Еркін сауда аймақтары

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 32 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ
МИНИСТРЛІГІ

ҚАЗАҚ ЭКОНОМИКА, ҚАРЖЫ ЖӘНЕ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ САУДА УНИВЕРСИТЕТІ

Қорғауға жіберіледі
Кафедра меңгерушісі______
___________

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

Қазақстан Республикасының еркін экономикалық аймақтарына шетелдік және ұлттық инвестицияларды тартуға жұмыс істеуінің ерекшеліктері тақырыбына

Орындаған

(қолы) Т.А.Ә.
Ғылыми жетекшісі
Ғылыми атағы, ғылыми дәрежесі

(қолы) Т.А.Ә.
Нормалық бақылаушы
Ғылыми атағы, ғылыми дәрежесі

(қолы) Т.А.Ә.

Бекітемін
Кафедра меңгерушісі
________ 20 ж.
Факультет
Кафедра
Мамандық

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫСТЫ ОРЫНДАУҒА АРНАЛҒАН ТАПСЫРМА
студент (-ке)
студенттің аты-жөні

Дипломдық жұмыстың тақырыбы
Университет бойынша № ___ 20 ж. бұйрықпен бекітілді
Аяқталған жұмысты тапсыру мерзімі 20__ ж.
Жұмыстың алдыңғы деректері

Дипломдық жұмыста қарастырылатын мәселелер немесе дипломдық жұмыстың қысқаша мазмұны:
а)

б)

в)

Графикалық материалдың тізімі (міндетті сызбалардың көрсеткіштерімен)

Тапсырманың берілу күні 20 г.
Кафедра меңгерушісі
(қолы) Аты-жөні
Жұмыстың жетекшісі (жобаның)
(қолы) Аты-жөні
Тапсырманы орындауға алды
Студент
(қолы) Аты-жөні

Мазмұны

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..4

1 Еркін экономикалық аймақтардың дамуы құрылу сатылары және тарихы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .5
1.1 Еркін экономикалық аймақтардың пайда болуы және қалыптасу мақсаттары ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...5
1.2 Қазақстанда еркін экономикалық аймақтардың орнығуы ... ... ... ... ... ...7

2 Еркін экономикалық аймақтардың даму перпективасы және заңмен реттелуі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .11
2.1 Қазақстан Республикасындағы еркін экономикалық аймақтарды дамыту перспективалары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..11
2.2 Еркін экономикалық аймақтардың мемлекеттік реттеуі ... ... ... ... ... ... 13

3 Еркін экономикалық аймақтардың Қазақстанда дамыту жолдары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .26
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .29

Пайдаланған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...31

Кіріспе

Мемлекет экономикасының дамуына айтарлықтай үлес қосатың құрылым болып, еркін экономикалық аймақтарды айтуға болады.
Шетел және ұлттық кәсіпкерлерге экономикалық жеңілдіктері бар, капиталды инвестициялау және ұлттық экономиканы дамыту үшін ерекше жеңілдіктер берілген ұлттық - мемлекеттік аумақ - еркін экономикалық аймақ.
Еркін экономикалық аймақтың экономикада маңызды орынды иеленеді. Еркін экономикалық аймақтардың халықаралық экономикадағы негізі: қажетті өндіріс салалары мен шаруашылық объектілерін қолдау үшін артта қалған аудандарды дамыту бағытында қолайлы инвестициялық ахуал жасау сияқты арнаулы шаралар жүйесін құрайды.
Ғылыми-техникалық, жалпы экономикалық, ішкі сауда, әлеуметтік мәсеселерді шешу үшін еркін экономикалық аймақтар құрылады.
Төмендегі механизмдердің арқасында аймақтардың мамандандырылуына сай құқықтық жағын реттейді:
* Белгіленген мерзімге, белгілі бір жағдайларға сәйкес ішінара немесе толық салықтан босату;
* Қазіргі таңда кеңінен қолданылатын өнім, құрылғы және шикізат тасымалдауларды салықтан босату;
* Шетелдік инвесторлар табысына либералдық принципі;
* Әртүрлі қызметтерге, жерді жалдау немесе ғимараттар салудаға жеңілдетілген тарифтер;
* Іскерлік белсенділікті дамыту үшін инфрақұрылымды қалыптастыру. Аймақтағы іскерлік белсенділікті қамтамасыз ету үшін сәйкес инфрақұрылымды қалыптастыру.
Экономикалық дамудың басты бағыттарының бірі ашық экономика және еркін сауда жасау арқылы әлемдік экономикалық қауымдастық қатарына кіру. Әлемдік экономика тәжірибесінде әр түрлі еркін экономикалық аймақтардың бірігіп жұмыс жасауы және сауда жасауы кездеседі. Еркін экономикалық аймақтардың қалыптастырудағы мақсаты - экономикалық даму процессін жылдамдату. Табиғи ресурстарды тиімді пайдаланып, өңірдегі экономикалық саланы дамыту үшін Ақтау теңіз порты еркін экономикалық аймағы құрылды. Соңғы жылдары осы аймақта бірнеше өңдіріс орындары салынып, өнім шығару деңгейі 2 есеге артқан. Ақтау еркін экономикалық аймағында көптеген инвестициялық жобалар іске асырылып, Ақтау қаласы портты өндірістік аймаққа айналды. Еркін экономикалық аймақты құрудағы басты критерияларының бірі тасымалдауға ыңғайлы аймақта орналасуы. Әлемдік тәжірибе көрсеткендей, тасымалдау мүмкіндігі шектеулі аймақтардың дамуы баяу жүзеге асады. Теңіз арқылы шектесетің мемлекеттермен қатынасуға ыңғайлы болғаннан соң, Ақтау еркін экономикалық аймағы қарқынды дамуда. Инвесторларды тартып, олармен жұмыс жасау аймақтың басты жұмысы болып табылады. Қазіргі таңда АЕЭА аумағында 30 қатысушы тіркелген, оның ішінде 10 жоба жүзеге асырылған. Осы жылы 6 жоба іске қосу жоспарланып отыр. Ақтау еркін экономикалық аймағының жалпы аумағы - 2000 га, 6 субаймақтан және жағалау аймағынан тұрады.
Еркін экономикалық аймақтардың даму жағдайларына сипаттама бере келіп туындаған мәселелер мен оны шешу жолдарын іздеу дипломдық жұмыстың мақстаты.

