Көру қабілеті зақымдалған мектепке дейінгі оқушылар

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 31 бет
Таңдаулыға:

Ш.Есенов атындағы Каспий мемлекеттік технологиялар және инжиниринг университеті

Базалық факультеті
Дене тәрбиесі кафедрасы

КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: Инклюзивті білім беру жағдайында көру қабілеті зақымдалған мектепке дейінгі оқушыларға көмек көрсету

Пәні Инклюзивті білім беру
Мамандығы: 5B010800 - Дене шынықтыру және спорт

Орындаған: Сүйіндік Рахат Жеткізгенқызы студенті

оқу формасы: күндізгі
Жетекші: Ерубаева А.Р.., аға оқытушы
_____________________

Курстық жұмысты қорғау
уақыты ___ ______ 2020 ж.

бағасы _________________
Ақтау, 2020 ж

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
Ш.Есенов атындағы Каспий мемлекеттік технологиялар және инжиниринг университеті

Базалық факультеті факультеті
Дене тәрбиесі кафедрасы

Пәні Инклюзивті білім беру
Мамандығы - : 5B010800 - Дене шынықтыру және спорт

ТАПСЫРМА
КУРСТЫҚ ЖҰМЫСТЫ ОРЫНДАУҒА АРНАЛҒАН
Студент: Сүйіндік Рахат Жеткізгенқызы

Тақырыбы: Инклюзивті білім беру жағдайында көру қабілеті зақымдалған мектепке дейінгі оқушыларға көмек көрсету

Курстық жұмыстың көлемі: 30 бет.

Курстық жұмысты тапсыру мерзімі ____ ____________ 2020 ж. дейін
Курстық жұмыс жетекшісі _________________ Ерубаева А.Р
___ __________ 2020 ж.

Ш. Есенов атындағы Каспий мемлекеттік технологиялар мен
инжиниринг университетінің Базалық факультеті
5B010800- Дене тәрбиесі және спорт 2 - курс студенті
Сүйіндік Рахат Жеткізгенқызы Инклюзивті білім беру жағдайында көру қабілеті зақымдалған мектепке дейінгі оқушыларға көмек көрсету атты курстық жұмысқа
РЕЦЕНЗИЯ
Аталмыш жұмыста,Мектептің оқу бағдарламалары арқылы жүзеге асырылады. Қазақстан Республикасы мемлекетінің Білім туралы Заңының 1 бабына сәйкес, инклюзивті білім берудің мақсатын жүзеге асыратын жүйелі білім берудің барлық деңгейінде даму мүмкіндігі шектеулі жандарды біріктіріп оқытуда, дамуындағы ақаулықты түзетуде және әлеуметтік бейімдеуде арнайы жағдайларды қамтамасыз етеді.
Инклюзивті білім білім беру келесідей ұйымдарда ұйымдастырылуы мүмкін: жалпы білім беретін мектеп, шағын жинақты мектеп және тірек мектебі (ресурстық орталық), түзету мекемесіне қарасты жалпы білім беретін мектеп, кешкі мектеп, девианттық мінез-құлықты балаларға арналған білім беру ұйымы, мектеп-интернат, ерекше режимдегі балаларға арналған білім беру ұйымы және ауруханаға қарасты мектеп.
Инклюзивті білім беруді іске асыру отбасының белсенді қатысуымен, коррекциялық-педагогикалық және баланың жеке қажеттіліктерін әлеуметтік қолдау мен балалардың жеке ерекшеліктерінің білім алу ортасына бейімделуі және білім алуына қатысты қажеттіліктерін, яғни білім алуға толық жағдайларды жасау жолымен жүзеге асырылады.
Логопед, арнайы психолог, арнайы педагог т.б. мамандары жоқ жалпы білім беретін ұйымдардың инклюзивті сыныптарында оқитын мүмкіндігі шектеулі балалар психологиялық-педагогиалық түзету кабинеттерінде және оңалту орталықтарында коррекциялық - педагогикалық қолдау ала алады. Инклюзивті білім беретін жалпы орта мектептерде сабақ ерекше білім алу қажеттіліктері бар оқушыларға жеке, дербес тұрғысынан қарастырылып өткізіледі.
Студенттің курстық жұмысының мазмұны осы мәселелерді қарастырған Базалық факультеті 5B010800- Дене тәрбиесі және спорт 2 - курс студенті
Сүйіндік Рахат Жеткізгенқызы Инклюзивті білім беру жағдайында көру қабілеті зақымдалған мектепке дейінгі оқушыларға көмек көрсету атты курстық жұмысы стандарттық талапқа сай тақырыбы өзекті, сапалы түрде жазылған жұмыс деп қарауға ұсынамын.
Кілттік сөздер:. білім беру жағдайында көру қабілеті зақымдалған мектепке дейінгі оқушыларға көмек көрсету
Рецензент: _____________________ Ерубаева А.Р., аға оқытушы

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 6

1.ИНКЛЮЗИВТІ БІЛІМ БЕРУ ЖАҒДАЙЫНДА КӨРУ ҚАБІЛЕТІ ЗАҚЫМДАЛҒАН МЕКТЕПКЕ ДЕЙІНГІ ОҚУШЫЛАРҒА КӨМЕК КӨРСЕТУ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 7
1.1 Көру қабілеті зақымдалған (көрмейтін, нашар көретін, кейін көрмей қалған) оқушыларға арналған арнайы мектепте (сыныпта) оқыту ерекшеліктер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..7
1.2 Көру қабілеті бойынша әртүрлі сабақ өтуге мұқтаж балалар бойынша оқушыларға арналған арнайы мектепте оқыту түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..13

