Мәртөк ауданы экологиялық жағдайының мәселелері



МАЗМҰНЫ
Кіріспе
Негізгі бөлім 1 Қалалық жас натуралистер стансасының тарихы
2 Экологиялық таза өнім
2.1 Картоп егу технологиясы
2.2 Қызанақ егу технологиясы Қорытынды
Адам денсаулығы үшін қауіпті нәрсе тамақ өнімдерінде болатын ауыр металдар (РШШ рауалды шекті шама деңгейінен жоғары) кез келген тамақ өнімдерінен ауыр металдарды байқауға болады, бірақ әрбір тағамда металдық ластану дәрежесі (құрылымы) әр түрлі болып келеді.
1. Банинков А.Г., Рустамов А.К., Вакулин А.А. Охрана природы. М., 1985г.
2. Голубев Г.Н. Геоэкология. Учебник для студентов высших учебных заведении. М.: Изд. ГЕОС, 1999г.
3. Малинова Е.В., Рябчиков А.М. Использование природных ресурсов и охрана природы. М.: 1986г.
4. Родзевич Н.Н., Пащканг К.В. Охрана и преобразование природы. М.: 1979г.
5. Чигаркин А.В. Геоэкология Казахстана. Алматы, 1995г.
6. Никитин Д.П., Новиков Ю.В. Окружающая среда и человек. М.: Высшая школа, 1982г.
7. Реймерс Н.Ф. Природопользование. Словарь-справочник. М.: Мысль, 1990г.
8. Сагимбаев С.А. Экология и Экономика. Алматы, Карты-Каражат, 1997г.
9. Чигаркин А.В. Памятники природы Казахстана. Алматы, 1980г.
10. Бродский А.К. Жалпы экологияның қысқаша курсы: оқу құралы, Алматы. Ғылым, 1997ж., Қаз ауд Көшкімбаев Қ.С.
11. Мамбетқазиев Е., Сыбанбеков Қ. Табиғатты қорғау: оқу құралы, Алматы. Қайнар 1990ж.
12. Жамалбеков Е.У., Бүлдебаев Р.М. Жалпы топырақтану және топырақ географиясы мен экологиясы. Алматы: Қазақ Университеті 2000ж.
13. Воронков Н.А. «Экология негіздері», Москва: 1999ж.
14. Коробкин В.И. «Экология» Ростов-на Дону, 2001ж.
15. Валова В.Д. «Экология негіздері», Москва: 2001ж.
16. Новиков Ю.В. «Экология және қоршаған орта», Москва: 2000ж.
17. Тонкопий М.С. «Экология және табиғатты тиімді пайдалану», Алматы: 2003ж.
18. Оспанова А.Н. «Экология», Алматы: 2002ж.
19. Фурсов В.И. «Қоршаған ортаның экологиялық проблемасы», Алматы: 1991ж.
20. Горелов А.А. «Экология», Москва: 1998ж.
21. Байдельдинов Д.Л. Юридическая ответственность за экологические правонарушения. – Алматы 1993.
22. Байдельдинов Д.Л. Экологическое законодательство Республики Казахстана. – Алматы Жеті Жарғы, 1995.
23. Байдельдинов Д.Л. Экологическое право РК. Алматы – 2003.
24. Байдельдинов Д.Л. Правовой механизм государственного управления в области экологии. – Алматы, 1998.
25. Бринчук М.М. Экологическое право России. – М., 1998.
26. Бекишева С.Д. Экологическое право РК. Оқу құралы. -Қарағанды,2001.
27. Стамқұлов Ә.С. Қазақстан Республикасының Экология құқығы – Оқу құралы. Тараз, 2003 1.2 бөлім
28. Стамқұлов Ә.С. Қазақстан Республикасының жер құқығы. Алматы 2005.
29. Абдраимов Б.Ж., Жарылқасын Е. Экологиялық зиян. Алматы, 2001.

Қазақстан Республикасындағы қоршаған орта жағдайы туралы жыл сайынғы Ұлттық баяндамада, сонымен қатар Қазақстан Республикасы Қоршаған ортаны қорғау министрлігінің сайтында жарияланатын айлық экологиялық бюллетеньде жиі жарық көреді.
Ұлттық баяндаманың зерттеу объектісі – шаруашылық қызметтерін жүзеге асыруда табиғи ресурстарды пайдалану кезіндегі Қазақстан Республикасының экологиялық ортасы.
Ұлттық баяндама мақсаты – шаруашылық қызметтерге табиғи ресурстарды пайдаланудағы қоршаған ортаға әсері мен кері әсерін төмендету шараларын орындауды бағалау және талдау.
Зерттеу үрдісінде министрліктерден, ведомстволардан, мемлекеттік және басқа да мекемелерден қабылданған, Қазақстан Республикасының қоршаған орта жағдайы туралы деректерді жинау, өңдеу, жүйелеу және талдау істері атқарылады.
Зерттеу нәтижесінде Қазақстан Республикасының табиғи ресурстарын пайдалану деңгейіне шаруашылық қызметінің әсерін сипаттайтын

Ф. 4-51
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі
С.Бәйішев Атындағы Ақтөбе Университеті

Имангазиева Т.Н.

Мәртөк ауданы экологиялық жағдайының мәселелері

ОҚУ - ТӘЖІРИБЕ ЕСЕБІ

5В060800 – Экология мамандығы

Орындаған Т.Н.Имангазиева

Практика жетекшісі
а.ш.ғ.к., профессор
С.Ж.Тлеуов

Ақтөбе 2011
МАЗМҰНЫ

Кіріспе
Негізгі бөлім
1 Қалалық жас натуралистер стансасының тарихы
2 Экологиялық таза өнім
2.1 Картоп егу технологиясы
2.2 Қызанақ егу технологиясы
Қорытынды

КІРІСПЕ
Адам денсаулығы үшін қауіпті нәрсе тамақ өнімдерінде болатын ауыр
металдар (РШШ рауалды шекті шама деңгейінен жоғары) кез келген тамақ
өнімдерінен ауыр металдарды байқауға болады, бірақ әрбір тағамда металдық
ластану дәрежесі (құрылымы) әр түрлі болып келеді.

Қолданылған әдебиеттер

1. Банинков А.Г., Рустамов А.К., Вакулин А.А. Охрана природы. М., 1985г.
2. Голубев Г.Н. Геоэкология. Учебник для студентов высших учебных
заведении. М.: Изд. ГЕОС, 1999г.
3. Малинова Е.В., Рябчиков А.М. Использование природных ресурсов и охрана
природы. М.: 1986г.
4. Родзевич Н.Н., Пащканг К.В. Охрана и преобразование природы. М.: 1979г.
5. Чигаркин А.В. Геоэкология Казахстана. Алматы, 1995г.
6. Никитин Д.П., Новиков Ю.В. Окружающая среда и человек. М.: Высшая
школа, 1982г.
7. Реймерс Н.Ф. Природопользование. Словарь-справочник. М.: Мысль, 1990г.
8. Сагимбаев С.А. Экология и Экономика. Алматы, Карты-Каражат, 1997г.
9. Чигаркин А.В. Памятники природы Казахстана. Алматы, 1980г.
10. Бродский А.К. Жалпы экологияның қысқаша курсы: оқу құралы, Алматы.
Ғылым, 1997ж., Қаз ауд Көшкімбаев Қ.С.
11. Мамбетқазиев Е., Сыбанбеков Қ. Табиғатты қорғау: оқу құралы, Алматы.
Қайнар 1990ж.
12. Жамалбеков Е.У., Бүлдебаев Р.М. Жалпы топырақтану және топырақ
географиясы мен экологиясы. Алматы: Қазақ Университеті 2000ж.
13. Воронков Н.А. Экология негіздері, Москва: 1999ж.
14. Коробкин В.И. Экология Ростов-на Дону, 2001ж.
15. Валова В.Д. Экология негіздері, Москва: 2001ж.
16. Новиков Ю.В. Экология және қоршаған орта, Москва: 2000ж.
17. Тонкопий М.С. Экология және табиғатты тиімді пайдалану, Алматы:
2003ж.
18. Оспанова А.Н. Экология, Алматы: 2002ж.
19. Фурсов В.И. Қоршаған ортаның экологиялық проблемасы, Алматы: 1991ж.
20. Горелов А.А. Экология, Москва: 1998ж.
21. Байдельдинов Д.Л. Юридическая ответственность за экологические
правонарушения. – Алматы 1993.
22. Байдельдинов Д.Л. Экологическое законодательство Республики Казахстана.
– Алматы Жеті Жарғы, 1995.
23. Байдельдинов Д.Л. Экологическое право РК. Алматы – 2003.
24. Байдельдинов Д.Л. Правовой механизм государственного управления в
области экологии. – Алматы, 1998.
25. Бринчук М.М. Экологическое право России. – М., 1998.
26. Бекишева С.Д. Экологическое право РК. Оқу құралы. -Қарағанды,2001.
27. Стамқұлов Ә.С. Қазақстан Республикасының Экология құқығы – Оқу құралы.
Тараз, 2003 1.2 бөлім
28. Стамқұлов Ә.С. Қазақстан Республикасының жер құқығы. Алматы 2005.
29. Абдраимов Б.Ж., Жарылқасын Е. Экологиялық зиян. Алматы, 2001.

