Қазақ отбасының тарбие ережелері

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 82 бет
Таңдаулыға:

Л. Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті

Ботбайбекова С. К.

Балалық шақ этнографиясы

Нұр-Сұлтан, 2020

Л. Н. Гумилев атындағы еуразия ұлттық университеті Триах факультетінің Ғылыми кеңесінде қаралған №

Пікір жазғандар:

Ботбайбекова С. К.

Балалық шақ этнографиясы: оқу құралы . 2020 жыл. - 80 бет

Оқу құралында балалық шақ этнографиясының пән ретінде мазмұны, қалыптасып дамуы, бүгінгі жағдайы, балалық шақты зертеудегі әр елдегі ерекшеліктері баяндалған. Сондай-ақ балалық шақты этнографиясын оқу барысында қажетті әдебиеттер, реферат тақытыптары, студенттердің біліктілігін тексеруге арналған сұрақтар берілген.

Оқу құралы жоғары оқу орындары тарих такультетінің «Археология және этнология» мамандықтарында оқитын студентерге арналған.

Дәріс № 1. Балалық шақ этнографиясының тарихы және теориялық зерттелу деңгейі.

Дәріс мақсаты: Балалық шақ этнографиясы туралы жалпы түсінік, Негізгі түсініктер: психология, балалық шақ, бал тәрбиесі.

Осы күні балалықты зерттеу пәнаралық зерттеулердің арасынан өз орнын ойып тұрып алуда. Балалық шаққа қатысты жазылған әдебиеттер өте көп, олар құқық тарихынан фольклорге дейінгі, этногарфиядан демографияға, әйелді зерттеуден тіпті еркектікті зерттеуге, психологиядан педагогикаға одан әрі моданы зерттеу сияқты кең тарапты шармаған түрлі аралас салаларды қамтиды.

Көптеген жылдар бойы балалыққа аса көп көңіл бөлінбеген, ол жалпы болып жатқан жағдайлардың бір бөлшегі ретінде ғана қарастырылып, онда болып жатқан үдерістердің еш керектігі жоқ ретінде қарастырылған. Историографиядағы балалық шаққа қатысты еш көңіл бөлінбегендіктен ол осы кезеңде тек ересектердің ғана болғаны, олардың бірден сондай бола қалғандығы, ал балалық деген бір мәнсіз уақыт, толыққанды, сыйлауға тұрарлық, барлық жерге құзыры жүретін біртұтас, ересек өмірдің сынығы ретінде ғана қабылданатын жалған ой қалыптастырды.

Балалықтың бір қарағанда, шынымен де тарихта аса маңызы жоқ сияқты көрінеді. Олар көзге көрінетін, тарихта аса маңызы бар нәрселер шынымен де көп қалдырмаған. Олар әрине, “басты” тарихи жайттарға белсенді ат салыспаған. Керісінше олардың тарихы күнделікті күйбеңмен шектеліп, оған сай микроәлемдегі кішкентай «экторлармен» шектелген. Балалық шақтағы тарихтың беті (қарттар, әйелдер мен ерлер, отбасы «тарихы» сияқты) бірінші кезекте адам сезімі, эмоциясы, іс-әрекет стратегиясы мен «тәлімі» аясында шоғырландырылған. Басқаша айтқанда пән ретінде және мәселелік-методологиялық тұрғыдан осы бағыт тарихи ғылымда тарихи-антропологиялық парадигмаға жазылып, оның бір бөлігін қамтыды.