2. ИНКЛЮЗИВТІ БІЛІМ БЕРУДЕ ПСИХИКАСЫНЫҢ ДАМУЫ ТЕЖЕЛГЕН (ПДТ) ОҚУШЫЛАРҒА АРНАЛҒАН АРНАЙЫ МЕКТЕПТЕ (СЫНЫПТАҒЫ) ОҚЫТУ ЕРЕКШЕЛІКТЕР ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...21
2.1. Көруінде ауытқуы бар балаларды отбасында тәрбиелеуде жүргізілетін жұмыстың барысы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 21
2.2.Көріуінде ауытқуы бар балаларға ата-аналарымен сыныптан тыс жұмыстар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .26

ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 28

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... .30

КІРІСПЕ

Тақырыптың маңыздылығы.Қазақстан Республикасының жалпы білім беретін мектептерінде инклюзивті білім берудегі оқыту үдерісі Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 23 тамыздағы №1080 қаулысымен бекітілген Орта білім берудің (бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім беру) мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарты (бұдан әрі - ҚР МЖМБС 1.4.002- 2012) негізінде, ҚР Білім және ғылым министрінің 2012 жылғы 8 қарашадағы № 500 және 2012 жылғы 20 желтоқсандағы № 557 бұйрығымен бекітілген мектепке дейінгі, бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім берудің үлгілік оқу жоспарлары және ҚР Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі №115 бұйрығымен бекітілген орта мектептің оқу бағдарламалары арқылы жүзеге асырылады. Қазақстан Республикасы мемлекетінің Білім туралы Заңының 1 бабына сәйкес, инклюзивті білім берудің мақсатын жүзеге асыратын жүйелі білім берудің барлық деңгейінде даму мүмкіндігі шектеулі жандарды біріктіріп оқытуда, дамуындағы ақаулықты түзетуде және әлеуметтік бейімдеуде арнайы жағдайларды қамтамасыз етеді.
Тақырыптың өзектілігі.Инклюзивті білім білім беру келесідей ұйымдарда ұйымдастырылуы мүмкін: жалпы білім беретін мектеп, шағын жинақты мектеп және тірек мектебі (ресурстық орталық), түзету мекемесіне қарасты жалпы білім беретін мектеп, кешкі мектеп, девианттық мінез-құлықты балаларға арналған білім беру ұйымы, мектеп-интернат, ерекше режимдегі балаларға арналған білім беру ұйымы және ауруханаға қарасты мектеп. Инклюзивті білім беруді іске асыру отбасының белсенді қатысуымен, коррекциялық-педагогикалық және баланың жеке қажеттіліктерін әлеуметтік қолдау мен балалардың жеке ерекшеліктерінің білім алу ортасына бейімделуі және білім алуына қатысты қажеттіліктерін, яғни білім алуға толық жағдайларды жасау жолымен жүзеге асырылады.
Зерттеу жұмысының мақсаты. Инклюзивті білім беру жағдайында көру қабілеті зақымдалған мектепке дейінгі оқушыларға көмек көрсету
Зерттеу жұмысының мiндеттері.
Инклюзивті білім беру жағдайында көру қабілеті зақымдалған мектепке дейінгі оқушыларға көмек көрсету
Көру қабілеті зақымдалған мектепке дейінгі оқушылар
Инклюзивті білім беру арқылы көмек
Зерттеу нысаны. Инклюзивті білім беру жағдайында көру қабілеті зақымдалған мектепке дейінгі оқушыларға көмек көрсету
Зерттеу пәні. Инклюзивті білім беру жағдайы,оқушыларға көмек көрсету
Ғылыми болжамы.ЕгерИнклюзивті білім беретін жалпы орта мектептерде сабақ ерекше білім алу қажеттіліктері бар оқушыларға жеке, дербес тұрғысынан қарастырылып өткізіледі.
Зерттеу әдістері. Зерттеу мәселесі бойынша тиісті әдебиеттерді теориялық талдау, педагогикалық бақылау,әр тарауға тоқталып нақтылап жазу.

1 ИНКЛЮЗИВТІ БІЛІМ БЕРУ ЖАҒДАЙЫНДА КӨРУ ҚАБІЛЕТІ ЗАҚЫМДАЛҒАН МЕКТЕПКЕ ДЕЙІНГІ ОҚУШЫЛАРҒА КӨМЕК КӨРСЕТУ
Көру қабілеті зақымдалған (көрмейтін, нашар көретін, кейін көрмей қалған) оқушыларға арналған арнайы мектепте (сыныпта) оқыту ерекшеліктер

