Көлік шығындарымен қоса баға белгілеу

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 30 бет
Таңдаулыға:

Кіріспе

Баға - құнының ақшалай көрсетілген бейнесі. Заман өзгеріп, өмірге нарықтың экономика деп енген сайын бағаның сан алуан түрлері пайда бола бастады.
Баға - жұртқа мәлім, тауар құнының ақшалай көрінісі. Ол еңбек өнімінің натуралдық - заттық нысанының ақша нысанына көшуін және сатып алу - сату актілерін негізінде оның бір иеден басқа иесіне қозғалысын ортақтастыра отырып құндық бөліністің бастапқы категориясы ретінде көрінеді.
Нарықтық экономика жағдайында баға құру стратегиясы шығындардың, сұраныс пен ұсыныстың және бәсекелестердің негізінде жасалады.
Жылдам дамып жатқан нарықтың шарттарында және кәсіпорындар арасындағы бәсекелестік күрестің күшеюі шарттарында, кәсіпорынның баға саясаты және олардың алда қойылған мақсаттарына жетуінің ролі арыта түседі. Бұған қатысты баға саясатын және баға белгілеудің әдістемесін толық жетілдіру қажеттілігі туындайды.
Баға белгілеу кәсіпорынның менеджерлері шешетін көптеген ауыр мәселелердің біріне жатады, бұл ұсыныс пен сұраныстың арасындағы көп факторлық пен анықталмаған байланыспен және тауарлар мен нарықтар арасындағы ауыр қатынаспен түсіндіріледі. Сондықтан баға саясаты, оның стратегиялары және баға белгілеудің әдістерін жақсы білу кәсіпорындардың экономисттері, қаржы мамандары, бухгалтерлері, менеджерлері және маркетологтары міндетті түрде білулері қажет.
Бұл курстық жұмыста қарастырылатын негізгі мәселе бұл маркетингтегі баға белгілеу болып табылады.
Менің курстық жұмысымның тақырыбы Маркетингтегі баға белгілеу. Курстық жұмыстың мақсаты: баға мазмұны мен мәні, баға белгілеудің маңыздылығын анықтау. Кәсіпорын жұмысына, стртегиясына, миссиясына баға әсерін анықтау және т.б. мәселелерді қарастыру.
Жұмысты жазу барысында жұмыстың басты мақсатына жету үшін келесідей міндеттерді қарастырдым:
Баға мазмұны мен мәнін, оның түрлерін, белгілеу бағыттарын зерттеу.
Бағаға негізгі әсер ететін факторлар және оларға қолданатын тәсілдерді жеке-жеке қарастыру, зерттеу, тұжырымдама жасау .
Кока-кола сусыны негізінде баға белгілеуді, баға маңыздылығын зерттеу.
Курстық жұмыстың сипаты: жұмыс кіріспеден, негізгі екі бөлімнен, қортындыдан және қолданылған әдебиеттер тізімінен тұрады.
Кіріспе бөлімінде: тұтынушылардың сатып алу қабілеттілігі, жұмыстың мақсаты, міндеттері және сипаты қарастырылады.
Бірінші тарауда: маркетингтегі баға белгілеудің мәні мен негізгі мазмұны; баға түсінігі, түрі, негізгі әсер ететін факторлар; бағаны маркетингтік белгілеудің жолдары мен әдістері туралы айтылады.
Екінші тарауда: Кока-кола сусынына маркетингтік баға
белгілеуді талдау, тауар бойынша баға белгілеуді зерттеу және талдау,
жетілдіру жолдары мен ұсыныстары сияқты мәселерлер қарастырылған.
Қорытынды бөлімде: курстық жұмыстың тақырыбына байланысты негізгі түйіндемелер жасалып, кәсіпорын жұмысын жақсартуға байланысты ұсыныстар беріліп, басты қорытындылар жасалады.
Жұмысты жазу барысында отандық және шетелдік ғалымдардың еңбектерін, баспасөз бетінде жарияланған материалдарды да қолдана отырып жасалған тұжырымдар келтіріледі.

І. Маркетингтегі баға белгілеудің мәні мен негізгі мазмұны.

1.1 Баға түсінігі, түрі, негізгі әсер ететін факторлар.

