Экономика саласын басқару

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 13 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

Е. А Букетов атындағы Қарағанды Мемлекеттік Университеті

Конституциялық құқық кафедрасы

КУРСТЫҚ ЖҰМЫС

Экономика саласын басқару

Мазмұны

Кіріспе

I тарау. Өнеркәсіпті басқару

1. 1 ҚР-ның өнеркәсіп және сауда министрлігі

1. 2 ҚР-ның Индустрия министрлігі

1. 3. ҚР-ның энергетика және минералды ресурстары

II тарау. Ауыл шаруашылығын басқару

2. 1 ҚР-ның ауыл шаруашылығы министрлігі

III тарау. Қаржы және несиені басқару

3. 1 ҚР-ның Қаржы министрлігі

Қорытынды

Қолданылған әдебиеттер тізімі

Кіріспе

Кеңес үкіметі 1991 жылы экономиканы басқаруды мемлекеттік экономиканың және әлеуметтік даму жоспары негізінде жүзеге асырылды. Мұндай нарықсыз халық шаруашылығының әкімшілік - ұйымдық жүйе 70 ж. ж. мемлекеттердің дамуына кедергі келтірді, яғни ұлттық кірістің өсуі тоқтатылды. Сондықтан 1965 жылы экономиканы басқару механизмін өзгертуге қадам жасалды. Бірақ бұл реформа бірнеше себептермен жүзеге аспады. Мемлекеттің және ұйымның экономикалық мүддесіне сәйкес келмеді.

Нарықтық экономика деп шаруашылықтың несиелік дамуы. Бұл үшін сәйкес бізге және сот билігінің органдары қажет. Олар шаруашылық қатынастардағы нарықтық заңдылықты қамтамасыз етеді. Нарық - әрқашан машықталған еңбек, қатаң өндірістік және қызметтік тәртіп жоғары арнайы жауаптылық, бәсекелестік пен тәуекелдің майданы өндірушілер өз өнімін қымбатқа сатуға тырысады, ал тұтынушылар - оны арзанға сатып алуға асығады. Мемлекеттің қызметі - осы бәсекелестікті жұмсарту, бәсекелестікті дамыған мемлекеттерде ұстау, әлеуметтік қысымға жол бермеу. Мысалы, өзінің ішкі нарығын реттемейтін бірде бір мемлекет жоқ. Тіпті реттеу дәрежесі кейбір мемлекеттерде өте жоғары. Сондықтан да біздің мемлекетке өте қатаң түрде нарықты қадағалап, дамыту қажет.

I тарау. Өнеркәсіпті басқару.

1. 1 ҚР-ның өнеркәсіп және сауда министрлігі.

Өнеркәсіп - өндіру және өндеуші әрқашан басшы және мемлекеттің экономикалық мүддесін оның - жайтын болған. Яғни өндіріс кешені әр түрлі өнімге қоғамдық және қажеттіліктерді қамтамасыз етеді. Нарықтың қатынастарға ауысу шартында өнеркәсіптің өндірісші басқаруды ұйымдастыруда ерекше мәні бар мәселе туындайды ДЖ өнеркәсіптік салада байқаулы ұйымдық - құқықтық өзгерістер бар ошандық өндіріс өзіндің жан жақтылығымен мемлекеттің әлеуметтік - экономикалық дамуындағы кепілі болуы қажет. Осындай бағытқа заңдық және басқа нормативтік құқықтық құжаттар арналған. Бұл нормативтік құқықтық актілер өнеркәсіп саласын реттеп, басқарып отырады.

ҚР-ның атқару билігі өндіріс объектісін қызметін реттеуді көптеген сұрақтарды шешеді. Өнеркәсіпті басқаруда Үкіметтің құрамына кіретін министрліктер мен комитеттер:

1. ҚР-ның Индустрия және сауда министрлігі.

2. Министрліктің Шағын бизнесті қолдау жөніндегі комитеті.

3. Министрліктің Инвестициялар жөніндегі комитеті.

4. Министрліктің құрылыс істері жөніндегі комитеті.

5. Министрліктің қорғаныс өнеркәсібі комитеті.

