Бидай жармасының технологиялық сұлбасы

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 31 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
АЛМАТЫ ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
Астық өнімдері және өңдеу өндірістерінің технологиясы кафедрасы

Дипломдық жұмыс Қуаты 60 ттәу бидайдан жарма өндіруде дайындау бөлімін техника және технологиямен жабдықтау
5В072800 - Қайта өңдеу өндірістерінің технологиясы

Алматы 2019 жыл
МАЗМҰНЫ
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1-бөлім
0.1 Технологиялық бөлім ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
0.2
2-бөлім
Экономикалық бөлім
Энергетикалық бөлім
Еңбекті қорғау бөлімі
Технохимиялық бақылау бөлім
Технологиялық есептеулер
Аспирациялық бөлім
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
https:mydocx.ru12-52604.html

Кіріспе

Егеменді қазақ елінде, соңғы 20 жылда, ауыл шаруашылығы елеулі өзгерістерге толы - жыл сайын астық мөлшері артуда, оны өңдеу және қайта өңдеу дамуда.[1]
Жекеленген өңдеу және қайта өңдеу кәсіпорындары жаңа техника мен алдыңғы қатарлы технологияны пайдаланып, сапасы дүниежүзілік талаптарға сәйкес келетін өнімдерді шығаруда. [1]
Жарманың тағамдық құндылығы жоғары және адамзат өмірінде елеулі орын алады. Ұн-нан пісіруде және кондитерлік бұйымдар үшін шикізат болса,ал кейбір жармалар аспаздық өңдеуді қажет етпейтін (сухие завтраки) жеуге даяр тағамдар түріне жатады. Соңғы жылдары экструдерленген тағам алу технологиясы қарқынды дами бастады. [2]
Жармалардың ұннан ерекшелігі олардың грануметриялық сипаттамаларында, яғни олардың ірі болуында. Ұн технологиясында эндоспермді майдалап, майда өнімдерді алады, ал жарма технологиясы гүлді қабықтарды бөліп, ядроны бүтіндей немесе оның ірі бөлшектерін алуды қарастырады. Осы ерекшеліктеріне байланысты, технологиялық процестреді ұйымдастырып жүргізудің айырмашылықтары бірдей. [2]
Жарма және тез пісетін өнімдерді өндіретін зауыттарда технологиялық үдерістер бір-бірімен тығыз байланысқан бір немесе бірнеше операцияларды орындайтын, тиімді жұмыстары келесі үдерістерге әсер ететін, технологиялық жабдықтар мен аппараттар тізбектерінен тұрады. Олардың технологиялық режимдерін тиімді қою және жабдықтар мен аппараттардың құрылымын жете білу негізгі қағида. Осыларды жете білген жағдайда өнімнің сапалы болуы, үдерістің тиімділігі, даяр өнімдердің бәсекелестігі қамтамасыз етіледі. Әдетте технология дәннің анатомиялық құрылысы, құрамындағы керекті және керексіз заттардың орналасу ерекшеліктері, олардың мөлшері арқылы сипатталынады. Жарманың шығымы ядроның мөлшеріне және технологияны ұйымдастырып жүргізуге тәуелді. Жарма дақылдары қауызды (қауызсыз) келеді. Жарма технологиясы бойынша ядроны, жарма дақылдары үшін негізгі зат, бүтіндей немесе ірі зат ретінде сыртқы қабықтарын үгітіп, бетін жылтыратып, ұрықтық және тұқымдық қабықтарын бөліп алады. Бұл операцияларды орындау тиімділігі дақылдардың ерекшеліктеріне және қолданылатын жабдықтардың технологиялық айырмашылықтарына байланысты. Шикізаттардың әртүрлі болуына байланысты жарма өнімдерінің ассортименті 40-тан асады. Жарма өндірісі, ұн өндірісі сияқты тамақ индустриясында елеулі орын алады.[1]
Жарма-гүлді қауызынан және ұрықтық, тұқымдық қабықтарынан айырылған дәннің ядросы немесе оның ірі майдаланған бөлшектері.[2]
Жарма зауыттарының шикізаттары негізгі жарма дақылдары - күріш, тары, қарақұмық және басқа дақылдар - сұлы, арпа, бидай, жүгері, ас бұршағы, қонақ жүгері, тағы басқалар.[2]
Ғалымдар және тәжірибешілер жарма технологиясы бойынша көптеген зерттеу жұмыстарын жүргізу нәтижесінде тиімді өңдеу режимдерін ұсынып, оларды жүзеге асырып, жарма өнімдерінің ассортименті көбейді, сапасы жоғары жарма өнімдерін алуға үлкен септігін тигізді.[1]
Жарма өндірісі алдында тұрған маңызды мақсаттар: дәнді пайдалану коэффициентін көбейту, өндірілетін өнімнің сапасын жақсарту, ассортиментін кеңейту, технологиялық потенциалын кеңінен пайдалану, өндіріс қалдықтарын толығымен тиімді пайдалану.[1]
Жарма өндіру технологиясы - астық дақылдарын қайта өңдеп жарма және тез пісетін өнімдерді өндіру туралы ғылыми пән. Бұл жарма шикізаттарын ең жақсы пайдалану әдістерін және технологиялық жабдықтардың оптималды жұмысы жағдайын, өндіріс үдерістерін тиімді жүргізуді және келешекте жетілдіруді қарастырады.[1]
Жарма зауыттарының технологиялық үдерістерінің негізгі мақсаттары: астық массасынан қоспаларды және адам организмі сіңірмейтін қабықтарды бөліп алу. Қауыздалған өнімдердің сапасын арттыру және сырт пішінін жақсартуды мүдделеп түрлі операцияларды қолдану.[1]
Жарма өте құнды тағамдық өнім. Онда сіңімділігі жоғары және тұтынушылық қасиеті маңызды қоректі заттар шоғырланған. Жарманың сіңімділік және тұтынушылық құндылығын оның физикалық, коллоидтық және биохимиялық қасиеттері сипаттайды, ал олар қайта өңделетін шикізаттардың табиғи ерекшеліктеріне және қолданатын технологиялық үдерістер әдістері мен режимдеріне тура тәуелді.[1]

