодексiнiң 630-бабында қарастырылған жалпы мерзiмдер шегiнде мердiгерге талабын жүзеге асыра алады. Егер шартта кепiлдiк мерзiмi қарастырылса, онда талаптар гарантиялық мерзiмдер шегiнде жүзеге асуы мүмкiн. Егер кепiлдiк мерзiмi жалпы заңда көзделген мерзiмнен қысқалау болса, онда заңда көзделген мерзiмдер қолданылады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.