Құмкөл кен орнына шолу картасы

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 32 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ
ҒЫЛЫМ МИНСИТРЛІГІ
Баишев Университеті
Инженерия жоғары мектебі
Геология,мұнай-газ және тау-кен ісі
кафедрасы

Бекітемін
Кафедра меңгерушісі
Геология,мұнай-газ және тау-кен ісі
________т.ғ.к. Казбекова Г.К
__________________2020ж

Құмкөл кен орнын тұз қышқылымен өңдеутақырыбына
Мұнай өңдеудің техникасы мен технологиясы пәні бойынша

КУРСТЫҚ ЖОБА

Орындады:Елемесова А.К
Тексерді:Алматова Б.Г

АҚТӨБЕ 2020 ж

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
БАИШЕВ УНИВЕРСИТЕТІ

Инженерия жоғары мектебі
Кафедра: Геология,мұнай-газ және тау-кен ісі
Мамандық: 5В0700800 Мұнай-газ ісі

Курстық жобаны орындауға
ТАПСЫРМА
Студент: Елемесова.А.К
Жұмыс тақырыбы:Құмкөл кен орнын тұз қышқылымен өңдеу
Курстық жұмысының қысқаша мазмұны(сұрақтарды қамтитын материалдар)
1.Кіріспе
2.Техника-технологиялық бөлімі
3.Есеп бөлімі
4.Қоршаған орта мен еңбекті қорғау
Ұсынылған әдебиеттер

Кiрiспе
Құмкөл кен орнындa кaрбонaтты кеніштерін игеру қaбaтты және ұңғылaрды зерттеу нәтижелері бойыншa жүргізіледі. Қaбатқа жүргізілген зерттеу нәтижелері бойыншa кaрбонaтты кеніштер жоғaры қысым көрсеткіштерімен сипaтталaды.
Ұңғының түп аймағынa әсер ету екі әр түрлі мақсаттa жүргізілуі мүмкін. Біріншіден:бұл ұңғының қабаттағы мұнайбергіштік коэффициентінің сақталуы немесе көбеюі кезіндегі қабылдағыштығының немесе өнімбергіштігінің өсуі. Екіншіден:түп маңы аймағының бұзылуының алдын алу ретінде, оны бекіту. Егер екінші мақсат өзінің жүргізілуімен түсінікті болса:жынысты жеткілікті мөлшерде оның өткізгіштік қaсиетін сaқтaп, бекіту керек болсa, бірінші мaқсаттың жүзеге aсырылуы күрделі әрі қарама-қайшы болады. Егер бұл жағдайда да өткізгіштігі аз қабатшаның өнімділігінің меншікті коэффициенті өткізгіштігі жоғары қабатшаға қарағанда төмен болса, онда ығыстыру фронтын теңестіру үшін өткізгіштігі жақсы қабатшаның өнімділігін азайту қалатын болады,яғни бұл ұңғының өнімінің азаюына әкеліп соғады. Сонымен қатар қабатшаның түп маңы аймағына жеке әсер ету кезінде біз мұнайбергіштік коэффициентін жоғарылату үшін барлық мүмкіндіктерді пайдланбаймыз. Пайдаланып немесе қабатшалардың өнімділігі әр түрлі болғанда ығыстыру фронтының жылжу жылдамдығын әр түрлі депрессия жасай отырып ұстауға болатын бір уақытта жеке пайдалануға арналған жабдықтарды қолданып жетуге болады.
Құмкөл кен орнындa кaрбонaтты кеніштерді игерудің тиімділігін aрттыру үшін қабатты тұз қышқылымен өңдеу әдісі тиімді әдіс деп тaнылaды. Бұл кaрбонaтты жыныстaрдың тұз қышқылымен жaқсы әсерлесуіне негiзделген.

1.1 Кен орнының геологиялық сипаттамасы
Құмкөл кен орны Қaзақстaн Республикaсы Қaрaғaнды облысының оңтүстік шығысындa орнaлaсқaн, бұл жерлер Қызылордa облысынa ұзaқ мерзімге пaйдалaнуғa берілген. Жақын елді мекен темір жол шоғыры кен орнынaн 159 шaқырым қашықтықтa Жaлағаш, 210 шaқырым қaшықтықта Жосалы, 180 шaқырым қашықтықта Қарсақпай және 250 шақырым қашықтықта Сәтпаев қалалары орналасқан. Облыс орталығы Қызылорда қаласы кен орнынан 200 шақырым, ал Жезқазған қаласы 174 шақырым қашықтықта орналасқан.
Құмкөл орнынан шығысқа қарай 116 шақырым қашықтықта тас жол өтеді. Қызылорда-Жезқазған желілік электр жүйесі кен орнынан 20 шақырым аралықта өтеді. Кен орнынан 230 шақырым шығысқа қарай Омск-Павлодар-Шымкент мұнай құбыры тартылған.
Құмкөл орны солтүстік континентальдік шөл далада солтүстік ендігі 46 0151-46 0451 және шығыс бойлығы 65 0151-65 0301 аралығында орналасқан. Бұл шөлді аймақта күре тамырлары және тұрақты елді мекендері жоқ.
Техникалық жұмыстар мен ауыз су үшін тереңдігі 80-100 метр, жоғарғы су қабатынан алып пайдаланылады. Кен орнындағы тұщы судың құрамында фтор бар екені анықталып, ауыз суды кен орнынан 60 шақырым қашықтықтан су скважинасынан тасымалданып әкелінеді.
Қызылордa облысының жері aуыр топырaқты және қоңыр топырaқты шөлейт дала аймағынa жатады. Жерді тұз басып, сорлануынан флора мен фауна жылдан жылға кеміп бара жатыр. Далалық алқаптарда тек жыңғыл мен сексеуіл талдары өседі. Жауын-шашынның аз болу себебінен шөп аз шығады. Бұл аймақта ақбөкен, қасқыр, қоян, түлкі, қарсақ, қабан, саршұнақ секілді аңдар мекендейді.
Ауданның әлеуметтік-экономикалық жағдайы нашар дамыған. Кен орнында тек тас жолы бар. Жаз, күз мезгілінде бұл жолмен барлық көліктер түрі емін-еркін жүре алады. Ал қыс мезгілінде қардың үйіліп қалуына байланысты көліктің жүруі қиындайды. Құмкөл кен орнының геофизикалық жағдайы теңіз деңгейінен 106-160м биіктікте орналасқан, негізінен бұл қырлы болып келеді. Ол жақты бедер оңтүстікке қарай құмды Арысқұм массиві орналасқан және жартылай бекітілген түйіршік құмнан құралған. Арыс көлінен батысқа қарай 15 шақырым жерде 70-80м чинг биіктігі, тегіс жердің көтеріңкі плитасы 150-200м бедер белгісі бөліп тұр.
Aуданның aуа-райы тез өзгермелі, мезгілімен тәуліктік ауаның температурaсы, ылғалдылығы өте тапшы aз мөлшерде болады. Жазда ең үлкен температурасы 30-35С ыстық, қыста 38-40С аяз. Оңтүстікте ағып жатқан сырдария өзені кен орнынан 210 шақырым қашықтықта орналасқан. Жыл бойы түсетін жауын-шашын мөлшері 155 мм.

1.1сурет Құмкөл кен орнына шолу картасы

1.2 Cтратиграфиясы
Арысқұм иінінің геологиялық құрылымында үш құрылымдық қабатты,платформалық,аралық және метоформалық қатпарлы негізді құрайтын мезо-кайнозой, орта-жоғарғы палеозой және төменгі палеозой докембрия шөгінділері бар.
Негіздің жыныстары құрылымдық пішіндермен, Арысқұм иінінің орталық және шығыс бөлігіндегі Құмкөл алқабының параметрлік және іздеу ұңғылары мен анықталған. Олар Қазақстан Республикасы ҒА ИГН қызметкерлерінің пайдалануынша тау жыныстары және хлорит-серицитті тоқтатпастан тұру әрі протерозойға жатады. Барлық жерде негіздің жыныс түрлері жер бетінен үлкен тереңдікке түскен.Құмкөл алқабында оның жабындысына бірте-бірте тақтатаспен тау жыныстарына ауысатын қоңыр-жасыл түсті құрылымсыз саз топырақты мүжілу өте зор дамыған (150 м)
Орта-жоғарғы палеозой.
Арысқұм иінінен батысқа қарай тікелей төмен Сырдария күмбезінің шығыс ауа-райында 7-е ұңғысымен бір қабаты астында ерте фаменскі микрофаунасымен қара-қоңырқой әктас қабаты ашылған КМПВ мәліметтері бойынша бұл жыныстар батыс(Арысқұм) грабен-синклиналында мезозой жабындысы астында бар деп жобаланады.
Орта-жоғарғы палеозойға Мыңбұлақ аңғарының орталық бөлігіндегі 7-е, 8-е, 9-е ұңғымаларымен анықталған жасыл-қоңыр аргилиптер,алевралиттер, қызыл түсті құмшауыт-сазды және қиыршық тасты жыныстар жатады. Олар өте аз өзгеріске ұшыраған және төменгі палеозой құрылымдармен салыстырғанда ойпат көкжиегінде жер қыртысында жылжыған. Оларда жануарлар және өсімдіктер тіршілігі табылмаған. Арысқұм иініндегі ұңғы тіліктерінен топырлы жер, бор және палеоген шөгінділері анық байқалады. Оңтүстік Қазақстан НРЭ және Қазақстан Республикасы ҒА ИГН біріккен мәселесінде әлі толық қуатты ашылмаған төменгі топырлыдан басқалардың микрофауналық, сопырлы-тозаңды кешендерінің,метологиялық геофизикалық шектеулері негізінде шөгінділердің стратиграфиялық жұмыс жоспары жасалған.
Юра жүйесі (J1)`
Ол барлық үш бөлімімен:төменгі-орта бөлімдер және жоғарғымен көрсетілген. Төменгі орта топырлы жері Арысқұм грабенсинкленалисындағы 1-п параметрлік ұңғымасымен толық қуатымен анықталмаған. Литологиялық құрылымы бойынша екі қабатқа бөлінеді: жоғарғы-қара-қоңырдан қара аргиллиттермен,аз қатты сазды құнды қабықшалы алевролиттермен қабаттасқан алевролитті-аргилитті (1235м) және сұр түсті әртүрлі тығыз қиыршықты алевролиттер және толық қуатты емес 610 м гравометр қабаттары.
Орта Юра(J2)
Шөгінділер грабен синклинал баурайындағы пішінді құрылымдық ұңғылы және құмкөл алқабындағы іздестіру ұңғымаларымен ашылған. Орта топырлы жер үшін литологиялық қалыңдыққа бөлінеді: төменгі көмірлі Орта сазды-құмды және жоғары-сазды.
Ұңғылар бойынша орта опырлы жер қуаты күмбезінде (2ұңғы) 25м( толық сыналау мүмкіншілігімен) қанаттарында 330 м дейін (5ұңғы) ылғалды құрлым күмбезінде орта топырлы жер протерозия тобының мүжілу қыртысына орналасады.
Жоғарғы қабаты (J3)
Ол Құмкөл алқабындағы барлық пішінді құрылымдық араметрлік және іздестіру ұңғымаларымен ашылған шөгінділері бойынша шоқасының орталық бөлігіне (1п-е ұңғысы) саналады.
Жоғарғы бөлім ойпатының жақтауларының ұқсастығы бойынша Құмкөл кен қабаттары құрамынан бөлініп және литологиялық жағынан үш қалыңдықтан тұрады.
Бор жүйесі(К)
Бор шөгінділері төменгі бөлімге дауыл қабаты сұр түсті терригенді-карбонатты қиындысы, Қарашатау және Баймұрат кен қабаттары құрамында, ал жоғары бөлімі Қорғанбек, Балапан кен қабаттары, жоғарғы түрін және төменгі ұштық қызыл түстер қалыңдықтар,ала түстер және сұр түстер,компан сұр түстері және маастрих қабаттарында бөлінеді.
Төменгі бөлім өсімдікте әлем бойынша және литологиялық бөлімдері , оның ішінде жыныс түрлеріне қарай бөлінген жоғарғы және континентальды шөгінділермен көрсетілген.
Қарашатау кен қабаттары (К1а-а1)
Төменгі бор қабатының жоғарғы жатқан кесіндісі бірыңғай мол көмір детритті сұр түсті сазды жыныс қалыңдығынан тұрады, кесіндінің басым бөлігі құммен жиі қиыршықты жұмыс тасты және қара-сұр саз балшықтан алевралитті қабаттан тұрады. Ойпаттың солтүстік бөлігіне кесіндінің орта тұсында саз топырақ басым.Құмкөл алқабындағы қуаттылығы 320-350м, ал кейбір жерлерде 420 метрге дейін ұлғаяды.
Қызылқия кен қабаттары(К1а 13-К2С)
Сұр түсті құмды қиыршық тасты қалыңдықпен кен қабаттың орта тұсында басым қоңыр және сұр құм қатпарлы ала түсті (қоңыр) және жасыл-сұр сазбен көмкерілген.
Балапан кен қабаттары(К2 Т1)
Қаттылығы 100 метр шамасындағы сұр құмды қатпарлы жасыл-сұр теңіз сазымен алевролиттермен көрсетілген.Түк тамыры бойынша жақсы айқындалады,бірақ кен қабатының жабындысы ұңғылардың геофизикалық зерттеулерінің мәліметі бойынша сенімді шектеу болып табылмайды.Осыған байланысты іс жүзінде кен қабаты жоғары жатқан жоғарғы бор шөгіндісімен туран-сенон жер қабаты қалыңдығына бірігеді.
Палеоген жүйесі(Р)
Арысқұм иінінде палеоген бор шөгіндісінде жайылып орналасқан және қуаттылығы 35-80м сұр саз алевралит және палеоген ойпатында әрі зоценді бөлінбеген қалыңдық келтірілген.Ол Құмкөл алқабындағы жер беті бедерінің көтеріңкі үстірт және шоқасындағы құлазудан сақталынған орта олигоценнің қоңыр және ала түсті саз қалыңдығымен көмкерілген.

1.3 Тектоникасы
Оңтүстік - Торғай ойпаты Тұран плитасының солтүстік шығысында орналасқан. Ойпат бар палеогеннің табан бойындағы кешеннің шөгінділері теріс құрылым күйінде көрсетілген, Ұлытау антиклиналі арасында тіркелген және оның оңтүстік жалғасы шығыста төменгі Сырдарияға қосылған Оңтүстік шығыс қыратымен қамтылған. Өз ретімен Оңтүстік Торғай ойпаты екі желіге бөлінеді.
Арысқұм, Майбұлақ седловинасына бөліктелген антиклинальды құрылымы Арысқұм, Майбұлақ седловинасы иілімнің шегінде орналасқан. Бұл жерде бар палеоген кешенінің қалыңдығы 1500-1700м жетеді. Мұндағы триас юра шөгіндісі өздігінен құрылымдық қабат құрап, ерекше маңызы болып, ең үлкен қалыңдықтың тартылуы және толық стратиграфиялық диапазоны жіңішке сызықтық грабень синклиналы петерогенді негізінде геофизикалық мәліметтер бойынша Арысқұм иінінің шегінде синклиналы бағытында тартылғаны анықталды. Бұрғылау жұмыстары нәтижесінде оларды бөліп тұратын үш тарап антиклиналь текенесі тектоникалық бұзылулар нәтижесінде фундамент блоктарға бөлінеді. Солтүстік батыс және шығыс солтүстік бағытында созылып жоғалады. Фундаменттің бұзылуы нәтижесінде бір қатар горсты және грабеньге бөлінеді. Шығыс бөлігінің құрылымында горсты ойпаты айрықша бөлініп, оның көлемі 2,5-3,5км және ұзындығы 24 шақырым болғанда амплитудасы 230м дейін барады. Фундаментің бет жағынан жатқан тереңдігі 1200-1620м құрайды. Юра шөгіндісінде оның екі құрылымының беті көрінеді, оның бірі Құмкөл горизонтының жоғары юра ойпат ернеуінің құрылуына шығарылады: екіншісі құмтас шөгіндісі ернеуінің ойпатын сипаттайды. Осы бет жағының біріншісі Ю-І өнімді горизонтының ернеуіне байланысты, осы индексте горизонттың шығарылуы бар. Екіншісі беткі жағына шағылысу горизонты байланысып, келесі ретпен өнімді горизонттың жамылғысына дәл келеді. Құмкөл шағылу горизонты жамылғысы бойынша 1150м құрайды, ең үлкен амплитуда 160м. Батыс жағында бұл жыныстың құлауы 300 құрайды. Солтүстік жағында бұл бұзылыс құрылысымен тегістеліп әрі қарай сөнеді. Оңтүстік батыс бөлігі құрылымдағы 12, 17, 19 ұнғыларының ауданы орта юра шөгінділерінің жоқтығы және жоғарғы юра жыныстармен фундамент жабылған, уақытша қиындатылып өңделіп жасалған қимасында ортаңғы фундамент бетіне көтерілу кезінде төменгі бөліктің қимасына қиылысу есебінен анық көрінеді. Бұны ұнғыма қимасындағы корреляция қолданылады. Аудандағы ұңғымаларды аз ғана изометриялық 1*1,5 шақырым амплитудасы 25м өлшемі бөліп тұр. Батыстан шығыс жағына тектоникалық бұзылулармен шектелген орта юраның шөгіндісі алаң шегіне қарап 0-ден 200м дейін өзгереді. Құмкөл свитасының қалыңдығы алаң бойынша тербелісі 56-75м шамасында, ал учаскесінде 34-48м азаяды. Құмкөл өзінің сызықтық ассиметриялық антиклиналь қыртысында көрсететін оңтүстікке қарай ығысқан. Ойпат өлшемі 17*4 шақырымды құрайды, 57м амплитуда негізінде тұйықталған изогипс бойында 1000 жоспардағы тәжірибе дәл келетіндей шығыс құрылым қанаты флексурамен қиындатылып, тектоникалық бұзылуы юра шөгіндісін кеседі. Әр түрлі ойпат беттеріндегі жоспар бойынша орындарына қойсақ, Арысқұм горизонтының шегі азаяды, оның конфигурациясы өзгереді және орталық шығыс Ю-І горизонт ойпат бөлігіне ығысқан.

1.2 сурет Құмкөл кен орнының тектоникасының сұлбасы

1.4 Мұнайгаздылығы
Құмкөл кен орнында төменгі және жоғарғы юра свитасы шағын кешендерінің өнеркәсіптік мұнайгаздылығы анықталған.
Төменгі мұнайлы шағын кешенінде ені М - І және М - ІІ өнімді қабаты көрінеді. Олар өзара жақсы байланысады және ГИС мәліметтері бойынша айқын анықталады. М - І және М - ІІ төменгі бор қабаттары қалыңдығы 10 - нан 20 м дейінгі газды бөліктермен ажыратылған.
М - І қабатына 1061,7 - 1097,9 м тереңдіктегі ара қашықтықта орналасқан кен орны ұштастырылған, кен орынның орналасу биіктігі 3 м. Мұнай кені қабатты күмбезді абсолюттік белгісі 981,1 - ден 985,6 дейінгі ара қашықтықта ауытқиды. Құрылымның оңтүстік күмбезінің батыс қанатында орналасқан бірқатар ұңғылардың №2052, 2077, 406, 1039 СМШ (су мұнай шекарасы) белгілерінің 077,7 - ден 979,7 м дейін салыстырмалы түрде аз ғана ауытқуы анықталған.
М - ІІ қабатына мұнайлы қабатты күмбезді кен орны ұштастырылған. Кен орнына жату ара қашықтығы 1095 - 1111 м. Кен орнының биіктігі 15 м СМШ (су мұнай шекарасы) абсолюттік белгілері 996 - дан 999 м аралығында. 3054, 3055 ұңғылары тұрақталынған саз балшықты қабаттан бөлінеді.
Ю - ІІІ қабатының сумұнайлы түйісу белгілері 1195 - 1198 м аралығында кері соғылады. Бұл объект ұңғылаумен неғұрлым ашылған болып табылады.
Ю - IV қабатына газ мұнай кені ұштастырылған кенінің түрі қабатты, күмбезді, стратиграфиялық және литологиялық жағынан экрандалған. Қабаттан коллекторлары саз және аргиллиттермен алмасып тұратын қалындығы 2 - ден 6 м болатын құмды болып келеді.
Газ мұнайлы түйісуі 1179 м белгісінде сумұнайлысы 194 - ден 1198 м белгісі ара қашықтығында кері соғылады. Кен орынның мұнайлы бөлігінің биіктігі 18 м, газ бөлігінікі - 24 м.
Мұнай қоры бойынша кен орнының барлық мұнай қорының 60% құрайтын М - І және Ю - І екі ірі кен орны анық байқалады. Ю - ІІ және Ю - ІІІ кеніштері мұнай қорының 35% құрайды. М - ІІ және Ю - ІV үлесіне барлық қордың 5% тиеді.
Мұнай газ кеніштерінің табиғи газ қорлары барлығы 1722 млрд.м3 құрайды, оның ішінде Ю - I қабатының үлесіне 70% тиеді.
Кен орынның мұнайы жеңіл, тығыздығы әртүрлі, тек құрылымның батыс қанатындағы бірнеше ұңғыларда түйісу 991,4 және 992,6 м дейін көтеріледі.
Юра свитасы шөгінділерінде Ю - І, Ю - ІІ, Ю - ІІІ, Ю - IV өнімді қабаттары айқын бөлінеді.
Ю - I және Ю - II бірыңғай ГМШ (газ мұнай шекарасы) және СМШ (су мұнай шекарасы) бар, олардың газ бүркемелі мұнай кендері бар. Кен қабатты күмбезді тектоникалық экрандалған 1190 - 1322 м тереңдік ара қашықтығында орналасқан. Оның биіктігі 132 м құрайды. Су газ түйісу 1194 - 1998 м дейінгі абсолюттік белгі ара қашықтығында, газ мұнайлысы 1112 м кері соғылады.
Бір қатар ұңғыларда (№3010, 336, 2070, 2077, 3021, 3019) 1110,6 - дан 1111,5 м дейін жоғарлауына азғана өзгерістер байқалады, басқаларында (№339, 2099, 3015) 113,2 - 1113,5 м дейін төмендеуіне қарай өзгереді. Мұнай бөлігінің биіктігі 92 м, газдікі 39 м құрайды.
Ю - ІІІ қабатына 1926 - 1312 м тереңдік аралағында орналасқан биіктігі 86 м мұнай кені ұштастырылған. Кен қабатты тектоникалық және литологиялық жағынан экрандалған күмбез тектес болады. Ю - ІІІ өнімді қабаты Ю - ІІ қабатынан барлық жерде қалыңдығы (№408, 2109) (815 - 816 кг\м3). Газ құрамы төмен, мұнай жоғарғы парафинді (парафин құрамы 12% - дан көп).Асфальтты шайырлы заттар құрамы жоғары емес ( 7% аспайтын). Бор қабаттар мұнайының газ құрамы төмен, қабат қысымы (12% МПа) қондыру қысымынан 7 - 9 МПа көп. Бор шөгіндісінің мұнайы юра свитасы жердікіне қарағанда екі есе жабысқақ, ал газ құрамы он есе төмен.
Мұнайда алкан қатарындағы көмірқышқылы басым, ашық фракцияда оның құрамы 60 - 77%, нафтиндік көмірқышқылы мұнайдың барлығында 17 - 30%, хош иістілері 8 - 14%.
Кен орнындағы газ ауыр.Тығыздығы 1,679 - дан 1,800 кгм3 дейін. Мұнай газ ерекшелігі онда күкірт қышқылының бар болуы. Кен орны бойынша гелий 0,035%, күкірт қышқылы 0,05%. Объектілер бойынша газ факторы тиісінше 11 м3, 136 м3, 118 м3 құрайды.
Мұнай және еркін газдың баланстық қоры көлемдік әдіспен есептелінді және 04.11.1987 жылы КСРО ГКЗ бекіткен. Баланстық мұнай қоры 153,2 млн.т. Мұнай шығару коэффициенті бірліктің 0,585 үлесін құрайды. Еркін газдың баланстық құны С2 бойынша 1722.
Мұнайдың қасиеттері
Құмкөл кен орнында 1988 жылғы тексерудің технологиялық сызбасында кен орнында барлау және сынақ - өнеркәсіптік пайдалану кезінде алынған мұнайды зерттеудің барлық нәтижелері жинақталған. Ақтау қаласындағы "НИГИ нефть Институтында, Ташкент қаласындағы САНПИ - да олар қабаттар шөгіндері параметрлер өзгеруінің мөлшері және қабаттар бойынша жинақталған.
Сынауға мұнай қабаттағы қысымды қалпына келтіруге ұңғыны алдын - ала тоқтатып, ВПП 300 тереңнен сынауға алғаш алынған. 1.10.1995 жылғы жағдай бойынша жалпы алғанда 69 - ұңғы сорабынан 140 - қа жуық сынақ алып зерттелген.
Алайда, зерттеудің кен көлеміне қарамастан параметрлердің едәуір шашыраңқы болуына байланысты мұнай кеніне сипаттама беру қиын. Жалпы қорытынды мен талдау мұнаймен қатар, нәтижелердің мекемелерді алынуына және әр кезде бір ұңғыдан алынғанмен өзара келіспегендіктен күрделене түседі. Мұның себептері сынауға болған мұнайдың сапасыздығы. Әр тәжірибе жүргізу мен зерттеу нәтижесін өңдеуге көзқарастың әр түрлілігі болуы мүмкін.

1.5 Мұнай мен судың қасиеттері мен құрамы
Сенон шөгіндісінің сулы қабаты зерттелген алаңдағы тексерілген болып табылады. Су араласқан жыныстар көбінесе жасыл - сұр түсті ұсақ түйіршікті құмдармен және сұр түсті кварц құрамды сирек қиыршық тас және жұмыртас қосылымдарынан келтірілген. Кенде құмдар нашар нығыздалған құмтастарға ауысады.
Қабаттың су молшылығы жоғары (көрсетілген аймақтық солтүстік және шығыс бөлігінен басқасы) деңгейдің 20,1 м дейін төмендеуі кезінде ұңғының өнімділігі 0,5 - 1 лс жетеді. Көрсетілген аймақтың солтүстік және шығыс бөлігінде салыстырмалы өнімділігі 0,5 - 1 лс құрайды. Су араласқан жыныстардың сүзгілік қасиеттерінің нашарлығына және су алмасудың қиындығынан сенон су молшылығы мардымсыз.
Көрсетілген қабаттың су сапасы бойынша батысы және орталық бөлігіндегі тұщы және аз тұздыдан жұмыс аймағының оңтүстігімен шығысындағы аз тұздығына дейін болады. Аса көп тарағаны минералдануы 1,0 - ден 2,0 гл дейінгі тұзы аз су болып табылады. Бұл ретте су құрамы гидрокарбонатты - сульфатты натрийлерден хлоридті - сульфатты натрийлігіне дейін өзгереді, бұл химиялық және физикалық себептердің әсерімен жыныстардың құрылысы мен құрамының өзгеруіне байланысты су айналымы желінің ұлғаюына қарай олардың ерітілген тұздармен байытылуы, гидрокарбонаттарының сульфаттармен және су араласқан жыныстардың хлоридімен орын ауысып жүруі мүмкін. Содан сулы қабатының қозғалысы солтүстік - шығыстан оңтүстік - батысқа жүреді. Жауын - шашынның шоғырланып сүзгіленуінен және Ұлытау тау етегі аймағындағы тасқын сулары есебінен болады. Одан су асты ағыны жоғарғы бор қабатының су күшінің әлсіреу аймағы болып табылады. Арыс көліне қарай оңтүстік - батысқа бағытталады.
Сенон сулы қабатының Қызылорда облысы халық шаруашылығы үшін маңызы өте зор, оның суы қазірдің өзінде аудан орталығы , кеңшар және ұжымшарлардың шаруашылық ауыз сумен қамтамасыз ету үшін жерді суландыру және мал шаруашылығын дамыту үшін пайдалануда. Нақты жағдайда сенон шөгіндісінің жер асты сулары Құмкөл мұнай кен орнының шарушылық және ауыз сумен қамтамасыз етілуі үшін ұсынылған.
Сенон шөгінділеріндегі опородикалық кең жайылған сулар
Көрсетілген аймақтың шығыс және солтүстік - шығысында сенон шөгіндісінің жер бетіне шығар тұсында опородикалық кен жайылған жер асты сулары дамыған. Қатпарлар және ұсақ түйіршікті құмдар линзалары, алевролит қатпарлы жұмсақ құмдақтар су араласқан жыныстар болып табылады.
Жабындының тереңдік мекені 4 - 8 м - ден 66 м дейін ауытқиды. Сулы құмдылармен линзалар қуаты әдетте 16 - 25 м аспайды. Шөгіндінің сулылығы онша жоғары емес және 0,01 - ден 0,2 лс дейінгі салыстырмалы өнімділікпен сипатталады. Минералдануына қарай сулар ала - құла, 0,2 - ден 5,4 гл тығыздық қалдығымен құрамы бойынша гидросорбантты номцийлден хлоридті натрийлігіне дейін болады.
2.Техника-технологиялық бөлім
2.1.Ұңғыманың түп аймағына әсер ету әдістері
Қабаттан мұнайды алу және қабатқа әсер ету жұмыстары ұңғыма арқылы жүзеге асады. Ұңғыманың түп аймағы (ПЗС)- барлық процестер қарқынды жүретін облыс болып табылады. Бұл жерде, сұйықтың қозғалу жылдамдығы, қысым градиенті, энергия шығыны, сүзілу кедергісі өте үлкен болады. Кен орнын игерудің тиімділігі, өндіру ұңғымасының өнімі, айдау ұңғымасының тұтымдылығы және ұңғымамен сұйықты көтеруге арналған қабат энергиясы қабаттың түп аймағындағы жағдайына тікелей байланысты .
Қабаттан сұйықты алу кезінде немесе қабатқа сұйық айдау кезінде ұңғыма түбі аймағының сүзілу кедергісін жою үшін жұмсалатын энергияны бір қалыпта сақтап қалу өте маңызды. Шегендеу құбырларын перфорациялау жұмыстары ұңғыманың түп аймағына қысқа мерзімде әртүрлі жиілікпен қабатқа толқынмен соққылап әсер ететін кристалдардың көмегімен жүзеге асады.
Мұнай өндіру процесінде қабаттан өндірілетін сұйықтар мұнай, су және газ өндіру ұңғымасының түп аймағы арқылы өтеді, ал қабатқа айдалатын барлық су көлемі су айдау ұңғымасының түп аймағымен өтеді.
Бұл процесстер қабат ішінде қысымға және температураға байланысты жүреді. Нәтижесінде, ұңғыманың түп аумағын сүзгі есебінде қарастыратын болсақ, онда термодинамикалық теңесудің бұзылуы нәтижесінде әртүрлі көмірсутегі компоненттері (шайыр, асфальтендер, парафиндер және т.б.) және әртүрлі тұздар бөлініп қалуы мүмкін.
Сүзілу кедергісін және қабаттың түп аумағындағы энергетикалық шығынды төмендету үшін, сонымен қатар ұңғыманың түп аумағының өткізгіштігін және сұйық ағынының жылдамдығын жоғарылату мақсатында ұңғыманың түп аумағына әсер ету іс-шараларын жүргізу керек.
Ұңғыманың түп аумағына әсер ету әдістерін негізгі үш топқа бөлуге болады: химиялық, механикалық, жылулық.
Химиялық әдіспен әсер ету ұңғыма түп аумағында өткізгіштік нашарлап кеткен жағдайда, қабат жынысын немесе элементтерді еріту кезінде қолданылады, мысалы: тұз немесе темір шөгінділер және т.б. Мұндай әсер ету әдістеріне қарапайым тұз қышқылымен өңдеу әдісі жатады.
Механикалық әдіспен әсер ету қатты жыныстарға тиімді, яғни ұңғыманың түп аумағына қосымша жарықтар салып, қабатта сүзілу процесін жақсартады. Бұл түрге қабатты сұйықпен жару (ГРП) жатады.
Жылулық әдіспен әсер ету тек қана ұңғыманың түп аумағында қатты және тұтқыр көмірсутегілер, яғни парафиндер, шайырлар, асфальтендер қатып, тұрып қалған жағдайда, сонымен қатар тұтқыр мұнайдың сүзілуін жақсарту үшін қолданылады. Әсер етудің бұл түріне ұңғыманың түп аумағын тереңге арналған электр қыздырғыштармен, бумен және басқа да жылу тасығыштармен жылыту жатады.
Сонымен қатар ұңғыманың түп аумағын әсер етудің жоғарыда аталған үш әдіске ұқсас келетін басқа да әдістері бар. Мысалы: ұңғыманы термохимиялық өндіруді қабат жынысына химиялық әсер ету әдісімен байланыстыруға болады, сол сияқты арнайы енгізілген заттардың химиялық реакциясы кезінде үлкен көлемде жылудың бөлінуін де жатқызуға болады.
Сол себептен, қабатқа әсер ету әдісін таңдамас бұрын, толық кен орны бойынша қабаттың термодинамикалық шарттарын, ұңғыманың түп аумағының жағдайын, сонымен қатар тау жынысының және сұйықтың құрамын мұқият түрде зерттеп алу қажет.

2.2 Ұңғыманы тұз қышқылымен өңдеу
Құрамында карбонатты тау жыныстары бар мұнай коллекторын қышқылмен өндеу ұңғыма аймағындағы қабаттың өткізгіштігін жоғарылатады және сәйкесінше ұңғымаға сұйықтың ағуын қарқындатады немесе айдау ұңғымаларының тұтымдылығын жоғарылатады.
Ұңғыманы тұз қышқылымен өндеу, басқа өндеу әдістерімен салыстырғанда арзан болуымен, қарапайымдылығымен және қабат жағдайларында қолданған кезде жақсы нәтиже беруіне байланысты кеңінен тараған әдіс болып есептеледі.
Құрамында мұнай кездесетін тау жыныстарында әктастар, доломиттер және карбонатты цементтеуші заттар жиі кездеседі. Мұндай тау жыныстарын тұз қышқылы жақсы ерітеді, нәтижесінде келесі негізгі реакция жүреді.
Әк тасқа әсер еткен кезде
2HCL+CaCO3=CaCL2+H2O+CO2
Доломитке әсер еткен кезде
4HCL+CaMg(CO3)2 = CaCL2+MgCL2+2H2O+2CO2
Кальций хлоры (CaCL2) және магний хлоры (MgCL2) - бұл тұздар, қышқылды тасу кезінде суда жақсы ериді және реакция нәтижесінде түзіледі. Көмірқышқыл газы (СО2) белгілі қысымда (7,6 МПа) ұңғымадан бөлініп шығады, ол да суда ериді.
Тұз қышқылының әктаспен реакциясы сандық салыстырмасы түрінде келесі түрде жазылады:
2HCL+CaCO3=CaCL2+H2O+CO2
2(1+35,5)+40+12+3*16=40+2*35,5+2*1+ 16+12+2*16
Сонымен таза 73 г тұз қышқылы HCL әктаспен әрекеттесіп, толық нейтралданған кезде 100 г әктас ериді. Осыдан 111 г кальций хлорының еріген тұзы, 18 г су және 44 г көмірқышқыл газы түзіледі. Осыған байланысты, 1 кг әк тасты еріту үшін келесі көлемде таза тұз қышқылы HCL керек:
х=73=730 г.
1 литр 15%-ды қышқыл ерітіндісінде 161,2 г таза HCL бар. Осыған байланысты, 1 кг әктасты ерітуге
y===4,53 л ерітінді қажет болады.
Доломитке тұз қышқылымен HCL әсер ету кезінде
146 г+184,3 г = 111 г+95,3 г+36 г+88 г.
Сонымен, таза 146 г тұз қышқылымен HCL 184,3 г доломит (CaMg(CO3)2) әрекеттесіп, толық нейтралданған кезде 100 г әктас ериді. Осыдан 111 г кальций хлорының еріген тұзы, 95,3 г MgCL2, 36 су және 88 г көмірқышқыл газы түзіледі. Осыған байланысты 1 кг доломитті еріту үшін келесі көлемде таза тұз қышқылы HCL керек:
x=146=792,2 г (HCL)
немесе у===4,914 л тұз қышқылының
15%-ды ерітіндісі.
Бірақта, қышқыл құрамында әрқашан ерімейтін қышқыл тұнбалары кездеседі. Осындай тұнбалардың қабат қуыстарына тұрып қалуы ұңғыма түп аймағының өткізгіштігін төмендетеді.
Мұндай қоспаларға келесілерді жатқызуға болады:
- Хлорлы темір (FeCL3), темір оксиді гидратының Fe(ОН)3 гидролизденуі нәтижесінде түзіледі.
Күкірт қышқылы (H2SO4) ерітіндіде кальций хлорымен CaCL2 әрекеттескенде гипс (Ca SO4*2H2O) түзіледі.
Қышқыл ерітіндісіне коррозияға қарсы қосылатын реагент қоспалары (мысалы ПБ-5 ингибиторы).
Ұңғыманы өндеу үшін 10-15% шамасындағы таза тұз қышқылының ерітіндісі қолданылады, егер мөлшері одан көп болса ерітінді өте тұтқыр болады. 10-15%-ды тұз қышқылының ерітіндісінің қату температурасы минус 32,80С.

2.3. Тұз қышқылын өңдеуге дайындау
Ерітіндіні дайындау кәсіпшілік зертханаларында немесе зерттеу институттарында дайындалады:
HCL ерітіндісіне келесі қоспалар қосылады:
1) Ингибиторлар - қышқылдармен әсер еткенде қондырғылардың коррозияға ұшырауын төмендетуге арналған зат.
Негізінен ингибиторлар түріне және концетрациясына байланысты 1%-ға дейін қосылады. Ингибитор есебінде:
формалин (0,6%), қышқылдың коррозиялық белсенділігін 7-8 есе төмендетеді.
уникол (0,25-0,5%) (мысалы, уникол ПБ-5) қышқылдың коррозиялық белсенділігін 30-42 есе төмендетеді. Бірақта, уникол суда ерімейді, ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.