Кәсіпорынның миллиондаған пайдалары

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 19 бет
Таңдаулыға:

КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: Капитал және қосымша құн Карл Маркстың теориясы

МАЗМҰНЫ:

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3

ІІ. Капитал мен қосымша құн тиориясы

1. Марксизмнің пайда болу тарихи
жағдайлары ... ... ... ... ... ... . ... ...5
2. Капиталдың құрылымы мен негізгі
мәселелері ... ... ... ... ... ... . ... 5
3. Капитал. Капиталдың қорлануы мен ұдайы өндірілуі ... ... ... ... 10
4. Маркстың пайда және табыс ілімдері туралы көзқарастары ... ..16
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... 22

Пайдаланған әдебиеттер
тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... 24

КІРІСПЕ

Қазіргі өндірістік экономикадағы көптеген ойларын қарастырылуымен
айналысатын, пайданы табыс ретіндегі өндірістің факторларын қолдануға
керекті, еңбектің, жердің және капиталдың эксплуатациялық нәтижесінің
пайдасы ретінде қарастырылады.
Қазіргі таңда фирма немесе кәсіпорындар үшін ең негізгі мағынасы
пайданың өлшемі болып табылады. Сондықтан да пайданың өлшемі туралы айтсақ,
оларды өлшеу тәсілдері туралы келісіп алу керек. Активтердің шамасына және
айналымына пайданың абсолюттік шамасына ешқандай өзгешілігін бермейді.
Бұл жерде жалпы капитал ұғымы мен түсінігі қарастырылады және
капиталдағы проценттің мәнісі, динамикасы, және оның факторлары деген ұғымы
да кіреді. Капиталға процентті есептеген кездегі пайданың нормасы мен
жерді, суды қолданатын, табиғат ресурстарын қолданудан табысы (негізгі
өндіріс факторларының рентасы) және еңбек ресурстарының қызметтерін
қолданудан табысы (жалақы төлемі) негізгі табыс формалары кездеседі.
Капиталдың кәсіпкерлік практикасындағы экономикалық теориясының
түсінігі мысалыға: капитал ретінде АЭС атомдық реакторлары, мини-трактор,
напалма өндірісі бойынша зауыттың құрылғылары, жобалы-конструкторлық бюро
қатыстылығы, инженердің шеберлік қатыстылығы және кәсіпкерліктік басшы.
Капиталдың қазіргі заманға қатысты ерекшеліктері мен өзгешеліктері:
капиталдың түріне байланысты физикалық және адам капиталы болып екіге
бөлінеді. Осыған байланысты К. Маркстың капиталға қатысты экономикалық
көзқарастарын ұсынады. Кәсіпкерлік капиталдың ішкі және сыртқы ағымдарының
қалыптасуы, бұған кіретіні инвестициялары, көлемдері, қызметтің периодынан
қатысты болатын, ағымдары мен мінездемесін қалыптастырып отырған.
Кәсіпорынның өзіндік ағымдарына: негізгі қызметтен пайдасы, қаржылық
операциялардан пайдасы, табыстардың кейбір түрлері, амортизациялық қоры мен
жарғылық қоры, тиелген тауарлары үшін сатушыларға қарызы, алып тасталынған
мүлікті өткізуден түскен табысы, құрылыстағы ішкі ресурстардың
мобилизациясы.

ІІ. Капитал және қосымша құн теориясы

2.1. Марксизмнің пайда болу тарихи жағдайлары

Марксизм ХІХ ғасырдың 40 жылдары пайда болған, ол кезде маңызды ғылыми
жаңалықтары жасалған болатын. Карл Маркстың (1818-1893) экономика –
философиялық қолтаңбалары жалақы төлемінің динамикасы, капиталдың еңбек
қатынастарының мәселелеріне арналған. Маркс акпиталды жинақталған бөтен
еңбегі сияқты сипаттайды. Адамдық қоғам негізіне материалдық өндірісін
құрастырады. Маркстың өмір сүрген кезі, оның қарама-қайшылықтарды сынап,
бақытты және әділетті өмірі армандау социализмінің күшейген кезі болатын.
Маркстың Немецкая идеология (1845-1846) деген еңбегінде революциялық
жолындағы формациялары сияқты сипатталатын тарихи үрдісі қоғамдық-
экономикалық формациялары туралы ілімдері құрылады.