6. Министрліктің стандарттау, метрология және сертификаттау жөніндегі комитеті.

7. ҚР-ның энергетика және минералдық ресурстар министрлігі.

ҚР-ның Өнеркәсіп және сауда министрлігіне мынадай негізгі міндеттерді орындайды:

ҚР-ның өнеркәсіп және сауда салалары қызметінің жергілікті атқару органдарымен өзара іс-қимылын мемлекеттік басқару мен үйлестіреді;

-өнеркәсіп, сыртқы және ішкі сауда салаларының басым даму айқындамалары мен бағдарламаларын әзірлейді;

-республиканың экономикасын тұрақтандыру және көтеру мақсатында өнеркәсіп пен саудада түбегейлі экономикалық рформалардың жүзеге асуына белсенді ықпал жасайды;

-өндірістік әлеуметтік тиімді пайдаланылуын қамтамасыз ету, өнеркәсіп пен саудада нарықтық қатынастар мен құрылымдық қайта құрыларды одан әрі дамыту негізінде халық тұтыну тауарлары мен өндірістік-техникалық бағыттағы өнімдерді шығаруды ұлғайтады;

-әлемдік нарықта сұранысқа ие бәсекелестік қабілеті бар тауарлар өндірісін ұлғайту жөніндегі шараларды әзірлеу мен жүзеге асыруға қатысады;

-өнеркәсіп пен саудада ғылыми-техникалық, инвестициялық және әлеуметтік саясатты қалыптастырады және жүргізеді;

-ҚР-ның шет елдермен сауда экономикалық ынтымақтастығын ұйымдастыру, шет елдермен сауда-экономикалық байланыстарды жүзеге асыруда министрліктер мен ведомствалар дың, жергілікті әкімдердің, кәсіпорындар мен ұйымдардың жұмыстарын үйлестіру, шаруашылық жүргізуші субъектілердің сыртқы нарықта ҚР-ның мүдделерін сақтауға бақылау жасайды;

-республиканың сыртқы экономикалық байланыстарына қатысушылардың шетел әріптестерімен сауда-экономикалық, валюта-қаржы, ғылыми-техникалық және басқа да қатынастарын реттейді;

- шетелдегі ҚР-сы сауда сауда өкілеттіктерінің қызметіне белгіленген тәртіппен басшылық жасайды;

ҚР-ның Индустрия министрлігі

ҚР-ның Индустрия және сацуда министрлігі басшылықты, сондай-ақ заңнамамен көзделген шекте өнеркәсіпті, сауданы, құрылысты, тұрғын үй-коммуналдық салан, стандарттауды, метреологияны және серттификаттауды басқару, шағын бизнесті және инвестицияларды мемлекеттік қолдау, мемлекеттік қорғаныстық тапсырысты қалыптастыру, орналастыру және орындау елдің инновациялық дамуы саласында мемлекеттік саясат әзірлеуді және оны іске асыруды салааралық үйлестіруді, сондай-ақ оның жүзеге асырылуын бақылауды жүзеге асыратын орталық атқарушы орган болып табылады.

Министрліктің негізгі міндеттері функциялары және құқықтары:

1) индустрия саласында, соның ішінде өнеркәсіптің тау-кен металлургия, химия, өңдеу салаларында, саудада, сәулетте және құрылыста, тұрғын үй-коммуналдық салада, стандарттауда, метрологияда және серттификаттауда, инвестициялық және инновациялық қызметте мемлекеттік саясат әзірлеу және оны іске асыруға қатысады;

2) шағын бизнесті, инвестициялар және инновациялық қызмет субъектілерін мемлекеттік қолдайды;

3) ресурстық және технологиялық базаны қайта құру негізінде өз құзіреті шегінде өнеркәсіп, құрылыс және тұрғын үй-коммуналдық салаларды дамыту және реформалау бағдарламаларын әзірлейді;

4) сауда қызметін мемлекеттік реттеу саласында басымдықтар әзірлейді;

