Әлемдік экономиканың жаһандық мәселелері

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 27 бет
Таңдаулыға:

ҚAЗAҚСТAН PЕСПУБЛИКAСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТPЛІГІ

Ш.ЕСЕНOВ AТЫНДAҒЫ КAСПИЙ МЕМЛЕКЕТТІК ТЕXНOЛOГИЯЛAP ЖӘНЕ ИНЖИНИPИНГ УНИВЕPСИТЕТІ

Бизнес және құқық фaкультеті
Есеп және аудит - 5В050800

КУPСТЫҚ ЖҰМЫС

Пәні: Макроэкономика
Тaқыpыбы: Халықаралық жаһандану жағдайындағы Қазақстанның экономикасы

Opындaғaн: Өмірбаева Ақмөлдір
Тексерген: аға оқытушы Утебалиева Д.Б.

АҚТАУ-2020
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .4
1. ЖАҺАНДАНУ: МӘНІ МЕН ШЫҒУ ТЕГІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... 9
1.1 Қазіргі ғылымдағы жаһандану терминінің анықтамалары ... ... 12
1.2. Жаһандану әлемдік экономика дамуының жоғарғы
сатысы ретінде ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 14
1.3. Әлемдік экономиканың жаһандық мәселелері ... ... ... ... ... ... . ...16
2. ҚАЗАҚСТАН ЖАҺАНДАНУ ДӘУІРІНДЕ ... ... ... ... ... ... ... ... .20
2.1.Жаһандану және қазақ ұлты ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 23
2.3. Қазақстан экономикасының жаһандану жағдайы ... ... ... ... ... ..26
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..27
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... .

КІРІСПЕ
Қазіргі уақытта нарықтық экономика негізінде әлемдік экономикалық жаһандану үрдісі кең етек жайып келе жатыр. Оған себеп, көптеген интеграциялық бірлестіктердің пайда болуы, ұлттық экономикалардың тікелей бір-біріне тәуелділігі, экспортқа және импортқа деген тәуелділіктің өсуі, нарықтық қарым-қатынастардың баға белгілеуі, трансұлттық компаниялардың беделінің өсуі, мемлекеттің экономикаға араласуының шектелуі, әлемдік қаржылық ұйымдардың беделінің өсуі сияқты белгілердің пайда болуы. Әлемдік жаһандану терминін ең алғаш рет 1983 жылы американ ғалымы Теодор Левит енгізген болатын. Ол Нарықтардың жаһандануы атты мақаласын гарвард бизнес ревю журналыңда жариялаған кезінде, ең алғаш рет осы мәселе жайлы жазып кеткен. Қазіргі уақытта жаһандану терминіне берілетін түсініктемелер өте көп. Жалпы, жаһандану - капиталдың, еңбек ресурстарының, тауарлардың бірігуі, сонымен қатар, компания, концерндердің және корпорациялардың іріленіп әлемде таралуын айтамыз. Қазіргі уақыттағы әлемдік экономикалық жаһандануға тән өзіндік сипаттары бар, олар мыналар: әлемдік сауда-экономикалық одақтар мен бірлестіктердің пайда болуы, халықаралық және жаһандық валютаның пайда болуы, қаржы нарықтарының қызмет етуі, трансұлттық компаниялардың іріленуі, банктік, саудалық және кез-келген қаржылық операциялардың жаһандық желілер арқылы қызмет жасауы. Жаһандану - дамудың басты бағыттарының бірі саяси, әлеуметтік, мәдени әсер ететін деңгейлі экономика әлемнің өркениетті бейнесі. Жаһандану процестері белгілі бір дәрежеде әлемнің барлық елдеріне әсер етеді. Жаһандану процесінде үлкен бағыттағы әлемдік экономиканың дамуы мен қозғалысы деструктивті процестер мен ыдырау әсерінен тұтастық бағыттаушы күштер. Ол-біздің көз алдымызда өте тез қарқынмен мен жүріп жатқан үрдіс. Бүкіл XX ғасырдың өн бойында адамзат алуан түрлі жаһандық мәселелермен тұспа-тұс келіп отырды. Ол үшін дүниежүзілік екі соғысты, фашизм мен ұлтшылдықтың пайда болуын, ядролық қару мен Жер бетінде тіршілік атаулының кұрып кету қаупін және т.б. еске алудың өзі жеткілікті болып табылады. Алайда, өкінішке орай, осы орын алған жағдайлардан сабақ алып, адамзатка төнетін барлық қауіп- қатердін алдын алдық деп тұжырым жасай алмаймыз. Қазіргі танда қуатты бес күш әлемдік қауымдастықты жаңа бір жағдайға алып бара жатыр. Алғашқысы -- бір өрістіліктің (однополярность) белгіленуі, екіншіcі -- әлемдік экономиканың жаһандануы, үшіншісі - ұлттар мен мемлекеттердің әлсіреуі, төртіншісі өркениеттік сәйкестілікті іздестіру, бесіншісі - әлемдік қауымдастықтың басым бөлігі болып табылатын кедейлердін бас көтеруі. Яғни, біздер мұнда әлемнің бес басты түрткісі күш-қуатттылық , байлық. хаос, ұқсастык пен әділеттілік туралы әңгіме қозғап отырмыз. Ресейдің танымал ғалымы А.Уткиннің пікірі бойынша, осы түрткілердің әсерінен әлемдік тәртіп кайта түзеледі, жаңа геосаяси, экономикалық, әлем бейнесі қалыптасатын болады. Әлемде жаңа тәртіптің орнауы нәтижесінде ұлттық ұдайы өндіруші тетіктерінің шоғырлануы мен олардың бір eгістікке жұмылдырылуы негізінде қазіргі әлемдік шаруашылық құрылыстың бүкіл сипаты түбірімен өзгеріске ұшырап, маңызды алғышарттар пайда болады. Негізінде, әлемдік өндірісті қайта ұйымдастыруға деген көлемді қозғалыстар шаруашылық өкілеттітерді қайта бөліске салуда, басымдықтарды қайта қарауға, әлемдік шаруашалық байланыстар мен өзара әрекеттестіктердің көріністерін өзгерт айтканди, жаһандану барысында әлемдік кеңістікті бір аймаққа біpіктіретін әлемдік байланыстардың жаңа түрі пайда болады. Жаһандану осындай әрекеттері аркылы халықаральқ кұкықтық және мәдени-ақпараттық өрісті, өзіндік бір аймақаралық акпараттық алмасу инфрақұрылымын құруды қарастырады. Жaһандану әлемдік қауымдастыққа жаңа қасиет береді, ал осы үдерістің пайымына бару біздер үшін әлем туралы ұғымның алмасу кезенінде тыс бағдар алуға мүмкіндік береді Қазакстандағы жаһандану турасында қазіргі кезде көп зерттеліп, айтылып та жатыр. Осы курстык жұмысымда, Қазакстандағы жаһандану үрдісіне тоқталмакпын.

1. Жаһандану: мәні және шығу тегі
1.1 Қазіргі ғылымдағы жаһандану терминінің анықтамалары
Жаһандану, немесе Глобализация (ағылш. Global -- әлемдік, дүниежүзілік, жалпы) -- жаңа жалпыәлемдік саяси, экономикалық, мәдени және ақпараттық тұтастық құрылуының үрдісі. Терминді ғылыми айналымға алғаш рет 1983 жылы енгізген америкалық экономист Теодор Левитт. Соңғы екі-үш онжылдықта біз әрқайсысы бүкіл әлемдік қоғамдастық үшін оның салдары тұрғысынан маңызды оқиға деп атауға болатын ерекше үйлесім мен қызықты, ауқымды құбылыстар мен процестердің куәсі болдық. Бірақ оларды бірлесе отырып, олар бізде бастан өткеретін уақытты осьтік, өмір сүрудің өркениеттік негіздерінің өзгеру уақыты, 20-ғасырдың көптеген жылдарына таныс әлемнен әлемдік тәртіптің сапалы жаңа инфрақұрылымына өту кезеңі деп атауға болатын осындай үлкен шиеленістің өрісін жасайды.
Әлемдік қоғамдастықтың геосаяси құрылымындағы болып жатқан терең өзгерістер және әлеуметтік-саяси жүйелердің қайта құрылуы бір тарихи кезеңнің аяқталуы және қазіргі әлемнің оның дамуының сапалы жаңа кезеңіне енуі туралы айтуға негіз береді.

Біріншіден, әлемнің индустриалды аймағында ақпараттық-телекоммуникациялық төңкеріс нәтижесінде постиндустриалды қоғам біртіндеп ақпараттық қоғамға айналды.
Екіншіден, әлеуметтік-саяси парадигманың өзгеруі осы революциямен сәйкес келеді және оған түрткі болады.
Үшіншіден, еуроцентрлік әлемнің орнына әлемдік қауымдастықтың бірлігі мен бөлінбейтіндігінің органикалық үйлесімі негізінде жаңа планетарлық өркениет пайда болады, сонымен қатар орталықтардың, халықтардың, мәдениеттердің әртараптандырылуы мен плюрализмі және т. салқын соғыс инфрақұрылымында. ХХ-ХХІ ғасырлар тоғысында, оның бөліктерінде бір-біріне тәуелді тұтас қоғамның қалыптасуы, тұрақты қауымдастық ретінде күрт жеделдеп, планетарлық пропорцияларды ала бастады. Ғылыми және қоғамдық-саяси әдебиеттерде бұл процесс жаһандану деп аталады. Бұл процесс объективті болып көрінеді, өйткені жаһандық экономика мен ақпараттандырудың дамуы біздің болмысымызды мобильді, тиімді және тіпті мөлдір етіп көрсетуге мүмкіндік береді. Орыс зерттеушісі О.А. Белков: Жаһандану - бұл берілген нәрсе. Оған қосу баламалы емес сипатқа ие. Былайша тұжырымдалатын ереже бар: тарих заттардың объективті бағытымен санасқандарды, қалғанын сүйрейтіндерді басқарады. Бірақ бұл жаһанданудың ешқандай баламасы жоқ дегенді білдірмейді .
Жаһандану дегеніміз - көп өлшемді процесс: ол өз орбитасында әртүрлі тәсілдер мен тәсілдермен жүреді. Қазіргі әлем өмірінің барлық салаларына экономиканың басым әсерін ескере отырып, жаһандану дәл экономикалық салаға баса назар аударады. XX-XXI ғасырлар тоғысында экономиканың жаһандануы өздігінен дамып келе жатқан үдеріске айналды және жеделдей отырып, барлық кедергілерден өтіп, өзіндік тізбектік реакцияға айналды.

Қазіргі уақытта экономикалық Жаһанданудың нақты сипаттары бар:
үлкен компаниялардың жетекші рөлі;
жаhандық қаржы, валюта және қор рыноктарының қызмет етуі;
жаhандық ақпараттық желілердің қызмет етуінің нәтижесінде көлік ағындары құрылымының өзгеруі;
жаhандық сауда-экономикалық бірлестіктер мен одақтардың құрылуы мен қызмет етуі;
барлық ұлттық және халықар. қаржылық, валюталық трансакциялардың жаhандық желіге аударылуы;
Жаһандану негізгі екі үрдістен тұрады -- планета халқының санының өсуі және әр түрлі этникалық топтардың өзара ассимиляциясы. Жаһандану - біздің заманымыздың үстем өркениет процесі. Сіз жаһанданудың анықтамалары, оның жаһандық интеграция мен модернизациямен байланысы, оның пайда болу уақыты мен жаһандық әлемдік процестерге және жаһанданудың басқа аспектілеріне белсенді әсер етудің басталуы туралы қанша қаласаңыз да, пікірталас жасай аласыз. Анықтамаларды нақтылауда, әсіресе жаһандану сияқты ауқымды және көп өлшемді құбылысты зерттеудің бастапқы кезеңінде ешқандай күмән жоқ. Бірақ сонымен бірге, жаһандану қазіргі әлемнің феномені екендігі айқын және ол басқа жаһандық процестердің көптеген қасиеттерін біріктірсе де, адамзат тарихындағы түбегейлі жаңа құбылыс, бұл бұрыннан бар интеграциялық жаһандық трендтердің қарапайым жалғасы емес. Жаһанданудың түбегейлі жаңалығы оның ауқымы мен әсер ету аймағында емес, бірақ олар бұрын-соңды болмаған - бірақ жаһанданудың айқын саналы бағытында. Бір қарағанда, бұл табиғи және адамдардың еркі мен ниетіне тәуелсіз, еркін ағатын процесс сияқты. Мұндай процестер кездейсоқ болып табылады, олар өздігінен туындайды және бұл тұрғыдан табиғи емес. Мұндай процестердің бастамашылары, тақырыбы бар.

ЖаҺандану баламалары
Жаһандану үрдісінің ішкі қайшылықтарын көрсететін әр-түрлі нұсқасы. Жаһандану процестеріне нақтылы балама жолдар ұсынбай-ақ олар жаһанданудың ішкі өзгермелілігін көрсетеді. Ол ең алдымен жаһандану жүзеге асырылатын үлгілерге қатысты - либералдық (кейде "неолибералдық" ұғымы қолданылады) немесе әлеуметтік бағытталған, яғни, "солшыл" (саяси мағынада) үлгі. Жаһандану баламалары, әсіресе, ақпараттық салада аса шиеленіскен: жаһандану жасаған ақпараттың бүкіл халыққа кеңінен ашықтығы (осыған орай, демократия кеңістігінің кеңеюі), әр-түрлі саяси күштер тарапынан ақпаратпен алдап- арбау қаупінің артуы және демократиялық институттардың кірпияздығын, оның ақпараттық қауіпсіздігін қамтамасыз ету шараларын ұйымдастыру нәтижесі. Жаһандану барысында жаңа билік ықпалы полюсін және мемлекеттік билік институттарын құрайтын трансұлттық корпорациялар қарама- қарсылығы қоғам өміріндегі өз орнын жаңаша анықтау қажеттігін туғызады. Жаһандану баламалары жаһандануды басқаруда мемлекет немесе трансұлттық корпорациялар үстемдік етуші күшті таңдауды білдіреді. Жаһандану баламаларының болуы ғаламданушы әлем жағдайында адам үшін оның жағымсыз салдарын азайтып, одан барынша пайда көруге, жаһандану процестеріне өздігінше ықпал етуге мүмкіндік береді.
Жаһандану процестерін кім, не үшін, қандай мақсатта, қандай жолмен бастайды, қолдайды, бағыттайды, тек болжауға болады. Әлбетте, жаһандану кейбір елдерге айтарлықтай пайда әкеледі және басқалары үшін апат болып табылады; жаһанданудың анонимділігінің артында біреу тұрғаны анық; Жаһандану тақырыбын кімге пайдасы бар, кім қызықтырады қағидаты негізінде қайта құру, оның мәнін оның көріну формалары арқылы ашу өте күрделі мәселе. Оның үстіне, бүгінде әлемдік тарих белгісіз: барлық елдердегі адамдардың барлығы дерлік оқиғалардың өтуіне әсер ету мүмкіндігіне ие емес. Жаһандану термині бастапқыда нарықтардың феноменалды бірігуіне қатысты болған. Кең мағынада, жаһандану дегеніміз ғаламдық тенденцияның ашықтық пен өзара тәуелділік әсерінен қоғамның барлық аспектілеріндегі өзгерісті білдіреді. Атап айтқанда, ол экономиканың интернационализациясы, дүниежүзілік қатынастардың біртұтас жүйесін дамыту, ұлт-мемлекеттердің функцияларын өзгерту және әлсірету, трансұлттық емес мемлекеттік құрылымдардың қызметін күшейту сияқты процестерде көрінеді. Жалпы түсінік бойынша, жаһандану - бұл қырғи қабақ соғыс аяқталғаннан кейін капиталдың кедергісіз қозғалысына, әлемнің ақпараттық ашықтығына, жылдам технологиялық жаңартуларға, тарифтік кедергілерді төмендетуге және тауарлар мен капиталдың қозғалысын ырықтандыруға негізделген экономиканы ұлттандыру нәтижесінде пайда болған бірыңғай жаһандық жүйе. және т.б..

1.2.Жаһандану әлемдік экономика дамуының жоғарғы сатысы ретінде
Экономикалық интеграция жаһандану процесіне толықтай сәйкес келеді, оның негізін құрайды, ал жаһандану өзі ұзақ уақыт жинақталған сандық өзгерістер кванттық секіріске әкелген кезде интернационализацияның одан әрі дамуының жоғары сатысы болып табылады. Әлем көптеген трансұлттық корпорациялар (ТҰК) үшін бірыңғай нарыққа айналуда, сонымен қатар көптеген өңірлер олардың қызметіне ашық. Ұлттық өндіріс пен қаржы құрылымдары бір-біріне тәуелді болатын жаһандық даму процестері жасалған және іске асырылған сыртқы транзакциялар санының көбеюі нәтижесінде жеделдейді. Әлемдік экономиканың барлық аймақтары мен салаларын қамтитын жаһандану ұлттық экономиканың дамуындағы сыртқы және ішкі факторлардың өзара байланысын түбегейлі өзгертеді. Елдердің көлеміне (үлкен, орта, кіші) және даму деңгейіне (дамыған, өсіп келе жатқан немесе өтпелі) қарамастан ешбір ұлттық экономика енді өндірістің, технологияның және капиталдың қажеттілік факторларына негізделген өзін-өзі қамтамасыз ете алмайды. Әлемдік экономикалық қызметке негізгі қатысушылардың басымдықтары мен мінез-құлық нормаларын есепке алмай экономикалық даму стратегиясын ұтымды тұжырымдай және жүзеге асыратын бірде-бір мемлекет бола алмайды. Әлемдік экономиканың жаһандануын әлемдік экономиканың тауарлар, қызметтер, капитал, жұмыс күші мен білімнің біртұтас нарығына біртіндеп өзгеруінде көрініс табатын әлемдік экономиканың әртүрлі салалары мен процестерінің өзара тәуелділігі мен өзара әсерінің артуы ретінде сипаттауға болады.
Жаһандану процесі әлемдік экономиканың әртүрлі салаларын қамтиды, атап айтқанда:
тауарлар, қызметтер, технологиялар, зияткерлік меншіктің сыртқы, халықаралық, әлемдік саудасы;
өндіріс факторларының халықаралық қозғалысы (еңбек, капитал, ақпарат);
халықаралық қаржылық несие және валюталық операциялар;
өндірістік, ғылыми, техникалық, технологиялық, инженерлік және ақпараттық ынтымақтастық.
Әлемдік экономиканың қазіргі жаһандануы келесі процестерде көрінеді:
:: тереңдету, бірінші кезекте, өндірісті интернационализациялау және бұрынғыдай айырбастау. Өндірістің интернационалдануы әлемнің көптеген елдерінің өндірушілері түпкілікті өнімді құруға әртүрлі нысандарда және әртүрлі сатыларда қатысатындығында көрінеді. Әлемдік саудада және корпоративті трансфертте аралық тауарлар мен жартылай фабрикаттардың үлесі артып келеді. Өндірісті интернационализациялаудың институционалды формасы - трансұлттық корпорациялар; елдер арасындағы капиталдың халықаралық ағындарының өсуінен, бірінші кезекте тікелей инвестициялар түрінде (және тікелей шетелдік инвестициялар көлемі сыртқы сауда мен өндіріске қарағанда тез өсіп отыратын), қор биржасының интернационализациясының тереңдеуі өндіріс құралдарын және ғылыми, техникалық, технологиялық білім алмасу арқылы, сондай-ақ экономикалық мамандандыру мен ынтымақтастық түрінде, экономикалық бірліктерді өндіріс пен тұтыну жүйелеріне интеграциялау арқылы өндірістік күштердің ғаламдануы; өндірістік кооперация, өндірістік ресурстарды халықаралық тасымалдау арқылы; халықаралық ынтымақтастықтың жүзеге асырылуын қамтамасыз ететін ғаламдық материалдық, ақпараттық, ұйымдастырушылық және экономикалық инфрақұрылымды қалыптастыру; халықаралық еңбек бөлінісін тереңдету, материалдық тауарлармен дәстүрлі халықаралық сауда сипатының сапалы өзгеруін арттыру негізінде биржаның интернационализациясын күшейту. Халықаралық ынтымақтастықтың барған сайын маңызды бағыты - материалдық өндіріс саласынан тез дамып келе жатқан қызмет көрсету секторы; халықаралық еңбек көші-қонын кеңейту. Салыстырмалы түрде кедей елдердегі адамдар дамыған елдерде білікті емес немесе білікті емес жұмыс күшін пайдаланады. Сонымен бірге, шетелдік жұмыс күшін еңбек нарығындағы белгілі бір тауашаларды толтыру үшін пайдаланады, біліктілігі төмен және жалақысы төмен жұмыс орындарымен байланысты елдер иммиграцияны белгілі бір шекте ұстауға тырысады. Сонымен қатар заманауи телекоммуникациялық технологиялар осы салада жаңа мүмкіндіктер ашады және иммиграциялық процестерді ауыртпалықсыз шектеуге мүмкіндік береді. Еуропадағы, Солтүстік Америкадағы немесе Жапондағы кез-келген компания, мысалы, компьютер жұмысын басқа елде орналасқан орындаушыға сеніп тапсыра алады және бірден өзінің кеңсесінде жұмысқа дайын болады;өндірістің және тұтынудың қоршаған ортаға әсерінің өсіп келе жатқан интернационализациясы, бұл біздің заманымыздың жаһандық мәселелерін шешуге бағытталған халықаралық ынтымақтастықтың қажеттілігін арттырады.
Көрінетін болашақта жаһандану мыналарды болжайды:
+ аймақтық интеграциялық процестердің күшеюі;
+ өзінің экономикалық қызметін әлі толық ырықтандырмаған мемлекеттердің экономикалық жүйелерінің ашықтығы;
+ барлық қатысушыларға кез-келген нарыққа кедергісіз қол жеткізу;
+ сауда және қаржылық операциялардың нормалары мен ережелерін әмбебаптандыру;
+ реттеу мен нарықты бақылауды біріздендіру;
+ капиталды аударуға, инвестициялық үдеріске және ғаламдық төлемдер мен есеп айырысу жүйесіне талаптарды стандарттау.
Жаһандану және интеграция көп деңгейлі құбылыстарға әсер етеді:
+ аймақтық, ұлттық экономика (макро деңгей);
+ тауарлық, қаржылық және валюталық нарықтар, еңбек нарықтары (мезоскал);
+ жеке компаниялар (микро деңгей).
Макроэкономикалық деңгейде жаһандану мемлекеттер мен интеграциялық бірлестіктердің сауданы ырықтандыру, сауда және инвестициялық кедергілерді алып тастау, еркін сауда аймақтарын құру және т.б. салдарынан олардың шекарасынан тыс жерлерде экономикалық қызметке деген ұмтылысында көрінеді. Сонымен қатар, жаһандану және интеграциялық процестерге мақсатты бағытталған мемлекетаралық келісілген шаралар кіреді. әлемнің ірі аймақтарында әлемдік экономикалық, нарықтық, экономикалық, құқықтық, ақпараттық, саяси кеңістікті қалыптастыру. Микроэкономикалық деңгейде жаһандану ішкі нарықтан тыс компаниялардың кеңеюінен көрінеді. Ірі трансұлттық корпорациялардың көпшілігі жаһандық масштабта жұмыс істеуге мәжбүр: кез-келген жоғары тұтыну саласы олардың нарығына айналады, олар шекарасы мен ұлтына қарамастан, барлық жерде тұтынушылық сұранысты қанағаттандыра алады. Компаниялар клиенттердің, технологиялардың, шығындардың, жабдықтардың, стратегиялық альянстардың және бәсекелестердің ғаламдық санаттарында ойлайды. Өнімдерді жобалаудың, өндірудің және сатудың әртүрлі байланыстары мен кезеңдері халықаралық масштабта біріктіретін әр түрлі елдерде орналасқан. Көпұлтты фирмалардың құрылуы мен дамуы көптеген кедергілерді еңсеруге мүмкіндік береді (трансферлік берілімдерді пайдалану, бағалар, өсіп-өну үшін қолайлы жағдайлар, нарықтық жағдайды жақсарту және т.б.). Трансұлттық корпорациялар үшін (әсіресе көпұлтты және жаһандық) сыртқы экономикалық қызмет көп жағдайда ішкі операциялардан гөрі маңызды екенін ескере отырып, олар жаһандану процестерінің басты субъектісі болып табылады.

1.3. Әлемдік экономиканың жаһандық мәселелері
Адамзат өркениеті дамыған сайын жаңа жаһандық проблемалар туындауы мүмкін (пайда болады). Сонымен, ғаламдық категорияға мұхит ресурстарын игеру және пайдалану, сондай-ақ ғарышты дамыту және пайдалану проблемалары кіре бастады. 70-80 жылдары, әсіресе 90-шы жылдары болған өзгерістер. ХХ ғасыр., Жаһандық проблемалардағы басымдықтар туралы айтуға мүмкіндік беріңіз. Егер 60-70 жж. басты проблема дүниежүзілік ядролық соғыстың алдын алу болды, қазір кейбір сарапшылар экологиялық проблеманы бірінші орынға қояды, басқалары демографиялық проблема, ал басқалары кедейлік пен артта қалу проблемаларын шешуде. Жаһандық мәселелерге басымдық беру мәселесі тек ғылыми ғана емес, сонымен бірге үлкен практикалық маңызды. Әр түрлі зерттеу орталықтарында жүргізілген есептеулер бойынша адамзаттың жаһандық мәселелерді шешуге кететін шығыны кем дегенде 1 триллион доллар болуы керек, яғни. сатып алу қабілеттілігі паритеті бойынша есептелген әлемдік ЖІӨ-нің шамамен 2,5%. Жаһанданудың ауқымы бұл процесті жаһандық мемлекетаралық басқару қажет.
Халықаралық экономикалық қатынастарды реттеу құралдарына ұлтаралық позициялардан олардың дамуын үйлестіретін халықаралық ұйымдар, екіжақты және көпжақты келісімдер, халықаралық экономикалық құқық нормалары жатады. Соңғысы:
# халықаралық экономикалық қатынастар жүйесінің жұмыс істеуі мен дамуының құқықтық шарттары, оны әділдік пен тепе-теңдікке қол жеткізу мүддесінде реттеу;
# халықаралық жауапкершілік институты шеңберінде экономикалық сипаттағы мәжбүрлеу шараларын қолдану;
# халықаралық экономикалық қатынастарды жүзеге асырудың өркениетті принциптерін қалыптастыру. Оларға мыналар жатады: шаруашылық операцияларды жүзеге асыруда ең қолайлы жағдай; мәмілелер жасасу еркіндігі; субъектілердің (ұлттық және шетелдік) теңдігі, кемсітушіліктің болмауы; өзара пайда (пайда мен залалды әділ бөлу); күш қолданбау немесе күш қолдану қаупі, экономикалық дауларды бейбіт жолмен шешу: егемендікті қамтамасыз ету, бір-бірінің ісіне араласпау;
Алайда, жаһандану сөзсіз құбылыс болып табылады және оған қарсы наразылық білдірушілердің көпшілігі (жетекші қаржыгерлер мен саясаткерлерді қоса алғанда) мұны аз немесе аз дәрежеде түсінеді, сондықтан олар жаһандық экономиканың адами келбетін бере отырып, оның басқа, гуманистік қозғалысын жақтайды, көбірек назар аударады әлеуметтік және экологиялық проблемалар, ҒТО қызметін бақылау және т.б.

Осылайша, жаһандану - күрделі геоэкономикалық, геосаяси және гео-гуманитарлық құбылыс, бұл процеске қатысушы елдердің өмірінің барлық салаларына (теріс те, оң да) қатты әсер етеді.

2. ҚАЗАҚСТАН ЖАҺАНДАНУ ДӘУІРІНДЕ
Осы замандағы әлем жаһандану кезеңін адамзаттың біртұтас ақпарат және коммуникациялар кеңістігінде жан-жақты бірігу, бүкіл планетаның біртұтас экономикалық рыногқа айналуы дәуірін бастан кешуде.
Жаһандық қоғам әлдеқайда ашық бола түсуде: капиталдың, қаржылардың, адамдардың, ақпараттың еркін қозғалысы осы заманғы шекараларсыз әлем тұжырымдамасының негізіне айналды.
Жаһандануға қандай факторлар көмектесуде?
Бірінші кезекте, бұл тараулардың елдер мен экономика секторлары арасындағы қозғалысы. Сауда- саттықты өрістету экономиканың дамуы мен өсуі үшін стратегиялық тұрғыда қажет. Жаһандану жолындағы екінші қадам капиталдардың еркін қозғалысы. Мысалы соңғы 20-жылдарда дамушы елдерге тікелей шетелдік иневестициялардың ағыны жүздеген есе өсті. Үшіншіден, адамдардың кедергісіз қозғалысы. Бүгінде әлемде елеулі көші-қон өзгерістері жүріп жатыр, Батыс елдерінде, әсіресе Еуропалық Одаққа, АҚШ-қа, Канадаға мигранттар ағыны күшейді. Төртіншіден, жаһандану факторларының бірі халықаралық валюта рыногтарындағы валюталық операциялардың серпінді дамуы болып табылады. Әлемдік валюта жүйесі үш ревоюцияны: реттеудің алынып тасталуын, интернационалдануды және инновацияны бір мезгілде бастан кешті. Бесіншіден, ақпараттың, интеллектуалдық өнім мен идеялардың еркін қозғалысы жаһандану факторларының бірі және салдары болып табылады. Интернеттің, электрондық поштаның, халықаралық телефон қызметтерінің, ұяля телефон мен электрондық конференциялардың қарай дүние әлдеқайда өзара байланысты бола түсті.
Өзіміздің алдымызға стратегиялық міндет-таяудағы 10 жылда елімізді әлемнің бәсекеге барынша қабілетті 50 елінің қатарына шығару міндетін қоя отырып, біз ғылым мен технологияларды дамытудың, білім беруді дамытудың жаһандық үрдістерін жіті назарда ұстауға тиіспіз.
Бұл үрдістер қандай екен?
Әлемдік деңгейдегі өте маңызды технологиялар шоғырына ақпараттық-коммуникациялық технологиялар, қасиеттері алдын-ала белгіленген жаңа материалдардың алынуы, биотехнологиялар, энергия үнемдеу, энергияның баламалы көздерін жасау жатқызылады.
Білім беру саласындағы жаһандану да бірқатар үрдістерімен сипатталады. Білім ақпараттық қоғамда құнның негізгі көзіне айналып барады. Білім беру ұғымының өзі өзгеруде және кеңеюде. Білім беру барған сайын көп ретте мектепте және тіпті жоғары оқу орнында оқумен бірдей түсінілуден қалады. Жеке тұлғаны функционалдық әзірлеу тұжырымдамасының жеке тұлғаны дамыту тұжырымдамасына көшу жүріп жатыр. Ақыр соңында білім берудің халықаралық интеграциясы дамуда. Білім беру ұлттық басымдық категориясынан әлемдік басымдық категориясына өтуде.
Технологиялық тұрғыда дамыған елдерде ғылыми талдамалар жүйесінде маманды оқытумен ғана емес, сонымен бірге техникалық, жаратылыстану және гуманитарлық ғылымдар саласында іргелі және қолданбалы зерттеулер жүргізумен айналысатын ғылыми кешендер болып табылатын университеттер ерекше рөл атқарады. Қазақстанға индустриямен тығыз байланысты, қуатты білім беру, зерттеу және ғылыми-өндірістік кешендер болып табылатын элиталық университеттер қажет. Осы тәжірибені ескере отырып, Астанада халықаралық деңгейдегі жаңа университет құру туралы шешім қабылданды. Уақыт өте келе Алматыда да жаңа унивесритет құру жоспары бар. Елдің осындай деңгейге көтерілуге қабілетті қазіргі бар аса университеттердің әлеуетін зерттеу керек. Біздің университеттердің құрылымында химия, физика, химиялық технология, экономика саласындағы жоғарғы білікті мамандар болуы тиіс. Мамандардың осындай байланысы Массачусетс, Калифорния және Токио институттарының әлемдегі үздік институттарға айналуына мүмкіндік берді.
Барлық жоғары оқу орындарында математикалық бағыттағы қолданбалы кафедраларда дәріс беру деңгейін сапалық тұрғыда өзгерту керек. Мәліметтерді талдаудың математикалық әдістерін бәрі де - инженерлер, экономистер, заңгерлер, құрылысшылар, мемлекет қайраткерлері меңгеруі тиіс. Әлемдік практика көрсеткеніндей, кадрлардың математикалық әзірлігінің жоғары деңгейі барлық салаларда сапалық секірісті қамтамасыз етеді.
Білімді, салауатты адамдар бұл ХХІ ғасырда адамзат дамуының негізгіқозғаушы күші. Реформалардың алдыңғы шебінде жастар болуы тиіс, нақ осы жастардың күш-жігерімен бастамашылдығы, олардың болашаққа ұмтылысын көп ретте біздің бастамалар табыстылығының кепіліне айналды.

2.1. ЖАҺАНДАНУ ЖӘНЕ ҚАЗАҚ ҰЛТЫ
Қазіргі қоғам күннен-күнге жедел даму үстінде. Өзі ғана дамып қоймай, сонымен қатар жаңа ұғым-түсініктерді де дамытуда. Дәл қазіргі уақытта жаһандану деген түсініктің маңыздылығы арта түсуде. Себебі, қай мемлекет болмасын, өзінің ұстанған даму үрдісінде жаһандану тұрғысына соқпай өтпейді. Жаһандану әлемнің тұтастығын, өзара байланысын, өзара тәуелділігін, өзара икемділігін қоғамдық санаға сіңіріп, қоғамның барлық саласына ықпал жасайтын күрделі, екіжақты құбылыс екені баршаға аян. Дәл қазіргі уақытта көлік, коммуникациялық және ақпараттық технологиялар негізінде кеңістік барынша кеңейтіліп, уақыт жеделдетілді. Аяқ жетпейтіндей алыс көрінетін жерлер жақындап, күдікпен қарайтын жатқа бой үйренді. Уақыт өлшемі де өзгерді, бұрын күндер, айлар, жылдарды талап ететін іс-әрекет енді көзді ашып-жұмғанша жүзеге ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.