Арнайы білім беру ұйымдарының қызметі жөніндегі Типтік ережелер ҚР Үкіметінің № 499 қаулысымен 2013 жылы 17 мамырда бекітілген; Дамуында мүмкіндіктері шектеулі балаларға арналған арнайы білім беру ұйымдарының қызметі жөніндегі Типтік ережелер ҚР БҒМ № 258 бұйрығымен 2013 жылы 4 шілдеде бекітілген;
Жалпы білім беретін ұйымдардың қызметі жөніндегі Типтік ережелер (бастауыш, негізгі орта, жалпы және жалпы орта), ҚР Үкіметінің № 499 қаулысымен 2013 жылы 17 мамырда бекітілген; Мүмкіндіктері шектеулі оқушыларға бастауыш, негізгі орта, жалпы және жалпы орта білім берудің Типтік оқу жоспарлары ҚР БҒМ № 61 бұйрығымен 2014 жылы 25 ақпанда бекітілген мектептер мен арнайы сыныптардағы оқу-тәрбие үдерістері реттеледі. Арнайы білім беру және инклюзивті білім беруді жүзеге асыратын ұйымдарда оқу жылының басталуы мен ұзақтығы, каникул күндері республиканың барлық жалпы орта білім беретін мектептерінде іске асырылып жатқан оқу мерзімдеріне сәйкес бекітіледі.
Мүмкіндігі шектеулі балалардың инклюзивті сыныптарға қабылдануы нормативтік нұсқамалармен айқындалған. Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2013 жылғы 17 мамырдағы № 499 Жалпы білім беру ұйымдары (бастауыш, негізгі орта және жалпы орта) қызметінiң үлгілік қағидаларының қаулысымен бекітілген 18) тармақшасына сәйкес, атааналардың немесе өзге де заңды өкiлдердiң мүдделерiн ескере отырып, жергiлiктi білім берудi басқару органдарымен келісім бойынша білім беру ұйымдарында даму мүмкіндігі шектеулі балалармен дені сау балалардың бірлесіп оқитын сыныптары (бір сыныпта даму мүмкіндігі шектеулі екі баладан артық оқытылмауы тиіс) немесе арнайы білім беру ұйымдарының үлгілік қағидаларында көрсетілген толымдылыққа сәйкес бұзушылық түрлері бойынша арнайы сыныптар ашылуы мүмкiн.
Инклюзивті білім беретін арнайы сыныптар оқушылардағы ауытқу түрлері бойынша сараланған, яғни: - есту қабілеті бұзылған балаларға арналған (ішінара естімейтін, сөйлеу қабілеті қиын, бірақ есту құралының көмегімен сөз қорын өз бетінше жинақтау мүмкіндігін сақтайтын балалар); - көру қабілеті бұзылған балаларға арналған (көру өткірлігі ерекше төмендеген нашар көретін 0,05 - 0,5-ке дейін оптикалық түзетілген балалар); - ауыр тіл кемістігі бар балаларға арналған (балалардың сөйлеу қатынасын шектейтін ауызша және жазбаша сөйлеу қабілетінің тұрақты бұзылысы, яғни сөйлеу тілінің қарым-қатынас қызметі бұзылған балалар); - тірек-қимыл аппаратында бұзылысы бар балаларға арналған (қимылқозғалысының жартылай немесе толық бұзылысы); - психикалық дамуы тежелген (ПДТ) балаларға арналған (психикалық дамуының қалыпты жағдайдан ауытқуы, яғни органикалық минималды зақымдары немесе орталық жүйке жүйесінің функционалдық кемшілігі бар, сондай-ақ, ұзақ уақыт бойы әлеуметтік депривация жағдайында болған балалар); - зияты зақымдалған балаларға арналған (танымдық әрекеттерінің тұрақты бұзылыстары, яғни ақыл-ой кемшілігінің жеңіл және орташа түрі) жүзеге асырылады.
Инклюзивті сыныптардағы оқу үдерісі Қазақстан Республикасының білім беру ұйымдарына қойылатын талаптарына сәйкес жүргізіледі. Мүмкіндігі шектеулі оқушыларға білім берудің Типтік оқу жоспары факультативті сабақтар, еңбекке дайындық және түзету курстары мен инвариантты компоненттегі жалпы білім беретін пәндер арасындағы оқу сағат жүктемесін құрайды.
Есту, көру қабілеттері, тірек-қимыл аппараты зақымдалған, ауыр тіл кемістігі бар, психикалық дамуы тежелген оқушыларға арналған Типтік оқу жоспарларының инвариантты бөліміндегі жалпы білім беретін пәндер тізімі мемлекеттік білім беру стандарт талаптарына сай. Түзету компоненті - оқушылардың даму ақаулықтарын жоюға бағытталған түзету пәндері енгізілген типтік оқу жоспарының арнайы бөлімі.
Зиятында бұзылыстары бар оқушыларға (жеңіл және орташа ақыл-ой кемістігі) арналған Типтік оқу жоспары таным әрекетінің тұрақты бұзылыстары мен орталық жүйке жүйесінің органикалық бұзылысымен айқындалатын эмоциялық-ерік сферасының себептері бойынша мазмұны МЖМБС талаптарына бағытталмаған оқу пәндері енгізілген.