5) өз құзіреті шегінде Қазақстанның Дүниежүзілік сауда ұйымына кіру және Еуразия Экономикалық Қоғамдастығына жәнеөзге де халықаралық сауда ұйымдары мен одақтарға мүшелік мәселелері жөнінде саясат әзірлейді;

6) тауарлар импорты кезіңде ішкі рынокты қорғау жөнінде шаралар кешенін жүргізеді;

7) адамның өмір сүруінің және тыныс-тіршілігінің толлыққанды ортасын қалыптастыру, әлеуметтік өндірістік, көліктік инженерлік және коммуникациялық инфрақұрылымын дамыту бағдарламаларын әзірлеуге қатысады;

8) өнеркәсіп саласында ҚР-ның ғылыми-техникалық және технологиялық дамуының негізгі бағыттарын әзірлеуге қатысу және іске асырылуын қамтамасыз етеді;

9) тарифтік және тарифтік емес реттеу әдістерімен сыртқы сауда қызметін реттеуге қатысады;

10) отандық өндірушілерді қорғау жөніндегі демпингке қарсы бақылауды және шаралар кешенін жүргізеді;

11) мемлекеттік активтерді тиімді басқару саясатын жүргізуге қатысады;

12) экспорттық бақылау саласында мемлекеттік органдардың қызметін үйлестіреді;

13) мемлекеттік органдардың шағын бизнесті қолдау саласындағы іс қимылын үйлестіреді;

14) кәсіпкердің құқықтарын қорғауға бағытталған заңнаманың сақталуын бақылауды жүзеге асырады;

15) өнеркәсіп жобалау және құрылыс өнімін қоса алғанда, өнім сапасын мемлекеттік бақылауды жүзеге асырады;

16) ғылыми-техникалық салада кәсіпкерлікті, инновациялық қызметті дамыту, ғылыми-техникалық өнім рыногын қалыптастыру үшін қажетті жағдайлар жасайды;

17) ҚР-да экономикасы инвестициялық саясаттың даму стратегиясын, сондай-ақ инвестициялық ахуалды жақсарту жөніндегі шараларды әзірлейді және іске асырады;

18) мүдделі мемлекеттік органдармен бірлесіп, ықтимал инвесторларды тарту және инвестициялық және инновациялық жобаларды іске асыру жөнінде ұйымдарға жәрдемдеседі;

. ҚР-ның энергетика және минералды ресурстары.

ҚР-сы Энергетика және минералдық ресурстар министрлігі

Қазақстан Республикасы Энергетика және минералдық ресурстар министрлігі атом, минералдық ресурстар, мұнай-химия және атом өнеркәсібін қоса алғанда, энергетика салаларында мемлекеттік саясаты қалыптастыруды, басқару процесін үйлестіруді жүзег асыратын Қазақстан Республикасының орталық атқарушы органы болып табылады.

Министрліктің негізгі міндеті өз құзіреті саласында ҚР экономикасының тұрақты дамуын қамтамасыз ету болып табылады.

Министрлік өз қызметін Қазақстан Республикасының Конституциясына, үкіметінің келісімдеріне, өзге де нормативтік құқықтық келісімдерге, сондай-ақ ережелерге сәйкес жүзеге асырылады.

Министрліктің функциялары мен құқықтары

1. Министрлік заңнамен берілген тәртіппен мыналарды жүзеге асырады:

- Атом, минералдық ресурстар, мұнай-газ, мұнай-химия және атом өнеркәсібін қоса алғанда, энергетика салаларындағы, энергия үнемдеу, энергия көздерінің жаңартылатын және дәстүрлі емес көздерін пайдалану саласындағы мелекеттік саясатты қалыптастырады.

- Өз құзіреті саласында мелекеттік және өзге де бағдарламаларды әзірлейді.

- Өз құзіреті саласында өнеркәсіп саясатын іске асыру жөніндегі іс қимылдардың салалық және салааларлық жоспарларын әзірлейді.

- Елдің отын-энергетика кешенін дамыту бағдарламаларын әзірлейді.

- Отын-энергетика кешенін дамытуды қамтамасыз етеді.

- ҚР энергетикалық қауіпсіздігі мен тәуелсіздігін қамтамасыз етеді.

