Тоқыма тоқу технологиясын үйрену

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 44 бет
Таңдаулыға:

Кіріспе
Тақырыптың өзектілігі. Қолөнер халық өмірімен, тұрмысымен бірге жетіліп, біте қайнасып келе жатыр. Сан алуан түрлі қолөнер бұйымдар әсемдігі, өрнегі тұрмысқа мән берумен адамдарға рухани ләззат әкелген. Көз салып байыптап қараған адамға бұйымдардағы түрлі-түсті ою-өрнек, оның орналасуы адамзат дүниесінің табиғатпен біте қайнасқан сонау заманнан келе жатқан қарым-қатынасын, көңіл-күйін, жан дүниесіндегі тылсым күштердің бірлігін аңғаруға болады. Қолөнерін шеберлері табиғат сұлулығын өнер туындыларын арқау еткен. Өнер туындыларының бет бедеріне ширатыла түскен ғажайып өрнектер өзгеше бір тілмен ақтарыла сыр шерткендей. Қазақ қолөнерінің түрі, сапасы, өрнегі, бояуының өмірге келуі көшпелі өмірмен тығыз байланысты. Шебердің келуі көшпелі өмірмен тығыз байланысты. Шебердің қолынан шыққан бұйымдар күнделікті тіршілікпен қатар сол заманның ортақ қолөнер мәдениетінің баға жетпес үлгісі. Шебердің қолы ортақ деген мақал ел ішінде бекер айтылмаса керек. Нағыз шеберлікке жету үшін табандылық, іскерлік, талғампаздық, білім қажет. Шығармашылық ізденіс үстіндегі халық шеберлері тұрмысқа қажетті қолөнердің алуан түрлерін ойлап тапты. Өз ұрпағының "сегіз қырлы, бір сырлы"өнегелі, өнерлі болып өсуін мақсат еткен ата-анамыз өз бойындағы бар асыл қасиеттерін ұрпақтан ұрпаққа үйретіп келген.
Тоқу өнері - қазақ халқының ежелден келе жатқан қолөнер саласының бірі. Бұл тамаша өнер қазіргі заманда жалғасын тауып, көрші халықтардың өнер шығармашылықтарымен толысып, дамып, әсемдігімен, көркемдігімен көз тартып, эстетикалық талғамда өркендей бермек.
Тоқу өнері - қазақ халқының ежелден келе жатқан, ең алғаш киімі мен үй жабдығының негізі болған қадірменді өнер. Бұл тамаша өнер қазіргі талап тілектер тұрғысынан жалғастырып, тұрмыспен бірге ұласа дамып, одан сайын жетіліп, адамдарды сұлулыққа, әсемділікке жетелеуде. Адамдардың тұрмыс хәлдері үнемі өрлеуіне сай олардың мәдени тұрмыстық тілектері өсе түсуде. Сондықтан да әр адам киген киімінің қазіргі сән үлгісіне сәйкес бола отырып, қайталанбас әсем ерекшелігін, даралығын таныта білуге тырысады. Міне, осыған орай бізге көмекке келген өнердің бірі - тоқыма. Тоқымамен айналысқанда адам жеке басына аса қажет нәрсені жасау үшін тоқымайды: осы тоқу үстіндегі түрлі түсті бояулар әлемінің үйлесімділігін, алуан түрлі сән үлгілерін таңдап, түрлі тоқу әдістерін меңгеруі адамның талғамын, шеберлігін, ой-өрісін жетілдіріп, көркемдікті сезіну қабілетін дамытады. Соған орай, тоқу өнері басқа да істер сияқты үйренуді, ізденуді қажет етеді. Қазақ қолөнершілері тоқу ісіне көбінесе жүннен иірілген жіптерді пайдаланған.
Жұмыстың мақсаты. Халқымыздың ұмытылып бара жатқан мәдени мұрасы - тоқыма өнерін жаңғырту және халқымыздың ежелден келе жатқан көне де, ізгі дәстүрі арқылы қазіргі заманымызға лайықты сапа түр беріп сәндік қолөнерді дамыту.
Қойылған мақсатқа байланысты келесі міндеттер шешілді. Жалпы білім беретін мектептегі жоғары сыныптағы оқу-тәрбие үрдісі
Зерттеу болжамы. Қазіргі кезде саны бар сапасы жоқ оқу орындары да көбейіп білім сапасын төмендетіп жіберді. Сонымен қатар мектепті он екі жылдыққа көшіру мәселесі көптеп қолға алынып жатыр. Сол үшінде мектеп қабырғасынан жүргізілетін кәсіптік бағдар жұмыстарына мықтап көңіл бөлуді қажет етеді.
Жетекші идея:
Қазақтың қолданбалы қолөнері жайлы білу;
Тоқу өнері жайлы мағлұмат беру;
Тоқыма тоқу технологиясын үйрену;
Қазақтың қолөнерін қастерлеу және қолөнер шеберімен кездесу.
Зерттеу әдістері. Бұл қазіргі жағдайға бейімделген әдістемелердің болмауы, нәтижесінде оқушылардың кәсіптік бағдар жұмыстарының реттелуін және олардың кәсіптік бағдар жұмыстарына дайын еместігін көрсетеді. Осы қарама-қайшылықтарды шешу үшін ізденіс біздің жұмысымыздың (зерттеуіміздің) проблемасын көрсетеді.
Зерттеу пәні. Абстрактілі тоқу әдістері, тоқыма өнерін зерттеу, анықтау.
Зерттеудің жаңалығы осы зерттеп жатқан жобамды, жұмысымды тоқтатпай әрі қарай жалғастыру. Әрбір жұмысты істеген кезде одан қандай да бір нәтиже шығу керек. Тоқыма өнері туралы ізденген кезде менде бірнеше нәтижеге жеттім. Біріншіден, тоқыма өнерін зерттей келе олар жайлы көп біле бастадым. Екіншіден, тоқымамен жұмыс істеуді үйрендім.
Зерттеудің теориялық және әдістемелік маңызы. Жоғары сынып оқушысының кәсіптік дайындығын диагностикалау жолдары, кәсіптік бағдар жұмысын жүргізудің әдістемесі жасалынды. Шымкент қаласындағы № 6 Ж.Баласағұн атындағы жалпы орта мектебінде өткізілді.
Жұмыстың құрылымы және көлемі: Диплом жұмысы кіріспеден, екі тараудан, қорытындыдан, әдебиеттер тізімінен және қосымшадан тұрады.

Қазақстандағы гобелен өнерінің суретшілері және олардың
шығармашылығындағы композиция
1.1Гобеленді тоқудағы түсті табиғатпен байланыстыру

Гобелен өнерін тоқуда өзіндік қыр-сыры мол, қиын әрі озық түрлерінің бірі десекте, осы өнерді үйренгісі келетін әр адамның қиалына қанат бітіріп, сұлулық әлеміне жол табады. Оның айғағы тарихта қалыптасып келген, сан ғасырлар бойы тұрмысқа байланысты. Табиғи құбылыстарын суреттерге лайықталып ою өрнек түрлерінің, оның мазмұнын жанара түсіп, бет-бедеріне байланысты, тың мағына беретін жаңаша туындылардың пайда болуы. Бұл жанашыландыру айғағы. Олардың авторлары да өз замандастарымыз. Өнер заманындағы өзгерістер дегендей өнерде заман талабына сай, соның ішінде гобелен өнері бір жақты тұрмыс қажетін өтеу аясынан гөрі қолдағы барды ұқсата білу мен әсемдік пен талғампаздықтың әлемдік туындысына айналуда. Сондықтан оның енбекке өнерге ойлау қабілетін арттыруға нәзік пен сұлулықты сезіне білуге, табандылық пен ұстамдылыққа тәрбиелейді. Халық қолөнері көркем өнер шығармларының ең көне түрі гобелен тоқу сол көркем өнер шығармалардан тұрады. Осындай дәстүрде өсіп-өнген қазақстандық гобелен суретшілері орасан зор, ауыз толтырып айтарлық өнер туындыларын дүниеге келтірді және де мұнда баршаға ортақ бейнелеу жүйесін іздеуге деген құлшыныс аңғарылғанды. Осы жүйе арқылы суретшілер замандасының дүниетанымын бейнелеуге, ХХ ғасырдың мәдени тәжірбиесі мен ұлттық дәстүрді синтездеуге тырысты. Бұл өнерді дамытуға ерекше үлес қосқан Қазақстан суретшілері: Қ. Тыныбеков, Б. Зәуірбекова, И. Ярема, Ә. Бапанова, К. Жұбаниязова, Б.Өтепов, Ш. Қажаханов тағы басқаларын атауға болады. Қазақ гобелен өнерінің атасы Құрасбек Тыныбеков 33 жыл қазақ өнерінің дамуына көп үлес қосты. Ол 1970 жылы республикалық көрмеге алғаш рет қатысқан. Украина Львов қаласындағы мемлекеттік сән және өнер институтының түлегі. 1770 жылы гобелен өнерін, елімізге танымал талантты суретшіміз Құрал Тыныбеков Прибалтика елдерінен әкелді. Қ. Тыныбековтың шығармашылығының дамуы тікелей гобелен тоқу өнерімен байланысты. Оның творчествалық ізденісіндегі басты жетістігі классикалық гобелен тоқу дәстүрін ұлттық өнер дәстүрі мен сбақтастыруы болып табылады. Туындылар қазақ композициялық құрлымы күрделі, бояу үндестігі басым туындылар болып табылады. Гобелен өздерінің терең философиялық мазмұны мен ерекшеленеді. Олардың композициялық құрлымдарында фольклорлық сарын басым. Суретші халықтық өнердің озық дәстүрлерін өзгертуде 2 бағыт ұстанады.
1.Еркін импротизатция, яғни ою өрнектерді фантазиясына қарай пайдаланады.
2.Осынау ою өрнектерді өзінің түрлі композициясына арқау етті.
Суретші ғұмыры халқының тағдырымен өткен тарихымен біте қайнасып, бір тұтас жанды денеге айналып кеткен. Екеуі екі бөлек көз алдына елестету әсте мүмкін емес. Өткені, Құрасбектің бар таныс тіршілігі, бар болмысы - нағыз ұлтжанды қазақ. Ол кейбір өнер иелері секілді өзінің туындыларында басқа жат ел, жат халықтың озық үлгісін, жоғары мәдениетін көрсетуге әуестенген жоқ. Керсінше, қазақ халқында да жоғары мәдениет, өшпес тарих болғанын, әлемдік денгейде мақтан тұтуға лайық өнер барын танытты. Бұл құдірет жалғыз талантқа ғана қатысты десек қателескеніміз. Халқының тарихтың қалың қатпарларының арасында қалып ұмытыла бастаған өнерін, мәдениетін, салт-дәстүрлерін, данагөйлік аңыз өсиеттерін білмесең, дарындылығың жетімдік көрері даусыз. Ол көп білетін, талмай ізденетін, тапқанын тоқыған гобелендері мен басқан текеметтері арқылы халқына ұсынатын. Жалпы Құрасбек Тыныбеков қысқа өмірінде оның ғұмыры туған халқының тағдыры мен өткен тарихы мен біте қайнасып бір тұтас жанды бейнеге айналып кеткен. Дала, Отбасы, Шопан, Тау мен дала, тағы басқа енбектері бар. Дала атты тықыр кілемі жас суретшілерді қызықтырмай қоймады. Гобелен кілемінде белгілі бір тақырып бойынша қаталанбас суреттер көрініс береді. Оның жай кілемдерден конфиттік түстеріне әсем. Гобеленші Бәтима Зәуірбекованың творчествасы жөнінде далаға ғашық көңілінен, жүрек төрінен жарып шыққын. Кең дала, Дала әуендері, Дала аруы, Әуен, көш, Жайлауда, атты туындыларында тоқымадан тараған тамаша сырлар бар. Әне кен жазираның самал тербеген ақ сәулелі толқынын кешіп, желден жирік ақбөкен ерке елін жүйіткіп барады. Жайлау төбесінен тұлпардың тұл түбірінен естігендей боласын. Көктем нұрын шашқан күн сәулесімен көмкеріліп жатыр, сары- жасыл бояулар сыр шертіп, даланы күймен күмбірлетіп, әнге бөлеп тұрғандай. Осынау жрқын жүзінде инабат ұяалағандай нәзік сусақты дала қызы бұл өнерді балалық шақтан бастаған елді. Бәтиманың гобелен саласындағы алғашқы туындысы шеберлер деп аталады. Бәтима Зәуірбекова гобелендік өнерді дамытушы, оны жана әуенмен жанғыртушы талантты суретшілердің бірі. Жана өнерде шеберлігі ерекше көзге түскен Бәтим Зәуірбекова Қазақ СССР-нің Ш. Уәлиханов атындағы Мемлекеттік сыйлығы мен бағаланды.
И. Яреманың да Қазақстан өнеріне қосқан гобелендік көркем шығармалары мол. Оның Манғыстау атты гобеленінде осы өңірдегі өндіріс, жергілікті халықтың тұрмыс тіршілік тынысы, экономикалық-әлеуметтік жағдайы фабрика, зауыт, электр энергия, мұнай газ, өндеу мекемелерінің көріністері жан-жақты шығармашылық сипат табаы. Әр алуан пішіндегі ою өрнектер симетриялық үйлесім тауып көз алдымызға динамикалық қозғалысты алып келеді. Қазақ қол өнеріндегі тоқымашылықты дамытуда Сәуле және Әлібай Бапановтардың қолтанбасы айрықша. Ерлі - зайыпта суретшілердің Ұлы бәйтерек, Кеңістік, Аймақ, Саяхаттау атты гобелендері композициялық құрылымы ұлттық тақырыптағы мазмұнға сай орындалу шеберлігімен шетелге танылды. Әсіресе Саяхаттау атты гобелендік шығармасы ұлтымызға тән өміршең көркем туынды. Гобеленнің композициялық құрылымындағы жиілік суретті шешімдер қазақ халқының тұрмыс тіршілігі, өмір салты, салт - дәстүрінен сыр шертеді. Ұлы жібек жолының көш көлігі болған төрт түлік малдың төресі түие шығармаға басты кейіпкер ретіндн алынған.
Тоқымышылықтың жоғарғы деңгейін көрсететін гобелен тоқу өнерінің жас ұрпақтың рухани қалыптасуына да әсері зор. Осы орайда елімізде гобелен тоқуға баулитын бірнеше көркем сурет оқу орындары бар екендігіне атап өткен лазым. Дәлірек айтқанда, Қазақ мемлекеттік көркем сурет академиясы, Абай атындағы Алматы мемлекеттік институты, Т.Жүргенов атындағы мемлекеттік театр және кңино өнері институты, О.Таңсықбаев атындағы республикалық көркемсурет коледждері т.б жыл сайын гобеленші шәкірттерді тәрбиелеп келеді. Гобелен өнерін оқытып үлес қосқан тәжірибелі ұстаөдар ретінде Ш.Орадов, Г.Өмірбекова, Р.Базарбаева, М.Бектасова есімдерін атауға болады. Қысқаша айтқанда, гобелен өнерін оқытып, үйрету дегеніміз - көнеден келе жатқан дәстүрлі тоқыма өнеріміздің әдіс - тәсілдерін жетілдіріп, алға асыру болып табылады. Қазақ гобелені де дәстүр сабақтастығына қызмет ете бермек. Гобелен композициялық құрлымындағы желілік суретті шешімдер, қазақ халқының тұрмыс-тіршілігі, өмір салты, салт-дәстүрінен сыр шертеді. Тоқымашылықтың жоғары денгейін көрсететін гобелен тоқу өнерінің жас ұрпақтың рухани қалыптасуына да әсері зор. Осындай жас өнерді ілгері дамытып, жалғастырып жүрген жас шебердің біреуі Лиза Климованың туып өскен, балалық шағы ауылда өткен Ақ жайық өңірінің қолөнер үлгілерін қастерлеген топырақ еді. Ел аузында Әке көрген- оқ жанар, шеше көрген-тон пішер деген қанатты сөз бар. Бірақ әке шешесі бар қазақтың бәрі дерлік оқ жанып, тон пішіп жатқан жоқ. Бұл өнегені ілуде бір өнерлі жанұяның бала-шағасы тұтынады. Міне осы тұрғыда Ибатолла Шамшенұлы ақсақалдың Лизасы, Гүлшарасы, серігі болатын ұяда не көрсе, соны іліп, маман суретшілер болып шықты.
Тоқыма өнерінің әлемдік эталонын жасаған Түркімен елімен қойы қоралас, ауылы аралас, Манғыстау, Атырау, өңірінен тараған әсем өрнек, жібек арқау қанатын кең жайып, Сыр бойына дейін келіп жетті. Атыраулық шеберлер төл қолтанбасын салып, ыждаһатпен дамытқан Түркімен теру, Қара теру, Түкті кілем тәсілдері сол өңірде дүние есігін ашқан Лизағада әсер етпей, әсемдік бесігінде тербемей қоймайды. Өзі оқыған орта мектеп қабырғасында, онан қалды отбасы-ошақ қасында әжесі Біттеннен, анасы Ақбалымнан, әкесі Ибатолладан үйренген өнері қаршадай қызға қанат бітіріп, үлкен армандарға жетелеп, Алматы көркем сурет училищесіне алып келді. Аталмыш он жылдықта ірі-ірі, көрмелер, байқаулар, жәрменкелер, жарысы жиі ұйымдастырылып, жана үлгілер өмірге келді. Осынау өнер бәсекесінде Лиза енбегі өзіне лайық бағасын алды. Міне осы тұста Шопан, Дала, Ақу көлі, Болашақ, Әжем, Той деп атанған үлкенді-кіші гобелендері, арнайы сюжетке құрылған сырмақ, текеметтері бір ауыздан мойындалып, фестиваль жеңімпазы атанды. Ұсталар арасында көп айтқан нар тәуекел сөздің бірі көз - қорқақ, қол - батыр жөнімен Лизада қол енбегінің майда шүйдесінен жалықпайды, үлкен-кішісінен жалтармайды. Лиза 1979 жылдан Суретшілер одағының мүшесіне қабылданды.
Қазіргі уақытта гобелен өнерінің нағыз қызу қарқынды даму сатысы десек қателеспейміз. Гобелен өзінің құрылған композициялық бағыты мен әсем құндылығымен жылдар, ғасырлар бойы сақталып келеді. Қазіргі кезде гобелен біздің елімізге жаңашалап, жаңа бағытта жеткізіліп отыр. Жалпы гобелен дегеніміз бір сөзбен айтқанда, сурет салып тоқылған кілем. Ең алдымен жобалық шешімнің нақты композициялық құрлымның шешімін тауып алдым. Гобелен тоқуда пейзаждық суреттер салу жолдары іздестіріледі.
Эскиз - картинаның немесе этюдтың нобайы. Жұмыс уақытында нобай көмекші материал ретінде қолданылады. Композицияның үйлесуі мен түстердің үйлесімін қадағалап отыру қажет.
Түстік сипаттама. Қоршаған табиғи орта өзінің асқан сұлулығымен, ғажайып көркемдігімен, сан құбылатын бояу нақышымен көз тартады. Табиғат көрікті: көмкерілген кемпірқосақ, көк орай шалғын дала, жап-жасыл орман, қазбауыр жөңкей көшкен бұлттар, бауырқанған толқынды теңіздер мен айдын шалқар көлдер, арайлап атқан таң мен қызара алаулап батқан күн - бұлардың бәрі ең алдымен оның алуан түсті реңіне байланысты. Жан дүниені баурап, көз қуантып, көңілге нұр ұялататын табиғаттың осындай ғажайып көріністерін не жетсін!
Сан түстерді бір жүйеге келтіру жолында алғашқы қадамды Ньютон жасады. Ол жарық сәулесін призмадан өткен кезде жеті түске бөлінетін: көк, күлгін көк, күлгін, қызыл, қызғылт сары, сары жасыл деп анықтады. Күлгін мен қызылдың арасында алқызыл түс болуға тиіс. Бірақ ондай түс спектрде жоқ. Түс затты айқындайды, ол декоративті қасиеттерге әсер етеді. Белгілі формасыз ақ түс әр түрлі күшті әуенгеде әсер етеді. Түс руханилыққа да ықпалын тигізеді. Онда қуаныш пен мерекенің элементтері бар. Қаралау түстер меланхолияны, қайғы мен қорқынышты білдіреді. Ақ түс - кінәсіз пәктіктің белгісі. Ашық қызыл шектен тыс қаталдықты, ал көгілдір - уайымның айғағы. Бояулардың қасиеттері бірін-бірі толықтыра күшейтеді, олар гармония құрайды.
Адамның белгілі бір түске психологиялық реакциясын көптеген мысалдармен келтіруге болады. Алдымен, адамның түспен қарым-қатынасы географиялық фактормен айқындалады. Жылы аймақта халық ашық, айқайлап көзге түсетін киімдерді жақсы көреді, өздерін қоршаған табиғаттың түрлі-түсті палитрасымен түсіндіреді. Солтүстік халықтың костюмдері одан өзгеше қайшылықтары бар болып келеді.
Түс ұлттық дәстүрмен де байланысты. Темпераменті күшті оңтүстіктегілер ашық, қуанышты білдіретін түстерді ұнатады, ал солтүстіктегілер, керісінше қаралау, қарапайымдыларын ұнатады. Түстер жан - дүниеге түрліше әсер етеді: сары түс қуанышты білдіріп, жылылықты сездіреді, бірде ылғалдық пен салқындықты сездіреді, жасыл адамды тыныштандырады, қызыл түс адамға ерекше бір салтанатты көрініс елестетеді. Жылы түстер - сары, қызғылт сары, қызыл. Бұл түстер жер бетіндегі жарық пен жылудың екі ғана көзі - от пен күн түсі. Жылы түстер тобына келесі түстер жатады: қызыл қоңыр. Жасыл екі түскеде бағынышты.
Әрине, біздер күн жарығы мен жылусыз жер бетінде өмір болмауы мүмкін екенін білеміз. Сондықтан бұл түстер жылу, жарық түсініктерін тікелей мағынада ғана емес, сонымен қатар неғұрлым кең мағынада жақсылық, қуаныш, жарқын ой, шынайы жомарттылық және махаббат сезімі, көктем, бақыт, ғажайып жарқын арман, жалпы адамдардың өмірде ұмтылатын жақсылықтары сияқты кең мағынада ашып көрсетеді. Жылы түстерді тербелген жалынға, қызарып батқан күнге, қызған көмірге, шоққа теңеуге болады және ол алтын күз, піскен жеміс түсі десек қателеспейміз. Жылы түстер ерекше сезімталдықты, қозғалысты білдіреді.
Бұл түстердің тағы бір мүмкіндігі - олардың киім түсіндегі, көріністегі, табиғаттағы тартымдылығы. Олар жылылықты, тыныштықты, үндестікті, молшылық пен қуанышты иеленеді.
Бояу сипаттамасы. Қазақ ұлттық түсінігінде бояу түсін қабылдау ерекшелігі ең алдымен тарих тұңғиығында бастау алатын философиялық және психологиялық ғылымдарымен тығыз байланысты. Әр ұлттың жанына жылы тиетін, айрықша қастерлейтін өз бояуы, өз түсі болады. Соған орай, ұлттық бояу деген ұғым кең тараған. Ұлттық бояу сол халықтың табиғи болмыс-бітімінен хабар беріп тұрады. Қазақ дәстүрінде бояу түсі кез-келген заттың, ою-өрнектің тағы басқалай нәрселердің мазмұнын, мағынасын ашады. Бұны әсіресе қазақ кілем бұйымдарынан анық анғарамыз. Ертеде ою-өрнектегі бояу түсі солғындау, күңгірт болса, онда қыздарының барған жеріде көңілі қош болмағаны; ал кілемдегі бояу түсі қанық, көңілге қонымды болса, бұл қыздарының жағдайы жақсы, жайдары болғаны. Бұл кілемдегі сан алуан түстердің адам көңіл-күйін, өмірін баяндайтынын көрсетеді. Қазақ өнеріндегі бояу композициясының көркемдігі, ұшқырлығы мен оның қандай да бір идея әуенінен туындайтыны - өнердің әсерлілігін байқатады. Бояу үйлесімділігі, үндестігі, шешімі барлығы адамның көру түйсігіне, сезіміне орай қабылданып, белгілі бір ой-идея туғызады. Қазақ өнерінде ақ бояу түсінің көп қолдануы белгілі бір обьективті шындық, заңдылықтан туындаған. Ақ түс - бейбітшілік, адалдық, ақиқат, қуаныш, бақыт нышаны. Бұдан бояу түсінің күрделі роль атқаратынын, ондағы ой мен идеяны бейнелеу арқылы болмыс пен шындықты көрсетуге өзіндік шешімін табатынын байқаймыз. Демек, бояу түсінің ұлттық өнерде түрлі мәнерде қабылдануы - ұлттың өзіне тән талғамы мен татымы болса керек.
Психологиялық тұрғыдан қарағанда, адамның қандай түсті ерекше ұнататынына қарап, оның мінез-қасиеттерінің кейбір қырларын айтпай-ақ білуге болады.

1.2 Интерьерлік панно - гобеленнің абстрактілі мазмұны

Жылдың басында сан түрлі нобайларды сала келе зат бейнеленбеген композиция болғанын қаладым. Менің диплом жұмысым - абстрактілі ұғымға құрылған композициялық жұмыс. Үш ен(трептих). Абстаркция - ХХ ғасырда қарқындап дамыған басты көркем бағыттардың бірі. Абстракцияда белгілі бір мазмұн не мағына болмайды, ол- сызықтар, түстік дақтар, түрлі пішіндер секілді жалпы элементтер құрылымынан тұратын шығарма. Абстракцияда суретшінің субьективті әсері, қиялы арқылы туындайтын еркін ой мен ой қозғалысын және сезім күйін көруге болады. Ал арнаулы бағыт ретінде ХХ ғасырдың басында Еуропаның көптеген елдерінде қатар дамыды. Осы қозғалыстың негізін салушы және рухани жетекшілері ретінде Василий Кандинский, Казимир Мальевич, Робер Делон секкілді суретшілерді атап кетуге болады. Абстракция пайда болғаннан бастап, онда негізгі екі сызық ерекшеленді: біріншісі- -геометриялық немесе логикалық абстракция. Мұнда кеңістікті геометриялық пішіндердің, түстік аймақтармен немесе жазықтармен, тік немесе сынық сызықтармен беруге болады; екіншісі - лирикалық-эмоционалдық абстракция, мұнда, композиция еркін пішіндерден, ырғақтан құралады. Абстракионизм көркем туынды ретінде жаңа саулет өнерінің стильдік ерекшелігі мен дизайнға, өндірістік, қолданбалы сәндік өнерге де айтарлықтай әсер етті.
Менің диплом жұмысымның мазмұны лирикалық-геометриялық-эмоционалдық композицияға құрылған. Мұндағы негізгі түстік колоритте сарғыш түстер мен тоналды түстер басым.
Гобеленнің орындалу барысы. Ағаш рамка. Ағаш рамканың размері гобеленнің размеріне байланысты. Рамка мықты болуы керек. Рамка қозғалмас үшін бұрыштарына бұрыш жасап рамкаға қағады. Гобеленде мулинеден бастап жүннен жасалған жіптер қолданады. Қолдана берсен материалдарды шексіз қолдана беруге болады. Ең бастысы керегі рамка мен негізгі жіп.
Картон дайындау. Енді гобеленнің эскизімен айналысайық. Көркем тоқымада эскиз картон деп аталады. Картонға қарап гобеленді тоқимыз. Түзу сызық пен түстердің берілуін қадағалап отырамыз. Сондықтанда, гобелен орындауда күш пен уақытты үнемді пайдалану қажет. Картон дайындағанда, гобелен размері 120м де 80см бірдей қылып, суретімізді қарындашпен түсіреміз. Біден үлкен кардонға салмастан бұрын, кішкне бетке эскиз дайындап алған жөн. Композицияның дұрыстығын, ден үлкен кардонға салмастан бұрын, кішкне бетке эскиз дайындап алған жөн. Композицияның дұрыстығын, түстерінің келісімдігін қадағалаған соң, картон дайындаймыз. Қажет түсті таба алмасан, жіпті бояп немесе екі жіпті араластыру арқылы алуға болады.
Рамкаға матаны керу. Келесі қадамымыз матаны рамаға керу. Рамкаға тартылатын мата кенеп немесе наперник болғаны дұрыс, кейбір жағдайда ұнның қапшығын пайдалантындар да бар. Мата жақсы тартылып керілуі керек. Бос болмай, орташа, созылмалы болмағаны жөн.
Тоқымаға дайындық. Біріншіден картонға салынған суретті жарықтың көмегін пайдаланып матаға көшіреміз не матаға бірден суретін саламыз. Абстракционизм (латын сөзі abstractio - қашық, дерексіз) - бейнелеу өнеріндегі зат бейнеленбейтін, фигуративті емес, көзбен көрген шындықты ұқсатып бейнелеуді мақсат етпейтін форма.
Абстрактілі кескіндеме бастаулары, алғашқы абстрактілі картинаның жасалу уақыты беймәлім.
Тек 1910-1915 жылдары ғана еуропа суретшілері, атап айтсақ, Р. Делоне, М.Ф. Ларионов, Ф. Пикабиа, Ф. Купка, П. Клее, Ф. Марк, А.Г. Явленский, У. Бочиони, Ф. Маринетти және т.б. зат бейнеленбейтін, фигуративті емес композиция жасауға қадам жасады.
Олардың ішіндегі ең танымалдары - В.В. Кандинский, П. Мондриан, К.С. Малевич. Абстракцияны ойлап тапқан В.В. Кандинский болып табылады. Бұлай деуге оның 1910-1912 жылдары енердің өз мүмкіндігін, өзі арқылы жаңа шындықты бере алатын жасампаздығын ашып көрсеткен акварельмен жасаған жұмыстары және теориялық еңбектері негіз болды.
Кандинский практикада да, теорияда да фигуративтілік пен абстракцияның ерекшелігін нақты бөліп көрсеткендердің бірі еді.
1905-1910 жылдары батыс еуропалық өнер саласында классикалық бейнелеу жүйесі біртіндеп қайта құрылып, эстетикалық көзқарастар күрделі өзгерістерге ұшырады.
Импрессионизм өнер тарихында бірінші рет кескіндемеге құрылымдық (стилистикалық емес) өзгерістер енгізгеннен кейін француз фовистері мен неміс экспрессионистері затқа бағынбайтын түс, сурет туралы қалыптасқан түсінікті өзгертті. Сосын кубизм кескіндемені баяндау сюжетінен арылтты.
Егер кескіндеме өзге өнер секілді шеберлікті көрсету ғана емес, туынды жасау болса, абстрактілік өнерді бейнелеу өнерінің озық деңгейін жатқызуға болады. Бұл өрлеу түс пен сызықтың еркін кеңістігіне шықпас бұрын академиялық сурет пен шынайы пейзаждық кескіндемені қамтитын бірнеше кезеңнен өтетін абстракцио - низм қарлығашы Кандинскийдің шығармашылық өрлеуін көрсетеді. Абстрактілі композиция - кескіндеме өз болмысын сақтап қалатын соңғы, молекулярлық деңгей.
Абстрактілі өнер - болмысты бейнелеудің ең оңтайлы, факсимильдік таңба түрінде беру тәсілі, сондай-ақ бұл еркіндікті жүзеге асыру.
Балаларға қуаныш пен қайғы секілді сезімдерді бейнелейтін сурет салатының айтыңыз. Қандай да бір сезімді беру үшін өзі таңдаған реңк пен түсті пайдалануы керек.
Балалардың өз бетінше орындаған жұмысын бақылауда келесі қағидаларға негізделу керек:
- сурет салу кезінде түстану ережелерін - қосымша түстер мен түстік реңктерді түсіндіреміз;
- суретті салуда оны бөлшектемейміз, бұл жұмысты бүлдіреді, көркін бұзады;
- жұмысымызда ашық, қарама-қарсы түстерді қолданғанда, олар үйлесімді болуын қадағалау керек.
Қолөнердің әсем туындыларының еңбек туындыларына рухани тіл болатын эстетикалық тағылымы қанағаттандыруда, сұлуда әсем, тиімді, ұстанымды ұлттық киімдер, үй жабдықтары, гобелендер жатады. Қолөнер- мол өнер дейді халық. Қазіргі жас шеберлерінің өздерінің жұмыстарына жаңа түр, жаңа ұғым туып, олардың идеялық мазмұндарын қайта жаңғыртуда. Мұның қолөнер деп тұрмысында жиі қолданылатын өру, тігу, мүсіндеу, тоқу, құрастыру, бейнелеу сияқты творчествалық өнер жиынтығын айтады. Шын мәнінде қолөнер түрлерінен әр қайсысының талай ғасырлық тарихы бар.
Гобелен- өнерінің шығу тарихы әр елдің әр халықтың өзіне тән тарихы, рухани сән салтанаты, салт- дәстүрі бар, әлі де жалғасып келеді. Бүгінгі ұрпақтың көзқарасымен заман талабына сай өнердің тамыры тереңге жайылып биікке құлаш сермеп бара жатқаны көңіл қуантарлық жай. Қолдан жасалған бұйымдарының, тоқыған кілемдерінің суреттерінде философиялық мағынасы бар, мәні де тереңде жатыр. Суреттермен безендірілуі, ою өрнектерімен олардың ғажайып реңдер үлесі мен әрбір адамға үлкен ой тастамай қоймайды. Гобелен негізін көркем шығармашылық туынды болып табылады. Сондықтан гобелен өнерінің сәндік қолданбалы өнерде алатын орны ерекше.
Гобелен тоқу өнері сияқты кілем тоқу өнері ерте кезден көшпенділер тұрмысымен қатар дамыды. Әсемдік деңгейде көп тараған қолөнер шеберлерінің туындыларының бір бөлігін гобелендер құрайды. Қолданбалы өнердің ішінде тек гобеленде ғана сан- саналы тәсілдер қолдану керек. Көптеген көрмелер мен вернисаждарды аралап шықсаңыз, бұған көз жеткізу қиын емес. Көрмелерде қолөнер сан- түрлі кейде паш етілген. Бұл классикалық тәсілмен атқарылған тегіс,жалпақ гобелендер мен шпалелалар, сондай-ақ, қазіргі заманғы аралас тәсіл қолданылатын фактуралар дүниелер. Ауқымды, кең гобелендер ерекше топқа жатқызылады, оның ішіне, қолмен тоқылған киім кешектің авторлық үлгілеріде енеді.
Гобелен- тың, қызықты һәм болашағы бр көркемдік құбылыс. Бірнеше жылдың ішінде оның толыққанды тамыр жаюына салт- дәстүріміздің сақталғаны септігін тигізсе керек. Біздегі тоқыма өнері, кестелеп өрнек салу,киіз басу мен кілем тоқу- осының бәрі түптің түбінде жана қолданбалы өнердің қалыптасуына негіз болды.
Гобелен деген кілем немесе суретті кілем деген мағынаны береді.
Кілем тоқу өнері өте ертедегі ежелгі Египет, Грек скифтері дәуірінен бастау алған.
Орта ғасырда қабырғаларда тоқыма суреттері мен безендіру кең таралған. Суреттермен безендіру қазіргі біздің қолданып жүрген гобелен деген сөз 13 ғасырда қолданылған. Гобелен өнерінің шығу тарихы 15 ғасырдан басталады. Ең алдымен Франция, Италия және Германия елдерінде дамыды. Кейінен Балтық жағалауында Кавказ және Ресей кең өріс алады.
Тоқыма өнерінен бастау алады. 1620 жылы Париждегі Сен Марсель предместьесінде париждік отбасы гобеленовтардың сюжетті өрнекті компазициялы гобелен атауымен халыққа танымал болып, корольдік деңгейде өзінің ашылуы салтанатын өткізді және ерекше үрдіспен өріс ала бастады. 1716 жылы Петрдің шақырылуымен гобелен тоқушы француз шеберлері Санкт Петербуркге келіп россиялық гобелен тоқу өнерін қалыптастырады. Олардағы картиналар қолмен тоқылған атақты Ш. Лоберн, П.П.Резбенс, Ф.Раффали, Ф. Буше, К.Лионе сияқты суретшілердің туындылары еді. Біздің қазақ халқы да сәндікқолданбалы өнерге бай. Гобелен өнерінің қазақ қол өнеріне қадам басуы, қарқындап дамуы 1970 жылдан басталды. Осы жылдары біздің елімізде тақырыптың терең философиялық мазмұндағы көркем туындылардың алғашқы бастамасы қалыптасты. Ұлттық дәстүрлі тоқыма өнері аз уақыт ішінде жаңа сипатқа ие болып, гобелен өнерімен тоғысты. Қазақ гобелені әрқашанда дәстүрмен сабақтас қызмет етуге тиіс. Гобелен- кілем сәндік бұйым. Оны қазіргі кезде тәжірибелі суретшілер қолға алып, жаңа өрнекпен тоқиды. Қазақ халқы өзінің күн көріс тіршілігіне қажетті үй жай алуды, киім - кешек тігуді, азық түлік өндіруді өзінің тұрмыстық кәсіп етіп оларды күнбе күнді тіршілік барысында орынды пайдаланса, әсем бұйымдар жасап өмірді сән-салтанатты құра білді. Бұдан біз халық творчествасының қандай түрі болса да халық өнерімен сол халықтық қоғамдық тарихымен, күн-көрісімен, кәсібі мен тығыз байланысты екенін көрсетеміз.
Гобелен негізін көркем шығармашылық туынды болып табылады. Сондықтан гобелен өнерінің сәндік қолданбалы өнерде алатын орны ерекше.
Кілем тоқу тұрмыс қажетіне байланысты халық қол өнерінде ертеректен белгілі, ел арасында кеңінен тараған. Кілем тоқуға бастан аяқ 3-4 адам, құруға адам көбірек қатысады. Кілем күнделікті кеңінен таралған жүннен жасалған бұйымдардың ішінде басты орын алып, әлі күнге дейін маңызын жоғалтпай келеді. Тоқылатын кілемдер Түркіменстан, Өзбекстан, Қырғыстан, Қазақстан кілемдері көрнекілігі жағынан көзге түседі.
Ұлттық кілемдер сол Республика халықтарының қолөнерінің негізгі түрі Қазақстанда қалыптасқан салт бойынша тоқыма бұйымдар атам заманнан қолданып келген үй ішіне оңашалық пен жылулықты дарытқан. Осыдан кейін кілемдердің тоқылуы да, материалы да, өрнегі де әр түрлі болып келеді. Кілемдер мен кілем бұйымдарды ерте заманнан шығарып келе жатқан елдердің бірі түркімендер, сондықтан кілем өрнегінің республикада өте кең тараған. Гобелен кілемінде белгілі тақырып бойынша қайталанбас суреттер көрініс береді. Оның жай кілемдерден айырмашылығы суреттері мен түстерінде әсем тоқу ерекшелігі бар. Гобелен - қызық, әрі қиын өнер. Ол ұзақ ізденісті ыждағатты, қол өнерін қажет етеді.Қазақ халқының қолөнерінің аса қымбат, қайталанбаған сұлулығын, ғажайып көркем тоқымашылығы өнерден көреміз. Әлбетте, мұндайда, гобелен өнері станковизацияланып, асқақ- қолданбалы өнер туындысында халық шеберлері байлыққа- байлық қосып, молшыл жасау мен қатар, сол баршылықты байыпты етуге тұрмыстық жиһаз мүліктерімізді сәндеуге, безендіруге үлкен үлес қосты. Тоқымашылықтың жоғары деңгейін көрсететін гобелен тоқу өнерінің жас ұрпақтың рухани қалыптасуына да әсері зор. Гобелен өнерін оқытып, үйрету дегеніміз көнеден келе жатқан дәстүрлі тоқыма өнеріміздің әдіс тәсілдерін жетілдіріп, алға асыруда: Гобелен түкті, тықыр және кесте гобелен болып үшке бөлінеді. Жалпы гобелен дегеніміз- бір сөзбен айтқанда сурет салып тоқылған кілем. Гобелен тоқуға сюжеттік суреттер салу жолдары іздестірілді. Көркем композициялық туындылардың алғашқы үлгісі тақырыптың мазмұнына сәйкес болуы керек. Гобелен тоқу техникасы еш өзгерместен, толыға түсіп әлі күнге дейін сақталып келеді және ол жедел қарқынмен өркендеп, ұлғая түсуде. Гобелен кілемінің тоқылу мәнері терме алаша, түкті кілемге ұқсағанымен, жалпы ою- өрнек суреті сирек қолданылады. Көпшілігінде гүлдер, көбелектер, құстар, мултьфилімдер кейіпкерлер тақырыбындағы суреттер өте жиі кездеседі. Ал гобелен кілемінің тоқылуының өзіндік ерекшелігі бар. Оның жай кілемге қарағанда жіп түстері сан алуан болып, өрнек теруінде бір кілемнің өзінде түкті және түксіз өрнектер араласып келе береді. Қазақ гобелені де дәстүр сабақтастығына қызмет ете бермек.
1. Ақ - барлығымен үйлеседі. Әсіресе, қызыл, көк, қарамен өте жақсы үйлесім табады.
2.Сарғыш: көгілдір, қызыл қоңыр, қара, қызыл және ақ.
3.Сұр - негізгі түс. Кежір гүлмен жақсы үйлеседі.
4.Ақшыл қызыл - қызыл қоңыр , жасыл, сұр, ақшыл көк.
5.Фуксия ( күңгірт ал қызыл) -- сұр, қою сары, көк, қызыл қоңыр.
6.Қызыл -- сары, ақ, жасыл, қара мен көк.
7. Қызанақ түстес -- қызыл: көгілдір, жасыл, құм түстес, бозғылт, қызыл қоңыр.
8.Таңқурай түстес- қызыл: ақ, қара, дамаск раушанды.
9. Қызыл -- қоңыр: ақшыл-көгілдір, ақ сары, ақшыл қызыл, жасыл, сарғыш.
10.Ал қызыл: ақшыл сары, ақ сары-ақ, көк , жасыл, қан қызыл, қызыл.
11. Қою қоңыр қызыл: лимон түстес сары, көгілдір, жалбыз түсті жасыл, қан қызыл.
12.Сары-қызыл қоңыр: ал қызыл, қою қызыл, көк, жасыл , қан қызыл.
13.Қызғылт сары: көгілдір, көк, ақшыл көк, күлгін, ақ, қара.
14.Ашық қызғылт сары: сұр, қызыл қоңыр, зәйтүн түстес.
15.Қою қызыл сары - ақшыл сары, зәйтүн, қызыл қоңыр, шие түстес
16.Сары: көк, ақшыл көк, күлгін, көк, қара.
18.Ақшыл жасыл: фуксуя, сұр, қызыл қоңыр.
19. Жасылтқым: сұр, қызыл - қоңыр, сарғыш, қызыл қоңыр, көк, қан қызыл.
20.Алтын түстес: сұр, қызыл қоңыр, қызыл , қара.
21.Зәйтүн түстес: шие түстес қызыл, қызыл қоңыр.
22. Жасыл: қызғылт сары, сұр, сары, ақ сары, қара.
23. Салат түстес: қызыл қоңыр, сұр, қою көк, қызыл.
24. Ақық: фуксия, шие түсті қызыл, сары, қызыл қоңыр, ақ сары, қою күлгін.
25. Электрлі алтын түстес сары: қызыл қоңыр, сұр немесе күміс түстес.
26. Көгілдір: қызыл, сұр, қызыл қоңыр, қызғылт сары, сары, ақ, ақшыл қызыл.
27. Қою көк: көгілдір, сарғыш жасыл, қызыл қоңыр, сұр, ақшыл сары, қызғылт сары, жасыл, ақ, қызыл.
28. Қою күлгін: қызыл қоңыр , ақшыл сары, сұр, ақық, жалбыз түстес жасыл, ашық қызғылт сары.
29. Қара - әдемі, әмбебап түс: қызғылт сары жинағы, ақшыл түстермен өте жақсы үйлеседі.
Қолөнердің әсем туындыларының еңбек туындыларына рухани тіл болатын эстетикалық тағылымға қанағаттандыруда, сұлуда әсем, тиімді,ұстанымды ұлттық киімдер, үй жабдықтары, гобелендер жатады. Ұлттық дәстүрлі тоқыма өнері аз уақыт ішінде жаңа сипатқа ие болып, неше түрлі қолөнер мен тоғысты. Гобелен тоқылатын бұйымына, сапасына, бояуының түріне қарай әр алуан атауларға бөлінеді. Атап айтқанда: текемметтер, сырмақтар, киіз басу, гобелендер.
Гобелен негізінен көркем шығармашылық туынды. Гобелен өнерінің түрлері де аз емес. Гобелен түкті және тақыр кілем тоқу, әсіресе Сыр бойында, оңтүстік аудандарда кеңінен дамыған. Қазіргі кезеңдерде шетелдердің кілемдеріне еліктеп, соларға ұқсас кілем тоқылғандықтан, кілемнің түрлері өте көп. Негізінен қазіргі қолданыста көбінесе екі түрі өз талғамымен техникасы жанашалап тоқылып жүргендер аз емес. Түк салу- жоғарыда аталған кілемдердің бәрі түкті кілемге жатады. (әндіжан, бұхар, түркімен,парсы, араб.) Түркі кілемді тоқу асқан шеберлікті қажет етеді. Жүнді өрнек жібінен сәл жуандау етіп, бірақ бос иіру керек. Кілем түгіне арналған жіпті біз дайындап аламыз, желіге орап, қаттылап екі жағынан тартамыз.Бір қатарға кергенше түгел түп шалынып болған соң түкшелерді шанышқымен ұрғылап нырғылаймыз. Мықты болу үшін араларына желі жіп өткіземіз. Әдісі: екі жіпті арқау жіпке орап астынан аламыз. Түк салынып болған соң шанышқымен соғып нығырлаймыз, артынан кесіп тастаймыз. Түгінің ұзындығы 5-7 мм болу керек.
Теріп тоқу- желі бойынша түк салынбай арқау өткізу арқылы тоқылады. Түсті жіпті кілем өрнегінің ретіне қарай өткізілмей отырып тоқиды.
Түкті гобелен- кенеп матаны ағашқа керіп, жобаны кенеп матасына түсіріп, инені сабақтап, шыққан жіпті түйіншіктеп, жіпті шымшып ұстап қалу.
Тақыр кілем- жібі терме алашаға иіргендей ширатылған түксіз кілем. Тақыр кілем өрнегіне өз атынан- ақ көрініп тұрғандай түк салынбайды, Кілем түріне арналған жіп, желі жібіне ұқсас иіріліп, ширатылады. Бұл кілемді тоқу үшін көптеген кілем жабдықтары қажет. Олар: адарғы тарақ, тартпа, отырғыш, кесермен пышақ,қайшы, желі жіп, арқау, түкті жіп, арқау, түкті жіп, түкті жүндер т.б.
Алаша- әр түрлі жіптерден өрмек арқылы жолақтап немесе өрнектеп тоқитын тақыр кілем. Ол жай және терме алаша болып бөлінеді. Жай алаша- көп мәнерлі геометриялық өрнектер салынып тоқылатын алаша. Алаша- бүктеуге жайып салуға қолайлы мүлік. Әрине гобелен тоқылу техникасы өте көп-ақ. Гобелен өнерінің өзі сонау парсы елі Египет елінен тарағанда египеттік бағытта да тоқылатын әдіс түрі бар. Өзіміздің Қазақстан елімізде тықыр мен түкті гобелендеріміз қолданысқа ие.
Гобеленнің атасы Қ. Тыныбековтың өзі де көбіне көп тықыр техникасындағы гобелен түрін дамытқан. Өнерлі өрге жүзер дейді халық. Тоқыма өнерін тоқуды қолөнердің өзіндік қырсыры мол, қиын әрі озық түрлерінің бірі десекте, осы өнерді үйреніп жүрген әр адамның қанат бітіріп, сұлулық, әдемілік, әсемдікке жол табады. Біздегі тоқыма өнерінің түрлері кестелеп өрнек салу,киіз басу, кілем тоқу осының бәрі түптің-түбінде жаңа қолданбалы өнердің қалыптасуына негіз болды. Қазіргі уақытта гобелен өнерінің нағыз қызу қарқында даму десек қателеспиміз.
Жалпы гобелен дегеніміз бір сөзбен айтқанда, сурет салып тоқылған кілем. Гобелен тоқуда сюжеттік суреттер салу жолдары іздестіріледі. Көркем композицтялық туындының алғашқы үлгісі тақырыптық мазмұнға сәйкес болуы керек.
Мұнда гобелен тоқу негізінен кендір жіп, ас өсімдіктері және жүнен иірілген жіп пайдаланылады.Гобелен тоқуда қойылатын талаптар:
1. Композициялық құрылымды анықтау.
2. Жобалық шешімнің нақты шешімін табу.
3. Бояу үндестігін үйлестіру.
Прибалтика елдері гобелен тоқуда композициялық суретті толқын тәрізді бедерлесе, ал Кавказ гобелен тоқымашылары өз шығармаларында тарихи оқиғаларды, эпостарды бейнелеуге тырысты. Ресей суретшілері гобеленді тықыр кілем үлгісімен тоқып, оны сюжеттік суреттермен бедерлеген. Қазақ қолөнершілері айтқандай тоқу ісіне көбінесе жүннен иірілген жіптерді пайдаланған. Ондай жіптер көбіне ешкі, қой, түйе түбітінен иіріледі.
Тоқыманың тоқу барысы ұзақ жұріп отырады. Дәстүрлі толық жасырылу негіз және көрініп тұрған жоқ ең басты жүн, зығыр, мақта,капрон,арқан, провалка-жіп қызмет етеді. Негізгі жіптері арқылы өтетін мынау түрлі түсті ою өрнек әдеттегі жүн және жібек қолданылды жүн және зығыр жіп. Кілемде практикалық кез келген материал жүн, жібек,мақта, мата, синтетика араласқан жіптер, натуралды тері, қағаз жолақтары мүмкін. Ең алдымен рамаға кенеп жіппен гобеленнің негізін керіп аламыз. Жіп бір қалыпты керілуі керек. Содан кейін көлденеңінен бір жіпті астына, бір жіпті үстінен өткізу арқылы картонды орнатамыз. Гобеленнің тоқылуы полотно, алаша тәріздес айқас өткізулермен тоқылады.
Раманның көлемі тоқылатын гобелен өлшеміне байланысты болуы керек. Гобеленді негізінен көргенде жіптердің арасы 3мм аспауы керек және жіптердің арасынан саусағыңыз еркін өтуі керек. Гобеленге сурет салып гуашпен дайындап алыңыз. Жіптің арақашықтығы 3мм аспауы керек керілетін жіп матадан немесе зығырдан жіп болғаны дұрыс себебеі ол жіптер нағыз үзілмейді. Керілген жіп не қатты, не бос болғаны жөн. Жіпті станокқа үзіліссіз орау керек. Картонды өткізіп оның денгейі мен оны солға дейін түйіндейді. Бұл гобелен тарқатылып кетпеуі үшін қажет. Осы әдісті гобелен тоқылып біткенде қайталанады. 1-2 см деңгейде ақ кенеп жіппен тоқып шығады. Осыдан кейін қажетті сурет жіп керілген раманың артқы бойына қозғалмайтындай етіп бекітіледі. Гобелен тоқудың әр түрлі әдіс тәсілдері бар.
Суретті тоқып біткен соң жұмыстың басында тоқылған ақ жолақты қайта тоқимыз. Осыдан кейін кенеп жіппен қазық баушалап түйінделеді де станоктан гобеленді бір келкі етіп қиып аламыз. Гобелен бетін қосымша заттармен әсемдеуге де болады: бау, моншақ, түйме,құстың жүні,тағы да басқа салт дәстүрі бар, ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.