Ақыл ойы кем оқушыларға білім беру тек қана арнайы әзірленген оқу бағдарламаларымен, оқулықтармен және ОӘК жүзеге асырылады. Типтік оқу жоспарының негізінде оқушылар контингентінің ерекшеліктері мен мүмкіндіктерін ескере отырып, әрбір сыныпқа оқу жоспары әзірленеді. Типтік оқу жоспарының инвариантты бөлігінің 15- 20% оқушылардың психофизикалық даму ерекшеліктеріне сәйкес қайта бөлуге болады (сыныптарға бөлінген жалпы сағат санының аясында).
Күрделі кемістіктері бар оқушыларға білім беруде (есту және зият бұзылысы, көру және зият бұзылысы, тірек-қимыл аппараты және зият бұзылысы) есту немесе көру, немесе тірек-қимыл аппаратында бұзылыстары бар оқушыларға типтік оқу жоспарының түзету компоненті енгізіліп, ақыл-ойы кем (жеңіл және орташа) балаларға арналған Типтік оқу жоспарының негізінде оқу жоспары әзірленеді.
Оқушыларға білім беру ақыл-ойы кем балаларға арналған бағдарламалар негізінде, яғни көрсетілген категориядағы оқушыларға білім берудің арнайы әдістері мен тәсілдерін қолдану арқылы жүзеге асырылады.Есту анализаторларының перифериялық бөлігі зақымданған кезде, ауызша сөйлеуді қабылдау мүмкіндігі бұзылады. Бұл сенсорлық афазия немесе алалияны туғызады, сөйтіп, фонемалық қабылдау қабілеті зардап шегеді. Ал көру анализаторының кейбір бөліктерінің зақымдануы, жазба тілді қабылдау мүмкіндігін қиындатады. Сол сияқты, қозғалыс анализаторларының моторлық аймақтарының зақымдануы, дыбыстаудың кемістігін тудырады.
Білім беру ұйымының педагогикалық кеңесі оқуда қиындықтар туғызатын үйде оқытылатын оқушылардың қабілеттілігіне қарай жеке оқу жоспарлары мен жеке оқу бағдарламаларын бекітеді. Арнайы білім беру ұйымдарында және инклюзивті білім беруді жүзеге асыратын білім беру ұйымдарында үйде оқытылатын оқушылардың дамуының жеке ерекшеліктерін ескере отырып, сыныптар бойынша үйде білім алуының Типтік оқу жоспарында көрсетілген сағаттар ауқымында пәндер бойынша білім мазмұны меңгерілуі қамтамасыз етілуі тиіс.
Оқытылатын пәндер тізімі мен үйде білім алудың Типтік оқу жоспарында көрсетілген сағаттар пәндер бойынша ата-аналармен (немесе олардың орнындағы тұлғалармен) келісе отырып бөлінеді. Инклюзивті сыныптарда мүмкіндігі шектеулі балаларды оқыту жалпы білім беретін оқу бағдарламалары бойынша, сондай-ақ, арнайы оқу бағдарламалары бойынша ПМПК нұсқауларына сәйкес жүзеге асырылады.
Мүмкіндігі шектеулі балаларға арналған инклюзивті сыныптарда түрлеріне сәйкес арнайы білім беру ұйымдарының типтік оқу жоспарының және жеке оқу жоспары, баланы оқытуға ұсынылған үлгілі бағдарламалар негізінде, оқу жоспарының әрбір оқу пәндері бойынша жеке жұмыс жоспары әзірленеді. Білім берудің жеке бағдарламалары - оқушылардың даму деңгейінің өзектілігін ескеріп, оқытылатын пәндер саласындағы және дамудың жақын аймағындағы білім, білік және дағдыларын құрайды.
Жалпы білім беретін мектептердің инклюзивті сыныптарындағы оқушылардың саны білім беру саласындағы уәкілетті орган бекіткен нормативтік-құқықтық актілермен реттеледі. Шетелдіктер балалары мен білім беру ұйымдарында мекендеген (тұрақтанған) азаматтығы жоқ тұлғаларға ана тілін терең меңгеруі үшін жағдай жасалуы қажет.
Осы категориядағы балаларды оқу-тәрбие үрдісіне біріктіру мақсатында және қазақ тілі мен орыс тілін меңгеруге қосымша сабақтар, тілдік үйірмелер, факультативті сағаттар ұйымдастырылады.
Жалпы білім беретін мектептерде оқыту барысында даму мүмкіндігі шектеулі балалардың саны 10-нан асқан жағдайда, қызметі Даму мүмкіндігі шектеулі балаларға біріктіре (инклюзивті) білім беруді ұйымдастыру бойынша әдістемелік ұсынымдарда көрсетілген инклюзивті білім берудегі педагог-дефектолог-үйлестірушінің жалақы мөлшері қарастырылады. Білім беру үдерісіне қатысушыларға арнайы психологиялықпедагогикалық қолдау жеке және топтық үлгіде жүргізіледі.
Инклюзивті білім берудің мақсаттары мен міндеттеріне тиімді жету мақсатында жалпы білім беретін мектептер оралмандарды бейімдейтін және біріктіретін орталықтармен, кәмелеттік жасқа толмағандарды бейімдейтін орталықтармен, арнайы білім беру ұйымдарымен, сондай-ақ,
ПМПК, оңалту орталықтары және психологиялық-педагогикалық түзеу кабинеттерімен серіктестік ұйымдастырады.
Мүмкіндігі шектеулі балалардың инклюзивті сыныптарға қабылдануы нормативтік нұсқамалармен айқындалған. Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2013 жылғы 17 мамырдағы № 499 Жалпы білім беру ұйымдары (бастауыш, негізгі орта және жалпы орта) қызметінiң үлгілік қағидаларының қаулысымен бекітілген 18) тармақшасына сәйкес, атааналардың немесе өзге де заңды өкiлдердiң мүдделерiн ескере отырып, жергiлiктi білім берудi басқару органдарымен келісім бойынша білім беру ұйымдарында даму мүмкіндігі шектеулі балалармен дені сау балалардың бірлесіп оқитын сыныптары (бір сыныпта даму мүмкіндігі шектеулі екі баладан артық оқытылмауы тиіс) немесе арнайы білім беру ұйымдарының үлгілік қағидаларында көрсетілген толымдылыққа сәйкес бұзушылық түрлері бойынша арнайы сыныптар ашылуы мүмкiн.
Инклюзивті білім беретін арнайы сыныптар оқушылардағы ауытқу түрлері бойынша сараланған, яғни: - есту қабілеті бұзылған балаларға арналған (ішінара естімейтін, сөйлеу қабілеті қиын, бірақ есту құралының көмегімен сөз қорын өз бетінше жинақтау мүмкіндігін сақтайтын балалар); - көру қабілеті бұзылған балаларға арналған (көру өткірлігі ерекше төмендеген нашар көретін 0,05 - 0,5-ке дейін оптикалық түзетілген балалар);
Ауыр тіл кемістігі бар балаларға арналған (балалардың сөйлеу қатынасын шектейтін ауызша және жазбаша сөйлеу қабілетінің тұрақты бұзылысы, яғни сөйлеу тілінің қарым-қатынас қызметі бұзылған балалар); - тірек-қимыл аппаратында бұзылысы бар балаларға арналған (қимылқозғалысының жартылай немесе толық бұзылысы); - психикалық дамуы тежелген (ПДТ) балаларға арналған (психикалық дамуының қалыпты жағдайдан ауытқуы, яғни органикалық минималды зақымдары немесе орталық жүйке жүйесінің функционалдық кемшілігі бар, сондай-ақ, ұзақ уақыт бойы әлеуметтік депривация жағдайында болған балалар); - зияты зақымдалған балаларға арналған (танымдық әрекеттерінің тұрақты бұзылыстары, яғни ақыл-ой кемшілігінің жеңіл және орташа түрі) жүзеге асырылады.
Инклюзивті сыныптардағы оқу үдерісі Қазақстан Республикасының білім беру ұйымдарына қойылатын талаптарына сәйкес жүргізіледі.
Мүмкіндігі шектеулі оқушыларға білім берудің Типтік оқу жоспары факультативті сабақтар, еңбекке дайындық және түзету курстары мен инвариантты компоненттегі жалпы білім беретін пәндер арасындағы оқу сағат жүктемесін құрайды.
Есту, көру қабілеттері, тірек-қимыл аппараты зақымдалған, ауыр тіл кемістігі бар, психикалық дамуы тежелген оқушыларға арналған Типтік оқу жоспарларының инвариантты бөліміндегі жалпы білім беретін пәндер тізімі мемлекеттік білім беру стандарт талаптарына сай. Түзету компоненті - оқушылардың даму ақаулықтарын жоюға бағытталған түзету пәндері енгізілген типтік оқу жоспарының арнайы бөлімі.
Зиятында бұзылыстары бар оқушыларға (жеңіл және орташа ақыл-ой кемістігі) арналған
Типтік оқу жоспары таным әрекетінің тұрақты бұзылыстары мен орталық жүйке жүйесінің органикалық бұзылысымен айқындалатын эмоциялық-ерік сферасының себептері бойынша мазмұны МЖМБС талаптарына бағытталмаған оқу пәндері енгізілген.
Ақыл ойы кем оқушыларға білім беру тек қана арнайы әзірленген оқу бағдарламаларымен, оқулықтармен және ОӘК жүзеге асырылады.
Күрделі кемістіктері бар оқушыларға білім беруде (есту және зият бұзылысы, көру және зият бұзылысы, тірек-қимыл аппараты және зият бұзылысы) есту немесе көру, немесе тірек-қимыл аппаратында бұзылыстары бар оқушыларға типтік оқу жоспарының түзету компоненті енгізіліп, ақыл-ойы кем (жеңіл және орташа) балаларға арналған Типтік оқу жоспарының негізінде оқу жоспары әзірленеді.
Оқушыларға білім беру ақыл-ойы кем балаларға арналған бағдарламалар негізінде, яғни көрсетілген категориядағы оқушыларға білім берудің арнайы әдістері мен тәсілдерін қолдану арқылы жүзеге асырылады.
Даму қажеттілігі. Мектепке дейінгі дайындықтан өтпеген 6-7 жастағы балалар үшін дайындық (0) сыныптары ұйымдастырылады.
Бастауыш білім беру бағдарламаларын меңгеруде (1-4 сыныптар) оқушылардың функционалды сауаттылығының негіздері қалыптасады, оларды негізгі қарым-қатынас біліктері мен дағдыларын және оқу еңбегімен қаруландырады, отандық және әлемдік мәдениет негіздеріне баулиды, сонымен бірге, негізгі жалпы білім беру бағдарламаларын меңгерудің базасын құрайды.
Көру қабілеті зақымдалған балаларға білім беру негізгі орта білім деңгейінде 6 жыл мерзімде жүзеге асырылады. Осыған орай, пән мұғалімдерімен жүзеге асырылатын әр оқу пәнінің аясында оқу жылдары бойынша, сынып оқушыларының ерекшеліктерін ескеріп, оқу материалын қайта бөледі. Жалпы орта білім беру деңгейінде бәсекеге қабілетті білім беру кеңістігін құруға бағытталған профильді білім беру жүзеге асырылады. Профильді білім беру оқушылардың қабілеттілігі мен бейімділігіне сәйкес саралау жүйесі ретінде қарастырылады.
Екі бағыт жүзеге асырылады: қоғамдық-гуманитарлы және жаратылыстану-математикалық. Бір немесе екі бағытты таңдау оқушылардың қажеттіліктері мен ата-аналарының сұранысы бойынша мектеппен жүзеге асырылады.
Білім беру үдерісінің коррекциялық бағыты жалпы білім беру пәндерін және қалдық көру қабілетін, көріп қабылдауын дамыту және оны қорғау; әлеуметтік-тұрмыстық бағдарлау (ӘТБ), кеңістікте бағдарлау; мимика мен пантомимиканы дамыту; сөйлеу тілі бұзылыстарын түзету (логопедтің сабақтары), емдік дене шынықтыру (ЕДШ) және түзету ырғағы арнайы түзету сабақтарында жүзеге асырылады.
Түзету сабақтарының мақсаты - көрмейтін және нашар көретін балалардың қоршаған орта туралы түсініктерін кеңейту, олардың бейнелі және саналы ойлауын дамыту, өзін-өзі бақылау мен қимылдарын реттеу тәсілдерін қалыптастыру, кеңістік және уақыт туралы түсініктерін қалыптастыру, бағдарлама материалын толық меңгеру үшін графикалық дағдыларын дамыту.
Сабақтар қоршаған ортадан ақпарат алу және сезім тәжірибесінің тапшылығын толықтыру тәсілдерін кеңейтуге бағытталған. Білім беру үдерісі білім алу деңгейіне сай қамтамасыз етіледі: - бастауыш білім беру - 1-4-сынып; - негізгі орта білім беру - 5-10-сынып; - жалпы орта білім беру - 11-12-сынып.
Мектепке дейінгі білім алмаған 6-7 жастағы балаларға пропедевтикалық-диагностикалық қызмет ететін дайындық (0) сынып ұйымдастырылады.
Дайындық сыныбының негізгі міндеттері баланың мүмкіндіктерін зерттеу, психикалық даму деңгейін анықтау, болашақта бастауыш мектепте оқуына дайындау. 1-4-сыныптарда жалпы міндеттерден басқа, баланың барлық қимыл әрекеттерін, танымдық әрекеттері мен сөйлеу тілін қалыптастыруға бағытталған кешенді түзету міндеттері шешіледі. 5-6- сыныптарда жалпы білім берудің және еңбекке даярлықтың негіздері қалыптасады, балалардың қимыл әрекеттерін, ойлауын, сөйлеу тілі дағдыларын дамыту және әлеуметке бейімдеу мен еңбекке баулуды қамтамасыз ету бойынша түзете-қалыптастыру жұмысы жалғастырылады. 11-12-сыныптарда профильді білім беру жүзеге асырылады.
Профильді білім беру оқушылардың қабілеттілігі мен бейімділігіне сәйкес саралау жүйесі ретінде қарастырылады.
Екі бағыт жүзеге асырылады: қоғамдық-гуманитарлық және жаралыстануматематикалық. Бір немесе екі бағытты таңдау оқушылардың қажеттіліктері мен ата-аналарының сұранысы бойынша мектеппен жүзеге асырылады
Білім беру үдерісінің коррекциялық бағыты жалпы білім беру пәндері бойынша жүргізілетін сабақтар сияқты, арнайы түзету сабақтарында да қамтамасыз етіледі.
Тірек-қимыл аппараты зақымдалған оқушылар шағын топтық және жеке сабақтарда коррекциялық-педагогикалық қолдау алады: 1) массажбен, балшық-сумен, дәрі-дәрмекпен емдеу негізінде емдік дене шынықтыру (ЕДШ). Емдік дене шынықтыру оқушылардың жалпы дене тәрбие жүйесінің маңызды бөлшегі болып табылады.
Әр балаға арналған түзету жұмысының жоспарын оқу жылына ЕДШ әдіскері мен дәрігер бірлесіп құрады. Сабақ 2-4 баладан құрылған топпен немесе жеке өткізіледі. Сабақ өту уақыты - 45 минут. Сабақ түске дейін де, түстен кейін де өткізілуі мүмкі

Көру қабілеті бойынша әртүрлі сабақ өтуге мұқтаж балалар бойынша оқушыларға арналған арнайы мектепте оқыту түрлері

Танымдық қабілет (түйсік, қабылдау, зейін, ойлау, сөйлеу т.б.) дамуымен бірге баланың психикалық қасиеттері қалыптасады. Осыған байланысты ойлаудың қабылдағыштық, бақылағыштық, білуге құштарлық тапқырлық, ізденімпаздық сияқты жағымды, болымды жақтары жетіле түседі.
Инклюзивтік оқыту негізінде балалар құқығын кемсітпеу, адамдарға деген теңдік қатынасты қамтамасыз ету, оларға арнайы жағдай қалыптастыру негізі жатыр. Бала - біздің болашағымыз. Балаларға бәріміз жауаптымыз. Ата-аналардың басым бөлігі балаларының оқу-тәрбие мәселесіне келгенде жайбарақаттығы, салғырттығы басым. Көптеген ата-аналар балаларының тілі жай шыққанына, есте сақтау қабілетінің нашарлығына дер кезінде мән бермейді, білікті маманға апарып көрсетпейді. Тіпті баласының болашағына алаңдайды дегеннің өзінде қаражат жоқтығын сылтауратып қозғала қоймайды. Олардың көбі психологиялық-медициналық-педагогик алық көмектің қызметі тегін екенін логопедтен, дефектологтан, психологтан тегін кеңес алуға болатынын білмейді. Соның кесірінен баланың ақыл-ой дамуы нашар деңгейде екенін мектепке барғанда белгілі болады.
Елімізде инклюзивті білімнің нашар дамуы ҚР-да білім беруді дамытудың 2011-2020 жылға арналған мемлекттік білім бағдарламасында сипатталып, оның жоспарлы дамуына әсер ететін қауіп-қатер ретінде елімізде мүмкіндігі шектеулі балалар мен мүгедек балалардың көбеюі атап көрсетілді және екі кезеңге белгіленген инклюзивті білімді жүзеге асыруға мақсаттары мен міндеттері айқындалды. Бағдарламаны іске асыру нәтижесінде ҚР-да 2015 жылға қарай инклюзивті білім беру мен мүмкіндігі шектеулі балалардың 25% қамту көзделсе, инклюзивтік білім беруге жағдай жасау 30%, 2020 жылға қарай 70% ұлғаяды. Инклюзивті біліммен қамтылған балалар үлесі даму мүмкіндігі шектеулі балалардың 50% құрайтын болады.
Инклюзивті білім берудің мақсаты: Мүмкіндігі шектеулі балаларды психологтық-дәрігерлік-педагогикалы қ қолдауды іске асыру және инклюзивті білім беруді орындау арқылы тең құқылы тұлға болуға мүмкіндік жасау.Көрмейтіндердің жоғары психикалық процестері (зейін, логикалық ойлау, есте сақтау, сөйлеу тілі) қалыпты дамиды. Бірақ сезім, зият сияқты қызметтер арасында өзгеше бұзылыстар пайда болады да, абстрактілі ойлаудың басымдылық сипатын білдіреді. Тактильді кинестетикалық түйсік нашар көретін балаларда маңызды рөлді атқарады.
Тері сезімталдығының сенсибилизациясы әсіресе, алақанда, саусақтарда байқалады. Көруі нашар балаларда есте сақтаудың төмендеуі, есте сақтау материалының жеткіліксіздігі байқалады. Көрмейтін балалар қоршаған ортадағы адамның әрекетін және қимылын қабылдау мүмкіндігінен айырылғандықтан еліктей алмайды. Олар қоршаған ортадағы құбылыс және объектінің көптеген белгілерін қабылдай алмайды. Бұларда өз-өзіне қызмет жасау дағдысы шектеледі.
Нашар көретіндердің заттар мен құбылыстарды танудағы кейбір мүмкіншіліктері болады. Олардың көру қабылдауы сақталғанымен толық емес, баяу, нақты емес. Көрмейтіндер арақашықтықтағы қимылсыз тұрған заттардан, берілмеген дыбыстарды түйсінуге қабілетті, олар иісті жақсы ажыратады, олардың бастамасын, бағытын анықтайды. Көрмейтін балалар ойын, оқу және кәсіби әрекетті меңгеруде қиыншылықтармен кездеседі. Л.Г.Выготский бойынша, көрмейтін балалардың алтыншы (жылылық) сезімі болады. Ол біршама қашықтықта тұрған затты байқауға мүмкіндік береді [12]. Нашар көретіндерде маңызды болып табылатын көз жанарын пайдалануға мүмкіндігі бар. Көрмейтін және нашар көретін балалардың қоршаған ортаны қабылдауында үлкен орын алады. Олар қоршаған ортаны тануда қолмен, саусақпен көруге үйренеді. Сөзді есту арқылы қабылдау үлкен рөл атқарады, іс-әрекеттің көп түрін меңгеру жетістігі көрнекі-бейнелі ұғымның, ойлаудың, кеңістікті бағдарлаудың жоғары деңгейде дамуына байланысты.
Соқыр балалардың танып-білу сферасы жағынан сипаттама: Олардың сезінуі - баяу, аз, жеткіліксіз. Көруі бұзылғандықтан сөздерді баяу есте сақтайды.
Соқыр балалардың эмоционалдық-жігерлі сферасы жағынан сипаттама: Көңіл-күйінің төмен болуы, қарым-қатынас кезіндегі қиыншылықтар, өз ішкі әлеміне гиперкомпенсаторлы. Бұл жағдайлардың қалыптасуын бала тәрбиесіндегі бағытты күшейтеді, бұл қатты көңіл бөлу, жеке тұлғалық, әлеуметтік дағдылардың тежелуіне ықпал етеді.
Сезіну және қабылдау ерекшеліктері: Соқырлардың барлық іс- әрекеттерінде маңызды орын алатын есту анализатор. Соқырлардың алақаны мен саусақтарының сезімталдығы, көзі көретіндерге қарағанда 2 есе артық келеді. Тері қабаттарының түр-түс және жарық тітіркенгіштерге сезімталдығы жоғары. Дыбыссыз тұрған заттарды алыстан сезу қабілеті дамыған, яғни вибрациялық сезімталдығы. Түйсіну және дәм сезімталдығы дамыған, иістерді айыруы да жақсы дамыған. Вестибулярлы аппараты дамыған - кеңістікте денесін сезінеді.
БЦП бар балалардың іс-әрекет түрлерінің дамуы, бірқатар ерекшеліктермен жүзеге асады. Бұл біріншіден, қимыл-қозғалыс патологиясымен байланысты, себебі кез келген әрекет белсенді сыртқы операциялардың орындалуына, білік-дағыдылардың, оның ішінде қимыл-қозғалыс дағдыларының қалыптасуына бағытталады [1, Б.142].
БЦП бар балалардың ойын әрекеті айтарлықтай кешігіп барып қалыптасады. Заттармен іс-әрекет жасау жалпы моториканың жетілуімен қалыптасатындығы белгілі. Қалыпты дамып келе жатқан сау бала басын ұстап, өздігінен отыруға үйренгеннен кейін заттармен белсенді манипуляция жасай бастайды, сипап сезу қабілеті жетіліп, заттарды ұстағаннан-ақ тани бастайды. Мұның барлығы баланың танымдық әрекетінің дамуын көрсетеді. Заттық іс-әрекеттің дамуы үшін көру - моторлық координацияның қалыптасқан түрі маңызды болып есептеледі. БЦП балалар қол қимылы мен басқа да қимыл-қозғалыстарды көзбен баға алмайды, сөйтіп заттық әрекеттің орнығуына кедергі жасайды. Заттық іс-әрекеттің бұл және басқа да кейбір қалыптасу ерекшеліктері ойын әрекетінің дамуына теріс ықпал жасайды.
Инклюзивті білім беру саласын дамытуға арналған бағыттар
Қоғамның, жалпы білім беретін мектепке дейінгі ұйымдардың мүмкіндігі шектеулі балаларды қабылдауына дайын болуы.
Инклюзивті білім беру идеясын таратуда, шектеулі мүмкіндіктері бар балаларға толерантты, дұрыс қарым-қатынастың қалыптасуына бұқаралық ақпарат құралдарының қатысуын қамтамасыз ету.
Мүмкіндігі шектеулі балалармен жұмыс істейтін мамандар арасында тәжірибе алмасушылықты қамтамасыз ету, дұрыс тәжірибелерді баспалар, бұқаралық ақпарат құралдары арқылы тарату.
Аймақтарда инклюзивті білім беру мәселесі бойынша Үйлестіру кеңесін құру.
Ата-аналар қоғамдастығының мүмкіндігі шектеулі балалардың білім алуға құқығын және мүдделерін іске асыруға және оны қорғауға қатысуы, оқыту үрдісінің өзіне және түзету көмегін іске асыруға қатысуы;
Инклюзивті білім берудің көпаспектілік мәселесіне ғылыми зерттеулер өткізу.
Инклюзивті мектепке дейінгі ұйымда жұмыс істеу мақсатында педагогика қызметкерлерін даярлау;
Педагогикалық ЖОО және медициналық колледждерде кіші жастағы балалармен жұмыс істеу мақсатында мамандарды даярлау жүйесін жасау.
Арнайы (түзету) мекемелері мен жалпы білім беру мекемелері өзара сабақтастықта жұмыс жасау.
Мүмкіндігі шектеулі балаларды ерте кезден бастап түзетуді қолға алу жүйесінің басымдылығын қолдау.
Кіші жастағы балаларды дамыту қызметі жүйесінің жұмысының нормативті-құқықтық және ғылыми-практикалық негізін жасау.
Мектепке дейінгі мекемелерде мүмкіндігі шектеулі балаларды дамыту үрдісінің мониторингін жасау.
Жүйке және дене дамуы бұзылған тәрбиеленушілерге, жанұясына кеңестік көмек көрсету, баласының оқу және тәрбие үрдісіне ата - анасын қатыстыру, өйткені, оларда даму ерекшелігіне деген оң қарым - қатынас қалыптастыру.
Қазіргі уақытта инклюзивті білім беруді дамытудағы нақты факторлар: объективті және субъективті қиындықтар болып бөлінеді.
Субъективті қиындықтар: стандарттық процедуралардың әзірленбегендігі мүмкіндігі шектеулі балалардың оқу дәрежесін үнемі қадағалау мақсатында білімді мониторинг жүргізу үшін индикаторлардың жоқтығы және қазақ тілінде оқу әдістемелік құралдардың аздығы. Оқу тәрбие процесін ұйымдастыруда тәрбиеші педагогтардың арнайы білімдерінің болмауы және мамандар тарапынан тұрақты кеңестің аздығы. Сонымен қатар мектепке дейінгі ұйымға келетін мүмкіндігі шектеулі балаларға арнайы көліктің болмауы. Мүмкіндігі шектеулі балалардың жеке проблемаларының болуы, яғни олардың ауырып қалуы, мектепке дейінгі ұйымға тұрақты қатыспауы.
Объективті қиындықтар: материалдық техникалық базаның төмен болуы. Мүмкіндігі шектеулі балаларды оқыту процесінде жеке дара тіл табудың қиындығы. Мамандарға арналған кабинеттердің жетіспеушілігі. Мүмкіндігі шектеулі балалармен жұмыс істейтін тәрбиешілерге біліктілігін арттыру курстарының ұдайы жүргізілмеуі. Қазақ тілінде оқытатын педагог-дефектологтардың жетіспеушілігі, ауылдық аймақтарда арнайы мекемелер үшін тифлопедагогтар мен сурдопедагогтар, логопедтер санының жетіспеушілігі күрделі мәселе болып қалады.
Инклюзивтік білім беруді шешу жолдары
Мүгедектік мәселені қоғамда түсіну;
Қатарластарымен қарым- қатынас;
Толыққанды білім беру;
Қоғамға кіріктіру және бейімделу;
Мүгедек емес балаларды түсінуге, пікірлесуге тәрбиелеу.
Даму мүмкіндігі шектеулі балаларды ерте тексеру және түзету- педагогикалық қолдау көрсету мекемелерінің көптеп ашылуы;
балаға міндетті психологтық- педагогикалық жетелеу жүргізіп, жалпы білім беру үрдісімен кіріктіру;
Әр бала үшін кіріктірудің мүмкін және қажетті түрін анықтау.
Даму мүмкіндігі шектеулі жандарды ерте анықтап, кешенді көмек көрсету.
Даму мүмкіндігі шектеулі балаларды мектепке даярлау.
Ерекше сұранысқа ие балаларды қанағаттандыру мақсатында жалпы типте білім беру мекемелерін техникалық құрал- жабдықтармен толықтыру.
Инклюзивті білім беруді дамыту үрдісінде қоғамдық мекемелерде ата- аналарды қатыстыру.
Мектепке дейінгі ұйымдардың білім беру ортасы баланың білім беру үрдісіне қосылуын және әр тәрбиеленушінің мүмкіндігіне қарай пайдалы таңдауына мүмкіндік жасайды.
1 нұсқау: Мүмкіндігі шектеулі балалар инклюзивтік білім алуда логопед, дефектолог, дене шынықтыру нұсқаушысы, психологтан жылдық жоспарларына сәйкес күннің ІІ жартысында өзімен жасты балалармен қатынасады (сурет салу, жапсыру т.б.). және мамандардан оқу-тәрбие және танымдық-педагогикалық көмек алады.
ІІ нұсқау: Даму мүмкіндігі шектеулі балалар жалпы топта тәрбиешілердің ұйымдастырылған оқу іс-әрекеттеріне қатынасып Алғашқы қадам, Зерек бала, Біз мектепке барамыз бағдарламалары бойынша білім алады.
ІІІ нұсқау: Даму мүмкіндігі шектеулі балалар бөбекжайдың өміріне белсене қатысады: іс-шаралар мен ойын-сауықтарға өзге балалармен бірігіп қатысуы,ертегілер мен концерттерді ұжыммен көруі олар үшін шынайы мереке. Осындай шараларға қатыстыру арқылы балалар ұжымда өмір сүріп, құрбыларымен қарым-қатынасқа түсуге үйренеді. Егер бала осы сатыдан өтсе, мектепте оған едәуір оңайырақ болады. Ең бастысы, бұл балалар болашақта жалғызсырамай, өздерімен жасты балалармен бірге тәлім-тәрбие алуды жалғастырады.
Бөбектерге тәрбие алу үшін, еліктейтін дұрыс үлгі қажет.Жалпы айтқанда, тәрбие дегеніміз - адамдарды қоғамдық өмірге және еңбекке ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.