Баға -- тауар мен көрсетілетін қызмет бірлігі үшін төленетін немесе
алынатын ақша (не өзге тауар мен қызмет) мөлшері. Тауар өндірісі мен
ақша-тауар қатынасының пайда болып, дамуымен бірге баға да пайда болды.
Бағаның құралуы тауар өндіруші мен тұтынушының өзара қарым
қатынасына, олардың мүдделерінің бір арнаға тоғысуына байланысты болады. Нарықтық экономиканың басты бөлу тетігі болғандықтан баға экономика теориясындағы маңызды категория ретінде жан-жақты қарастырылып келеді. Алайда баға туралы экономика ғылымында әлі күнге дейін ортақ тұжырым жасалмаған. Еңбек құны теориясын жасаушылар (А. Смит, Д. Рикардо, К. Маркс) пікірі бойынша, "баға дегеніміз тауар құнының ақшалай көрінісі". Барынша пайдалылық теориясын (австриялық мектеп) жақаушылар Маркстің бұл пікірін біржақты, тек тауар құнын (еңбек шығынын) ғана есепке алған деп сынай отырып, баға үшін тұтыну құнының да ерекше маңызды екендігін дәлелдеп берді, яғни оның екі түрлі сипатын, еңбек құны мен тұтыну құнына байланыстылығын анықтады. Бұдан бағаға "тауар құндылығының ақшалай өлшемі" деп анықтама беруге болады. Мұнда бағаның екі сипаты да толық қамтылады. Бірақ, бұл да баға табиғатын толық аша алмайды. Себебі, бағаға еңбек құны мен тұтыну құнынан басқа да факторлар (ұсыныс пен сұраныс, ақша айналымы, рынок пен өндірістің монополиялануы, бәсекенің дамуы және т.б.) әсер етеді. Баға проблемасымен қоғамның экономикалық, әлеуметтік және саяси мәселелері тығыз байланысып жатыр. Мұны кезінде К. Маркс былай деп атап көрсеткен еді: "бүкіл капиталистік өндірістік процесс бағаның өніммен ара қатынасы арқылы реттеліп отырады" (Маркс К., Капитал, 3-т., М., 1982, 445-б.). Нарықтық экономика дамыған қоғамдағы экономикалық процестерді реттеуде бағаның рөлі артады.
Әлемдік экономикада нақты заман талабына сәйкес бағаның көптеген
түрі қолданылады. Олар меншік түріне қарай мемлекеттік (кесімді және реттелген) баға және еркін (нарықтық) баға; қоғамдық өндірістің жіктелуіне қарай өндіріс қоры бағасы және тұтыну тауары бағасы; экономикалық айналым мен тауар қозғалысының сипатына қарай көтерме сауда бағасы және бөлшек сауда бағасы; транспорттық шығындарды келісе отырып бөлісуге байланысты өндіріс орнындағы баға (франко-жөнелтілім стансасы) және тұтыну орнындағы баға (франко-жеткізілім стансасы); қамтитын аумағына қарай әлемдік баға, аймақтық баға және жергілікті баға; статистикада қолдануына қарай базистік баға, ағымдағы баға, орташа баға, салыстырмалы баға болып бөлінеді. *мемлекеттік баға -- мемлекеттік органдар тарапынан белгіленетін баға. Оның екі түрі бар: кесімді және реттелетін бағалар.
Кесімді баға -- мемлекеттің нақты көлемін бекіткен бағасы.
Реттелетін баға -- мемлекет бекіткен ережеге сәйкес өзгеріп отыратын
баға.
Нарықтық баға -- сұраныс пен ұсыныстың қарым-қатынасына орай
қалыптасқан орташа баға. Өндіріс қоры бағасы -- өндіріс қоры құнының өзгерген мөлшері, ол тауар өндірісінің шығындары мен орташа пайдадан құралады.
Көтерме сауда бағасы -- ірі көлемде сатылатын тауарлар бағасы.
Әдетте,көтерме сауда Бағасы бөлшек сауда Бағасынан төмен болады.