Қазақстан Республикасындағы қоршаған орта жағдайы туралы жыл сайынғы
Ұлттық баяндамада, сонымен қатар Қазақстан Республикасы Қоршаған ортаны
қорғау министрлігінің сайтында жарияланатын айлық экологиялық бюллетеньде
жиі жарық көреді.
Ұлттық баяндаманың зерттеу объектісі – шаруашылық қызметтерін жүзеге
асыруда табиғи ресурстарды пайдалану кезіндегі Қазақстан Республикасының
экологиялық ортасы.
Ұлттық баяндама мақсаты – шаруашылық қызметтерге табиғи ресурстарды
пайдаланудағы қоршаған ортаға әсері мен кері әсерін төмендету шараларын
орындауды бағалау және талдау.
Зерттеу үрдісінде министрліктерден, ведомстволардан, мемлекеттік және
басқа да мекемелерден қабылданған, Қазақстан Республикасының қоршаған орта
жағдайы туралы деректерді жинау, өңдеу, жүйелеу және талдау істері
атқарылады.
Зерттеу нәтижесінде Қазақстан Республикасының табиғи ресурстарын
пайдалану деңгейіне шаруашылық қызметінің әсерін сипаттайтын көрсеткіштер
анықталады. Жұмыстың мұндай нәтижелері төмендегідей сипаттық жағдайларды
анықтайды:
- қоршаған орта жағдайы (әуе және су бассейндері, жер ресурстары,
өсімдік және жануарлар әлемі, ерекше қорғалатын табиғи территориялар,
экологиялық апат аймақтары және т.б);
- табиғи ресурстарды пайдалану сатылары;
- Қазақстан экономикасының түрлі салаларындағы өндірістің жағдайы және
техникалық жағдайы;
- тасталған қоқыстар мен зияны жойылған ластайтын заттар көлемі;
- басты экономикалық салалар шаруашылық қызметтердің қоршаған ортаға
әсері;
- облыстардағы экономикалық ахуал;
- өндірістік және улы қалдықтардың жинақталған көлемі;
- қоршаған ортаның ластануының адам денсаулығына әсері;
- Қазақстан Республикасының территориясы бойынша радиациялық ахуал;
- Қазақстан климатының және озон қабатының өзгеруі;
- қоршаған ортаға кері әсер ету мөлшерін және олардың нәтижелілігі
деңгейіне жасалатын шаралар;
- экологиялық мониторинг жағдайы;
- қоғамдық табиғатты қорғау қозғалысы мен деңгейімен өзара байланыс;
- қоғамдастықтың экологиялық шешімдер қабылдау үрдісіне қатысуы.
Баяндамадағы жалпыланған мәліметтер мемлекеттік табиғатты қорғау
саясаты, тұтас аймақтар мен өндірістегі жекелеген салаларды дамыту
бағдарламасын жасау мен іске асыру кезінде, сонымен қатар экологиялық
шешімдер қабылдау үрдісіндегі Қазақстанның экологиялық жағдайы туралы
қоғамды ақпараттандыруда ақпарат базасы ретінде пайдаланылуы мүмкін.
Экологияның күрт нашарлап кетуі адамдардың табиғатқа антропогендек
әсерін болып отыр. Атмосферадағы көмірқышқыл газдардың концентрациясының
артуына байланысты климат өзгеріп, температураның жоғарлауына әкеліп
соғады.
Энергия көзі ретінде көмір, мұнай, табиғи газды пайдалану нәтижесінде
және машиналардың көбейіп индустриялық революциясының өркендеуіне
байланысты бұл процесс тезірек жүреді.
Жер планетасындағы атмосфераның температурасы артатын болса, планетаның
көптеген бөліктерінде құрғақшылық болады, басқа жерлерде жаңбыр көп жауып,
жерді топан су қаптайды. Полюстегі мәңгі мұздар еріп аралдар мен
жағалауларды, мұхиттар мен теңіз сулары басып кетеді. Ауыл шаруашылығының
өнімі нашарлап, халықтар мекенін тастап, күн көрістің қамымен басқа
жерлерге көшеді.
Табиғатты қорғау мәселесі бүкіл дүниежүзілік проблемаға айналуда.
Экологиялық проблема дегенде ең алдымен Арал, Балқаш, Каспий, Семей
қасіреттері еске түседі.
Арал теңізі - Қазақстанның інжу-маржаны. Арал теңізі ірі экологиялық
апатқа ұшырыағанға дейінгі көлемі - 1066 км2, тереңдігі - 30-60 м,
тұздылығы - 10-12% болған. Қойнауы кәсіптік бағалы балықтарға бай, жағасы
қоға мен қамысты теңіз еді. Сол кездерде жылына 50-150 мың балық ауланса,
теңіз жағасынан едәуір мөлшерде бұлғын терісі игерілген.
1966 жылдардан бастап Арал өңірін игеру қолға алынды. Осы аймақтағы
игерілетін жер көлемі бұрынғыдан Өзбекстан мен Тәжікстан 1,5,
Түрікменстанда 2,4, Қазақстанда 1,7 есеге өсті. Ал Амудария мен Сырдария
бойындағы халықтың саны 1960-1987 жылдар аралығында 2,2 есеге артты. Халық
санының өсуіне орай суға деген қажеттілік те артты. Осыған орай 1970-1980
жылдар аралығында аралға құйылатын су мөлшері азайды. Оның негізгі
себептері - антропогендік факторлар еді. Екі өзен бойындағы суды мол қажет
ететін күріш пен мақта өсіру ісі қарқында дамыды (Шардара).
Оның үстіне ауылшаруашылығының басқа да салалары барынша дамыды. Өзен
бойлары игеріліп, суды ысырапсыз пайдалану жүзеге асты. Мәселен, Аралға
1960-1965 жылдар арасында 44 мың м3, ал 1990 жылдары екі есеге қысқарды.
Нәтижесінде, Арал теңізінің деңгейі 23 м-ге дейін төмендеп, оның су айдыны
30-200 км-ге дейін қусырылды. Судың тұздылығы 40 %-ға дейін артты. Оның
үстіне екі өзен бойындағы шаруашылықтарда тыңайтқыштар мен химиялық
препараттарды қолдану бұрын-соңды болмаған көрсеткішке жетті.
Тыңайтқыштарды қолдану 10-15 есеге өсен. Осындай антропогендік факторлар
Арал өңірін экологиялық апатқа ұшыратты. Құрғап қалған теңіз түбінен жыл
сайын айналаға зияндылығы өте жоғары 2 млн. тонна тұзды шаңдар көтеріліп,
желмен тарай бастады. Сонымен, Арал апатына себеп болған факторларға:
- жергілікті жердің тарихи-табиғи ерекшеліктерін ескермеу;
- ауылшаруашылығын дұрыс жоспарламау, судың қорын есепке алмау;
- суды өте көп қажает ететін күріш, мақта дақылдарын барныша көбейтіп
жіберу;
- жерді игерудің агротехникалық шараларын сақтамау және суды үнемді
пайдалнбау;
- табиғат ресурстарын пайдаланудағы жіберілген қателіктер мен оны
меңгерудің ғылыми тұрғыдан негізделмеуі болып табылады.
Осы аталған факторлар Арал теңізі экожүйесіндегі тіршілік атаулының
экологиялық дағдарысқа әкелді. Бұл жағдайлар адам баласының қолдан істеген
қателігі ретінде дүниежүзіне белгілі болды.
Арал өңірінде туындап отырған қазіргі экологиялық апаттар нышаны жыл
өткен сайын теңіз суын таратуда. Оның фаунасы мен флорасы жойылып бітуге
жақын. Топырақтың тұздануы өте жылдам жүруде. Арал теңізінде балық өсіру
шаруашылығы тоқталып, соңғы 1-2 жылда ғана қайта қолға алынды. Ондағы
тұрғындардың әлеуметтік жағдайы төмендеп кетті. Теңіз түбінен көтерілген
улы тұздардың мөлшері жылына 13-20 млн. тонна деп есептеледі. Тіптен, тұзды
шаңдар әсері сонау Орта Азия республикалары аумағына жетіп,
ауылшаруашылығына зардабын тигізуде. Арал өңіріндегі климаттың өзгеріуі шөл
белдеменің табиғи ландшафтарын бірте-бірте күрделі әрі қайтымсыз
атропогендік экожүйелерге қарай ығыстыруда.
Арал өңіріндегі антропогендік факторлар ондағы тұрғындардың салт-
дәстүрлеріне, экономикалық-әлеуметтік жағдайына тікелей әсер етуде.
Жұмыссыз қалған балықшылар әлеуметтік жағынан қорғаусыз қалып, басқа
аймақтарға еріксіз қоныс аударуда.
Қазіргі Арал өңірінде адамдардың денсаулығы күрт төмендеп кетті. Бұл
өңірде соңғы мәліметтер бойынша туберкулез, бүйрекке тас байлану, сары су,
өкпе-тыныс жолдарының қабынуы, жұқпалы ауралар республиканың басқа өңірімен
салыстырғанда жоғары көрсеткішті беріп отыр.
Арал теңізінің болашағы дүниежүзі халықтарының толғандыруда. Оның
біржола жойылып кетуі Орта Азия мен Қазақстанды ғана емес көптеген Шығыс
елдерінің тыныс-тіршілігіне өзгерістер әкелмек. Ал ауытқушылықтар
антропогендік экожүйелердің тұрақсыздығын тудырады. Арал мәселесі соңғы 10
шақты жылда географ және эколог ғалымдар арасында жиі-жиі пікір таластар
туғызады. Арал мәселесі туралы халықаралық конференциялар ұйымдастырылды.
Өркениетті елдер қаржылай көмек көрсетуде. Олар негізінен Орта Азия
республикалар, Ресей, АҚШ, Жапония, т.б. мемлекеттер.
Арал теңізін құтқару жөнінде бірнеше ғылыми болжамдар мен жобалар бар.
Олар:
1. Сібір өзендерін Қазақстанға бұру.
2. Амудария мен Сырдария өзендерінің суын реттеу арқылы суды молайту.
3. Арал теңізін жартылай сақтап қалу.
4. Каспий теңізінің суын жасанды канал арқылы әкелу.
5. Жер асты суларын пайдалану.
6. Арал теңізінің өздігінен табиғи реттелуін немесе толысуын күту.
Әрине, бұл жобалар болашақтың ісі болғанымен, уақыт талабы оны
күттірмейді. Бәріде қаражатқа тірелуі мүмкін. Ал оның іске асуы адамзат
қауымының білімі мен біліктілігіне ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Орман кәсіпорнының орман өсімдіктері жағдайының және аумағының қысқаша мінездемесі
АҚТӨБЕ ОБЛЫСЫНЫҢ ТУРИЗМ ДАМУЫНЫҢ АЛҒЫШАРТТАРЫ
Ақтөбе облысындағы туризімнің қазіргі жағыдайы және болашағы
Туристік кәсіпорын қызметінің келешегін түрлі стратегияларды қолданып, арттыру жолындағы жоспарлауды теориялық және тәжірибелік тұрғыда зерттеу және нақты тұжырымдар мен ұсыныстар жасау
Ақтөбе облысының демографиялық дамуының қазіргі жағдайы
Қазақстанда жастар саясатын іске асыру саласына тартылған жастардың үлесі
Мемлекеттін аграрлык саясаты жане онын аймактык кұраушысы
АҚТӨБЕ ОБЛЫСЫНЫҢ ГЕОЭКОЛОГИЯЛЫҚ МӘСЕЛЕЛЕРІН ШЕШУ ЖОЛДАРЫ
Ақтөбе орман шаруашылығы КММ
Аймақтық экономикалық құралдар
Пәндер