2. Капиталдың құрылымы мен негізгі мәселелері

Маркстың Нищета философии деген жұмысы экономикалық категорияларына
арналған. Онда Маркс өзінің көзқарасын негізінде адамның санасы емес, ал
өндірістің қатынастарының мүсіні сияқты пайда болатын, экономикалық
түсінігі бар. Ол өндіріс күштерінің сипатының өндірістік қатынастарының
қатыстылық заңын қалыптастырады, және өндірістік қатынастардың капиталистік
дамуын қарастырады.
Осы жұмысында Маркс жұмысшылардың еңбектік нәтижесі сияқты құнды
анықтайды.
Толығымен Маркстың құн туралы ілімі Наемном труде и капитале (1849)
деген кітабында жазылған. Құннан бағалар ауытқулары арқылы әсер ететін
құнның заңдылығы деп Маркс санады.
Пайданың, капиталдың, ақшалардың, тауардың, құнның, капиталистік және
тауарлық өндірістің талдануын Маркс Капитал - қолтаңбасында 1857 – 1858
жж. жасаған; (дифференциалдық және абсолюттік) жер рентасының Капиталдың
екінші томында (1861-1863 жж.) жасаған. 1861-1863 жылдары қолтаңбасы
қоғамдық капиталдың, машиналарды қолданудың әлеуметтік-экономикалық
зардаптарының талдануы жазылған.
Маркстың басты еңбегі Капитал төрт томнан тұрады. Бірінші томы 1867
жылы қосымша құн өндірісінің талдануына араналған. Маркс тауарды және және
оның қасиеттерін (құн және тұтынушылық құн) қарастырады; құнның мазмұны,
оның ағымдары, шамасы, оны өзгертетін факторлары. Маркс бойынша тауар
түсінігі жеке және қоғамның еңбегі, нақты және абстрактілік еңбегімен
мендік құнның және тұтыну құнының арасындағы қарсылықтарынан тұрады. Бұл
жерде капиталдың жалпы формуласы көрсетілген:
Д – Т - ... П ... – Т" – Д"
Капиталдың бірінші томы орталықтанған мәселесі капитал кезіндегі
(еңбке үрдісі мен өсу құнының үрдісі) еңбектің екілік сипатының, абсолюттік
қосымша құн өндірісі болып саналады. Маркс бойынша капиталы, - бұл құн,
келетін қосымша құны.
Маркс қатысты қосымша құн өндірісімен байланысты, еңбек өнімділігінің
үш өсу сатысын бөледі (жай кооперация, еңбектің бөлінуі және
мануфактуралар, машиналық даму кезеңі).
Маркстың айтуы бойынша, жалақы төлемі – бұл еңбек күшінің өзгерген
(баға) құны. Ол ұлттық ерекшеліктерін және формалары мен жалақы төлемінің
өзгерісіне әсер ететін факторларын талдайды.
Маркс капиталдың жинақталуын, қайта өндірілуін, қосымша құнның
капиталға айналуын және жұмыссыздықты қарастырды.
Капиталдың екінші томы 1885 жылы құрылған болатын, онда капитал
қозғалысындағы айналымға салыну үрдісінің талдануына арналған. Маркс, бұл
жерде ақшалай және тауарлық капиталды, өндіріс айналымының негізгі
қызметтік формаларын сипаттайды, сонымен қатар уақыттағы капиталдың
айналымын.
Капиталдың үшінші томы, 1894 жылы шығарылған. Онда Маркс пайда
нормасының пайда болуын, қосымша құнның пайдаға айналуын және капитал
үрдісінің үрдісін талдайды:
W = C + V + M = K + P,
Мұндағы: C – тұрақты капитал; V – айнымалы капитал; M – қосымша құн; K
- өндірістің шығындары; P – пайда.
Маркс қосымша құнның реттелуін, ссудалық процентін, ссудалық
капиталын, саудалық пайдасы мен саудалық капиталын қарастырады.
Жер рентасын талдай отыра, Маркс, оның І-ші және ІІ-ші дифференциалдық
ренталарының пайда болуының, эволюциясын қарастырады. Ол шаруашылық
жұмысшыларының қосымша еңбек нәтижесіндегі ауылшаруашылығында пайда
болатын, жоғарғы пайдасын – жер рентасын деп санады.
Капиталдың төртінші томы Капиталға қарама-қарсы жұмысын
қарастырған, К. Каутский шығарылымға дайындаған. 1905-1910 жылдары мына
жұмысы аяғына дейін жазылған болатын. Екінші дүниежүзілік соғыстан кейінгі
қолтаңбасы ЦК КПСС кезіндегі марксизмнің-ленинизмнің Институтымен
шығарылған болатын. Капиталдың төртінші томы Қосылған құн теориясы
деген атын алған. Онда экономикалық ілімдердің көзқарастары көрсетілген,
сонымен қатар экономикалық үрдістердің мүмкіншіліктері, жердің
национализациясы, жердің рентасы, өндірістік және өндірістік емес туралы
ілімдерінің бөлшектеп өңделуі жазылған.
Тауардың екі қасиеті бар: 1) тұтыну құны;
2) айырбас құны.
Адамныың еңбегі бар: 1) нақты еңбек (мамандық);
2) күш жігер, сағат арқылы көрінісі
(абстрактілік еңбек).
Құн және ақша теориясы: құн – қоғамның қажеттілік уақытымен
есептеледі; қоғамдық уақыт – орташа күш жігерді, орташа интенсивті жұмсау;
ақша – жалпылама эквивалент, оның айырбас және құндық қызметтері бар.
Капитал және қосымша құн:

Ұдайы өндіріс - өндірістің қайталанып отруы, ол егер қосымша құнды
капиталистік түгел тұтынылып тұрса, онда жай ұдайы өндірісі деп аталады.

Ұдайы өндіріс

Жеке меншікті жойып, қоғамдық меншікті орнату; еркін бәсекені жою,
жоспарлыққа әкелуі; оны іс-жүзінде жүзеге асырған болатын.
Тұтынушылардың талабы ақшаны қажетті тауарларға жұмсау. Сондықтан бұл
сұрақтың жауабы сұранысты қанағаттандыру, ал сұрананыстың реттеуші
механизмі тауардың ақшалай бағасы.
Ақшаның ең бір маңызды функциясы нарықтық қатынасушыларына мынандай
ақпараттарды жетккізу:
1) ресурстар туралы мәліметтер;
2) өндірістік мүмкіншіліктері туралы мәнісі бар;
3) тұтынушылардың мұқтаждығы туралы мәлімет беру.
Ақшаның екінші функциясы: өндірістің бар ресурстарын, тиімді әдістерін
іздестіріп тауар өндіруге ынталандырылуын көтеру.
Ақшаның үшінші функциясы: табысты бөлуде тауарға жұмсалған еңбектің
сапасы мен санын еске алып, істі жүргізу керек.
Бұл функциялар бір-бірімен өте тығыз нарықтық экономикалық байланысқан
іс-қимылды координациялаумен реттеуде олардың әсерін жинақы ретінде бір-
бірінен айырмай қарау керек.
Бірақ мынандай пікір бар: табысты нарықтық үлестіру принципінің орнына
теңдік принципті қолдану. Бұл принципті қолдансақ: баға механизмдерін
реттеу, еңбекке адалдық ниетпен қарау, өндірісті тиімді ұйымдастыру,
ресурстарды ұтымды пайдалануы жойылады.

3. Капитал. Капиталдың қорлануы мен ұдайы өндірілуі

Капитал ұзақ мерзімді пайдаланылатын заттық байлық, бірақ оның бүгінгі
күндегі бағасы қазіргі уақыттағы құны болашақта нені өндіретінімен
байланысты.
Капитал – бұл елдің ең маңызды байлығы, ол өзі екіге бөлінеді:
1. Физикалық капитал - өндірістік өнімді өндіруге арналған негізгі
қорлар; өндірістік үйлер, құрал – жабдықтар;
2. Инвестициялар, инвестицияға арналған күрделі қаржылар,
инвестицияның мақсаты.
Инвестицияның мақсаты физикалық капиталды жаңарту, өсіру,
модернизациялау.
Инвестицияның негізгі нысандары:
1) Ірі банкілердің қаржы ресурстары;
2) Кәсіпорынның миллиондаған пайдалары;
3) Жеке адамның шағын сақтық ақшалары.

Капитал – бұл қосымша құнын әкелетін, құнын айтады. Капитал Маркстың
анықталуы бойынша, пайда мен процент әкеледі. Басқаша айтқанда, капитал –
бұл өзіндік өсіп отыратын құны деуге болады. Екіншіден, капитал – бұл
эксплуатациялық қатынасы немесе экономикалық қатынасы деп аталады.
Капитал анықталынған қатынастарын өрнектейді. Бұл қатынастары
материалдық игіліктері мен қызметтерін құрылуы үшін ресурстардың қолданылуы
бойынша экономикалық агенттері арасындағы қатынастары.
Маркс бойынша, капитал, бұл қосымша құнын әкелетін құны ретінде
саналады. Пайданы немесе қосымша құнды, ресурстарды қолдану құны әкелмейді,
ал оларды қолданудан шығады. Сондықтан да, егерде ресурстарды қолданудың
қозғалысы жоқ болса, онда нарықтық экономиканың, болашақтағы материалдық
игіліктері мен қызметтерін құрылуының, өндірістің және экономиканың
толығымен жоқ болуы деп саналады.
Ресурстардың ағымды құндылықтарының анықталуы – дисконттау
Дисконтталу түсінігі, проценттің нарықтық салымы ретінде
қарастырылады.
Жаңа зауыт салу туралы жоба жасалған соны инвестициялау туралы шешім
алмастан бұрын келетін пайданы, шығарылатын пайдамен (қаржыландыру)
салыстыру қажет, ол үшін қазіргі уақыттағы капиталдың құнын болашақ
уақыттағы пайдамен салыстыру әдістерін білу керек.
Түрлі уақыттағы шығындар мен табыстардың ара қатынастарын белгілеу
дисконттау деп аталады, ол үшін күрделі проценттің формуласы қолданылады.

Кесте 1
Жылдар
0 1 2 3 21
4 теңге 5% салымы
1 1,05 1,10 1,16 2,65
10% салымы
1 теңге 1 1,10 1,21 1,33 6,73

Капиталдың күнделікті құны
Капиталдың нарықтағы бағасын анықтау үшін мынандай мәліметтер қажет:
1) Капиталға жыл сайын төленетін табыс;
2) Капиталдың проценттік салымы.
Проценттік салым, бұл инвестицияға табыстың нормасы, бұл жыл сайын
келетін таза табыстың мөлшері. Мысалы, біреу үйді жалға 50 млн. теңге
болсын. Жалдық төлемі жылына – 2,5 млн. теңге.

Сонда капиталдың күнделікті құнының формуласы:

мұндағы, жыл сайынғы табыс;
проценттік ставка;
капиталдың күнделікті құны.

Активтік табысы және проценттік бағасы, активтік салымы

Физикалық капиталды активтікке шығарады Капиталдық қызметтің құны, бұл
ренталық баға немесе бұл бағаны арендалық төлемінің салымы деп аталады.
Капиталдық қызметінің бағасымен қатар капиталдың активті бағасы деген
түсінік бар.
Активтік баға – бұл машинаның, жалға берудің және т.б. капиталдың
қандай да болмасын бірлігін нарықта сатуда немесе сатып алудағы бағасы.
Активтің иесінің құқығы бар қазіргі және болашақта осы активті
пайдаланудағы келіп түсетін барлық түсімдерді алуға керектісі.
Ал активтің бағасында болашақ табыстардың құнын анықтау үшін мынандай
түсінікті білу қажет: қазіргі уақыттағы құн.

Процент және қазіргі уақыттағы құн

Бүгінгі күнгі 1 теңгесі, бір жыл өткендегі 1 теңгеден әлдеқайда қымбат
болып саналады. Банкке салынған теңгесі процент әкеліп отырады. Егерде
банкідегі депозит ақша салушыға жылына 5% пайда әкеліп отырса, онда бұның
құны 1,05 теңге болады. Оның 1 теңгелік құны бір жылдан кейін 1 теңге
болып, ал қазіргі уақыттағы теңгесі 1 теңге болып отыр. Банкідегі 5%
салымында 95,2 тиыннан 4,8 теңгеге пайдасы түсіп отыр.

95,2+4,8=1теңге

Кесте 2
1 теңгенің дисконтталған құны (бүгінгі күндегі құны)
Проценттік Жылдар
салымы
1 2 5 10 20 30
1 0.990 0.980 0.951 0.905 0.820 0.742
2 0.980 0.961 0.906 0.820 0.673 0.562
3 0.971 0.943 0.863 0.744 0.554 0.412
4 0.962 0.925 0.822 0.676 0.456 0.308
5 0.952 0.907 0.784 0.614 0.377 0.231
6 0.943 0.890 0.747 0.558 0.312 0.174
7 0.935 0.873 0.713 0.508 0.258 0.131
8 0.926 0.857 0.681 0.463 0.215 0.099
9 0.917 0.842 0.650 ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.