Бөлшек сауда бағасы -- жеке тұтынушылар үшін сатылатын тауарларға
қойылған нақты баға
Өндіріс орнындағы баға (франко-жөнелтілім стансасы) -- сатушы мен
сатып алушы арасында жасалған келісімшартқа сәйкес тасымал шығындарын бөлісуіне байланысты анықталатын баға. Бұл негізінен темір жолмен жүк тасымалдауда қолданылады. Сатушының белгілеген бағасының ішіне тауарды жеткізіп беру мен жөнелтілім станциясындағы тиеу -- түсіру шығындары, т.б. кіреді. Тұтыну орнындағы баға -- сатушы мен сатып алушы арасында жасалған келісім шартқа сәйкес тасымал шығындарын бөлісуіне байланысты анықталған баға. Келісім шарт бойынша сатушының міндетіне тауарды өз күшімен тиеп, белгіленген стансаға жеткізу және сондағы станса қоймасына түсіріп, жинап беру кіреді. Әлемдік баға -- тауарлардың әлемдік рынокта қалыптасқан бағасы.
Аймақтық баға -- реттелетін бағаның бір түрі. Ол белгілі бір аймақ
шегінде қызмет етеді. Базистік баға -- тауарлардың тұтас және жекелеген топтары бойынша халықаралық сауданың (импорттық және экспорттық) бағасын анықтаған кезде негіз ретінде қабылданатын баға. Ағымдағы баға -- белгілі бір кезеңде қызмет етуші баға мен тариф. Ол көтерме сауда бағасы, сатып алу бағасы, құрылыс бағасы, кәсіпорындардың көрсеткен қызметі үшін төленетін баға, т.б. түрлерге бөлінеді. Орташа баға -- сатылған тауардан түскен түсімнің жалпы көлемін сатылған тауардың сандық мөлшеріне бөлу жолымен анықталатын баға. Салыстырмалы баға -- жасалынған келісім шартқа сәйкес белгілі бір мерзімде, келісілген көлемде жеткізілген тауарлар бағасы. Ол, әсіресе, инфляциядан сақтану мақсатында жиі қолданылады.
Бағалық стратегияны жасау үшін фирма бағаға әсер ете алатын бүкіл
факторларды анықтап, талдауы қажет. Көп жағдайда бұл фирмаға қатысты сыртқы себептер, және оларды фирма бақылай алмайды. Шекті бағалардың өлшеміне (мөлшеріне) келесі факторлар әсер етеді:
* шығындар;
* бәсекелестер;
* мемлекет (мемлекеттік басқару);
* тауар қозғалысы каналдарының қатысушылары;
* тұтынушылар.
Бұл факторлардың әрқайсысын бөлек қарастырайық.
Шығындар
Шығындарды анықтаудың (есептеудің) екі жолы болады: бухгалтерлік
және экономикалық жол.
Бухгалтерлік жолдарға қатысты өнімді шығарудың шығындары
тұтынудың факттік бағаларына шығындалған ресурстардың құны ретінде анықталады.
Экономикалық жолға сәйкес, шығындар бірдей қорларды (ресурстарды)
қолданудың бүкіл балама бағыттардың ең падалысын қолданып алуға болатын басқа игіліктердің құны ретінде анықталады.
Кәсіпорын үшін тауар бағасының құрамындағы мағынасы бойынша
маңызды элементі болып оның өздік құны ( ақша түрінде кездесетін өндіріс және өнімді жөнелту шығындары) табылады
Бағаны негіздеу кезінде кәсіпорында өнім бірлігінінің өздік құнының
калькуляциясы әзірленеді. Мұнда шығындар тізімі, олардың шығындардың бұйымдары мен орталықтарының құрамы және бөлу әдістері өнімнің өздік құнын жоспарлау, есептеу бойынша салалық нұсқаулықтармен бекітіледі.
Уақытша шығындар - олардың өлшемдері өндірістік қуаттардың
деңгейлері өзгерген кезде бірге өзгереді (өндіріс көлемдері өзгеруімен бірге: шикізат, материалдар, негізгі жұмысшылардың жалақылары, электроэнергия және т.б.).
Тұрақты шығындарға әдетте өндірістік қуаттар дәрежесі өзгерген кезде
өлшемдері өзгермейтін шығындар жатады (қосымша жұмысшылардың жалақылары, коммуналдық төлемдерге шығындар, көлік шығындары, жарнама шығындары, амортизация және т.б.)
Өнімнің құрамына қосуға байланысты шығындар тура және жанама
болып бөлінеді.
Тура шығындар - өнімнің құрамына тура еңгізілген (шикізат,
материалдар, негізгі жұмысшылардың жалақылары).
Жанама шығындар - өнімнің құрамына жанама еңгізілген (жарнама
шығындары, көлік шығындары, коммуналдық төлемдер және басқалар).