1 Еркін экономикалық аймақтардың дамуы құрылу сатылары және тарихы

1.1 Еркін экономикалық аймақтардың пайда болуы және қалыптасу мақсаттары

Еркін экономикалық аймақты анықтамасын беруде қазіргі нормативтік құжаттарда көптеген терминдер қолданылады. Мысалы, еркін сауда аймағы, технологиялық аймақ, еркін кедендік аймақ, арнайы экономикалық аймақ және т.б. Белгілі бір еркін экономикалық аймақтың сипатына байланысты жоғарыдағы терминдердін біреуі қолданылады. Еркін экономикалық аймақтың 1-кесте көрсетілгендей түрлері және сипаттары бар.

Кесте-1. Еркін экономикалық аймақтардың түрлері және сипаттары

Еркін сауда аймақтардың нысандары
№1
Атауы
Еркін сауда аймақтары
Эксперттік - өңдірістік аймақтар
Технологиялық аймақтар
Кешенді еркін аймақтар
2
Терминдер
Порто-франк, Еркін сауда порты, еркін кеден аймақтары
Экспорт- импортты алмастырушы аймақ

Технопарк, технополис, ғылыми аймақ, еркін банктік және сақтандыру айақтары
Екрін экономикалық аймақ немесе еркін кәсіпкерлік аймақ
3
Аймақ түрлері
еркін кеден, Еркін сауда порты, еркін тасмалдаушы аймақтар
Экспорт- импортты алмастырушы,
Технополистер оффшорлық аймақ,
Еркін кәсіпкерлік аймақ, арнайы экономикалық аймақ, еркін экономикалық аймақ.
4
Аймақты қалыптастыру мақсаты
Сауда, тасмалдауды дамыту
Экспортты дамыту, инвестицияларды көбейту, әлемдік экономикаға интеграциялану
Өндірістістерді дамыту
Аймақтың экономикалық қуатын дамыту
5
Жеңілдіктер
Сауда жасаудағы шектеулерді алып тастау, кеден алымдарының
Экспорттық тауар шығаратын өндірістерге салықтық жеңілдіктер
Бекітілген және қаржылай жеңілдіктер
Ерекше режим.
6
Профилі
Сыртқы - сауда
Функциональді
Функциональді
Кешенді
7
Мысалдар
Еркін порттар: Гамбург, Любек, Данциг, Генуя, Марсель, Қытайдың шекарасы, Венг-рия, Югославия
Массан (О.Корея), Ири (О.Корея), ЕЭА Шэнь-чжень, Чжу-гай, Шань-тоу (Қытай)
Плэсси технопаркі немесе Шеннон (Ирландия аэропорты), Тайвань ғылыми өндірістік паркі
Қазақстан, Қытай, Ресей, Қазақстан ЕЭА

Оффшорлық орталықтардың пайда болуының бірден бір себебі нарықтық экономика. Аталған орталықтар соңғы 10 жылда қаржылық активтерін айтарлықтай өсірген.[1] Ең бастапқы кезеңінде еркін экономикалық аймақтардың қаржылық активтерін келесідегідей графиктен көруге болады.
Кестедегі сызбадан әлемдегі ғылыми-техникалық мақсаттағы еркін экономикалық аймақтар көрсетілген.

Сызба 1

АҚШ
Силикон-Веллс
Ирландия
Шеннон
Бразилия
Манаус
АҚШ
Силикон-Веллс
Ирландия
Шеннон
Бразилия
Манаус

Еркін экономикалық аумақтан шыққан тауарды анықтау сертификатты растау процессі арқылы жүзеге асады. Егерде сертификат болмаса:
1)Қазақстандық тауар ретінде кеден шекарасыннан өткізілген кезде баж салығы және тағыда басқа заңмен бекітілген алымдар алынады;
2)Ал егерде бұл тауар керсінше шет елден келген жағдайда, шетелдік тауар ретінде қаралып, толығымен заңмен бекітілген алымдар төленеді.