Қазіргі жарма зауыттарының технологиялық үдерістері үш бөлімдерде (цехтарда) орындалады: астықты тазалау, гидротермиялық және қауыздау.[1]
Астықты тазалау бөлімінде астықты қайта өңдеуге дайындайды. Сондықтан, көп жағдайда, оны дайындау бөлімі деп атайды. Бұл бөлімде қоспаларды және басқа дақылдар немесе жабайы өсімдіктер дәнін, дамымаған және әлжуаз дәндерді бөліп алады, қылтанақты шағады, астық дәнін ірілігі бойынша топтайды.[1]
Жарма зауытының гидротермиялық бөлімінде тазаланған астықты ылғал және жылумен өңдейді. Қарақұмық, сұлы, күріш, ас бұршағы және жүгері дақылдарын гидротермиялық өңдеуден өткізіп, алынатын өнімдердің технологиялық, тұтынушылық және тағамдық құндылығын арттырады (ядроның мықтылығы артады, соның нәтижесінде жарма шығымы артады, пісіруге кететін уақыт қысқарады, сіңімділік азаяды).[1]
Қауыздау бөлімінің технологиялық үдерісінің негізгі мақсаты - қауызды және организм сіңірмейтін қабықты ажыратып алу, ұрықтық бүршікті алу, жармаға қажетті форманы жасау, жарманың сырт пішінін жақсарту және өлшемдері бойынша біркелкі болу үшін сұрыптау.[1]
Зауыттың соңғы операциясы - даяр өнімдерді қаптау немесе пакеттерге буыптүю.[1]
Жарма зауыттарының қуатын, жарма өндіру және жапалақтар алуды ескергенде, 150ден 600 ттәулігіне лайықты жобалайды, ал қазіргі кезде, тұтынушылық қабілеттілікті ескеріп, шағын цехтар салынуда.[1]
Жобалау ережесіне сәйкес жарма зауыттары шикізат өндірілетін аймаққа жақын ораласады. Қазіргі кезде нарықтық заманға сәйкес бұл қағида орындалмауда.[1]
Жарма зауыттарының күрделі технологиялық үдерістерін игеру үшін жоғары квалификациясы бар мамандармен қамтамасыз етілуі қажет.[1]