- ҚР радиациялық қауіпсіздігін қамтамасыз етеді.

- Минералдық-шикізат базасын ұдайы өндіруді және минералдық ресурстарды ұтымды пайдалануды қамтамасыз етеді.

- Мұнай-химия өндірістерін кешенді дамытуды қамтамасыз етеді.

2. Мемлекеттік саясаттан іске асыруды қамтамасыз ететін функциялар:

- Энергетикалық сараптама жүргізудің әдістемесін, тәртібі мен мерзімдерін белгілейді.

- Энергия кәсіпорындарының инвестициялық бағдарламаларын бекітеді.

- Жер қойнауын пайдалану саласындағы өнімді бөлу туралы келісімдерде, мемлекеттің мүдделерін білдіреді.

- ҚР үкіметіне атом энергиясын пайдалану объектілері қауіпсіздігін жай-күйі туралы есеп береді.

- Жер қойнауын пайдалану мәселері бойынша шетелдік және отандық инвестициялар ағындарының қозғалысына талдау жүргізеді, олардың тартудың және ынталандырудың әлемдік тәжірибесін зерделейді және қорытады.

- Өз қызметі саласында заңнаманы қолдану практикасын талдайды және қорытады, нормативтік құқықтық кесімдерді, сондай-ақ өз құзіреті шегінде нормативтік техникалық құжаттарды әзірлейді және бекітеді.

2. 1. ҚР ауылшарушылығы министрлігі

ҚР ауылшарушылығы министрлігі ауылшарушылығы, орман, балық және аңшылық шарушылығы республиканың ерекше қорғалатын табиғи аумақтар, су реурстарының, өсімдік және жануарлар дүниесін ресурстарын басқару аясында, ауылдық аумақтар, ауылшарушылығы машиналарын жасау, ветеринария, фитосанитария, асыл тұқымды мал шаруашылығы, милиорация, ирригация мен дренаж, тамақ өнімдері өндірі бөлігіндегі сусындарды, темекі бұйымдарын, былғары, талшықты мақтаны және жүнді қайта өңдеуді, астық рыногын қоса алғанда, өңдеу өнеркәсібі саласында басшылықты сондай-ақ, заңнамада көзделген шектерде мемлекеттік саясатытты әзірлеу мен іске асыруды, салааралық үйлестіруді, оған қатысушылардың қызметін үйлестірумен реттеуді, астықтың мемлекеттік ресурстарын басқаруды сондай-ақ, оның жүзеге асырылуын бақылауды жүзеге асыратын ҚР орталық атқарушы органы болып табылады.

Министрліктің негізгі міндеттері, функциялары мен құқықтары.

Министрліктің негізгі міндеттері мыналар болып табылады:

- Ауыл шаруашылығы, орман шаруашылығы, аңшылық балық шаруашылығы өндірісінде, суды пайдалануда, астық өндірісі, тұқым шаруашылығы, ветеренария, асыл тұқымды мал шаруашылығы, тамақ өнімдерін өндіру бөлігіндегі сусындарды, темекі бұйымдарын, былғары, талшықты мақтаны және жүнді қайта өңдеуді қоса алғанда, өндеуші өнеркәсіп саласында, өз құзіретінің шегінде ерекше қорғалатын табиғи аумақтар мен ауылдық аумақтар істері жөніндегі ауыл шаруашылығы ғылымы саласында мемлекеттік саясатты әзірлейді.

- рыноктарды, өнім өндіру, дайындау, сақтау, қайта өңдеу және сату кәсіпорындарында, тасымалдау кезінде мемлекеттік қадағалауды жүзеге асырады.

-ҚР аумағын басқа мемлекеттерден шыққан жұқпалы және экзотикалық аурулардың әкелінуі ментаралуынан, карантиндік объектілерден қорғауды және республика аумағын шет елдерден немесе карантиндік аймақтан карантиндік объектілердің әкелуінен немесе өз бетімен еніп кетуінен қорғауды ұйымдастырады.