1.2 Қазақстанда еркін экономикалық аймақтардың орнығуы

Ең алғаш еркін экономикалық аймақтар Қазақстанда 1991 жылы пайда болды. ЕЭА қалыптасуының заңнамалық негізін 1990 жылдың 30 қарашасында қабылданған Қазақ КСР еркін экономикалық аймақтары туралы заң болды. Осы заңның орындалуы үшін Қазақстан Республикасының жоғарғы кеңесі 1991 жылдың 18 маусымынан Жайрем - Атасу еркін экономикалық аймағын; 1992 жылы 11 қаңтарда Алакөл және Жаркент еркін экономикалық аймағын; 1992 жылы 30 маусымда Лисаков еркін экономикалық аймағын қалыптастырған. 59-61. 1994 жылдың 18 ақпанында Қазақстан Республикасының президентінің №1663 бұйрығымен Атакент еркін сауда аймағын құрастырған.
Мамандардың баға беруі бойынша, қалыптасқан ЕЭА қойылған мақсаттарды ақтай алмау осы аймақтардың экономикалық мүмкіндігі бағаланбаған. Осы аймақтардың әкімшіліктері қаржы, салықтық және ұйымдастыру жұмысын жасау мүмкіндігі шектелген. 47, с. 12-13 .
Осыған қарамастан Қазақстанда бірқатар облыстар еркін экономикалық аймақ болып аталына бастады. Осы аймақтар заңға сәйкес жеңілдіктер және мемлекеттен қаржылай көмек алды.
ЕЭА қалыптасуының бірінші кезеңі, осы бағытта жұмыс атқарыла берсе Қазақстанның мақсаттары мен мүдделеріне нұқсан келетіні байқалды. Сол себепті көптеген еркін экономикалық аймақтар жабылып қалды.[2]
1992 жылы Экономика және нарықтық қатынастар институтымен Қазақстан Республикасындағы еркін экономикалық аймақтарды құрастыру және қызмет атқару концепциясы дайындалды. Осы концепция бойынша, ЕЭА құру, негізгі құжаттарды дайындау, басқару принцинциптеріне анықтама берілді.
Республиканы дамыту, белгілі бір аумақтарда әлеуметтік - экономикалық мәселерді шешу, елдік экономикасын әлемдік шаруашылық байланыстарға интеграциялау ЕЭА негізгі мақсаты. ЕЭА жайлы заңның 1 бабы бойынша шетел капиталын, дамыған шетел технологиясын және басқару тәжіриесін елдің әлеуметтік - экономикалық дамуын жылдамдату үшін ЕЭА құрылады. Ал 3 бабында ЕЭА аймақтың жылдам дауы үшін құрылады деп айтылған.
Экономикалық жүйеге реформалар жасау, нарықтық механизімдердің жұмыс жасауына әкеліп соқты. Өзге елдердің тәжірибесіне сүйене отырып, ЕЭА жайлы қабылданған қаулылар оң нәтиже көрсетіп отыр. Бішкек қаласында өткен халықаралық конференциясында, ЕЭА аймақтардың дамуындағы маңызы зор екендігі айтылған.
Осындай қорытындылай келе ЕЭА құрастырудағы басты мақсаттар: өндірістік тауарлардың өндірісін дамыту; инвестицияларды келтіру; қосымша жұмыс орындарын ашу және халықты жұмыспен қамтамасыз ету; жаңа технологияларды келтіру; бәсекеге қабілетті тауарларды ел нарығына келтіру; халықаралық байланыстарды дамытудағы инфрақұрылымды жақсарту; біліктілігі жоғары мамандарды дайындап шығу;

Кесте 2 ЕЭА құрылу принциптері

Сипаты
I. Ұйымдастырушы

1. Функционалдық-мақсатты
Ең басты функцияларын және мақсаттарын анықтау;
2. Аймағы дисперсиясын құру функционалды-мақсатты принципі
Құру, функция, даму дисперсиясын тандау
3. Сатылық принципі
Даму, кеңейу, және қызмет көрсету сатыларын анықтау
4. Аймақтық тұтастық принципі
Шекарада әкімшілік - аумақтық бөлімшілерді құру
II. Экономикалық

1. Ресурстік принципі
Негізгі қажетті қаржылық, материалмен ауданының қалыптасуы мен даму ерекшеліктері, еңбек, табиғи және басқа да ресурстары.
2. Тиімділік принципі
Үздік дамуы аймағын, күтілетін әлеуметтік-экономикалық нәтижелері бар шығындарды салыстыру анықтаңыз.
3. Болашақ принципі
Ұзақ уақыт жұмыс жасау
4. Маңыздылық немесе ұлттық принципі
Үлттық мақсаттарға сәйкес болу
III. Демократиялық