Шындығына келгенде тарихымызға үңілсек өткенімізде балалар саны аса көп болған: әр тарихи кезеңде балалар саны шамамен тұрғындар санының 40-тан 65 пайызын құраған. Санының көптігіне байланысты, тәжірибенің трансляторлары ретінде басты міндетті атқара отырып, олардың қоғам дамуына ықпал етпей қоюы мүмкін емес екендігін көреміз. Қазіргі кездегі шетелдік балалар теориясы мен социологиясының мамандарының көзқарасы бойынша балаларды тек өз өмірлерінің «белсенді әлеументтік құрастырғыштары» ретінде ғана емес, оларды қоршаған, олар өмір сүретін әлеуметтік ортаның өмір айнасы ретінде қарастыру керек дейді. Балалықтың осындай «ағымдылығы» мен «өзгергіштігі» оның тарихтағы «әлеуметтік өзгерістер», класс, гендер және этикамен тығыз байланыстылығын зерттеуді қажет етеді. Тек оларды көре білу, осы балаларды іздеп, өткен оқиғалар мен сақталған құжаттардан анық және анық еместігіне қарамай табуға болады.

Балалықты зерттеудегі тарихнамалық жарылыс тек 1960-1980 жылдардан бастап өріс алды. Ол ғылымының тарих бір саласы ретінде дамыды.

"1960-шы жылдардың революциясы" деп аталатын Батыстағы әлеуметтік қайшылық - тарихи өткен кезеңдегі «әлсіз», «әлеуметтік ұмытылған» топтардың және де барлық «сызылып тасталған» әйелдер, балалар мен қара түстілер және т. б. айырықша қызығушылық тудырды. Осы жағдайда туындаған «жаңа әлеуметтік тарих» жекелеген әлеуметтік құрылымдар, қатпарлар мен қоғам стартына оның бұралаңы мен қарама-қайшылығына толы. «Төменнен басталған тарих» бағыты немесе «халық тарихы» артынша жаңа, өз еріктерінде, толысымды зеттеу объектілерінің туындауына, соның ішінде балалар-пәні, балаларға қатысты жаңа бастауларды ашты. Осы тарапта «children's studies/балаларды зерттеу» тарих ғылымында өзі бір жеке бағыттағы субпән, өз анасы - әлеуметтік тарихтың «қанатының астында» дамып, біртіндеп оның антропологиялық бет бейнесін киді.

Жаңа бағыттың туындауы, жаңашыл, парадигма түзуші жұмыс Филипп Арьестің «Бала мен ескі бағытты ұстанған отбасылық өмір» атты туындысын өмірге әкелді. Арьес балалар тарихының заманауи балалар тарихының негізін қалаушы болып саналады, оның кітабы - осы саладағы ең айшықты туынды болып табылады.

«Бала» дефиниция түсінігі түрлі мәдениетте өзгеріп отырған, олардың әрқайсысының олардың рөлі мен іс әрекеттері жайлы аса айырықшаланған ұстанымдардан тұрады. Балалық шақ әр адамда ерекше болатындықтан, баланы маңызды еткенмен қоймай, тарихи-антропологиялық зерттеулердің қажетті объектісіне айналды. Француз тарихшысы балалықтың «басқалардың» айырмашылығын, сонымен бірге «басқадан» (бұл жерде ортағасырлық еуропалық) айырмашылығын ерекше мәдени-тарихи феномен екендігін көре білді. Э. Ле Руа Ладюридің сөзімен айтсақ, Арьес өз кітабында нағыз «балалық мұражайын» жасай білді, оған «тамашалаушылар» құшырлана келе бастады. Осы кезден бастап әлеуметтік-мәдени тәсіл балалар тарихы мен тарихтағы балаларды зерттеудің басты бір жолы болып қалыптасты.

Арьес өз кітабында өмірдің түрлі саласы мен түрлі тағылымдар арқылы келесі тезисті дәлелдейді: балалық түсінігі - адам санасына имманентті, уақыттан тыс константа емес, ол тарихи калыптасқан коцепт.

Арьеске қатысты сыни көзқарастар ретінде оның жұмысындағы методологиялық және концептуалдық ескертулерді бөлуге болады. Методологиялық тұрғыдан Арьеске біріншіден, визуальдық және әдебиеттік деректердің шындықтан әлдеқайда алшақ деп, жеке сипаттағы деректер элитаның тәжірибесі мен ділін сипаттайды, ал ол қоғамның орта және төменгі сатысының сипатына жатпайды деген сындар айтылды. Екіншіден, оны материалдарды өз априорлық концепциясына енгізді деп айыптады.