Жарма өндірістері шикізаттарының технологиялық құндылығы
Жарма зауыттарының шикізаттары негізгі жарма дақылдары - күріш, тары, қарақұмық және басқа дақылдар - сұлы, арпа, бидай, жүгері, ас бұршағы, қонақ жүгері, тағы басқалар. Қайта өңдеп жарма өндіруге арналған дақылдарға қойылған талаптар мемлекеттік стандарттарда келтірілген. Бұл стандарттар талаптарға сәйкес, өндірістерде сақталуы бойынша оқтыноқтын өзгеріп тұрады.[1]
Жарма дақылдары сапалары өнімнің сапасына елеулі әсерін тигізеді, осыған байланысты стандартты оқтыноқтын қайта қарастыру жарма өнімдерінің нормалы сапасын жақсартуды көздейді.[1]
Жарма дақылдарының технологиялық қасиеті деген ұғым даяр өнімнің шығымы мен сапа көрсеткіштеріне әсер ететін дақылдың сапа көрсеткіштерінің біріккен көрсеткіштері.[1]
Астықты қабылдауда зертханада бірінші ретте ылғалын, тазалығын, зиянды жәндіктермен ластануы, қауызын және органолептикалық көрсеткіштерін - иісі, дәмі, түсі анықталады. Жарма шығымына, оның сапасына және қайта өңдеу жағдайына дәннің ірілігі, оның типтік құрамы, біркелкілігі, ядроның консистенциясы әсерін тигізеді. Қайта өңдеуге арналған астыққа технологтардың қойған негізгі талаптарын жеке қарастыралық.[1]
Балаусалығы. Дақыл балауса болып, жарамсыз иіс (көгерген, шірімеген, қызып көгермеген), ашымаған немесе ащы дәм болмауы керек және қабығы мен ядросы өзіне тән табиғи түс болуы қажет.[1]
Ластануы. Жарма алуға арналған дақылдарда қоспа түрінде басқа астық дақылдар дәні, негізгі дақылдың сапалы емес, зиянды жәндіктер зақымдаған, қандай да бір ауруға шалдыққан және зақымдалған (шіріген, көгерген, қатты қуырылған, көмірленіп күйген) дән түрі жиі кездеседі.[1]
Астық массасында органикалық, минералды және металлмагнитті қоспалар кездеседі.[1]
Шөпшалам құрамына минералды, органикалық, барлық ластауыш және мәдени өсімдіктердің тұқымы, дәні, кептіру үдерісінде зақымдалғандар, өзіненөзі қызғанда бұзылған дән және көгерген, белгіленген елек саңылауынан өткендері (дақыл түріне байланысты), соның ішінде майда дән, мысалы: тары үшін 1,4х20 немесе 1,2х20 мм електерден өткені; сұлы үшін - 1,8х20мм, арпа үшін - 2,2х20 мм және т.б.[1]
Өнген, шағылған, желінген, жетілмеген, қауыздалған, сондайақ шөпшаламға жатпайтын мәдени өсімдіктер астық қоспаларын құрайды.[1]
Өңделетін астық құрамында қиын бөлінетін және зиянды қоспалардың көп болуы сапасы жоғары даяр өнімдерді өндіруді қиындатады, жарманың шығымын азайтады және астықты қайта өңдеуге жарамсыз етеді.[1]
Астықтың ластану мөлшері аз болып, 1%дан аспауы қажет.[1]
Біркелкілігі. Астықты қайта өңдеп жарма өндірудің тиімді өтуі дақылдың типтік және сұрыптық құрамының біркелкілігі елеулі әсерін тигізеді. Түрлі сұрыпты және түрлі типті астықтарды араластыруға рұқсат етілмейді.[1]
Ірілігі. Негізінен, көпшілік жарма дақылдары дәні ірі болады, майда дәндермен салыстырғанда, ядро мөлшері жоғары келеді, ал майда дәннің мықтылығы артық. Жақсы толған жарма дақылының 1000 дән салмағы сапасы жақсы, бірақ майда дәнмен салыстырғанда 1,52 есе көп келеді. Сапасы жақсы ірі дәнді тазалау және қауыздау жағдайы жеңілдейді, өндірістің өнімділігі және даяр өнім шығымы артады, сапасы жақсарады. Ірі дәнді қайта өңдеуде оның 1000 дәнінің салмағының өсуіне байланысты қауызы азаятындықтан, өнімнің шығымы артады.[1]
Бірыңғайлығы. Ірілік өлшемдері жақын дәннен құралған партияны бірыңғайлыққа жатқызады. Толық бірыңғайлыққа келмеген астықты өңдеу даяр өнімнің шығымы мен сапасына қолайлы болмайды. Бірыңғайлық дәрежесі екі шектес електердегі қалдықтар қосындысымен сипатталады, ал електердің саңылаулары зерттелетін дақылдың түріне байланысты келеді.[1]
Ылғалы - астық массасындағы су мөлшері. Бұл көрсеткіш астықты сақтауда негіз болып саналады. Сонымен қатар, қауызының және қабығын ажырату деңгейін және ядроның мықтылығын, гидротермиялық өңдеу режимдерін, сондайақ басқа технологиялық жабдықтардың өңдеу режимдерін анықтайтын негізгі факторлардың бірі. Кептіру қондырғылары және гидротермиялық өңдеу үдерісі болмаған жағдайда ылғалдың мөлшері даяр өнімнің стандарт талаптарына жауап беретін деңгейде болуы қажет. Осы жағдайларда ядроның ылғалы дәннің ылғалынан жоғары болуы ескеріледі.[1]
Ядроның консистенциясы (шынылығы немесе ұнтақтығы) жарманың шығымы мен сапасына әсер етеді. Шынылы ядро жартылай шынылы немесе ұнтақтыларға қарағанда мықты келеді. Шынылы дәнді қауыздауда, ажарлауда және басқа технологиялық операцияларда ол көп майдаланбайды, майдаланған бөлшектер шығымы және ұнтақ, ұнтақты және жартылай шынылы астықпен салыстырғанда көп болмайды.[1]
Эндоспермнің консистенциясы даяр өнімнің тұтынушылық сапасына әсер етеді: осындай жарманы пісіруде көлемі өседі, түсі, құрылымы және ботқаның дәмділік қасиеті жақсарады. Шынылы дәннен алынған жармадан ботқа пісіргенде ол жоғары баға алады.[1]
Аталған сапа көрсеткіштер зерттелген сынамалардың технологиялық және тұтынушылық қасиеттері жайында жанама сипаттамалар береді. Жарма дақылдарының технологиялық қасиеттеріне негізгі өндіріс үдерістерін зертханада модельдеп, онда зерттеу жүргізіп объективті баға беруге болады.[1]
Жарма зауыттары астық сынамаларын қоспалардан тазалайтын, қауыздайтын, ажарлайтын, жарманы сұрыптайтын, пісіретін, қажетті химиялық анализдерді жүргізетін жабдықтар мен қондырғылармен жабдықталуы қажет.[1]
Аталған қасиеттерін зертханада анықтап, тиімді өңдеу режимдерін өндірісте қолданған жағдайда технологиялық жабдықтардың тиімді режимдерін қойып, жабдықтарды мейлінше толық пайдалануға және өндірілетін өнімдердің сапасын жақсартуға мүмкіндік туады.[1]
Өндірілетін өнімдердің сапасы (дәмі, ботқаның түсі, оны пісіруге кететін уақыт, көлемін және массасын сипаттайтын коэффициент және басқа көрсеткіштері) қайта өңделетін астықтың сапасына тәуелді келеді. Кейбір жағдайларда, астық сұрыптары агротехникалық көрсеткіштері бойынша (өнімділігі, құрғақтыққа төзімділігі және т.б.) жақсы және жоғары бағаланады, бірақ нашар технологиялық көрсеткіштері немесе нашар тұтынушылық қасиеттері бойынша жарма стандартқа сай келмеуіне байланысты өндірістен алынуына тура келеді.[1]
Жарма астық дәні типтері мен сұрыптарынан, оларды өңдейтін режимдерге және өнім шығымына тәуелді келетін және технологиялық үдерісті дұрыс ұйымдастырып, жүргізу арқылы құнды заттарды толық алу үшін қайта өңделетін дәннің құрылымын, физикалық және химиялық қасиеттерін және өңдеу режимдеріне байланысты дәнде өтетін биохимиялық үдерістерді жоғары дәрежеде білу қажет.[1]