1. Келісу принципі
Жергілікті атқарушы және билік органдарының мүддесін ескеру

Әр арнайы экономикалық аймаққа анық мақсаттар және белгілі бір тапсырмалар қойылуы қажет. Тек белгілі бір мақсат қойылған жағдайда ғана, ЕЭА дамиды.
Аймағын құру жобасының дисперсия әр жағдайда арнайы экономикалық аймақты дамыту АЭА дамыту мақсаттары мен жұмыс істеуін жету үшін, назарға қолжетімді материалдық, қаржылық және адам ресурстарын, жобалар мен іс-шараларды мерзімін маңыздылығын және дамыту аймақтың басымдықтарын алуға деп болжайды. Кезеңдері қалыптастыру АЭА үшін қалыптастыру өмірлік циклінің және дамыту аймақтың негізгі кезеңдерін айқындайды, оның даму бағдарламалары үшін орындылығын және керекті сәйкес жұмыс істеу аймағында кеңейту фаза мүмкіндігі мүмкіндік береді.[3]
Аумақтық тұтастығын принципі анық әкімшілік-аумақтық бөлімшелерін анықталған шекараларын АЭА үшін ұсынады. Ресей мен Қазақстанда еркін экономикалық аймақтарды дамыту тәжірибесі еркін экономикалық аймақтардың аумағы жарнама облыстардың ымырасыздыққа көрсетті, сондықтан ол АЭА тиімді жұмыс істеуі үшін аймақтың оңтайлы мөлшері мен шекарасын орнату үшін өте маңызды болып табылады.
Осылайша, бұл жағдайда, еркін экономикалық аймақ қалыптастыру АЭА шоты экономикалық және географиялық орналасқан жері, белгілі бір экономикалық инфрақұрылым, өндіріс түрінде өз экономикалық әлеуетіне, материалдық, қаржылық және адам ресурстарын, аймақтағы отандық және шетелдік инвесторлардың болашақ қызығушылық қатысуымен назарға алады. Ал бұл аумақтық принцип сіз толық салық, кеден, арнайы экономикалық аймақтың құқықтық және басқа да режимдерді іске асыруға мүмкіндік береді.
Жүк транзиттік және географиялық мағынада, ең әлеуетті Лисаковская және Ақмола АЭА тары. Табысты операция Қызылорда ЕЭА Өзбекстан, Түрікменстан кіруге теміржол бөлімін Қызылорда-Жезқазған және ілеспе инфрақұрылым автожолдар талап, және олар арқылы Иран мен Түркияға, Қызылорда және Жезқазған байланыстыратын электр желісі. Ақмола - осындай жолдар және коммуникациялық инфрақұрылымды дамыту Арал маңының, сонымен қатар Қазақстанның жаңа елордасы ғана емес, дамуына қуатты серпін береді.
Демократиялық принциптер арнайы экономикалық аймақты ескеріп, КЕЭА аумағында тұратын халықтың көпшілігі пікірлерін ескере отырып, жергілікті өкілді ұсыныстары мен атқарушы органдарының негізінде қалыптастыруды көздейді.
Жоғарыда аталған қағидаларды ескере отырып және Қазақстан Республикасындағы арнайы экономикалық аймақтар туралы заң күші бар Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығына сәйкес Лисаковская, Қызылорда, Ақмола және Жайрем-Aтсу арнайы экономикалық аймақтарды қалыптасқан.
Лисаковская арнайы экономикалық аймағы бірінші еркін экономикалық аймақ болып табылады, өзінің өміршеңдігін дәлелдеді ретінде 1996 жылы арнайы мәртебесін алды. Аймағы 26152 га ауданды алып жатыр, халық саны 43 мың адам болып табылады.
Минералды шикізаттар Лисаковский аймағындның дамуының басты себебі болып есептеледі. Ең алдымен осы аймақтың қатарына жұмыс істеп жатқан кәсіпорындар енді. Осыған қосы аймақ ауданында бірқатар шикізат көздері бар. Осы ресурстарды болашақта инвесторларды тарту үшін қолануға қолайлы.
Бірақ осы ресурстардан басқа, инвесторларды тартуға сирек кездесетін химиялық элеметтер: галий. Индий, скандий, ванади бисоксиді.

Кесте 3 ҚР қызмет жасайтын арнайы экономикалық аймақтар

№
АЭА атауы
1
Астана - жаңа қала
2
Ақпараттық технологиялар паркі
3
Оңтүстік
4
Ақтау теңізпорты
5
Ұлттық индустриалды мұнайтехникалық технопаркі
6
Бурабай
7
Сарыарқа
8
Хоргас Шығыс қақпасы
9
Павлодар өнеркәсіптік химиялық және мұнайхимиялық саласы
10
Тараз химиялық паркі

Аймағын құру жобасының дисперсия әр жағдайда арнайы экономикалық аймақты дамыту ЕЭА дамыту мақсаттары мен жұмыс істеуін жету үшін, назарға қолжетімді материалдық, қаржылық және адам ресурстарын, жобалар мен іс-шараларды мерзімін маңыздылығын және дамыту аймақтың басымдықтарын алуға деп болжайды. Кезеңдері қалыптастыру АЭА үшін қалыптастыру өмірлік циклінің және дамыту аймақтың негізгі кезеңдерін айқындайды, оның даму бағдарламалары үшін орындылығын және керекті сәйкес жұмыс істеу аймағында кеңейту фаза мүмкіндігі мүмкіндік береді.
Аумақтық тұтастығын принципі анық әкімшілік-аумақтық бөлімшелерін анықталған шекараларын АЭА үшін ұсынады. Ресей мен Қазақстанда еркін экономикалық аймақтарды дамыту тәжірибесі еркін экономикалық аймақтардың аумағы жарнама облыстардың ымырасыздыққа көрсетті, сондықтан ол АЭА тиімді жұмыс істеуі үшін аймақтың оңтайлы мөлшері мен шекарасын орнату үшін өте маңызды болып табылады.
Осылайша, бұл жағдайда, еркін экономикалық аймақ қалыптастыру АЭА шоты экономикалық және географиялық орналасқан жері, белгілі бір экономикалық инфрақұрылым, өндіріс түрінде өз экономикалық әлеуетіне, материалдық, қаржылық және адам ресурстарын, аймақтағы отандық және шетелдік инвесторлардың болашақ қызығушылық қатысуымен назарға алады. Ал бұл аумақтық принцип сіз толық салық, кеден, арнайы экономикалық аймақтың құқықтық және басқа да режимдерді іске асыруға мүмкіндік береді .