Әдебиеттер:

Мид М. Культура и мир детства. Избранные произведения. - М., 1988. - 429 с.
Арғынбаев Х. Қазақ отбасы. - Алматы: Қайнар, 1996. - 288 б.
Виноградов Г. С. Страна детей. Избранные труды по этнографии детства. - СПб., 1999. - 525 с.

Семинар:

1. Балалық шақ ұғымына тоқталу?

2. «Бала» дефиниция түсінігі дегеніміз не?

СРО: « Бала тәрисесі» сөзіне эссе жазу.

2 Балалықшақтың теориялық этнографиясы. Маргарет Мид

Дәріс мақсаты: Балалық шақ этнографиясы туралы жалпы түсінік, М. Миддің еңбектері.

Негізгі түсініктер: психология, мәдениет, балалық шақ, «балалықшақтың мәдени антропологиясы», М. Мид, Самоа.

Негізгі мәселелер:

Балаларды тәрбиелеу дәстүрі-дерек ретінде.
Балалық шақ әлеуметтік феномен ретінде және антропологиялық зерттеудің объектісі ретінде
Балалық шақ әлеуметтік-мәдени антропологияны зерттеу объектісі ретінде.
Балалар әлеуметтік өмірін зерттеу тарихы
Маргарет Мид және оқудың қалыптасуы

1. Балаларды тәрбиелеу дәстүрі-дерек ретінде.

Адам мәдениетінің қазыналарының бірі-әр түрлі халықтардың балаларын тәрбиелеу нормалары мен дәстүрлерінің жүйесі болып табылады. Қазіргі бар тәрбие формаларының таңқаларлық әртүрлілігімен тарихқа кеткен және өз кезегінде мәдениеттің ең терең, архаикалық қабаттарына негізделген. Осылайша, салыстырмалы этнопсихологиямен қатар, үлкендер мен балалардың қарым-қатынас салттары мен дәстүрлерінің өзіндік "археологиясы" бар. Осы үлкен жұмыстың нәтижесінде, қызықты ғылыми бағыт - балалық шақтың тарихын зерттеу ерекше контуры айқын көрінеді. Қазіргі заманғы баланың балалық шағы, қазіргі Европаның санасы сияқты, тарих пен мәдениеттің өнімі болып табылатынын түсіну, өзі жаңа құбылыс емес. Әртүрлі халықтардағы дәстүрлі өмір мен мінез-құлықтың тарихи және этнографиялық сипаттамалары антикалық сипатқа ие; олардың саны ұлы географиялық ашылулар заманынан бері көшкін тәрізді өсуде. Бірақ ғасырлар бойы бұл бірегей материалдарды негізінен тарихшылар, философтар мен жазушылар әзірлеген. Олардың іргелі психологиялық маңызы, қазіргі адамның психологиялық қасиеттері (қабылдау, ойлау, есте сақтау және т. б. ), сондай-ақ еуропалықтың онтогенезінде оларды тәрбиелеу әдістері "табиғи" емес, ұзақ тарихи дамудың өнімі болып табылады деп Э. Тэйлора, Дж. фрэзэр, Л. Леви-Брюл еңбектерінде айқын көрсетілген. Одан әрі шетелдік этнопсихологияда тәрбиенің түрлері мен дәстүрлерін талдаудың дербес объектісі ретінде көрсетті, В. Хэмбли, Н. Миллердің, Р. Бенедикт, Б. Малиновский, М. Мид, Б. Уайтингтің және т. б. жұмыстары пайда болды. Бақылау дәлдігі, қамту кеңдігі, әлеуметтендірудің әртүрлі формаларын салыстыру айқындығы өсеуде; деректерді жинау және өңдеу әдістері жетілдіріледе. Революцияға дейінгі орыс ғылымында бұл саладағы жұмыстар негізінен этнографтар қолжазбасына тиесілі (Е. А. Покровский, Н. Н. Харузин) . Тек кеңестік психологияда ғана психиканың тарихи-мәдени бастауларға жүгіну қажеттілік ретінде түсінілді.

Шын мәнінде, мұндай үндеу сананың әлеуметтік детерминациясы туралы Марксистік тезис психологиясындағы нақтылауды білдіреді. Әрине, мұндай детерминацияда адамдардың материалдық болмысы маңызды рөл атқарады. Алайда, мектепке дейінгі, идеологиялық білім беру-оның ішінде балаларды тәрбиелеу нормалары, мәдениетте балаға құндылық қатынасы-маңызды мәнге ие. Олар мінез - құлық мотивациясының әртүрлі формаларының тікелей көзі болып табылады. Мәселен, мәдениетте бекітілген балаға деген құндылық қарым-қатынас бала тууды қабылдау тәсілін, тәрбиелеу әдістерін, ересектердің баламен қарым-қатынас түрлерін анықтайды және тұтастай алғанда, оның психикалық құрылымына әсер етеді. Рас, бұл әсер индивидтің жеке дағдылары мен қабілеттеріне емес (зерттеулер көрсеткендей, бұл сөзсіз) әсер етеді; ол адамның жалпы психологиялық "әлемді сезінуін", оның өзіне, адамдарға, пәндік әлемге ғаламдық психологиялық ұстанымдарын анықтайды. Осы айтылғандардың барлығы психология үшін әр түрлі мәдениеттегі балалық шақтың этнографиялық сипаттамасы болып табылатын құндылықты анықтайды.

Пәннің пайда болуы Маргарет Мид пен Бенедикт Рут еңбектерімен байланысты болды. 1920-30 жылдардан ке йін балалық шақтың этнографиялық зертеулері 1950-60 жылдары жалғасырылды. Фин зерттеушісі Леа Виртанен, ағылшын зерттеушілері Питер мен Айона Опи (1959), М. және Г. Кнапп еңбектері жарыққа шықты.

КСРО-да бұл мәселе И. С. Кон басшылығымен және ғылыми бағдарламасы бойынша, этнография және антропология Институтының ғылыми қызметкерлерімен жүргізілді. Нәтижесінде, «Этнография детства» атты үш жинақ жарыққа шықы.

Ресейде "балалық шақ этнографиясы" көбінесе «балалық шақтың мәдени антропологиясы" атымен танымал.

1. 2. Балалық шақ әлеуметтік феномен ретінде және антропологиялық зерттеудің объектісі ретінде

Балалық шақ-бұл ерекше әлем, өзінің мінез-құлық ережелері, қиял мен ойындар әлемі. Балалық шақ-бұл мәдениеттегі өзіндік мәдениет. Егер А. Кребердің терминологиясын қолданса, балалық шақ-бұл өзіндік мәдени жарылыс, қарқынды өсу кезеңі және мәдениет әлеміне кіретін кішкентай адамның мәдени дағдыларын меңгеру.

Маманның пікірі:

"Балалық шақтың әр түрлі формаларында болып жатқан үдерістерді зерделей отырып, біз әр жолы мәдениеттің жаңа пайда болуын аңғарамыз".

Қазіргі қоғамды оқыту және тәрбиелеу жүйесі ересектер әлемінен балаларды бөліп көрсетті, бұл "ересектер мәдениеті" мен "балалар мәдениеті" арасындағы алшақтыққа әкелді. Балалар субкультурасы әлеуметтік-психологиялық қажеттіліктерге сәйкес өз заңдылықтары бойынша дамиды, оларды балалар құрдастарымен қарым-қатынаста қанағаттандыруға тырысады. Бұл субмәдениеттің жетістіктері балалар дәстүрінде қалдырылады және фольклорда оны білдіру формасы ретінде бекітіледі.

Баланың өміріндегі фактіні технологиялық революцияның кезекті кезеңін жасаудан гөрі түсіндіру қиын. Л. А. Белик "балалар салтына" қатысты мысал келтіреді: әр түрлі мәдениетке жататын балалардың абсолюттік көпшілігі "құпияда" ойнайды. Бұл "балалар салты" бір-бірін ауыстыратын буындарда түсініксіз. Бұл ұрпақ дәстүрлі мәдениетке ғана емес, заманауи урбанизацияланған, индустриялық және постиндустриалды мәдениетке де тиесілі. Қазіргі кезеңде антропология бұл фактіні балалардың іс-қимылдарын, тамақты жинайтын жануарлардың іс-қимылдарын толықтыра отырып түсіндіреді. Алайда, бұл түсінік - жалғыз дұрыс екеніне сенім жоқ.

1. 3. Балалық шақ әлеуметтік-мәдени антропологияны зерттеу объектісі ретінде.

Балалық шақтың ерекше әлеуметтік феномені ретінде еуропалық мәдениетте кешірек ұғыныла бастады.

Француз тарихышысы Ф. Арьес орта ғасыр өнерінде ХІІ ғ. дейін балалықшақ тақырыбында өнер туындыларының болмауын былай түсіндіреді: «бұнда суретшідердің шеберлігінің жоқтығы емес, ол кезде балалық шық үшін орын болмады».

Балалық шақ көптеген әлеуметтік-мәдени антропология мен мәдениеттану классиктерінің жұмыстарында зерттеу объектісі болды. 1920 жылдары Океания материалдарында Б. Малиновский (тробриандар туралы) және М. Мидтің (Самоа, Жаңа Гвинея, Бали аралдары) классикалық жұмыстары жасалды. Р. Фере тикопиялықтардың (1936), Дж. Уайтинг-квомдардың (1941), Я. Хогбин-вогеодалардың (1943) егжей-тегжейлі сипатталған социализационную жүйесін сипаттады. Бұл дәстүр қазір де дамып келеді.

Ең алдымен, ерте балалық шақтың ерекшеліктері зерттелді, бұл ретте:

* балаларды тамақтандыру ерекшеліктері;

* жөргектеу, гаршокқа үйрету ерекшелігі;

* ұйқы және белсенділік кезеңдерін кезектестіру ерекшеліктері;

* ерте балалық шақтағы баланың тұлғасына деген көзқарас;

* "бала - бала" қарым-қатынасы және "бала - ересектер" қарым-қатынасы";

* осы мәдениетте таралған мадақтау және жазалау жүйесі.

Атап айтқанда, Еуропалық зерттеушілер балаларды жазалау жүйесінің еуропалық елдерде қабылданған дәстүрлерге сәйкес келмегенін таң қалдырды. Бір мәдениетте балаларды жазалау мүлдем болмағаны анықталды, ал басқа мәдениеттерде керісінше, "балалар жазасы" 20 жасқа дейін созылды.

Балалық шақтың антропологиясын зерттеуге отандық этнологтар, психологтар, мәдениеттанушылар, антропологтар көп көңіл бөледі.

1. 4. Балалар әлеуметтік өмірін зерттеу тарихы

В. В. Авраменков XIX ғ. аяғынан бастап балалық шақты зерттеудің отандық тарихында (ойын топтық формалары мен балалар фольклорын зерттеу шеңберінде), одан кейін 1920-1930 жж. бастап (балалар жұмыс ұжымдарының жұмыс істеуін, балалардың топтық өзара әрекеттесуін зерттеу шеңберінде және т. б. ) балалардың әлеуметтік өміріне деген қызығушылықтың үш кезеңін анықтайды.

Бірінші кезеңде (1920-1930 жж. ) Е. А. Аркин, А. С. Залужный, Е. А. Покровский, Г. А. Фортунатов есімдерімен байланысты, балалар топтық өмірінің, балалар ұжымының проблемасы алғаш рет отандық психологияда қойылды.

Екінші кезеңде (1960-шы жж. ) Д. Б. Эльконин, А. П. Усова, Г. П. Щедровицкийдің жұмыстарының арқасында, біріншіден, баланың психикасын қалыптастырудағы жетекші іс-әрекет ретіндегі ойынның рөлі мен орны көрсетілді; екіншіден, ойынның "технологиясы" қоғамдық қатынастардың бір түрінің социологиялық үлгісі ретінде бөлініп талданды.

Үшінші кезеңде (1970-1980 ж. ж. ) балаға қатысты социометрия әдісінің мүмкіндіктері ашылды, балалардың тұлғааралық қарым-қатынасындағы эмоционалдық артықшылық рөлі анықталды (Я. Л. Коломинский, Т. А. Репина және т. б. ) . Мұнда, ең алдымен, отандық психологтардың жұмыстары бөлінеді.

Алайда, бала мәселесі этнологтар мен антропологтармен белсенді зерттелді. ХІХ ғасырдың өзінде көрнекті антрополог және этнограф Н. Н. Миклухо-Маклай папуастарда балаларды тәрбиелеу туралы маңызды материал жинады.

XX ғасырдың екінші жартысы мен XXI ғасырдың басындағы балалық шақтың этиологиясын зерттеудің үйлестірушісі ретінде Н. Н. Миклухо-Маклай атындағы Этнология және антропология институты РҒА қызмет етеді. Австралия мен Океания халықтарының балалық шақтарын зерттеу тәжірибесіне сүйене отырып, 1980 жылдардың аяғында-1990 жылдардың басында отандық ғалымдар балалар субмәдениеті мен ата - ананың этнографиясы мәселелерінің кең спектрін зерттеді. Мысалы, Н. А. Бутинов жалпы теориялық мәселелерді қоғам-рулық құрылым жағдайында әкелер мен балалардың өзара қарым-қатынасы зерттейді, А. И. Азаров ер адамның бастамасы мен өтуінің жас ерекшелігіне салыстырмалы зерттеу жүргізді, Е. С. Соболев Тимор қаласында балалар мен жасөспірімдерді әлеуметтендіру стилін қалпына келтірілді. Е. В. Ревуненкованы зерттеуде Малайзия мен Индонезия халықтарының балаларды әлеуметтендіру жүйесіндегі дәстүрлі институттар мен қызмет түрлерінің (күрішті өсіру, оқытудың ерекше жүйесі және ежелгі театр өнері) рөлі мен орны талданады. О. В. Зернецкая маоридің қазіргі әдебиеттегі балалық шақтың көрінісін талдайды. Алайда, отандық антропологтардың басты назары Ресейді мекендеген халықтардың балалық шағы антропологиясын зерттеуге бағытталған.

Маманның пікірі:

"Экран генерацияланған "жиынтық" ересектер, барлық балалар "инфрақұрылымы" (балалар журналдары, газеттер, кітаптар, ойындар, ойыншықтар және т. б. ) деген пікір белсенді дегуманизацияланады, сенсорлық агрессияны жүзеге асырады, әлемнің балалар суретін меркантилизация, вестернизация, баланың санасын бұзу бағыттарында өзгертеді".

Көптеген зерттеушілер 1990 жылдардағы әлеуметтік өзгерістерге байланысты балалар субмәдениетіндегі жағымсыз үрдістерді атап өтеді. Атап айтқанда, порнографияның осы кезеңде БАҚ-та белсенді таралуы, эротикалық теле-және бейнефильмдер, компьютерлік ойындар балалар санасының сексуализациясына әкеледі. Қазіргі балалар санасындағы дағдарыстық құбылыстар, олардың пікірінше, меркантилизация, вестернизаия, демонизация бағыттарында орын алады.

"Заманауи балалар субмәдениетінің екі маңызды құрамдас бөлігі дегуманизацияланды: экрандық кеңістік "жиынтық" ересек (балалар теледидарда бос уақыттың 40% дейін өткізеді) және балалар инфрақұрылымы - балалар журналдары - газеттер, кітаптар, ойындар, ойыншықтар, ауызша фольклор.

Баланың инкультурациясы оның ересек адамға айналуының алғышарты ретінде - әлеуметтік-мәдени антропологияның орталық мәселелерінің бірі. Балалар тәжірибесі оның туа біткен қасиеттері мен потенциалдарының мәдени үлгілермен, нормалармен, ережелермен өзара әрекеттесуінің бастапқы сатысында қалыптасады. Мұндай тәжірибе дәстүр механизмінің көмегімен, атап айтқанда тікелей тұлғааралық трансляция арқылы (үлкеннен кішіге, білушіден және білмейтін нәрсеге дейін) беріледі.

Осылайша, балалық шақ-адамның толыққанды өмірге мәдени дайындау кезеңі, ересек жағдайына көшу.

1. 5. Маргарет Мид және оқудың қалыптасуы

Белгілі зерттеуші-этнограф, өз еңбектерінде "балалық этнографиясы" ұғымын үш бөлікке бөлген:

● Постфигуративтік мәдениетте - балалар өз ата-бабаларынан үйренеді. Нақтырақ, патриархалдық қоғамда оның тірі тасымалдаушыларына сүйенген, қарттарға бағынып, жас ерекшелігі нақты белгіленген, әркімнің міндеті мен орны нақты белгіленіп қойылған, сіңген салтты сақтау мен оны келесі ұрпаққа беріп отыру қатаң сақталады.

Кофигуративтік мәдениетте -балалар мен ересектер өз қатарластарынан, құрбыларынан үйренеді. Үлкендердің ықпалы азайып, қатарластарының ықпалы артады. Кеңейтілген отбасы нуклеарлықпен алмасып, салттың мызғымастығы шайқалады. Жастар тобының маңызы артып, ерекше жастар субкультурасы қалыптасады. «Кофигуратив» термині ( «ко» деген бірге, бірлесе деген мағынаны береді) оқушы мен оқытушының бірлескен талпыныс туындысын бейнелейді.
Префигуративті мәдениетте -ересектер өз балаларынан үйренеді. Мұндай мәдениеттер XX ғасырдың ортасынан басталып, электрондық байланыс торабымен біріккен. Ол ұрпақ аралығындағы әлеуметтік байланыстың жаңа түрін анықтайды, үлкендер кішілерге билік етпейді. Білімнің жаңарып отыру жылдамдығының соншалықты артуының әсерінен жастар үлкендерге қарағанда көбірек бейімді болып келеді. Ұрпақ аралық жанжалдар артып, жастар мәдениеті контрмәдениетке әкеледі.

Маргарет Мид балалардың мінез-құлқын, олардың ата-аналарының психологиясына әсерін зерттеді. Абрам Кардинермен бірге психологиялық антропология көшбасшыларының бірі болды.

А. В. Говоруновтың жазуынша, темекі шегуге болмайды, сондықтан М. Мид Ресейде өзін-өзі басқаруға дағдылардың жоқтығы балалық шағында өз бетінше қозғалыстарды шектемейтін сәбилердің қатты қоныс аударуы қызмет етеді деп жазды. Бұл зерттеуші нәрестеден бәрі күн тәртібіне бағынғанын және тек қана кәмелетке толуы барынша еркіндік беретінін көрсетті.

М. Мид дәстүрлі (папуастар, самоа және т. б. ) және қазіргі қоғамдардағы (ұрпақтардың үзілуі) әртүрлі жас топтары арасындағы қарым-қатынасты, т. ғ. этнопсихологиялық мектеп тұрғысынан балалар психологиясын зерттеді.

"Взросление на Самоа" (1928) жұмысында ұрпақтар қақтығысы мен дәстүрлі қоғамда жасөспірімдерді әлеуметтендіру қиындықтарының жоқтығы туралы қорытындыға келді. Кітап тіпті ғылыми қауымдастықтан тыс жерде де тамаша табысқа ие болды; Мид өмір сүрген кезде бірнеше рет қайта басылып шықты (жалпы тиражы 2 млн данадан асты) .

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.