4.9 Жарма ассортименті және сапасы
Отандық жарма зауыттарында қайта өңделетін шикізаттың түрі және қолданатын механикалық, гидротермиялық өңдеу амалдары көп болуына байланысты алынатын өнімнің ассортименті сан алуан.[1]
Жарма зауыттарында жарма дақылдарын қайта өңдеп алынатын өнімдер түрі 12кестеде келтірілген. Көрсетілген өнімдермен қатар жасымық, қонақ дақылдарынан жарма өндіреді.[1]
Қайта өңделетін шикізаттар және алынатын өнімдер
Дақыл
Өнім
Күріш дәні
Ажарланған күріш, жылтыраған күріш, майдаланған күріш, күріш жапалағы, күріш бадырағы, балғындар күріш ұны
Қарақұмық
Ядрица, продел, тез пісетін ядрица, тез пісетін продел, балғындар қарақұмық ұны
Тары
Ажарланған тары
Сұлы
Майдаланбаған сұлы жармасы, жапырылған сұлы жармасы, Геркулес жапалағы, жапырақша жапалақ, толокно
Арпа
Перловка, ячнелі, жапырылған арпа жапалағы
Бидай
Полтава, Артек, манна, бидай жапалағы
Жүгері
Ажарланған жүгері жармасы (жапалақ алуға арналған ірі жарма және қытырлақ түтікше алуға арналған майда жарма), майдаланған жүгері жармасы, жүгері жапалағы, жарылған жапалақ, жүгері ұны
Асбұршақ
Бүтін қауыздалған ас бұршағы, қауыздалған жарылған ас бұршағы, майдаланған ас бұршақ жармасы
Қоспалармен байытылған түрлі дақылдардың жармасы
Тағамдық құндылығы жоғары жарма, пісіруді қажет етпейтін жарма

Жарма өнімдерін алудың амалдарына байланысты бес топқа бөледі.
Майдаланбаған бүтін жармалар - қауыздаудан кейін өңдеп қосымша өңдеп (ядрицадан басқасын) күріш (ажарланған, жылтыраған), тары, ядрица, сұлы, ас бұршағы бүтін жармасын алу.[1]
Ажарлап майдаланған жармалар - қабығын, ұрықтық бүршікті алғаннан кейін ажарлап, жылтыратып (дөңгелектеу) бес нөмірлі жарма алу үшін сұрыптап перловка, Полтавская, Артек, ажарланған жүгері жармаларын алу.[1]
Майдаланған жармалар - қабықтарынан ажыратылған ядроны майдалау, үш нөмірлі (2,5тен 0,56 аралығында) жарма алу мақсатымен сұрыптап ячнелі, сұлы жүгері майдаланған жармалары.[1]
Жапалақтар - жармалары одан әрі өңдеу өнімдері. Жапалақтарды шикі жармалардан өндіреді, олар аз уақытта піседі және пісірілген жармалардан тұтынуға даяр жапалақтарды алады. Ядродан жарылған, ауада жарылған өнімдерді алады.[1]
Тағамдық құндылығы жоғары жармалар. Оларды ұнтақталған екіүш жармалар қоспасына жануарлар байытқыштарын (майсызданған құрғақ сүт, құрғақ жұмыртқа ақуызы) немесе өсімдік текті қоспаларды араластырып алады.[1]
Жармалардың сұрпы және сапасы әр өнімге арналған мемлекеттік стандартқа сәйкес болуы қажет.[1]
Өнімдердің сапасын әр екі сағатта алынатын және орта сменалық сынамаларды сұрыптау арқылы анықтап зауыттың жұмысын бақылайды.
Жалпы сұрыптауда сапалы жарманы, ылғалын, иісін, түсі мен дәмін, жарманың біркелкілігін, зиянды және металл заттардың барлығын, зиянды жәндіктердің болуын, сыртқы пішіні (шынылығы, формасы және бет жағдайы), күлділігі (жүгері, манна жармасында және сұлы жапалақтарында), қышқылдығы, ұрықтық бүршіктің мөлшері (жүгері жармасында).[1]
Ядроның сапалылығы жарманың тазалығын және ондағы ең төменгі қоспалар, қауыздалмаған және бұзылған дән мөлшерін көрсетеді. Ядро сапалылығына байланысты жарманы жоғары, бірінші және екінші сұрыпқа бөледі (13кесте).[1]
Ылғалы бойынша жарманың стандартқа сәйкестігін және сақталу ұзақтығын анықтауға болады. Жарманың түрі бойынша ылғалдық нормасын тағайындайды - 12,5% сұлы жармасы, 15,5%ға дейін күріш үшін. Күнделікті тұтынатын жармалардың ылғалы 1 - 1,5% артық болуына рұқсат. Құрғақ жарма ұзақ сақталады және пісіру кезінде көлемі көбірек өседі.[1]
Иісі, түсі және дәмі - органолептикалық көрсеткіштері жарманың балаусалығын көрсетеді. Сапалы жарма ішкі дүние құрылымды тітіркендірмейді, жақсы сіңеді. Түсінің, исінің және дәмінің өзгеруі жарманың бұзылғанын көрсетеді. Жарма дәмі әр жармаға тән, басқа дәм (қышқыл, ащщы) болмауы қажет.[1]
Өнімнің балаусалығы майының қышқыл санымен сипатталады.[1]
Жарманың түсі қайта өңделетін дақылдың табиғи ерекшелігіне және өңдеу деңгейіне байланысты. Сондықтан мемлекеттік стандартта дақылдың ерекшелігіне байланысты әр жарма үшін өнімнің түсі тағайындалған.[1]
Формасы, бет жағдайы және өлшемдері жарма түрін және өңдеу деңгейін анықтауға мүмкіндік береді (ажарланған немесе жылтыраған күріш, Артек немесе манна бидай жармасы, арпа - перловка немесе ячнелі).[1]
Жарманың шынылығы және органолептикалық көрсеткіштері жар маның тұтынушылық қасиетінің жанама көрсеткіші (пісу жылдамдығы, ботқаның консистенциясы, оның түсі, ботқаның өсімі). Органолептикалық көрсеткіш таласты сипаттама, сондықтан объективті анықтау әдісін енгізген жөн: ажарлау немесе жылтырату деңгейін және өнімдегі ұрықтық бүршікті дәнді анықтау және жармашықтардың, дәннің бетін өңдеу деңгейін анықтау және микроскоптық сұрыптауды қолдану; жармалардың күлділігін анықтау.[1]
Жармалардың біркелкілігі жақсы тауарлық түрін сипаттайды, сонымен қатар қоспалардан құралған, өлшемдері бойынша бірлікке келмеген, жармалармен салыстырғанда тұтынушылық қасиеті айтарлықтай жоғары. Жарманың нөмірі осы топтағы жармалардың ірілігін сипаттайды.[1]
Барлық жарма түрлерінде металл қоспалардың мөлшері 1 кг өнімде 3 мг аспауы қажет. Кейбір металл заттың бір данасы 0,3 мм, ал руда бөлшегі 0,4 мг аспауы қажет.[1]
Астық қорының зиянды жәндіктер мен зараздануы рұқсат етілмейді.[1]

Оқулықта дәнді дақылдардан жарма алу технологиясы, жармалардың ассортименті, шығымы және сапасы, жарма концентраттарын алу технологиясы, жарма зауыттарын технохимиялық бақылау мен жарма өндірісінің зертханалық практикумы, сонымен қатар тест сұрақтары келтірілген. Оқулық жоғары оқу орындарының студенттері, магистранттары, жас ғалымдары, ғылыми қызметкерлермен қатар өңдеу өндірісі саласында жұмыс істейтін кәсіпкерлердің пайдалануына арналады.

Астықты қауыздауға дайындау бөлімінің жабдықтарын есептеу

Жарма зауыттарының жабдықтарын таңдау және есептеу. Астықты дайындау және қауыздау бөлімдерінің технологиялық процестерін дұрыс ұйымдастырып жүргізу үшін әр технологиялық сызбаларда тиісті жабдықтар, аппараттар және және қораптар болуы қажет. Сондықтан, жаңа жобада, қайта құруда аталмыштарды есептеп таңдайды.
Астықты дайындау бөлімнің жабдықтарының қуаты, қауыздау бөлімінің жабдықтарының үздіксіз жұмыстын қамтамасыз ету үшін, 15-20%-ға артық есептейді.
Есептеу технологиялық сызба бойынша жүргізеді.
Дайындау бөлімі сызбасы жабдықтарды қабаттарға, жабдықтардың салыстырмалы өлшемдерін ескеріп, масштабсыз орындайды.
Тазаланбаған астыққа арналған қораптардың сиымдылығы ұнтақтау бөлінің жұмысын 30-36 сағатқа қамтамасыз етуі қажет.

Место для уравнения.
Тазаланбаған астықтың сақталу ұзақтығы 30-36% сағат, ылғалданған тарту партиясын қораптарда бөктіру ұзақтығын оның типіне, сұрыпына, шынылығына, клейковинасына, ылғал

Бидай жармасының технологиясы

Полтава және Артек жармаларын қатты Дурум бидайынан алады. Дайындау бөлімінің технологиялық сұлбасы 1-суретте көрсетілген.

1-сурет.Бидай жармасын өндіруде дайындау бөлімінің технологиялық сұлбасы
1-энтолейтор-дәнді стерилдегіш;2-автоматтандырылған таразы;3-желді-електі сепаратор;4-тас-бөлгіш;5-елек;6-жел ді-електі сепаратор (ірі қоспалар үшін);7- желді-електі сепаратор(майда қоспалар үшін) ;8-триер-қарамықша бөлгіш,триер-сұлы бөлгіш;9-қорап;10-энтолейтор-дәнді стерилдегіш;11-магнитті сепаратор;12-образивты горизанталь обойкалы машина;13-аспиратор;14-магнитті сепаратор;15- образивты горизанталь обойкалы машина;16-диоаспиратор;17- автоматтандырылған таразы
Қоспалардан тазарту үшін бидайды үш рет сепараторлардан со - сын кезегімен тас бөлгіштен және тиерлерден өткізеді, салқын сумен өңдейді: жылы, температурасы 30...40°С, сумен ылғалын 14,5...15,0%-ға жеткізіп, 0,5-2,0 сағат қорапта ұстайды. Содан кейін абразивті обой - калы машинада екі рет өңдейді, әр жолы аспираторда желдетіп қауыздау бөліміне жібереді. Қауыздау бөлімінің технологиялық сұлбасы 57-суретте көрсетілген.[1]
Мұнда бидай кезегімен үш рет ажарлау жүйелерінің ЗШН машина - ларында өңдеуден өтеді: ұрықтық және тұқымдық қабықтары, алейрон - ды қабат және ұрығы бөлінеді, оларды рассевте елеп алады. Ең ірілері - ф2,0 мм електің сырғымалары жылтыратуға, ф2063 фракциясын қайталап сұрыптауға, ал 063 електен өткендерін ұнтаққа жібереді.[1]

57-сурет. Бидай жармасының технологиялық сұлбасы

Жылтырату үш жүйеде өтеді, өнімдерді рассевте сұрыптап төрт нөмірлі Полтава жармасын және Артек алады. Жарма №1 - ф3,0 електің сырғымасы, №3 - ф2,5ф2,0 және №4 - ф2,0ф1,5, Артек жармасы - ф1,5063.
Жармалардың шығымы: №1+№2=8,0%, №3+№4=43%, Артек - 12,0%, барлығы - 63%.

ЖАРМА ЗАУЫТТАРЫН ТЕХНОХИМИЯЛЫҚ БАҚЫЛАУ

Жарма зауыттарын технохимиялық бақылаудың міндеттері

Дәнді және бұршақ тұқымдастарына жататын көптеген ауылшаруашылық дақылдары жарма жасауға пайдаланылады. Сапалы жарма алу үшін өндірісте технохимиялық бақылау жүргізіледі.[1]
Жарма зауытында шығымды көбейту және жарма сапасын жақсарту, жарма шикізатын дайындау мен қайта өңдеу үдерісін жетілдіру үшін технохимияық бақылаудың рөлі үлкен.[1]
Жарма зауыттарын технохимиялық бақылаудың міндеттері мен дәнді қабылдау, оны орналастыру және оның сақталуын бақылау, дәнді жармаға өңдеуіндегі өнім шығымын есептеу және бақылау, жарма өңдірудің технологиялық үдерісін бақылау, жарманы сақтауды бақылауды қарастырады.[1]
Жарма зауыттарын технохимиялық бақылау келесілерді қарастырады:
астық түскен кездегі оның сапасын анықтау, оны орналасуын және сақталуын бақылау;
астықты тазалау мен кептіруді бақылау;
қайта өңделетін астық партияларын құру;
өнімнің шығымын есептеу және бақылау;
технохимиялық бақылаудың схемасын мен кестесін құрастыру;
дайын өнімнің сапасын бақылау және оның стандартты нормамен сәйкестігін анықтау;
жарманы дұрыс буыптүю мен таңбалауды тексеру;
сақтау, жіберу мен тиеуде жарма сапасын бақылау;
өндіріс корпусы мен қоймада тазартуды жүргізу және барлық астық өнімдерінің сапасы бойынша есепті құру.[1]
Өндірістіктехникалық лаборатория (ӨТЛ) жұмыскерлері астықты қайта өңдеуге дайындаудың жаңа тәсілдерін жасау мен енгізуге қатысуға міндетті, технологиялық процесті бақылау үшін қолданатын әдістер мен құралдарды жетілдіру, технологиялық үдерісті реттеу мен автоматтық жүйесін басқаруды енгізуде көмек көрсетулері қажет. ӨТЛ жұмыскерлерінің барлық қызметі ядроны ұтымды қолдану, жарма шығымын көбейту мен сапасын жақсарту, жарма шикізатын дайындау мен қайта өңдеу үдерісін жетілдіруге бағытталу керек.[1]