- Құзіреті шегінде ветеренария саласындағы жеке және заңды тұлғалар қызметін жүзеге асыру кезіңде қоршаған ортаның ластануын алдын алу және жоқ жөніндегі іс шараларлы ұйымдастырады.

- ауылдық аумақтарды, ауыл, орман, балық және аңшылық шаруашылығын, ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды дамытудың, сондай-ақ су ресурстарын ұтымды пайдалану мен қорғаудың мемлекеттік және өзге де бағдарламаларын әзірлеуге, әрі іске асыруға қатысады.

- агроөнеркәсіп кешенін меркетинг қызметін дамытуға және ақпараттық қамтамасыз ету жүйесін қалыптастыруға жәрдем көрсетеді.

- ауылшаруашылығы өндірісі, ауылшаруашылығы машиналарын жасаумен тамақ өнімдерін өндіру бөлігіндегі сусындарды темекі бұйымдарын былғары, талшықты мақта және жүнді қайта өңдеуді қоса алғанда, өңдеуші өнеркәсіп саласында тікелей жұмыс істейтін шаруашылық жүргізуші субьектілердің өндірістік қызметіне, оларды реформалауға және заңнамаға сәйкес оларды қаржылай сауықтыруға әдістемелік басшылық жасайды.

- орман ресурстарын, жануарлар мен өсімдіктер дүниесі ресурстарын, ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды қорғау, өсімін молайту, пайдалану саласында мемлекеттік бақылауды жүзеге асырады.

- карантиндік обьектілерді ашу, жойылуына жол бермеу және жою, олар кездеспейтін республика аймақтарына олардың еніп кетіуінің алдын алады.

- пестицдитердің адамдар денсаулығына зиянды әсерінің, ауылшаруашылығы өнімдерінің фитосанитарлық іс-шараларды өткізу кезінде қоршаған ортаның алдын алады.

- селекция және асыл тұқымды өнім өсімін молайту саласында жаңа технологияларды, құрал-саймандардың, жабдықтардың, материалдар мен биотехнологиялық әдістердің қолданылуын мемлекттік қадағалауды жүзеге асырады.

- жер қатынасын дамыту, әр түрлі ауылшаруашылығы ұйымдарының тиімді жұмыс істеу үшін, құқықтық және әлеуметтік-экономикалық шарттарды жетілдіреді.

III тарау. Қаржы және несиені басқару

3. 1 ҚР-ның Қаржы министрлігі

ҚР Қаржы министрлігі басшшылықты, заңнамада көзделген шекте оның құзіретіне жатқызылған қызмет саласында салааралық үйлестіруді жүзеге асыратын ҚР орталық атқарушы органы болып табылады.

Министрліктердің негізгі міндеттері:

Мемлекеттік бюджеттің атқарылуы, кедендік, салықтық бақылау, ішкі қаржылық бақылау және мемлекеттік сатып алу, темекі өнімдерінің, этил спирті мен алкаголь өнімдерінің, мұнай өнімдерінің, жекелеген түрлерінің өндірісі мен оның айналымын мемлекеттік реттеу, банкроттық, борышкерді таратудың соттан тыс рәсімі, дәрменсіз борышкерлерге қатысты оңалту рәсімдері, мемлекеттік меншікті басқару, бухгалтерлік есеп, қаржылық есептілік және аудит саласындағы мемлекеттік саясатты қалыптастыруды іске асырады.

Мемлекеттік бюджеттің атқарылуы, бюджеттік есепке алу, кедендік, салықтық бақылау, ішкі қаржылық бақылау және мемлекеттік сатып алу, темекі өнімдерінің, этил спирті мен алкаголь өнімдерінің, мұнай өнімдерінің, мұнай өнімдерінің жекелеген түрлерінің өндірісі мен оның айналымын мемлекеттік реттеу, банкроттық борышкерді таратудың соттан тыс рәсімі, мемлекеттік меншікті басқару, дәрменсіз борышкерлерге қатысты оңалту рәсімдері, бухгалтерлік есеп, қаржылық есептілік және аудит саласындағы салааралық үйлестірумен әдістемелік басшылық жасау болып табылады.

Министрліктердің мынандай ведомстволары бар: