Экономика ғылымы ұланғайыр

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 26 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі
Академик Ө.А. Жолдасбеков атындағы институт

Экономикалық пәндер кафедрасы

Курстық жұмыс тақырыбы:
Экономикалық теория: қалыптасу, пікірлері мен қайшылықтары

Орындаушы:
... ... ... ...

Қабылдаған:
аға оқытушы ... ... ... ..

Талдықорған – 2005ж.

Мазмұны:

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3
І Экономикалық теорияның жалпы
негіздері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ..4
1.1 Экономикалық теорияның қалыптасу
негіздері ... ... ... ... ... ... .. ... ... .10
1.2 Экономикалық теорияның пікірлері мен
қайшылықтары ... ... ... ... ...13
1.3 Экономикалық теорияның теорияның пәні мен
әдісі ... ... ... ... ... ... ..16

II Қазақстандағы нарық кезеңіне өту
жолын ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... 21
2.1 Қазақстанның нарықтық экономикаға өту
ерекшелігі ... ... ... ... ... ... . .23
2.2 Дамыған елдердің нарықтық экономикаға өту жолдарын талдау ... ... 25
2.3 Нарық және әлеуметтік-экономикалық
даму ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..26

Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... ... 28
Қолданған әдебиеттер
тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... 29

Кіріспе

Экономикалық теория негіздері туралы XIX-ғасырдын 90-шы жылдарының
соңына таман судья Холмс Өткен кезендердің сот істерімен заңдары
жөніндегі маманның құқықты жете білуі үшін бүгінгі күннің адамы болуы
жеткілікті, ал болашақтын адамы болуы үшін ол статистикакға жетік әрі
экономиканы терең түсінуі керек екенің аңғартқан болатын. Холмстын досы
болған Луис Брайндес шамамен алғанда жиырма жылдай кейінірек дәл осы
Холмс секілді жоғарғы сотта судья болып істей жүріп, адвокаттар
ассоциациясының бір топ мүшелерінің алдында заң практикасын оқыту
мақсатында оған фактыға сүйенетін және маңызды мәселелерді ашатын
экономика, қоғамтану және саясатты оқытуды еңдіру керектігін айтқан
болатын. Осы ойын бекіте түсу үшін Брайндес бір оқымыстытның еңбегінен:
Едва кто бы то ни был, сможет отрицатһ, что юрист, не изучавший
экономики и социологии, с большой вероятностью может стать подлинным
врагом общества деген үзінді келтірген.

I. Экономикалық теорияның жалпы негіздері

Кез келген адам, кез келген қоғам не істегісі келсе, соны істей беруге
болмайтындай кедергілерге кездеседі. Әрқашанда адамдардың көңіл қалаулары
мен сол көңіл қалауларын қанағаттандыруға қажетті ресурстар арасында
айтарлықтай айырымдар болады.
Алайда адамдардың тұтынушыларында шек жоқ, ал осы тұтынушылықты
қанағаттандыруға қажетті ресурстар (жер, еңбек, капитал, кәсіпкерлік
қабілет) шектеулі.
Осылардың бәрін ескере отырып, экономикалық теорияны біз қоғамдық ғылым деп
қарастыра аламыз. Өйткені бұл ғылым шектеулі жағдайында тұтынушылықты
қанағаттандыру үшін қоғамның қалауын сипаттап әрі талдап береді.
Экономика ғылымы өзінің даму барысында тарихи ұзақ жолдан
өтті.Экономикалық білімнің элеиенттері, оның әр түрлі формалар мен
шаруашылық қызметтерінің тәсілдері туралы біздің дәуірімізге дейінгі IX-X
ғ.ғ. Көне Қытайда, Индияда, Римде, Грецияда жекелеген оқымыстылар
(Ксенофонт, Аристотель, Конфуций және басқалар) эпизодтық пікірлерін
баяндап өткен. Экономика термині сонау ежелгі Грецияда пайда болған.
Ғылым атауның авторы ежелгі грек философы Ксенофонт. Термин гректің екі
сөзінен тұрады: ойкос - үй, шаруашылық, комос - заң. Яғни шаруашылықты
(үйлерді) жүргізудің заңдары, шаруашылықты пайдалана бөлудің, ұлғайтудың
тәсілдері.
Экономика ғылымы ұланғайыр. Ол қоғамның экономикалық өмірін зерттеуді
алдына мақсат етіп қойған әртүрлі мектеп, бағыт, ағымдар арқылы
қалыптасқан. Және сол мектеп, бағыт, ағымдардың әрқайсысы экономикалық
теорияның пәні мен оның зерттеу мақсаттары туралы өз анықтамаларын беріп
келген.
Экономика ғылымы пәнінің даму процессі өте қыин жолдардан өткен. Француз
дворянины Э.Монкретьен бұл ғылымға – саяси экономика деп жаңа атау берген.
Ол өз ғылымының пәні етіп абсолютті монархтар басқарып отырған мемлекет
шаруашылығын зерттеуді алған.
1615 жылы Монкретьеннің Саяси экономия трактаты деген еңбегі жарық көрді,
мүлде мемлекеттік шаруашылықты жүргізу күштері мазмұндалған.
Саяси экономия ғылым ретінде XVI-XVII ғасырлар арасында пайда болды. Бұл
кезеңде шаруашылықтын және құрылымы - өзіне тән буржуазия табы бар
капитализм қалыптаса бастаған еді.
Бұл кезеңнің алғашқы экономиканың білімі меркантилизм болды. Экономикалық
теорияныңдамуында оның пәні әр түрлі анықталды. Меркантилистер бұл пәннің
қызметі сыртқы саудамен және мемлекеттік ақша қорын молайтумен байланысты
деп санады. Классикалық саяси экономия мұны байлық туралы ғылым деп
қараған.
Марксистердің қортындысы бойынша саяси экономия адамзат қоғамының
түрлі даму сатысындағы өндірілісті, тіршілік игілігін бөлу, айырбастаумен
туынды басқару заңдарын зерттейді.
Меркантилистер мен неоклассиктер бұл әрекетті нарықтық шаруашылық
жағдайындағы сирек (шектелген) ресурстарды пайдаланумен байланыстырған.
Кейнсиандықтар бұған мемлекеттік экономикалық саясатының зерттелуін мен
құрылу қажеттілігін қосқан: институцианалистер бұл саясаттың әлеуметтік
объектісіне көңіл аударған.
Экономикалық теорияның пәні мен мақсаттарына өз зерттеулерімен анықтама
бергендер:
1. Физиократтар мектебі – Ф.Кенэ, Тюрго, Д. де Немур XVIII ғасыр ортасы.
2. Шотландия ғалымы А.Смит өзінің Табиғат туралы зерттеу және халықтар
байлығының себептері деген атақты еңбегінде.
3. Неміс ғалымы К.Маркс – Капиталдың авторы онда ол саяси экономиканың
пәні деп өндіріс материалдық игіліктерді өзара бөлісу, айырбастау және
тұтыну процессінде адамдар арасында қалыптасатын объективтік
экономикалық қатынастарды айтқан.
Экономикалық теорияның австриялық, ағылшындық, тарихы және т.б.
мектептері бар. XIX ғасырдың аяғы мен бүгінгі күнге дейін А.Маршалл,
Дж.М.Кейнс, М.Фридман экономика ғылымының жарқын өкілдері болып табылады.
Экономика ғылымының принциптері деген еңбектің авторы А.Маршалл
economics деген атауды қолдай отырып, экономикалық ғылым байлық туралы
ғылым деп анықтайды. Ғалым өз еңбегінде адамдардың қоғамдағы әрекетін
байқатып олардың өз тутынушылықтарын қанағаттандыруға күш салатын жақтарын
қозғап, ол күш салушылықтын байлық единицасының қай өлшеміне жататындығын,
оның жалпыға бірдей бацлық өлшемі – ақшамен мөлшерленетіндігін пайымдайды.
М.Кейнс өзінің Жұмыспен қамтудың жалпы теориясы, пайызы және ақша деген
еңбегінде оған дағдарыс жағдайындағы экономиканы ендіре отырып, экономика
теориясын зерттеу тақырыбын кеңейте түскен. Монетаризмге өту 70 жылдардың
ерте кезіндегі экономикалық дағдарысқа байланысты болды. Ол артынша
мемлекеттік қорықтық экономикаға қөтерілді.
М.Фридман – монетаристік бағытының негізін салушы. Ол экономика ғылымының
пәні деп экономикалық дамудың басты негізі болып табылатын ақша
қозғалысының заңдарын зерттеу деп білген.
Зерттеу пәнінің ерекшеліктеріне орай бүгінгі заманды экономикалық ғылымның
бірнеше бағытты таратуға болады:
- Саяси экономия (маркстік, батыс саяси экономиясы) жаңа саяси
экономия
- Экономика (экономикс); а) микроэкономика, б) макроэкономика.
Саяси экономика қоғамның дамуы мен оның негізгі кезеңдерінің заңдылығын
зерттейді.
Біз ілгеріде атап өткеніміздей, 15-17 ғ. Саяси экономика деген термин
ғылыми айналымға еңген болатын. Пометейа деген сөз қоғамдық құрылым
дегенді білдіреді. Яғни, біз мұны сол кездегі адамдардың жекелеген үй
шаруашылықтарының жұргізуі емес, қоғамдық шаруашылықты жүргізетін заң деп
түсіндіретін көреміз. Мүлде олар әрбір шаруашылықтық басқа шаруашылықтармен
тығыз байланысты туратындағына және олардың қызметтеріне де тәуелді
болатындығына баса назар аударған. Осылардың бәрі жиылып ғалымдық
экономикасының құрамына кіретін ұлттық жаңа мекен (белгілі бір мемлекеттің
экономикасын) құрайды.
Ұлттық экономиканы микроэкономика және макроэкономика деп екі бөлімге
бөлу қалыптасқан.
Микроэкономика – бұл негізгі экономикалық единицалардың жұмыс істеудің
ауқымы (фирмалар, үй шаруашылықтары). Онда тұрақтылық, тепе-теңдік
басымырақ (1- схема). Микроэкономика фирмалар мен үй шаруашылығы
рыногындағы шешім қабылдау және өз ара байланыс процессін зерттейді.
Микроэкономиканың негізі боларлықтай алғы шарттар – фирмалар мен үй
шаруашылықтарының алға қойған мақсаттарды және оған қол жеткізу ұшін
қойылған шектеулерді ескере отырып олардың өз көзқарастары тұрғысынан ең
жақсы шешім қабылдай отырып, басқа табыстық мол болуын ойлайды.
Микроэкономика-халық шаруашылығын толығынан қамтйды. Ол жалпы экономикалық
процестердің ауқымы (жалпы өнім,ұлтық табыс, барша шығын.) Ол өрлеуге,
өсуге ұмтылысымен сипатталады,(2-схема) макроэкономика.Әртүрлі елдерге және
әрқилы кезеңдерге баиланысты табыс, баға, жұмыссыздық және тағы басқа
экономикалық көрсеткіштерді жинаиды.
Сонан кейін ол мәліметтерді түсіндіреліктей жалпы теориялық жол табуды
қалыптастыруға тырысады.
Сонымен қатар макроэкономикалық зертеу мақсаттары экономикалық құбылыстарды
түсіндіру ғана емес, сондай-ақ экономика саясатын жетілдіру болып табылады.
Макроэкономика экономика дамуының заңдылығын түсіндіріп және оның қандай
бола алатындығын көрсетуі тиіс.
Тұтас экономикада болып жататын макроэконеомика зерттейтін құбылыстар
мен процесстер, сайып келгенде, көптеген ұй шаруашылықтары мен көптеген
фирмалардың өзара қарым-қатынастарынан жинақталады. макро және
микроэкономикалар өзара ажырамастай байланыста болады. Мәселен тұтас
тқтынушылық факторын білу үшін отбасының бүгін қанша ақша жұмсап, келер
күнге қанша қалдыру керек деген шешімдерін болдау қажет.
Инвестицияның жалпы көлемін анықтайтын факторларды табу үшін
фирмалардың жаңа кәсіпорындар салу туралы шешімдері жөніндегі құжаттарын
алу керек. Макроэкономикалық көрсеткіштер жекелеген тұлғалар немесе
кәсіпорындардың шешімдері нәтижесінде жинақталатын өзгермелі мағлұмат
болғандықтан макроэкономика негіздері микро деңгейінде қолданады.
макроэкономикалық үлгілердің сыртында микроэкономикалық деңгейде
қабылданған шешімдер ұдайы тұрғандармен, оның көптеген үлгілерінде
үлгілерінде фирмалармен ұй шаруашылықтарының көзқарастары байқалады. Ол
шешімдер олардың мінез-құлықтарына байланысты, кейде айқындығы жоқ
тұспалмен беріледі.
Астық рыногындағы үлгі осыған мысал бола алады.
Асық үлесі сұраныстың негізінде ұй шаруашылығының қанша астық алу
керек деген шешімі және нақты қажетілік наубайхана өндірісінің
қуаттылығымен анықталынады. Бұған ұй шаруашылығы тиімділік тұрғысынан шешім
қабылдаса, наубайхана бұл іске таза пайда тұрғысынан келеді. Сөйте тұра
микроэкономикалық шешімдер іс үлгісіне қатыспай, олар оның фонын ғана
құрап тұрады. Дәл осылайша фирмалар мен ұй шаруашылықтары қабылдаған ең
жақсы шешімдер де бұлдыраңқы түрде көрініс береді және ол барша
микроэкономикада да солай болады.

1 – схема

1. Экономикалық теорияның қалыптасу кезеңдері

Экономикалық теорияның даму кезеңдері

Теориялар
Мәні

Меркантилистер (пайдакүнемшілдер) XVI-XVIII ғ.ғ. аралығында еуропалық
елдердің көпшілігі меркантилизм деп аталатын экономикалық теория ықпалында
болды. Меркантилистердің ойларынша әрбір ұлт саудагерлер секілді таза табыс
алу үшін бір-бірлерімен бәсекелістікке түсулері керек болатын. Олардың
пікірлерінше үкімет жалақыға және т.б. ресурстарға шығындалуды азайтып,
экспортты басқа елдерге саталатын тауарларды, көтермелеуді қажетті
заңдармен қолдауы тиіс еді. Солай еткенде қолайлы сауда теңгеріміне
жетуге болатын.
Қолайлы сауда теориясы импорттан экспорттың басым түсу жағдайын
жасайды. Бұндай басымшылық сатушының пайдасына ұқсап, алтын мен күмістің
ұлттық қорының өсуіне жеткізеді.Сол уақыттың көптеген адамдарыондай қор
ұлттық хал-ахуал жағдайын оңалтудың ең оңтайлы шаралары деп санаған.
Қолайлы сауда теңгеріміне жету үшін көптеген еуропалық елдер
отарлау әрекетке ұмтылған. Олардық ойларынша отарлау (колонизация) жаулап
алушы елді арлан жұмысшы күшімен, шикізатпен қамтамасыз етіп, өндіріс
тауарларын сататын рынок жасалынады деп түсінген.
Мәселен, осы мақсаттарды орындау үшін Англия өзінің Америкадағы
отарларына байланысты навигация туралы заң қабылдаған. Ол заң Британия
өнеркәсібін қорғап, отарланған жерлерінде қалпақ, жүн бұйымдары, қақталған
темір және тағы басқа тауарларды өндіруге тиым салған. Ол заңда сонымен
қатар, Англиядан басқа бірде-бір елге сатылмайтын ерекше тауарлар тізімі
де (негізінен шикізат) болған. Ол заңдарға деген наразылықтың зор
болғандығы соншалық, оны тәуелсіздікжолындағы соғыстың басты себептерінің
бірі деп атаған.
Мемлекетқолайлы сауда теңгерімі үшін күресіп федеральді үкімет
импортқа барынша тосқауыл қойып, экспортқа жол ашып отыруы керек дейтін
адамдар кәзір де бар. Сондықтан да оларды неомеркантилистер немесе жаңа
меркантилистер деп жиі атайды.
Физиократтар18 ғасырдағы француз философтары мен экономистерінің
ұсыныстары бойынша қоғам өнеркәсіп пен бизнесті қолдау практикасынан бас
тартып, оларға көңіл аудармаулары керек болатын. Олар физиократтар деп
атады.
Физиократтар ауыл шаруашылығы өнімдерін және тағы басқа табиғи
ресурстарды байлықтың шынайы көздері деп ұқты. Ол байлықтарды құдайдың өзі
беріп отырғандықтан үкіметтің өнеркәсіп пен бизнеске қол ұшын беріп,
олардың таза табысқа кенелулеріне көмектесерліктей соншалықты себептері жоқ
дейді олар. Осы ойдағы олар қолайлы сауда теңгеріміне жеткісі келген
үкіметке қарсы шығып отырған.
Басқа сөзбен айтқанда, нағыз байлық жерден шығатын болғандықтан,
қай үкімет болмасын, оң абзалы-кәсіпкерлерге тиіспей, уақиғаның табиғи
жолмен дамуына жол ашулары тиіс. Бұл идея сөз тіркесінде былай беріледі:
Ialsser faire (адамдардың көңіл қалауларына кедергі келтірмеңіз).
Ең қызығы сол – экономиканы реттеугі ұмтылушыларды жақтаушылар мен
физиократтардың ізбасарлары арасындағы бұдан 200 жыл бұрынғы талас әлі
күнге дейін тынбай келеді. Бұл мәселелер жеке адамдарға (жұмыссыздық пен
қайыршылық секілді) немесе үйымдарға (бизнестің өсіп, банкінің ойсырауы)
қатысты ма дейтін болса, ал мәселелерді шешуге мемлекет араласуы қажет
деушілер де Ialsser faire, экономикалық қүшін еркін әрекетін
қолдайтындарда табылады.
Классикалық саяси экономия мұны байлық туралы ғылым деп қараған.
Марксистердің қорытындысы бойынша саяси экономия адамзат қоғамының түрлі
даму сатысында өндірісті, тіршілік игілігін бөлу, айырбастау мен тұтынуды
басқару заңдарын зерттейді. Меркантелистер мен неоклассиктер бұл әрекетті
нарықтық шаруашылық жағдайындағы сирек (шектелген) ресрстардың
пайдалануымен байланыстырған.
Шотландия ғалымы А.Смит өзінің Табиғат туралы зерттеу және халықтар
байлығының себептері деген атақты еңбегін жазды.
Неміс ғалымы К№Маркс – Капиталдың авторы, онда ол саяси
экономиканың пәні деп өндіріс, материалдық игіліктерді өзара бөлісу,
айырбастау және тұтыну процесінде адамдар арасында қалыптасатын объективті
экономикалық қатынастарды айтқан. Экономикалық теорияның австриялық,
ағылшындық, тарихи және т.б. мектептері бар. 19 ғасырдың аяғы мен бүгінгі
күнге дейін А.Маршалл, Дж.М.Кейнс және М.Фридман экономика ғылымының жарқын
өкілдеріболып табылады.
Экономика ғылымының принциптері деген еңбектің авторы А.Маршалл
economics деген атауда қолданып, экономикалық ғалым өз еңбегінде
адамдардың қоғамдағы әрекетін байқататын, олардың өз тутынушылықтарын
қанағаттандыруға күш салатын жақтарын қозғап, ол күш салушылықтыңбайлық
единицасының қай өлшеміне жататындығын, оның жалпыға бірдей байлық өлшемі
ақшамен мөлшерленетіндігін пайымдайды.
М.Кейнс өзінің Жұмыспен қамтылудың жалпы теориясы, пйызы және ақша
деген еңбегінде, оған дағдарыс жағдайындағы экономикасын ендіре отырып,
экономика теориясын зерттеу тақырыбын кеңейте түскен. Монетаризмге өту 70-
жылдардың орта кезіндегі экономикалық дағдарысқа байланысты болды. Ол
артынша мемлекеттік нарықтық экономикаға көтерілді.
М.Фридман – монитаристік бағыттың негізін салушы. Ол экономика
ғылымының пәні деп экономикалық дамудың басты негізі болып табылатын ақша
қозғалысының заңдарын зерттеу деп білген.

1.2. Экономикалық теорияның пікірлері мен қайшылықтары.

Біздің әрқайсымыз осы келе дәл кәзіргі кезеңде көңіліміз соққан көп нәрсеге
қолымыздың жек бермейтінін білеміз. Таңдау мәселесі бизнесмендердіңде
үкіметің де алдында түрады. Адам баласының қажеттілігі шексіз.
Материялдық және материялдық емес игіліктерді өндіру адам қажетілігін
қанағаттандыру үшін жасалады. Қажеттілік-жоғары және төмен деңгейлі,
әлеумет және төлем қабілеті және тағы басқа болып иеленеді.
Адам баласының қажеттілігіне байланысты әртүрлітеориялар бар. Біз оны
А. Маслау теориясы бойынша қараймыз. Ол адам баласының қажеттілігін 5
деңгейге жатқызады:
1. Физиологиялық ( аштық, шөлдеу, секс және сол сияқты)
2. Кәуіпсіздіктері қажеттілік (қорқыныштық, ашу-ызадан, жанға батудан
қорғану және т.б. )
3. Әлеуметтік байланыстағы қажеттілік (махаббат, достық, әлеуметтік
теңестіру мен жалғастыру және тағы сол сияқты.)
4. өзін-өзі сыйлау қажеттілігі (түсіну және ойлау, өз мүмкіндіктері мен
қабілеттерін іске асыру).
Экономикалық даму деңгейіне қарай бұл қажеттіліктерді өтеу әр елде әр бейне
болып келеді.Әр топтың айырылымы мен мәніде әртүрлі.
Мәселен, Жапондық жүйе басқармасы көбінесе 1-3 топқа, ал американдықтар 1,
4, 5 топтарға бағдар тұзеді.
Адамның ғана емес, сонымен қатар кәсіпорындардыңда қажеттіліктері
шексіз және оның шөлін қандыру мүмкін емес. Тауар өндіру мен қызымет
көрсетуге арналған құралдар шектеулі немесе сирек. Адамдардың үздіксіз өту
үстемдігі материялдық қажеттіліктері мен оларды қанағаттандыратын
экономикалық мүмкіндіктердің арасында қайшылықтар болады.
Адам өз қажеттіліктерімен қиыншылықтарға ұрынады. Өндірістің заттай
заттай факторлары капитал мен жерді шындығында, адам жандандырады.
Атап айтқанда оның кәсіпкерлік кеменгерлігі өндірістің озат
технологиясындағы толық жүйелерді тудырады, сол кеменгерлік өзіне де және
қоғамға да керекті барша нәрселерді өндіреді: Адам өндірістің басында
тұрады, сонымен бірге өндірістің ортасы мен түиінді тұсынан да табылып, кез
келген өндірістің мақсаты секілді ол оның соңындада көрінеді.
Сонымен адам капиталы көзбен көрінеді әсерлі көрініс беріп,
өндірістегі оның ықпалы беп-белгілі болып тұрады. Демек, біз адам капиталын
капиталдық басқа түрлері мен бірдей экономикалық жүйенің
нысаны деп қарай аламыз.
Біз бұрынырақта металлургия зауыттарында, басқа өндіріс алыптарында,
жарқыраған аэропортар да экономикалық прогрестіңбет-бейнесін өте жиі
көретінбіз. Оларды ұқыптылық пен жасап, кеңістіктерге орналастыратын. Д.Ж.
Гэлбрейіттің пікірі бойынша олардың салынулары үшін өте мол қаржы мен
білім жұмсаулары қажет болатын оны экономикалық жағынан адам игілігі
үшін капитал жұмсау деген термин мейілінше маңыз дандырып түратын.
Өзіне бара тар дамыған нарықтық қатынастарға орай адам жүмыскердің
тікесті үлгілері (моделдері)болмаса, ол республика экономикасың қайта
құрылуын теңейді.
Осыған орай метал экономистерінің көзқарасын байқап көрелік.
1.А. Маршал өзінің микроэкономикалық ториясында технологияның факторларға
сүйенеді оның ниеті көптеген адамдардың күнделікті өмірден жйнаған үзік
ойларына жақын келеді ол былай деп жазды : А.Смит айтқандай экономистер
қайдағы бір дерексіз немесе экономикалық адам мен емес, кәдімгідей
бойында қаны мен жаны бар адамдар мен істес болады.
2. Дж.М. Кеинс өзінің экономикалық теориясын адам мінезі психалогиясынан
таратады.
Өзінің жұмыспен қамтудың пайыздың және ақшаның жалпы теориясы
деген іргелі еңбегінде қоғамдық жұмыстардың бағдарламарын жасаудың
қажеттілігін дәлелдей келіп, әрекеттемелік сілтемелерге көңіл қояды
себебі адамдар аз қаржы жұмсап, мол табыс табуға тырысады, Кеинстің бір
анықтамасы мынадай: Қоғам психалогиясы былай болып келеді түтас нақты
табыстың өсуіне орай түтас қажеттілік те өседі, тек оның өсуі табыстың
шамасындай болмайды.
Кейнс пікірі бойынша экономика аясында адам -жұмыскердің әрекетін
ұлтық психалогияның ерекшеліктері айтарлықтай ықпал етеді.
Американдықтар, мысалы алыпсатарлыққа өте жоғары бейімділік таныта
отырып, оны нарықтық психологияны болжауға деген көтеріңкі ынта деп
тұсінеді. Сөйтіп алдағы іс жүзіндегі табысқа барынша құлшынады.
Американдықтар тіпті қаржы аясынан тысқара орташа тұрғынның не
ойлайтындығын, оның пікірін өзінше топшылауға шамадан тыс бейімдеу туралы
және сол ұлттық осалдық қор биржасында жазасын тартып та жатады.
Ағылшындар, керісінше, негізінен күтілетін табыстан инвестицияны
аямайды. Американдықтар болса, капиталды инвестициялап, оның құндылығының
артуын негізінен басшылыққа алады. Оны табыстан гөрі психологиялық
жорамал жиынтығының қолайлы өзгерісіне деген үміт ұшқыны жетелейді, соның
негізінде нарық бағасы қалыптасады. Басқаша айтқанда, - қорытындылайды
Кейнс, - ілгеріде көрсетілген мағнада олар алыпсатармен ретінде байқалады.

