Топтық жұмыстың мәні

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 34 бет
Таңдаулыға:

НҰР-СҰЛТАН ҚАЛАСЫ ӘКІМДІГІНІҢ
ГУМАНИТАРЛЫҚ КОЛЛЕДЖ МКҚК

Педагогика, психология және
жеке әдістемелер кафедрасы

КУРСТЫҚ ЖҰМЫС

ТАҚЫРЫБЫ: ТОПТЫҚ ЖҰМЫС АРҚЫЛЫ ОҚУШЫЛАРДЫҢ БЕЛСЕНДІЛІГІН АРТТЫРУ ЖОЛДАРЫ

Орындаған: 0111000 Негізгі
орта білім беру мамандығы
0111083 Шетел тілі мұғалімі
біліктілігі бойынша оқитын
4 - курс 4ая тобының
студенті Хибатдолда Ж.
Жетекшісі: Педагогика пәнінің
оқытушысы Тулемисова Г.Е

Нұр-Сұлтан 2020
МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3

1. ТОПТЫҚ ЖҰМЫС, ОНЫҢ МАҢЫЗЫ ЖӘНЕ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ.
0.1 Топтық оқыту әдісінің түсінігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 5
0.2 Топтарды қалыптастыру принциптері және олардың жұмысы ... ... .. 9

2. ТОПТЫҚ ЖҰМЫС АРҚЫЛЫ ОҚУШЫЛАРДЫҢ БЕЛСЕНДІЛІГІН АРТТЫРУ ЖОЛДАРЫ.
2.1 Топтық жұмыс ұйымдастырудың жалпы ережелері ... ... ... ... ... ... ... 12
2.2 Орта сыныпта топтық жұмыс түрлерін пайдаланудағы тәжірибием.. 17
2.3 Топтық жұмысты пайдаланатын сабақтардың фрагменттері ... ... ... . 21

ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 22-24

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... ... 25-26

ҚОСЫМШАЛАР ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...

КІРІСПЕ

Егеменді еліміздің өскелең ұрпағының белсенділігін арттыру үшін топтық жұмыстың қыр-сырына терең бойлай алатын шығармашыл, жан-жақты, озық ойлы жаңа тәсілді жетік білетін маман болуы қажет. Сол себепті бала белсенділігін арттыруда кездейсоқ адамдардың бағыт беруі мүмкін емес. Бала белсенділігі - бүгінгі күннің өзекті мәселесі. Баланы белсенді болуы, оны дамыту және білім беруде отбасы мен мектеп өзара тығыз байланыста болуы маңызды. Топтық жұмыс өмір қажетінен туған балалық шақтың ажырамас шарты. Сондықтан топтық жұмыс туралы жүргізілген зерттеу де, берілетін бағыт-бағдар да, ересек адамдар үшін жұмыс қызмет, еңбектің мәні қандай болса, бала үшін топтық жұмыстың да мәні сондай деген оймен тұжырымдалады. Бір сөзбен айтқанда топтық жұмыс- баланың оқуға деген белсенділігін аттырудағы басты құрал.
Зерттеу жұмысының өзектілігі: Жақсы ұйымдастырылған топтық жұмыс оқушылар арасында әлеуметтік өзара қарым-қатынасты, тиімді араласу және проблемаларды шешу дағдыларын дамытуға ықпал етеді. Бұл, өз кезегінде оқушыларды өздерінің оқуларына белсенді қатысуға итермелейді. Оқушыларды алынған ақпаратты ойластыруға және талқылауға, өзгелердің пікірлерін түсінуге немесе теріске шығаруға ынталандырған жағдайда топтық жұмыс тиімді болады. Бастапқы кезеңдегі топтық жұмыс әлеуметтік өзара әрекеттестік дағдыларын дамытуы қажет, содан кейін оқушылардың арасында қарым-қатынас нығайған соң, мұғалімдер олардың тиімді қарым-қатынас жасау және мәселелерді шешу дағдыларын дамыта алады.
Сондай-ақ, өзектілігіміз сабақтың тиімділігін жаңа жұмыс әдістерімен толықтырып, топтық жұмыстың тиімділігін арттыруға үлес қосу болып табылады. Осыған қарай, шет тілін оқыту барысын қарастыруымыз қажет.
Шет тілінде практикалық жағына назар аудару керек, ол үшін әрбір оқушы үшін практика қажет, топтық жұмыс формасы сыныптағы әр оқушының сөйлеу уақытын арттырады. Топтық жұмыс формасы сабақтың барысына ықпал етеді және ынталандырады.
Зерттеу жұмысының мақсаты: Топтық жұмыс және оның түрлерін қалыптастыру қағидаларын қарастыру, шет тілін оқыту әдістемесінде қолданылатын бірлескен топтық жұмыс жасау арқылы оқытудың негізгі идеялары мен әдіс-тәсілдерімен танысып, жан-жақты зерттеп, оларды өз тәжірибиемде қолдану.
Зерттеудің міндеті:
oo практикалық сабақтарда топтық жұмысты қолдану қажеттілігін негіздеу
oo сабақта топтық жұмыс жасау қажеттілігін түсіну
oo топтық жұмыстың негізін теориялық тұрғыдан қарастыру
oo топтық жұмыстың шарттары мен тиімділігін анықтау
oo озық тәжірибелерді зерттеу, жеке тұлғамен жұмыс тәжірибесінде қолдану
Зерттеу нысаны: Оқыту тәрбиелеу үрдісіндегі топтық жұмыс
Зерттеу жұмысының пәні: Орта буын сынып оқушыларын педагогикалық үрдісте топтық жұмыс арқылы балалардың белсенділігін арттыру.
Зерттеу болжамы: Егер топтық жұмыс арқылы белсенділік арттырудың педагогикалық, психологиялық мәні іс-әрекеттілік тұрғыдан қарастырылатын болса, теориялық негіздері айқындалса, оқыту мен тәрбиелеуде топтық жұмыс әрекетін пайдаланудың жүйелі әдіс-тәсілдері қолданылса, онда өскелең ұрпақтың белсенділік жұмысы жақсарып, өзін ортада аша алу мүмкіндіктері кеңінен туындайды.
Зерттеу жұмысының әдістері: Зерттеу міндеттеріне сәйкес, мәселені шешуде психологиялық-педагогикалық еңбектерге теориялық талдау жасау, салыстыру, нақтылау және жинақтау, тәжірибелік-зерттеу жұмыс жүргізу, сараптау, сауалнама, нәтижелерді жүйелеу, интервью, тест әдістері арқылы қамтамасыз етілді.
Зерттеу жұмысының көздері: Зерттеу проблемасы бойынша педагогтардың еңбектері, оқу жоспарлары мен бағдарламалары, білім беру саласында ақпараттандыру тұжырымдамасы мен бағдарламасы; педагогика, психология, топтық жұмыс туралы ғылыми еңбектер, озық тәжірибелер, педагогикалық және зерттеушілік іс-тәжірибе.
Зерттеу базасы: № 37 мектеп-лицейі
Зерттеу жұмысының құрылымы: Кіріспеден, теориялық және практикалық бөлімдерден, қорытындыдан, пайдаланылған әдебиеттер мен қосымшалардан тұрады.

1. ТОПТЫҚ ЖҰМЫС, ОНЫҢ МАҢЫЗЫ ЖӘНЕ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ.
1.1 Топтық оқыту әдісінің түсінігі

Топтық жұмыс оқушылардың сүйікті жұмыс түрлерінің бірі болып табылады. Бұл жерде неге? деген сұрақ туындайды. Себебі, оқушылар үшін ең маңыздысы - қателік жіберіп алмау деген қорқыныш сезімін жеңу, өзіне деген сенімділіктің пайда болуы. Топтық жұмыстың нәтижесінде оқушылар берілген материалды жақсы меңгереді. Олардың шығармашылық қабілетін дамытуға септігін тигізеді, сонымен қатар топтық жұмыс сабақты қызықты етіп өткізуге көмектеседі.
Бригадаларға біріктіріп оқыту. Тапсырма бір топ оқушыларға беріледі. Олар өз беттерімен зертханаларда жұмыс істеп, мұғалімдер оларға кеңес береді. Есепті бригадир береді. Балалардың бірлесіп атқаратын жұмысы ретінде бригадалық-зертханалық әдіс деп аталатын жүйені ұсынды. Бұл әдіс бойынша, оқу сыныптары 3-4 звеноға бөлінеді. Әр звеноны басқаратын бригадирлер белгіленді. Олар оқушылардың жақсы оқитындары және ұйымдастыруға қабілетті балалары болды. Бригадирлер өз звеносындағы оқушылардың орындаған тапсырмаларын жинақтап, мұғалімге бригада атынан жауап берді. Бригадирдің жауабына қарай, бригадағы оқушылар білімінің бағасы қойылды. Мұндай жағдайда оқушының жеке басының ерекшелігімен санасушылық болмады. Оның нәтижесі педагогикалық тәжірибеде тексерілмей, бірден мектептерге тарап кетті. Ал оқушылардың таным әрекетіне мұғалімнің басшылық ролі ескерілмеді, ол тек консультант есебінде ғана жұмыс атқарды. Осы жағдай Орталық Партия Комитетінің аталмыш 1932 жылғы 25 тамыздағы Қаулысында сыналып, бригадалық-зертханалық оқу тәсілі мектептегі оқу жүйесінен алынып тасталды. Сабақта оқушылардың оқу- таным әрекетін ұйымдастыруда жеке-дара жұмыс түрінен басқа олардың топтық және ұжым болып жұмыс істеуінің маңызы ерекше. Оқушылардың топтық танымдық жұмыстары сабақ барысында оқу міндеттерін шешуде өзара көмекке негізделген екі, төрт, алты, т.с.с. оқушылар тобының белгілі бір жұмыс көлемін атқаруын көздейді.
Жұмыстың бұл түрі негізінен екі бағытта іске асады: біркелкі немесе бірыңғай және бірнеше бөлшекке бөлу (дифференция) жағдайында ұйымдастыру.
Оқушылардың бірыңғай, біркелкі оқу жұмыстары мұғалімнің барлығына ортақ бірыңғай тапсырмасын шағын топтарға бөліп өзара әрекеттесу жағдайында орындауы жатқызылады. Ал бөлшекке бөліп оқыту - бір мезгілде бірнеше тапсырманы әр түрлі тәсілдермен оқушылардың бірнеше тобы арқылы орындалуы қарастырылады. Жұмыстың бұл түрі топ ішінде оқушылардың тапсырманың мақсатын, мазмұнын, оны орындау тәсілдерін бір-бірімен өзара ақылдасып шешуі, оның нәтижесін талдауы, бағалауымен
ерекшелінеді. Оқушылардың осындай өзара бірлесіп атқаратын оқу-танымдық жұмыстары олардың жеке-дара жұмыстарына қарағанда әлдеқандай жемісті болып келеді әрі уақытты аз және тиімді пайдалануға мүмкіндік туғызады. Сонымен қатар бір сыныптағы оқушылардың оқу міндеттерін топ болып шешуде өзара әрекеттесуі немесе жарысы олардың ортақ іске деген жауапкершілік сезімін тудырады. Мұндай жұмыс барысында оқушылардың өз тобының нәтижесіне өзара әсерленуінің маңызы ерекше. Мұғалімнің топтық жұмысты нетижелі ұйымдастыру шартына:
оқушыларды өздігінен жұмыс істеуге үйрету;
жолдастарымен ақылдасуға үйрету;
оқушылардың жекелеген топтарына оқу тапсырмалары жүйесінің нақты болуы;
тапсырмаларды оқушылардың жекелеген топтарына үлестіру іскерлігінің болуы, т.б. Оқытуды осындай тәртіппен ұйымдастыру оқушылардың тәрбиесіне, атап айтқанда өздігінен білім алу белсенділігін, олардың өзара тату- тәтті ұжымдық қарым-қатынасын, жауапкершілігін, әсерленушілдігін (күйінішін, сүйінішін), т.б. әлеуметтік қасиеттерін қалыптастырады. Оқушылардың ұжымдық жұмысы дегеніміз - ортақ мақсатты көздейтін жұмыс. Алайда, бұл ортақ мақсатқа жету жолында оқу әрекетінде белгілі бір өте күрделі еңбек бөлінісіне жол беріледі. Оған сыныптағы оқушылардың жеке-дара және топтық жұмыстарының элементтері кіреді. Сондықтан ұжымдық жұмыстың ерекшелігі өз бетімен істейтін дара жұмысқа бөгет болмайды, керісінше әрбір оқушыға өзінің алдына қойылған міндеттерін жақсы ұғынуға көмектеседі. ерекшелігі Топтап (диференциалдық) оқыту дегеніміз жекелеп оқытудан туындайды. Ол әр оқушының қабілетіне, біліміне, алғырлығына, жас және дербес ерекшілігіне, қабілетіне қарай топтап оқыту. Мәселен, 1936 жылға дейін мектептерде педалогиялық қызмет болған. Ол балаларды 1-сыныптан бастап қабілеттеріне байланысты топқа бөлген. Соның салдарынан көптеген балалар арнайы мектептерге жіберілген. Балалардың қабілетін тест арқылы анықтап отырған. 