2 Еркін экономикалық аймақтардың даму перпективасы және заңмен реттелуі

2.1 Қазақстан Республикасындағы еркін экономикалық аймақтарды дамыту перспективалары

Түрлі теріс факторлардың нәтижесінде Қазақстан Республикасында еркін экономикалық аймақтардың қызметі тоқтатылған. Сондықтан, 2002 жылдан бастап Қазақстан Республикасында, тек екі еркін экономикалық аймағы іске асуда: Астана-жаңа қала және Ақтау порты - арнайы экономикалық аймағы
Қазіргі жағдайда елдің табысты дамуы негізі макроэкономикалық тұрақтылық, инфляциялық емес ақша-кредит саясаты, бюджет тапшылығы және қалыпты бағалау, сондай-ақ экспортты ынталандыру көздейтін: сыртқы сауда, ең төменгі импорт шектеулер, бір импорттық тариф, ұлттық валютаның оңтайлы қарқыны мен шетелдік инвестициялар үшін қолайлы жағдайлар. Басты фактор дәрежесі және экономиканың мемлекеттік араласу деңгейі болып табылады. Жиі бұл дамушы елдердің сәтсіздіктерінің негізгі себебі болды, сондай-ақ жеткілікті жағдайда асып кету салдары теріс болып табылады. Экономикалық реттеу әдістері - бұл нақты отандық экономикаға және сыртқы қатынастар саласындағы екі үкімет, аймақтық билік органдары, мемлекеттік кәсіпорындардың және жеке сектор арасындағы функцияларды бөлу, сондай-ақ жасауға маңызды болып табылады.[4]
Республикасының сыртқы экономикалық қызметінің нығайту бөлігі ретінде болуы тиіс:
-халықтың жинақ бизнес және тарту дамыту үшін жағдай жасау, барлық дамушы елдерде ұлттық капитал шетелдік қарағанда 8-12 есе көп инвестиция ұсынады;
-сыртқы экономикалық қатынастар саласындағы заңнаманы дамыту және енгізу, олардың жүзеге асырылуын және кепілдік тұрақтылығын қамтамасыз ету;
-инфрақұрылымды дамыту - көлік, телекоммуникация, қаржы нарықтары және сақтандыру, ірі, тұрақты банктер желісінің, заманауи ақпараттық жүйесін құру;
-нарыққа қажет сыртқы сауда және өзге де мамандардың халықаралық құқық және маркетинг, статистика, салықшылар, банкирлер, қаржыгерлер, бухгалтерлер мен аудиторлардың, сарапшылар мен құзыретті басқару реформасы саласында оқыту;
-екі экономикалық блоктарға және экономикасы біздің экономикамызды толықтыратын жекелеген елдермен мақсатқа жету тұрғысынан салалық басымдығы ретінде белсенді сыртқы сауда саясатын дәйекті жүргізу.
Республиканың құрылымдық және инвестициялық стратегиясының ажырамас бөлігі ретінде шетелдік капиталды тарту болды. Ағымдағы жағдайды ескере отырып, Қазақстан үшін оның үлкен және дамымаған ресурстық әлеуеті мен арзан жұмыс күшімен, шетелдік инвестицияларды тарту осы сәйкессіздікті жою және ғылыми-технологиялық алшақтықты еңсеруге үшін маңызды фактор болып табылады деп айтуға болады.
Ақтау еркін экономикалық аймақ порты. Шындығы және келешегі
2001 жылдың қыркүйек айында жаңа халықаралық паром кешенін ашылуында Қазақстан Президенті Нұрсұлтан Назарбаев, бір ғасыр бұрын Ұлы Жібек жолы, қалпына келтіру, өркениеттер интеграциялау, экономиканың дамуына мәдениетін серпін берді, бүгін елдер арасындағы экономикалық және мәдени байланыстарды және сауданы қалпына келтіру маңызды рөл Каспий порты Ақтау теңіз портыны ұсынады.
Біз тек мақтанышпен ғана Ақтау порты Волга-Дон және Еділ-Балтық каналы жүйесі арқылы Азия мен Еуропа көлік жолдарында байланыстырушы түйін ретінде Қазақстан үшін стратегиялық мәнге ие, ол әлемдегі мұхиттар кез келген портына ел үшін жол ашады деп айтуға болады. оның қалпына келтіру Сондықтан оын қалпына келтіру үшін 54 млн доллары ЕҚДБ несие инвестиция берілді және 20 млн. Қазақстан үкіметінің меншікті қаражаттары. Қыркүйек айында ашылғаннан кейін, халықаралық жоба солтүстік маршрут ТРАСЕКА өз толық іске асуын тапты, онда Ақтау порты шешуші рөл атқаратын болады.. Нақты айтатын болсақ, біз қазақстандық тауарларды экспорттық және импорттық қаражаттарының қозғалысын бағдарлау туралы айтып отырмыз. Қазақстан темір жолы картасына қарап, біз барлық экспорттық-бағдарлаушы мекемелер республикамыздың солтүстік, солтүстік-шығыс және орталығында орналасқанын көреміз. Ақтау портының қайта құруы болмаса, барлық батыс жүк Өзбекстан мен Түркменстан аумағынан өтер еді. Ақтау портының қызметінің деңгейі мен сапасы оның Каспийдегі негізгі бәсекелесі Трассека маршруты Түрікменбасшы портымен салыстырғанда біршама жоғары. Түрікменбашы - ТРАСЕКА жобасындағы оңтүстік бөлігіндегі түйіні, ол 100-ден астам жыл бойы Каспий теңізіндегі ең көне порттардың бірі болып табылады.