3.Дж.Гэлбрейт өзінің экономикалық теориясында экономика аясында адам
әрекеті проблемасына жетекші рол береді. Оның 60-жылдың соңында басылған
Жаңа индустриалды қоғам деген зерттеулерінің үш тарауы тікелей адам
әрекетінің себептеріне арналған.
Оның экономикалық теориясында адам қажеттілігі проблемасына үлкен
орын берілген. Адам қажеттілігіне сүйене отырып, Дж.Гэлбрейт оны
физиологиялық және психологиялық деп бөледі, өзінің техноқұрылымын соған
негіздейді.
Ол былай деп санайды: Ұйым дегеніміз бір адамның күш салуы мен
білімін мейлінше мамандандырылған бірнеше немесе көптеген адамдардың күш
салуларымен және білімдерімен алмастыруға бағытталған әлдебір кешенді шара.
Теңестіру (немесе идентификация) дегеніміз ұйым мақсаты адамның жеке
мүддесіненде жоғары екендігіне оны сендіретін себеп. Содан барып ол жалпы
қызметін пайдалығын түсінеді.
Бекімделу (немесе адаптация) дегеніміз адамның ұйымға қосылуына
түрткі болып және оның сонда қалуы барысында оның өз мақсаттарын сол
ұйымның мақсаттарымен дәлме-дәл сәйкестіретін себеп.
Гэлбрейт адам – жұмыскерді интеграциялаудың қажеттілігіне негіздеме
береді. Ол үшін мәжбүрлеу жемістерін азайту қажет деп санайды Гэлбрейт.
4.Макс Вебер өзінің Протестанттық этика және капитализм рухы деген
еңбегінде былай деп жазады: кез келген экономикалық теорияға сәйкес, адам
зор табыстарға ұмтыла беретін, еңбек өнімділігін көтеру үшін бағалауды
жоғарылата білетін ақыл иесі. Алайда көптеген шаруалар қауымдастықтарында
мұның өзі кері тиімділік беріп – еңбек өнімділігін төмендетіп жібереді.
Материалдық қажеттілікке не жатады? Оларға біріші кезектегі
қажеттілік нәрселер және физиологиялық қажеттіліктерді қанағаттандыратын
(тамақ, баспана, киім, әтір, желкенді қайық және т.б.) сән-салтанатты
заттар жатады.
Барша кәсіпорындар, мекемелерде өздерінің материалдық қажеттіліктерін
қанағаттандырады. Өнерге : ғимарат, құрылыс, қоймалар, коммуникациялар,
станоктар, машиналар, құрал-жабдықтар яғни өндірістік мақсаттарды орындауға
жататын барша заттар кіреді. Қажеттіліктер ғылыми-техникалық прогрестың
ықпалымен ұдайы өзгеріп, өсіп отырады.
Барша экономикалық қызметтін түпкі мақсаты мен міндеті осынау әртүрлі
қажеттіліктерді өтеуге ұмытылыспен сипатталынады.

1.3. Экономикалық теория пәне мен әдісі: (экономикс)

Экономика түсінігін үш түрлі тұрғыдан қарастырады, оны ажырата білу
қажет.Бірінші, экономика –шаруашылық әрекет, адамдар өмірінің ерекше сапасы
ретінде қарастырылады.
Екінші, экономиканы шаруашылық жүргізу туралы ғылым деп қарастырады.
Үшінші, экономика – шаруашылық жүргізу процесінде пайда ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.