12.2 Дәнді қабылдау, орналастыру және оның сақталуын бақылау

Жарма зауытына түсетін астық стандартты шығым мен сапалы жарма алуды қамтамасыз етуі керек.
Жарма зауытының зертхана қызметкерлері түскен астық массасынан нүктелік үлгілерді алады, құрама және орташа үлгілерді құрып, оларды талдауға жібереді.
Жарма дақылдарының сапасының негізгі көрсеткіштеріне: түсі, иісі, залалдануы, ылғалдылығы, ластануы, типтік құрамы, ірілігі, біркелкілігі, бұзылған дән мөлшері, қауыздылығы, ядро мен майда дәндердің болуы.
Барлық талдауды стандартта көрсетілген әдістер бойынша жүргізеді. Жеке жарма дақылдары дәнінің сапасына қойылатын талаптар, негізінде бірдей, бірақ дақыл ерекшеліктеріне байланысты өзгешіліктері болады.
Ластануды анықтауда минералды қоспалар мен ұсақ жұмыр тастардың мөлшеріне ерекше көңіл бөлінеді, қайта өңдеуде дәннен қиын бөлінеді және жарманың стандарты емес болуына себепші болуы мүмкін.
Бүлінген дәндер жарманың тауарлық түрі мен оның сапасын төмендетеді, сондықтан оларды дәнді талдау кезінде бөлек есепке алады.
Бүлінген дәндердің жалпы мөлшерін ластануды анықтауда жеке талдауда (МЕМСТ 13586.281).
Басында шөпшаламды мен дәнді қоспаларды бөлгеннен қалған таза қауызсыздалмаған дән массасын анықтайды. Сосын осы дәннен бүлінген қауызсыздалмаған дәнді анықтауға арналған өлшенді бөледі.
Бүлінген дәндеріне шіріген, көгерген, қатты қуырылған, күйген ядросы бүлінген барлық дәндер жатады. Бөлінген бүлінген ядроларды қауызымен бірге өлшейді.
Бидай мен арпадағы бүлінген және зақымдалған дәндерді анықтау үшін массасы 10 г өлшенді алады. Әр дәнді көлденең кесіп бүлінген және зақымдалған дәндерге бөледі.
Бүлінген және зақымдалған дән массасын олардың гүлді қауызымен бірге келесі формуламен анықтайды:

мұндағы: m1 - массасы 10 г өлшендісінен алынған бүлінген немесе зақымдалған дәндер массасы;
m - массасы 50 г өлшендісінен шөпшалам және дәнді қоспаларды бөлгеннен қалған дән массасы, г.
Бүлінген немесе зақымдалған дәндердің жалпы мөлшері құрайды:

x = 2m2 + x1

мұндағы: m2 - ластануды анықтағанда бөлінген бүлінген немесе зақымдалған дәндер массасы, г.
Ірілік және майда дәндердің мөлшерін (МЕМСТ 13586.281) шөпшаламды және дәнді қоспалар мөлшерінің есебімен анықтайды. Ірілікті анықтауға арналған електердегі кетімдерді және майда дәндерді бөлуге арналған електен өткен өтімді шөпшаламды және дәнді қоспалардан тазартып өлшейді. Нәтижелерді пайызбен келтіреді.
Жақсы технологиялық қасиеттерге ірі және тегіс дән ие. Ірі дәнде ядро жақсы жетілген және гүлді қабықшалар ядроны тығыз қоршамайды, сондықтан қауызсыздау кезінде жеңіл бөлінеді. Майда дәндердің болуы жармадағы қауызсыздалмаған дәндер пайызын арттыруы мүмкін, сондықтан кейбір жарма дақылдарының стандарттарында майда дәндерге (сұлы, арпа) шектеу қойылған.
Жарма зауыттарына келіп түсетін дәнге қойылатын шектеулік кондициялары
Көрсет
Кіштер

Дақылдар

Күріш
Қарақұмық
Тары
сұлы
арпа
жүгері
Бұршақ
қатты бидай
Ылғалдылық, %
15,5
14,5 16,0
13,5 15,5
13,5 15,5
14,5
15,0
15,0
14,5
Шөпшаламды қоспа, %
2,0
3,0
3,0
2,5
2,0
2,0
1,0
1,5
Соның ішінде:
минералды қоспа
0,2
0,2
0,2
0,3
0,2
0,3
0,3

жұмыр тас
0,1
0,1
0,1
0,1
0,1
0,1
0,1
0,1
зиян қоспа
-
0,2
0,2
0,2
0,2
0,2
-
0,2
қастауыш пен күйе
-
-
-
0,1
0,1
0,15
-
0,1
кекіре, вязель (бірге немесе бөлек)
-
-
0,02
0,02
0,05
0,10
-
0,05
қарамықша
-
-
-
0,2
0,3
-
-
0,5
бүлінген дәндер
0,5
0,5
0,5
0,4
0,3
0,5
0,5
0,2
Дән қоспасы
2,0
3,0
6,0
3,0
2,0
2,0
3,0
5,0
Соның ішінде майда дәндер
-
-
-
5,0
5,0
-
-
-
Таза ядро
(кем емес), %
-
71,0
74,0
63,0
-
-
-
-
Ескерту: Қиғаш сызық арқылы кептіргіштері бар жарма зауыттарына жіберуге болатын дәннің ылғалдылығы көрсетілген
Келіп түскен дәнді басқада астық өнімдері саласының өндірістегідей тип, типше және сұрыптары бойынша жоспарға сәйкес, сондайақ негізгі сапа көрсеткіштері бойынша: ылғалдылық, ластануы, таза ядроның шығымы, қиын бөлінетін қоспалардың болуы, бүлінген және қауызсыздалған дәндер, ірілік, біркелкілік және майда дәндердің мөлшері бойынша орналастырады. Ылғалдылығы бойынша бөлек құрғақ дәнді және кептіруді қажет ететін дәнді орналастырады. 1%ға дейін шөпшаламды қоспасы және 12% дәнді қоспасы бар дәндерді осы қоспалардың мөлшері жоғары дәндерден бөлек орналастырады.
Жарма зауытын технохимиялық бақылау схемасы
Аталуы
Үлгі алу орны мен әдісі
Бақылаудың қайталануы
Көрсеткіштер
Дән тазалау бөлімге келіп түскен дән
Тазаланбаған дәнге арналған бункерлер алдында өздігінен ағатын құбырдан, ожаумен, үлгі алғышпен
Ауысымда
екі реттен кем емес
Ылғалдылық,
түсі, иісі, дәмі, залалсыздануы, ластануы, ірілігі, майда дән мөлшері, қауыздылық, ядро мөлшері
Сепараторлар
Машинаға дейін және кейін өздігінен ағатын құбырдан, ожаумен
Айына екі реттен кем емес
Дәнде қоспалардың болуы, қалдықтарда дәннің болуы
Триерлер
Машинаға дейін және кейін өздігінен ағатын құбырдан, ожаумен
Айына екі реттен кем емес
Дәнде қоспалардың болуы, қалдықтарда дәннің болуы
Булағыштар
Машинадан шыққан кезде, ожаумен
Ауысымда
екі реттен кем емес
Бу қысымы, ылғалдың артуы, температура
Бу кептіргіштері
Кептіргіштен шыққан кезде, ожаумен
Ауысымда
екі реттен кем емес
Дәннің температурасы және ылғалдылығы.
Кептіру агентінің температурасы
Салқындатқыш аппараттар
Аппаратттан шыққан кезде, ожаумен
Ауысымда
екі реттен кем емес
Дән температурасы
Сұрыптау машиналары
Машинаға дейін және кейін өздігінен ағатын құбырдан, ожаумен
Айына
екі реттен кем емес
Дәннің бір фракцияларының басқасындағы қоспасы
Қауызсыздау бөліміне келіп түсетін дән
Өздігінен ағатын құбырдан, ожаумен, үлгіалғышпен
Ауысымда
екі реттен кем емес
Түсі, иісі, дәмі, залалсыздануы, ластануы, ірілігі, майда дән мөлшері, қауыздылық, ядро мөлшері
Қауызсыздағыш машиналар
Машинаға дейін және кейін өздігінен ағатын құбырдан, ожаумен
Айына екі реттен кем емес
Қауызсыздалған, қауызсыздалмаған, ұрылған ядролар және ұнтақ мөлшері

Елеуіштер
Машинадан шыққан кезде, ожаумен
Айына екі реттен кем емес
Кем себілген және қиқымдар
Дән тазалағыш машиналар
Машинадан шыққан кезде, ожаумен
Айына екі реттен кем емес
Жармада қауыз бен ұнтақтың болуы
Ажарлау машиналары
Машинаға дейін және кейін, ожаумен
Айына екі реттен кем емес
Ажарланған ядролар мөлшері, ажарлау деңгейі
Жылтырату машиналары
Машинадан кейін, ожаумен
Айына екі реттен кем емес
Органолептикалы, ядро бетін жылтырлату деңгейі
Сұрып бойынша жарма
Буыптүю алдында өздігінен ағатын құбырдан, үлгіалғышпен
Ауысымда екі реттен кем емес, орташаауысымды үлгілер
Түсі, иісі, дәмі, ылғалдылығы, залалсыздануы, металлмагнитті қоспалар мөлшері, ластануы, жарма нөмірі, жақсы сапалы ядролар
Ұсақталған жарма
Бақылаудан кейін өздігінен ағатын құбырдан, үлгіалғышпен
Ауысымда
екі реттен кем емес, орташаауысымды үлгілер
Бүтін ядро мөлшері
Ұнтақ
Бақылаудан кейін өздігінен ағатын құбырдан, ожаумен
Ауысымда
екі реттен кем емес, орташаауысымды үлгілер
Бүтін және ұсақталған ядролар мөлшері
Қауыз
Бақылаудан кейін өздігінен ағатын құбырдан, ожаумен
Ауысымда
екі реттен кем емес, орташаауысымды үлгілер
Бүтін және ұсақталған ядролар мөлшері
Қалдықтар
Бақылаудан кейін өздігінен ағатын құбырдан, ожаумен
Ауысымда
екі реттен кем емес, ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.