Күн жүйесінің кішкентай денелері

1. Астероидтар. Кіші планеталар немесе астероидтар негізінен Марс пен Юпитер орбиталарының арасында айналады да, құралсыз көзге көрінбейді. Ең бірінші кіші планета 1801 жылы ашылды, оны дәстүр бойынша грек — рим мифологиясындағы бір есіммен — Церера деп атады. Іле-шала Паллада, Веста және Юнона деп аталатын басқа кіші планеталар да табылды. Фотосуретті қолданғаннан кейін, бәсеңірек астероидтарды да аша бастады. Қазіргі кезде 3000-нан астам астероид белгілі. Миллиардтаған жылдар бойы астероидтар бір-бірімен соқтығысуда. Бірқатар астероидтардың шар тәрізді болмай, қисық пішінді болатындығы да осындай пікір туғызады. Астероидтардың жиыны массасы не бары жер массасының 0,1-дей деп топшылайды.
Ең жарық астероид – Веста 6-жұлдыздық шамадан жарық емес. Ең ірі астероид – Церера. Оның диаметрі 800 км шамалас, марс орбитасының ар жағындағы мейлінше кішкене дискіден еңкүшті телескоптың өзімен де еш нәрсе айыруға болмайды. Бізге мәдлім ең кіші астероидьардың диаметрі бір километр маңында ғана. Астериодтарда, әрине, атмосфера жоқ. Аспанда кіші планеталар жұлдыздай болып көрінеді, сондықтан оларды астероидтар, көне грекше «жұлдыз тәрізді» деп атаған. Олардың жұлдызды аспан реңіндегі орн ауыстырулары планеталарға тән тәрізді. Бағзы бір астероидтардың орбиталарының эксцентриситеттері ерекше үлкен, сондықтан олар перигелийінде Күнге Марстан, Жерден де жақынырақ келеді, ал Икар Меркурийден де жақынырақ келеді. 1968 жылы Икар Жерге 10 млн км-ден де жақырырақ келді, бірақ оның мардымсыз тартылуы Жерге ешқандай әсер етпеді. Жерге оқтын-оқтын Гермес, Эрот және тағы басқа кіші планеталар жақын келеді.
Жыл сайын жаңа астероидтарды ашып жатады. Бірінші болып ашқан ғылымның өзі ашқан планетаның есімін таңдауға толық еркі бар, ол осыдан соң халықаралық комитетте бекітіледі. Астероидтарға көбіне