1936 жылы маусымның 4-інде қаулы қабылданып тест тоқтатылды. Бірақ топтап оқытудың кейбір элементтері әлі бар. Оған дәлел - көптеген арнайы спорттық, музыкалық, математикалық, кемтар балаларға арналған мектептердің өмір сүруі. Қазіргі кезде топтап оқыту терендей түсуде. Ғылыми зерттеу институттарында бағдарламалар жасалып жатыр. Дүниежүзілік ғалымдар М. А. Мельников, Н. М. Шахмаев, С. И. Шварцбург, Д. А. Энштейн, т. б. осы мәселелермен шұғылданған және шұғылдануда. Дүниежүзілік ғалымдардың тұжырым-дамалары бойынша: Топтап оқыту барлығына бірдей болу керек. Оның ұлтына, жынысына, әлеуметтік жағдайына қарамайды. Сонымен топтық жұмыс тарихы бойынша қорытынды: Кеңес өкіметі ыдырағаннан кейін елімізде оқытудың жаңа түрлері ене бастады. Оған мұрындық болған дүниежүзілік озық тәжірибе. Бүгінде мектеп оқытушылары сол тәжірибені толығымен оқып, үйреніп, пайдалануда. Ұжымның беделі, абыройы тек жеке ұстаз немесе ұстаздардың беделімен, абыройымен шектеліп қалмайды. Ол әрбір шәкірттің, шәкірттер ұжымының беделі мен абыройына да байланысты. Ұстаздар беделдің не екенін, қандай еңбекпен келетінін білсе, шәкірттер оны біле бермеуі мүмкін. Шәкірттерді беделге, абыройға ие ету үшін ұстаздарға көп еңбек ету керек.
Шәкірттерді беделді, абыройлы ету үшін олардың ұжымын дұрыс қалыптастыра білуіміз керек. Ол туралы келесі дәрісте әңгіме қозғаймын. Сондықтан қысқаша айта кетейін:
a)Ұжым белсенділерін дұрыс таба білу, соларды беделді ету;
б)Ұжымның үш кезеңін, мақсаттарын, қос ықпалды айқындап іске асыру;
в) Үжымның өзін-өзі басқаруына мүмкіндік беру;
r) Әрбір ұжым мүшесі ұжымда өзін еркін сезініп, бірақ ұжым алдындағы жауапкершілігін ұмытпауы керек.
Сонымен әрбір ұстаздың, шәкірттің беделінен ұжымның беделі сомдалады. Әрбір ұстаз, сынып ұстазы, ұжым басшысы, оқушы беделдің иесі. Олардың өзара қарым-қатынасы денедегі қантамырының қатынасындай жүйе. Ұжымның дұрыс өмір сүруіне, белсенділігін арттыру процесін жақсы ұйымдастыру үшін әрбір тұлға беделді болуы керек. Ұстаз беделді бала белсенділігін арттыру құралы ретінде пайдалана білуі қажет. Оқушылардың топтық оқу-танымдық жұмыстарын ұйымдастыру мәселесінде іскерлік қарым-қатынас маңызды рөл атқарады. Дұрыс ұйымдастырылған қарым-қатынас топтағы адамгершілік ахуалды қалыптастыруға, оқушының жеке тұлғалық, әлеуметтік рухани құндылық қасиеттерін, ең алдымен, ұжымшылдықты тәрбиелеуге ықпал етеді. Н.К.Крупская жеке тұлғаны қалыптастырудағы, топтың ынтымақтасып дамуындағы топтық жұмыстың маңыздылығына тоқтала келе Топтық жұмыстағы дағдылар жалпы ұйымдастырушылық және өзін-өзі ұстай білу дағдыларын тудырады. Топтық өмірді ұйымдастыруда бұлардың үлкен маңызы бар деген. Я.Коменский Ұлы дидактикасында басқаларды оқытатын адам өзінің білімін тереңдетіп,бекітеді деген, бұл идеяны Н.К.Крупская да қызу қолдап, Балалардың өзін оқытушылыққа тартудың үлкен тәрбиелік маңызы бар.Бала өзінің білімін тексеріп, толықтырып отыруға мәжбүр болады, оларда ұстамдылық, шыдамдылық, жолдастарының жетістіктеріне деген қызығушылық тәрбиеленеді деп жазады. Шағын топтарда дербес жұмысты ұйымдастыру топтық іс-әрекетке мол мүмкіндік ашады, әрбір оқушы жалпы тапсырманың бір бөлігін орындайды, одан кейін топтың барлық мүшелері жұмыстың нәтижесін тыңдап бағалайды, сынып алдында сөйлеуге ұжымдық есеп даярлайды. Е. Конникова топтық жұмыс жетістігінің үш негізгі шартын атап көрсетті:
а) ол қызықтыратын болуы керек;
ә) ол балалардың қызығушылығын ескеріп, оған сүйенуі керек;
б) әрбір оқушы оның белсенді мүшесі болып, өзінің үлесін қосуы керек.
И.Первина ұжымның дамуының негізгі төрт көрсеткіштерін белгілейді:
а) ұйымдастырушылық бірлігі;
ә) психологиялық бірлік (еріктік, эмоциялық, интеллектуалдық);
б) дайындық бірлігі ( топтық жұмыстағы әркімнің тәжірибесі)
в) жұмыстың бағыттылығы.
Ж. Пиаже Адамның ақылы өзін таниды, яғни психологиялық тілмен айтқанда, басқа заттармен немесе басқа ақылдармен қатынаста болады деген. Біз бір-бірімізбен қатынасқа түскенде дамимыз, соның нәтижесінде жаңа түсініктер қалыптасады. Ал, қарым-қатынас дегеніміз өзімізді басқаларға (олардың пікіріне, идеяларына, көзқарастарына, мінезіне) бейімдеу деген сөз. Шағын топтық, жұптық жұмыстар оқушыларда бірлік, бірегейлік сезім қалыптастырып, сол арқылы өздерінің ұжымға тікелей қатынасы бар екендігін сезіндіреді. Ал, бірлесе көтерген жүктің жеңіл екендігі баршамызға аян.
Проблемаларды шешу стратегиялары
Орын алған проблеманы шешу мақсатындағы топтық жұмыс - оқытудың өте ықпалды тәсілдерінің бірі. Оқушылар ересек адамдарға тәуелді болмау үшін тапсырмаларды жоспарлайды және оларды орындауды ұйымдастырады. Бұл тәсіл оқушыларға: уақытты ұтымды жоспарлауға; инновациялық көзқарастар мен идеяларды ұжыммен талқылауға; топтағы жұмысқа дейін қандай да бір жеке-дара қызмет немесе ойластыру қажет пе екендігін анықтауға; топ ішінде рөлдерді анықтауға (басшы, хатшы, тілші, бақылаушы және т.б.) немесе топ мүшелеріне тапсырмаларды бөліп тапсыруға; тапсырмаларды орындау барысында келісімге қол жеткізуге мүмкіндік береді.
Трамп жоспарын АҚШ профессоры Ллойд Трамп жасады. Білікті мұғалімдер, профессорлар ОТҚ арқылы 100-150 кісіге дәріс оқып болған соң, 10-15 кісіден тұратын азғантай топтар дәріс материалдарын талдап, ол туралы өз пікірлерін айтады, пікірсайыс өтеді. Аз топтардағы сабақты қатардағы мұғалім не топтағы жақсы оқушы жүргізеді. Мектептің кабинеттерінде, зертханаларында жеке жұмыстар жүреді. Дәріске - 40%, аз топтардағы сабақтарға - 20%, жеке жұмыстарға 40% оқу уақыты кетеді. Сынып болмайды, топтың құрамы өзгеріп отырады. Трамп жоспарымен эксперименталдық мектептер жұмыс істейді. Көпшілік мектептерде жоспардың кейбір жерлері қолданылады. Кемшілігі: оқушылардың білім деңгейінің, жауапкершілігінің төмендеуі, оқытудың нәтижесінің жоқтығы, мүғалімнің түсіндіруінсіз тапсырманы орындай алмау.
1.2 Топтарды қалыптастыру принциптері және олардың жұмысы
Топтық жұмыстан барынша көп басымдылық алу үшін, мұғалімдер мен оқушылар барлығынан хабардар болуы қажет және бақылау мен қарым-қатынас жасау барысында жеке тұлғалық дағдыларын дамытып, өз ойларын білдіріп және басқаларға қолдау көрсету өте маңызды. Топтасқан және топтық жұмыс дегеніміз не? Топтық жұмыс- өзара іс-әрекет жасау философиясы, топтық жұмыс соңғы нәтижеге немесе мақсатқа жетуге ықпал етуге бағытталған өзара әрекеттің құрылымы болып табылады. Топтық жұмыс сыныпта пайдаланатын әдіс қана емес, жеке философия болып табылады. Адамдар топтарға бірлескен барлық жағдайларда топтың жекелеген мүшелерінің қабілеті мен іске қосқан үлесі күрметтеліп, атап көрсетілетін, адамдардың жұмыс істеудің басқа тәсілі орын алады. Топтың жұмысы тиімді болуы үшін билік пен топ пен жауапкершілік топ мүшелерінің арасында бөлінеді. Топтық жұмыстың негізгі аспектісі топ мүшелерінің белсенділігі арқылы бітімге, келісімге қол жеткізуіне негізделген.
Топтық жұмыстың мәні
Белсендді оқу - бұл оқыту мен оқу тәсілі, аталған тәсіл проблемаларды шешу, тапсырмаларды орындау немесе әлдебір өнім жасау үшін оқушылар тобының бірлесіп жұмыс істеуін білдіреді. Тотық жұмыс оқуды табиғи әлеуметтік әрекет ретінде қабылдауға негізделген, оған қатысушылар бір-бірімен әңгімелеседі, және осы әңгімелесу арқылы білім алады, ашылады, белсенділігі артады.
Педагогикада топтық жұмыс тәсілдерінің саны жеткілікті, бірақ та топтық жұмыс үдерісінің негізгі сипаттамалары мынадай:
1.Оқу оқушылар ақпаратты игеретін және өздері игерген мәліметті бұған дейін меңгерген білімдерімен байланыстыратын белсенді үдеріс болып табылады.
2.Оқу тапсырмаларды орындау үшін механикалық есте сақтау мен қайталау емес, құрдастардың белсенді қатысып, ақпараттарды өңдеуі және қорытуын талап етеді.
3.Қатысушылар әр адамдардың көзқарасымен танысудан пайда алады.
4.Оқу оқушылардың әңгімелесу кезіндегі әлеуметтік ортасы жағдайында жетіледі. Осы зияткерлік жаттығу кезінде оқушылар ой-пайымдарының негізін құрып, мәнін ұғады.
5.Оқудың топтық ортасында оқушылар әлеуметтік және эмоционалдық тұрғыдан да дами түседі, өйткені олар түрлі көзқарастарды тыңдап, өз идеяларын айтуға және қорғауға мәжбүр болады. Мұндайда оқушылар сарапшылардың немесе мәтін аясында шектеліп қалмай, өздерінің ерекше тұжырымдамалық түсініктерін құруды бастайды. Осылайша топтық жұмыс жағдайында оқушылар құрбы-құрдастарымен қарым-қатынас жасауға, идеяларды ұсынуға және қорғауға, әртүрлі ұстанымдармен алмасуға, басқа тұжырымдамаларға күмәнмен қарауға және оған белсенді қатысуға мүмкіндік алады. Төменгі және жоғарғы сынып оқушылары топқа мүше болудың мәні туралы ойды қалыптастыру мүмкіндігіне ие болып, басқа адамдардың пікірлері мен идеяларына төзімді бола білуге үйренуі тиіс, соның нәтижесінде олар басқа адамдарға қатысты өзара сыйластыққа және түсіністікке келеді. Тапсырмаларды орындау барысындағы бірлескен жұмыс оқушыларға жағдайды басқа адамдардың пікірлерін ескере отырып, қарауға мүмкіндік береді. Қарым-қатынасқа түсу мүмкіндігі топтағы жұмыстың барынша қолайлы аспектісі болып табылады, алайда ол тек айта білуді ғана емес, сонымен қатар тыңдай білуді де қажет етеді, сондықтан оқушылар білуге тиісті бірнеше негізгі ережелер бар, олар: кезекпен сөйлеу; белсенді тыңдау; сұрақ қою және сұрақ бар ма екенін сұрау; ұсыныс енгізу және басқаларда ұсыныс бар ма екенін сұрау; өз ойларын және пікірлерін ортаға салу және басқалардың идеялары мен пікірлерін білу; ұсыныстарды, идеяларды және пікірлерді ұжыммен талқылау; көмектесу және көмек сұрау; түсініктеме беру және түсініктеме беруді өтіну; идеяларға түсініктеме беру және оны бағалау; топтық шешім қабылдау және бір тоқтамға келу; талқылаудың қорытындысын шығару; дәйекті айғақтар келтіру. Топтар түрлі тәсілдермен құрылуы мүмкін. Кей кездері мұғалімдер (және оқушылар) әріптестерінен (немесе достарынан) бірге жұмыс істеуін өтінеді, басқа жағдайларда кездейсоқ іріктеп алынған топтар құрастырылады. Ал кейде топтар жекелеген мүшелердің нақты бір мықты қасиеттеріне қарай құрылады. Топтың қандай тәсілмен құрылғанына қарамастан, жаңадан құрылған кез келген топқа бір-бірімен жұмыс істеу сипатына, дағдылары мен стиліне икемделіп, бейімделуге уақыт талап етіледі. Табысты топтар осы айырмашылықтардың артықшылығын пайдалануды, оларды бастапқы кезеңде анықтауға және тиісінше топтың қызметін ұйымдастыруды бірден үйренеді. Қалыптасу кезеңі топ жұмысының басталуымен иектелмейді. Топ мүшелерінің бір- бірі туралы хабардар болуына қарай, топтың қарқыны біртіндеп өзгереді, және де топ мүшелеріне мұндай өзгерістерге қатысты әрекет ету үшін қажеттілігіне қарай жұмыста түзетуге дайын болу керек.
Топта жұмыс істеу ережелері
Топтық жұмыс жеке шешуге болатын тапсырмаларды емес, анағұрлым күрделі тапсырмаларды шешуді көздейді. Кез келген команда барлық мүшелері білетін және түсінетін жалпы ережелерді басшылыққа алуы қажет. Ол топтың әрбір мүшесінің одан не күтілетіндігін, жұмыс қалай бөлінетіндігін және қолдау көрсетілетіндігін, сондай-ақ нәтижелерге қалай қол жеткізілетіндігін білулері үшін қажет. Мұғалімдер топтық жұмыстарды ұйымдастырып және оны қолдап отыруы қажет, сонымен қатар, тапсырманы орындағаннан кейін оны талқылауға уақыт беру керек. Мұғалімдер топтың тиімді жұмысына қолдау көрсетіп, оңтайлы нәтижелерге қол жеткізуге ықпал етулері керек. Сыныппен жұмыс істеу барысында неге қол жеткізетіндерін және нені білу жоспарланғандығын, топтық жұмысқа арналған тапсырмалар барлық сыныпты оқытумен қалай байланысты екендігін талқылауды қамтуы тиіс. Талқылау барысында оқушыларға олар қолдана алатын дағдылар, стратегиялар мен ережелер туралы ескерту қажет. Оқушылардың жұмысына мұғалім сыпайы түрде араласып, оқушыларға ұсынылатын әдістерді модельдеуі тиіс. Топтың бірлескен жұмысын қамтамасыз ету үшін, мұғалім бастапқы кезеңдерде барынша көп қолдау көрсетуі керек. Сабақ аяқталған соң мұғалім оқушыларды топтағы жұмыс үдерісі жайлы және оның нәтижелері туралы ойланулары үшін түрткі жасау керек. Топтық жұмыс ұтымды, тиімді болу үшін белгіленген тапсырмалар мен топтың қызметі стратегиялық тұрғыдан дұрыс құрылуы тиіс, олар топта тиімді жұмыс істеуге ынталандырыпқамтамасыз етіп, жоғары деңгейдегі оқытуды, ойлауды және түсінуді дамыту үшін қолданылады. Әрбір оқу пәні бойынша бір оқу тоқсаны, жарты жыл аяқталғанша жұмыс істейтін топ құруға болады. Кейде бірнеше сабақтарда ғана топ жұмыс істейді. Оқу пәндерінен кеңес берушілер тағайындалып, олар оқушылардың жұмыстарын тексереді және бағалайды. Мұғалім кеңесшінің жұмысына басшылық етеді. Кеңесші өз тобының мүшелерінің теориялық материалды меңгеруіне, іскерлік, дағдыларын шыңдауына көмектеседі, топ мүшелеріне жұмысты бөліп береді, жұмысты бақылайды, тапсырмалардың дұрыс орындалуын тексереді, жазба жұмыстарына сын-пікір жазады. Мұғалім кеңесшіге әдістемелік нұсқау береді. Тапсырма бірдей де, әр түрлі де беріледі. Жұмыстың нәтижесін сабақ соңында тексеру керек. Топқа бірігу тәжірибелік жұмыстар, зертханалық жұмыстар істегенде, шет тілі сабақтарында ауызекі сөйлеуге дағдыланғанда, дене тәрбиесінде жаттығу арқылы дағдыланғанда, еңбек сабақтарында жобалаутехникалық жұмыс істегенде, мектеп жанындағы алаңдағы жұмыста, мәтінді, тарихи құжаттардың көшірмесін оқығанда пайдалы. Ұйымдастыру формасы дидактиканың негізгі салаларының бірі ретінде оқыту процесінің міндеттерін іске асыруда қолайлы жағдайлар туғызады. Сонымен бірге ұйымдастыру формасында оқытудың мақсаты, мазмұнымен әдістері бірыңғай жүзеге асады. Форма туралы айтқанда біз ешқашан да оқытудың мазмұнын естен шығармауымыз керек. Себебі форманы мазмұннан бөлу, сөз жоқ формализмді туғызады. Егер оқу мазмұнын белгілеуде оның формасына, ұйымдастыру тәсіліне назар аударылмаса, қандай істе болса да, соның ішінде сабақты ұйымдастыру ісінде де, оң нәтижеге жету мүмкін болмайды. Оқытуды ұйымдастырудың формасы дегеніміз - мұғалім мен оқушылардың оқу әрекетіне қолайлы жағдай жасау үшін арнайы ұйымдастырыл-ған, белгілі тәртіппен өтілетін жұмыс. Қоғамның даму тарихында жасұрпақты оқыту мен тәрбиелеу әрбір үстем таптың мақсатына бағындырылып отырды. Қоғамдық-экономикалық формациялардың ауысуымен оқыту мен тәрбиенің мақсаты және мазмұны, сонымен бірге ұйымдастыру тәсілдері де өзгерді. Оқыту жұмысын ұйымдастырудың тарихында оның негізінен үш түрлі формасы қалыптасқан: жеке-дара, топтық және сыныптық-сабақтық жүйе.

2. ТОПТЫҚ ЖҰМЫС АРҚЫЛЫ ОҚУШЫЛАРДЫҢ БЕЛСЕНДІЛІГІН АРТТЫРУ ЖОЛДАРЫ.
2.1 Топтық жұмыс ұйымдастырудың жалпы ережелері
Топтық жұмыс зерттеу барысында ең алдымен мен үшін қажет ол топтық жұмыс құрылымдарымен танысу болып табылды. Бірнеше сұрақтарды қамти отырып, топтық жұмысымның дұрыс әрі балалар үшін қызықты болуын қадағаладым. Соның бірі, топ мүшелерінің саны қанша болуы қажет?
Топтағы оқушылардың саны оқушылар арасындағы сонымен қатар, оқушылар мен мұғалім арасындағы қарым-қатынасты барынша тиімді қамтамасыз етуі тиіс. Топтың көлемі мен санының арасындағы тепе теңдікті орнату маңызды. Мысалы, көптеген шағын топтар немесе жұп шектеулі қысқа уақыт (мысалы, шамамен 5 минут) барысында тиімді жұмыс істей алады. Аздаған үлкен топтарда оқушылардың көңілі басқаға ауып, тәртіптерінің бұзылуына әкелуі ықтимал. Белгілі бір тапсырманы айрықша тиімді орындау үшін, мұғалім топ қатысушылар саны канша болатынын анықтап алуы қажет.
Келесі бір қарастырған мәселемнің бірі ол- танымдық іс-әрекетті топта үйымдастыру:
Топтағы оқушылардың саны жұмыстың мазмұнына және сипатына байланысты 2-6 оқушыдан болады. Одан артық оқушы болмағаны жақсы.
Кезеңдері: топтық тапсырманы орындауға оқушыларды әзірлеу, оқу міндеттерін қою, мұғалімнің топқа қысқаша нұсқау беруі; топта оқу міндеттерін орындау жоспарын талқылау және жоспарын жасау, міндеттерді орындау тәсілдерін анықтау, міндеттерді бөлу; оқу тапсырмаларын орындау үшін жұмыстану; мұғалімнің бақылауы мен топтың және жеке оқушылардың жұмыстарын түзету; оқушылардың бір-бірінің оқу жұмыстарын тексеруі; мұғалімге нәтижелерді айту, оның басшылығымен пікірталасын өткізу, толықтыру және түзету, муғалімнің қосымша ақпарат беруі, қорытындылар жасау; топтың, сыныптың жұмысына баға беру; үлгерімі әр түрлі оқушыларды бір топқа біріктіруге болады. Әрбір оқу пәні бойынша бір оқу тоқсаны, жарты жыл аяқталғанша жұмыс істейтін топ құруға болады. Кейде бірнеше сабақтарда ғана топ жұмыс істейді. Оқу пәндерінен кеңес берушілер тағайындалып, олар оқушылардың жұмыстарын тексереді және бағалайды. Мен кеңесшінің жұмысына басшылық еттім. Кеңесші өз тобының мүшелерінің теориялық материалды меңгеруіне, іскерлік, дағдыларын шыңдауына көмектесті, топ мүшелеріне жұмысты бөліп берді, жұмысты бақылады, тапсырмалардың дұрыс орындалуын тексерді, жазба жұмыстарына сын-пікір жазды. Сонымен қатар, мен кеңесшіге әдістемелік нұсқау бердім. Тапсырма бірдей де, әр түрлі де берілді. Жұмыстың нәтижесін сабақ соңында тексердім. Сонымен, бақылау нәтижесінде осындай қорытындыға келдім: топқа бірігу тәжірибелік жұмыстар, зертханалық жұмыстар істегенде, шет тілі сабақтарында ауызекі сөйлеуге дағдыланғанда, дене тәрбиесінде жаттығу арқылы дағдыланғанда, еңбек сабақтарында жобалаутехникалық жұмыс істегенде, мектеп жанындағы алаңдағы жұмыста, мәтінді, тарихи құжаттардың көшірмесін оқығанда пайдалы. Ұйымдастыру формасы дидактиканың негізгі салаларының бірі ретінде оқыту процесінің міндеттерін іске асыруда қолайлы жағдайлар туғызды. Сонымен бірге ұйымдастыру формасында оқытудың мақсаты, мазмұны мен әдістері бірыңғай жүзеге асты. Форма туралы айтқанда біз ешқашан да оқытудың мазмұнын естен шығармауымыз керек. Себебі форманы мазмұннан бөлу, сөз жоқ формализмді туғызады. Егер оқу мазмұнын белгілеуде оның формасына, ұйымдастыру тәсіліне назар аударылмаса, қандай істе болса да, соның ішінде сабақты ұйымдастыру ісінде де, оң нәтижеге жету мүмкін болмайды. Оқытуды ұйымдастырудың формасы дегеніміз - мұғалім мен оқушылардың оқу әрекетіне қолайлы жағдай жасау үшін арнайы ұйымдастырылған, белгілі тәртіппен өтілетін жұмыс. Қоғамның даму тарихында жасұрпақты оқыту мен тәрбиелеу әрбір үстем таптың мақсатына бағындырылып отырды. Қоғамдық-экономикалық формация- лардың ауысуымен оқыту мен тәрбиенің мақсаты және мазмұны, сонымен бірге ұйымдастыру тәсілдері де өзгерді.
Топтарға әр-түрлі тәсілдер арқылы бөлген оқушылар үшін де қызықты болып келеді. Практикамда топқа бөлуге қолданған бірнеше әдіс-тәсілдерімді атап өтсем.
Топтарға бөлу тәсілдері:
Қағаз қиындылары арқылы.
Бұл кезде мен бірнеше құттықтау қағаздардың әрқайсысын (немесе ақ парақтарды) топ құрамындағы оқушылар саны бойынша жыртып (төртке, беске), оларды араластырып, оқушыларға таратып бердім. Оқушылар қиықтардан бүтін құрастырып, сол бойынша топ құрады. Бұл оқушылардың қызығушылығын арттыра отырып, байқағыштық қабілетін арттырады.

Ұқсас ерекшеліктер.
Мен оқушыларға қандай да болмасын бір ерекшелікті айтып (мысалы, туған айы, жұлдызнамалық белгісі, киген киімдері, шашының түсі, т.б.), сол бойынша төрт (немесе үш, бес) адамдық топтарды құруды тапсырдым:
- Мына партаға аталары мен әжелері барлар отырады.
- Мында үйдің үшінші қабатында тұратындар отырады.
- Мына жерге үйдің кенже балалары отырады.
- Мында Айфон ұялы телефондары барлар отырады.
Осы әдіс арқылы мысалы, дұрыс араласпайтын оқушылар бір-бірінің ұқсас ерекшелігін байқап, бір-біріне деген көзқарастары өзгереді.

Ән бойынша бөліну.
Осы әдісте мен оқушылар топтарына ел арасында көп тараған, кеңінен таныс әндердің бір шумағы мен қайырмасы жазылған карточкаларды таратып бердім. Оқушылар сол әндерге байланысты топтарға бөлініп, карточкаларда келтірілген әндерді бірлесе орындады. Бұл әдіс маған сабақта жақсы атмосфера құруға ықпал етті.

Сап түзеу.
Оқушылар туған айлары мен күндері бойынша сапқа тұрады: алдымен қаңтарда туғандар, ал ең соңында желтоқсан айында дүниеге келгендер. Топ құрамдары бір айда туған оқушылардың құралады (немесе алдыңғы оқушыдан бастап төрт адамнан тұратын топтар құрауға болады). Сапты оқушылардың бойлары бойынша да түзеуге болады. Онда топтар бойлар (бойы биіктер, орташалар, аласалар) бойынша құралып немесе оқушылардың бірден төртке дейін санауы бойынша араласып құралады. Сапты әліпби (алфавит) бойынша да болады: алдымен есімдері (немесе фамилиялары) А-дан басталатындар тұрып, қалғандары олардың артынан тізіледі. Сапты киген киімдердің түсіне қарай түзеуге болады: алдымен қара киімділер, әрі қарай киімдер ақшылдана түсіп, сап аяғында ақ киімділер тұрады. Бұл әдіс оқушылар үшін өте қызық.

Жұбыңды тап! әдісі арқылы бөлген кезімде әр оқушының арқасына түйрегішпен (немесе скотчпен) А-4 форматындағы қағаз бекітілді. Қағаздарда сыңарлары (жұптары) бар ертегі немесе бір әріптен басталатын сөздер жазылады. Мысалы, pen мен pencil, apple мен abroad, flat мен fly, winter мен window, big мен bag, т. б. Оқушылар сынып ішін аралап жүріп, өз жұптарын табуға тырысты. Өз жұбын білу үшін әр оқушы басқаларға сұрақтар қояды. Мұнда тек "Менің арқамда не деп жазылған? деген тіке сұрақты ғана қоюға болмайды. Олардың тұспалдап қойған сұрақтарына басқа оқушылар тек Иә немесе Жоқ деп жауап берулері тиіс. Өз сыңарларын тапқаннан кейін оқушылар олармен бір партаға отырды. Шағын топ құрамдары осылайша қалыптасты.

Жағымды сөздер
Мен оқушылардан Бүгін қандай жағымды, жылы сөздер естідіңіздер? деп сұрап, олардың жауаптарын тақтаға жазып қоямын. Жауаптардың саны топ сандарымен байланысты болды. Егерде, мәселен, 20 оқушыдан тұратын сыныпта топтар саны бесеу (әр топта төрт оқушыдан) болатындығы жоспарланса, онда тақтаға да бес жағымды сөздер немесе тіркестер жазылады:
- Тура гой, жаным!
- Сәлеметсіз бе?!
- Бүгін әдемі болып кетіпсіз гой!
- Жұлдызың жансын, құлыным!
- Сені асыға күтемін!
Бұл сөздерді оқушылар кезектесіп бір-бірден атайды. Топ құрамдары әр оқушының қандай сөздерді айтқанына байланысты болады. Топтарды осы тіркестермен атайды, мысалы: Жұлдызың жансын, құлыным! тобы, Бүгін әдемі болып кетіпсіз гой!" тобы. (Бұл бөліну Сыни ойлауды оқу мен жазу арқылы дамыту жобасы практикасынан алынды)

Санамақ
Оқушылардың бірі бала кезден есінде қалған санамақты айтып, оқушыларды рет бойынша қолымен көрсетіп, меңзеп отырады:
Қуыр-қуыр қуырмаш,
Балапанға бидай шаш!
Тауықтарға тары шаш!
Бас бармақ,
Балалы үйрек,
Ортан терек,
Шылдыр шүмек,
Кішкене бөбек!
Бұл санамақты бірнеше рет (оқушылардың бәрін көрсетіп шықпайынша) қайталайды. Оқушылар бес топқа бөлініп, топтар саусақтар бойынша аталады; Бас бармақ тобы, Балалы үйрек" тобы, "Ортан терек тобы, "Шүлдір шүмек" тобы, Кішкене бөбек" тобы. Санамактардың басқа да түрлерін қолдануға тұрарлық.

Команда таңдау
Тақтаға футболдан команда аттарын белгілейтін бес сөз тізбектеліп жазылады:
- Жетісу.
- Қайрат.
- Қайсар.
- Барселона.
- Арсенал.
Оқушылар орындарынан тұрып әр команданың астана өз есімін жазуы керек. Оларға әр команда құрамы төрт адамнан аспауы туралы ескертіледі. Командаларға гүл (қызғалдақ, сарғалдақ, ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.