Кесте 4 АЭА аумағындағы жеңілдіктер

Кедендік міндеттемелер мен алымдар
ҚР аумағында
СЭА аумағында
Корпоративтік табыс салығы
20%
0
Мүлікке салынатын салық
1,5%
0
Жер салығы
0,12 долл.кв.м.
0
Жер төлемін қолданғыны үшін төлем
0,16 долл. кв.м.
0
Қосымша құн салығы
12%
0
Кедендік баждар
5-20%
0
Ескерту - автормен құрастырылған

2.2 Еркін экономикалық аймақтардың мемлекеттік реттеуі

Нарықтық экономикадағы мемлекеттің ең маңызды функцияларының бірі экономиканы реттеу болып табылады. Ол мемлекеттің белсенді қатысуымен ұлттық экономикалық мүдделерін, қорғайды, мемлекеттік бар қоғамға пайдалы экономиканың салаларын дамыту, ақша айналымы негізгі параметрлері бойынша бақыланатын экономикалық шешім қабылдау, қалыптасқан инфрақұрылымды, құқықтық негізін қамтамасыз етеді, сонымен қатар жеке секторына әсер етеді. Біз нарықтық экономика жағдайында мемлекеттің рөлін бағалау тарихи тәжірибесін талдайтың болсақ, онда оның мағынасы зор болып табылатының байқауға болады. Осылайша, классикалық экономикалық ойшыл Адам Смит экономикадағы мемлекеттің рөлін мойындамаған және нарықтық экономика нарықтың көрінбейтін қолы көмегімен еркін дамыту керек деп есептеді. Керісінше, Карл Маркс, нарықта мүмкіндіктерді жоққа шығарып, пролетариат мемлекеттің басты құралы болып саналады, орталық жоспарлау бойынша және пропорционалды кеңейтілген молықтыруды қамтамасыз ету. Ол алғаш рет нарықтық экономикаға мемлекеттің реттеуші рөлін мүмкіндігі мемлекеттік дамыту үшін тиісті жағдайларды қамтамасыз етпеген жағдайда, экономика әдетте дами алмайды деп негіздеуге Кейнс дәлелдеді екені белгілі.[5]
Әр түрлі бағыттағы экономистердің көпшілігі - мемлекеттің реттеуші рөлі анық екенің мойындайды. Шетелдік ғалымдар А.Аллен, Б.Берман, С.Брю, А.Маршалл, К.Пиндайк, П.Самуэльсон, А.Хоскинг, С.Фишер, И.Шумпетер, Д.Эванс, Ли Якокка сынды практиктер осы мәселені зерттеу жұмысын жасап, елеулі үлес қосып, мемлекеттік, қоғамдық тәртіпті және қоғамдық бастамалар оның шекараларын үшін қажетті қоғамдық кеңістікті және мемлекеттің экономикалық орталығы ретінде экономика үшін қажетті екенін атап өткен.
Қазақ ғалымдары мемлекет нарықтық экономиканың кепілі ретінде қарастырылады. Сонымен қатар экономиканы мемлекеттік реттеудің қажеттілігі мынадай элементтердің негізделеді:
Біріншіден, жоғары тиімділікті басқару және дамыған елдерде адамдардың өмір сүру лайықты стандартты және сапалы мемлекеттік реттеу мен бақылау жүйесі арқылы қол жеткізу;
Екіншіден, әлемдік тәжірибе экономикадағы мемлекеттің рөлі күшті елдерде, экономикалы алға ұмтыған болады, мысалы ретінде, жапон экономикалық ғажайыбын көрсетеді;
Үшіншіден, нарықтық экономика табысының әлеуметтік және әділ бөлу қамтамасыз етпейді, жұмыс істеуге құқылы кепілдік бермейді, қоршаған ортаны қорғауға бағытталған емес және халықтың осал топтары қалаған дәрежесі қолдамайды.
Сондықтан, көптеген өзекті мәселелерді шешу үшін нарықтық экономикада мемлекеттік реттеу қажет.
Бірақ, сонымен қатар, бұл мемлекеттік реттеу икемді болуы және меншік басқа да түрлерін шаруашылық субъектілерінің қажетсіз сақтау-ақ мемлекеттік құрылымдар аулақ болу керек екенін атап өткен жөн. Экономиканың осындай реттеу қажеттігін атап, ол мұқтаж мемлекеттік экономика реттеу және оның әсерін объектілерін негізгі параметрлерінің нақты саясатын айқындайды. Сондықтан, мұқият зерттеу және талдау мемлекеттік реттеу барлық аспектілерін талап етеді.
Зерттеу дамушы нарықтық экономика жағдайында, мемлекеттің рөлі күрт өзгергенін көрсетті. Ал, мұндай меншік құқықтарын қорғау сияқты мемлекеттік функцияларды сақтау, кәсіпкерліктің еркіндік, іскерлік белсенділікті ынталандыру, монополиялық тенденцияларға қарсы күрес, экономикалық саладағы заңдылық пен тәртіп сақтаумен, ақша айналымын реттеу, экономикалық қауіпсіздік бірге, сыртқы экономикалық қызмет өзгерту тетіктері болып табылатын әдістері, осы функциялардың мемлекет пен экономикадағы олардың мақсаты.
Мүліктік қатынастарды жаңа жүйесін қалыптастыру, шағын және орта бизнес құру, қаржы нарықтарының құру, еңбек нарығы және жұмыспен қамту реттейтін мекемелер: нарықтық экономика қалыптасуының сатысында белсенді мемлекеттік экономикалық саясаттың бірнеше бағыттары бар.
Мемлекеттік нормативтік саясатты айқындау кезінде назарға өндірісінің төмендеуі салдарынан өте күрделі жағдайды, репродуктивті қатынастардың бұзылуына, емес төлемдерді, жалақы кідірістер алуы тиіс.
Ол мемлекеттің экономикалық саясаты ғана емес, сұранысты ынталандыру керек екенін анық, сонымен қатар ұсыныстар жиналып, сондықтан ол өндірісті жандандырадыру өте маңызды болып табылады. Мемлекеттік реттеудің негізгі міндеті анық белгіленген мақсаттарға, басымдықтары мен кезеңдері бар әлеуметтік-экономикалық трансформация стратегиясын әзірлеу болып табылады. мемлекеттік экономикалық реформалар стратегиясын анықтау керек. Экономиканы мемлекеттік реттеу, ол экономикалық қызметтің кешенді араласу болып табылады, және нақты мақсатты бағытталған және ең маңызды бағыттарын әсер екенін білдірмейді. Сондықтан, экономикалық тұрақтылық пен өндірісті үйлесімді дамуын қамтамасыз ету, мемлекеттік және жеке мүдделерін тиімді басқару және жүзеге асыру үшін қолайлы жағдай жасау, мемлекеттік реттеудің негізгі бағыттары болуы тиіс.
Реттеудің негізгі мазмұны - оңтайлы экономикалық өсу, капиталдың инвестициялық және құрылыс ауқымдағы, ақшаны оңтайлы мөлшері мен жалпы баға деңгейінің, қаржылық кірістер мен шығыстар, экспорты мен импортының көлемі мен құрылымын ұтымды жинақтаушы болып табылады. Осы мақсаттарға қол жеткізу үшін, тағы бір рет экономикалық қызметке мемлекеттік араласу формалары мен әдістерін тиісті қажеттігін атап өтті.[6]
Елдің жалпы бақылау, сондай-ақ өңірлер алдында тұрған проблемаларды ауырлығына байланысты, ол мемлекеттік реттеу механизмдері, аймақтағы экономика саласындағы бойынша әдетте болуы тиіс екенін атап өтуге болады:
- өңірдің экономикалық әлеуетін ұтымды пайдалану;
- әр түрлі аймақтарда тең мүмкіндіктер мен әлеуметтік-экономикалық дамуын қамтамасыз ету;
- қоршаған ортаның, адамдардың өмір сүру үшін қолайлы орта құру және техникалық қызмет көрсету.
Бұл жағдайда, әрбір аймақтың даму тұжырымдамасы, әлеуметтік-саяси жағдайға сай стратегиялық мүдделері мен жоғары ұлттық рейтингін болуы тиіс. Орталық атқарушы және жергілікті билік органдарының бұл мәселелердің шешімін қамтамасыз ету, депрессиялық аймақтарда және т.б. экономикалық өмірдің жанданғанын ұлттық экономиканың дамуын ынталандыру жолымен жүзеге асырылады.
Осылайша, ең алдымен, мемлекеттік реттеу. Ал осы бағыттардың іске асыру жету үшін левередж пайдалануға негізделген, және тікелей және жанама әдістері мен басқару элементтері бақылау функцияларын жүзеге асырады.
экономикаға мемлекеттік әсер негізгі тетіктер инвестициялық, қаржы, салықтар, несие, валюта болып табылады. бюджет арқылы, банк жүйесі, қоғамдық келісім-шарттар, кеден мемлекеттік экономикалық қызметтің әр түрлі аспектілерін реттейді. Осы кеңінен қолданылатын болжау, жоспарлау, мониторинг және басқа да бақылау функцияларын. Алайда, неғұрлым күрделі және өткір жағдай, ресурстар ұлттық экономиканың негізін құрайды және, өндіріс факторларының ұтқырлығын жоғарылату теңсіздікті болдырмауға, жиынтық сұранысты ынталандыру үшін қаражат тез қайтарылуын қамтамасыз базалық салаларды дамытуға бағытталған болуы мүмкіндік береді реттеу әкімшілік әдістерін мәні жоғары. Мемлекеттік реттеу, ортақ ережелер мен рәсімдерді құру талап сәйкестігіне жауапкершілік және шаруашылық жүргізуші субъектілердің қызметіне тікелей кедергілер жояды.
Мемлекеттік реттеу, ортақ ережелер мен рәсімдерді құру талап сәйкестігіне жауапкершілік және шаруашылық жүргізуші субъектілердің қызметіне тікелей кедергілер жояды.
АҚШ толығырақ экономиканы мемлекеттік реттеу әдістерін қарастырайық.
Нарықтық экономикасы дамыған ел дамуының облыстың тікелей мемлекеттік бақылау әдістерін талдай отырып, автор гранттар, облигациялар, несиелер, гранттар, қаржылай көмек, қарыздар, кепілдіктер, несиелер мен түрлі сыйлықақыларының түрінде экономикалық әдістерін зерттейді. Ол тікелей мемлекеттік реттеу әдістерін жүйесінде қаржы құралдарымен қамтамасыз етуге қосымша бюджеттік қаржыландыру мәселелерге көбірек назар аудару керек екені анық.
Зерттеу экономиканы мемлекеттік реттеу тікелей әдістеріне тікелей көрсетті үкімет қаржыландыру, тікелей мемлекеттік инвестициялар, аймақтық бағдарламаларды мақсатты арнайы бюджет қаражаты есебінен қаржыландыру, өнімдер мен субвенциялар жекелеген түрлерін, гранттар, субсидиялар бағасын реттеуге жатады.
Сондықтан, бюджеттік бақылау экономикасына мемлекеттік әсер ету қуатты құрал болып табылады. мемлекеттік ұлттық бюджетті (қаржылық жоспар) және кәсіпорындардың оның жергілікті бюджеттер, бюджеттен тыс мемлекеттік қорлар, қаражат шеңберінде қамтиды қаржы жүйесін жасайды. ұлттық табыстың қайта бөлу бюджеттік әлеуметтік қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін қажетті қаржы ресурстарының орталықтандырылған қорын қалыптастыру қол арқылы табылады. Жалпы ереже ретінде, бюджеттік инвестициялық және әлеуметтік бағдар болып табылады және қатаң шығыстарды бақылайды.[7]
Мемлекеттің заңнамалық рөлі Мемлекеттік баж туралы, Бюджет жүйесі туралы заңдар қабылдау көрініс табады, және басқалар Салық және басқа да міндетті төлемдер туралы, Валюталық реттеу туралы заңдармен реттеледі.
Ол бұл заңдар тұтастай республиканың қаржы жүйесін реформалау басы екенін атап өткен жөн. Атап айтқанда, Бюджет жүйесі туралы, Заң алғаш рет мемлекеттің қаржылық ресурстарын басқару, рөлі мен шоғырландырылған қаржылық балансының құны негізгі ережелері.
Ал Зейнельгабдиным А.Б. атап өткендей ол бір мезгілде шоғырландырылған қаржылық жоспарлау. прогрессивті экономикалық шешімдерді іске асыру үшін, қаржы тепе-теңдікті және мемлекеттік бюджетті жасау процесінде әлеуметтік-экономикалық даму жеделдету үшін қаржылық жоспарлау, өндіріс жандандыру белсенді әсер берілуі тиіс болып табылады ұлттық экономиканың материалды келісушілікті және қаржылық пропорцияларын құру тиімді құралы болып табылады, және осылайша экономикалық даму арасындағы тиімді тепе-қол жеткізуге, дәлдік экономика калық болжамдар. Бұл тағы да экономиканы басқару жүйесіндегі қаржылық және бюджеттік жоспарлау маңыздылығын атап көрсетеді.
Экономикаға реттеуші әсері кіріс және шығыс қалыптастыру тетіктері арқылы қол екенін ескеріңіз. табыс көздері тікелей және жанама салықтар мен алымдар, баждар, алымдар және басқа да табыс болып табылады. Сонымен қатар бюджеттің кіріс салық үлесі, әдетте, тіпті экономиканы мемлекеттік реттеу моделімен елдерге қарағанда әлдеқайда жоғары болып табылады. Мұндай тығыз фискалдық саясат, біздің ойымызша, ақталған және өтпелі кезеңнің қатал жағдайында туындап отыр. олардың мақсаты бойынша пайдалану, жұмсау негізгі принципі бюджетті пайдалану кезінде тиімді және ұтымды тұтыну сатып жұртшылық саттық арқылы қол болып табылады. қайтарымды қаражат бағытын рұқсат бюджет шеңберінде, жеке тұлғалардың қамтамасыз ету аймақтарын, гранттар, субсидиялар субвенциялар.
Бұл өңірдегі даму бағдарламасы қазіргі уақытта мемлекет интеграциясын жеңілдетеді нарықтық экономиканы реттеудің ең ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.