Кәсіпорын шығындары тауардың шекті бағасына үлкен әсерін тигізеді. Олар шикізатты, жұмыс күшін, тауардың бөлек компоненттерін, көлік қызметтерін алуымен, қоршаған ортаны қорғаумен байланысты болуы мүмкін. Мұндай шығындар бақылана алмайды, бірақ баға белгілеу кезінде есепке алынуы тиіс. Оны бірнеше әдістер арқылы іске асыруға болады:
- шығындар көбейген сайын фирма өзінің өнімінің бағаларын жоғарылатады және олардың жоғарылау ауырлығын тұтынушының иығына салады;
- фирма шығындары өсуін өндірілетін өнімнің алуан түрлігін (ассортиментін) өзгертпей, өзінің ішкі резервтері арқылы бөлшектеп қайтара алады;
- өнімдердің өздерін өзгерту (олардың өлшемдерін қысқарту, арзан шикізатты қолдану арқылы сапасын азайту), бірақ бағаның деңгейін өзгеріссіз қалдыру;
- өнімді сатып алушылар үшін бағаның жоғарылауы шамадан тыс болып көрінбей, ал ол жоғарғы сапалықпен, ынғайлықпен, абыроймен теңестірілетіндей деңгейде толық жетілдіру;
- шығындарды төмендету арқылы, фирма өнімнің бағасын төмендетуге немесе мүлде өзгеріссіз қалдыруы мүмкін, сөйтіп, өзінің пайдасын арттыру.
Бәсекелестер
Бағаның дәрежесіне әсер ететін маңызды элемент ол - бәсекелестік болып табылады. Маркетингтік тұрғыдан фирма өзінің іс әрекетін белгілі орталарда талдайды. Бағаны кім бақылайтындығына байланысты оның үш ортасын бөліп көрсетеді:
- нарықта бақыланатын бағалар орталығы, ол бәсекелестік деңгейінің жоғарылығымен, сонымен қатар тауар мен қызметтің ұқсастығымен ерекшеленеді. Осы жағдайға байланысты фирманың дұрыс бағаны белгілеуі өте маңызды болады, өйткені бағаның тым жоғары болуы тұтынушыларды өзінен алшақтатып, бәсекелестік фирмаларға кетуіне ықпал етеді, ал бағалардың төмендеуі кәсіпорынға болашақ пайданы әкелмейді;
- бағаның бір немесе бірнеше фирмалармен бақылануы, ол шектелген бәсекелестікпен, тауар мен қызметпен ерекше болуымен сипатталады. Бағалардың төмендігі немесе жоғарылығына қарамастан, олар өз тұтынушыларын табады, бағаны таңдау тек стратегиялық және мақсаттық нарыққа байланысты болады;
- үкіметпен бақыланатын бағалар ортасы, олар транспортқа, байланысқа, коммуналды қызметке және азық түлік өнімдеріне таралады.
Мемлекеттік басқару
Үкімет заң шығару жолымен өндірушілер араларында және көтерме сауда және бөлшектік сауда араларында бағалар туралы келісімдер жүргізу және бекітілген бағаларды құру әрекеттеріне шек қояды.
Тура мемлекеттік бағалық басқарудың негізгі рычагтарын атап өтейік:
1) бағаның жоғарғы абсолюттік шегін құру (нарық шарттарындағы ең қатаң (қатал) рычаг); нұсқа - алғашқы негізгі бағаны және оның өсуінің шекті бағалық коэффициенттерін анықтау;
2) рентабелдік нормативтердің пайыздарын өздік құнға регламенттеу арқылы бағаның өсуіне шек қою;
3) делдалдық сый-сыйапаттарға шек қою;
4) бағаның төменгі шегін анықтау.
Алғашқы үш рычаг арқылы инфляцияның өсуін жою үшін бағаның өсуін сақтайды.
Төртінші рычаг, ең алдымен, фиксалдық мақсаттарда қолданылады.
Бағаны төмендету мүмкінсіздігі бюджетке бөлу өлшемдерін жоғарылатуға көмектеседі. Бұл рычаг бюджеттін ең маңызды кірістік статьясы болып саналатын жанама салығының үлкен бөлігі бар (ең алдымен акциздер) тауарларға қатысты кенінен қолданылады.
Төменгі бағалық шекті мемлекет ғылыми-техникалық прогреске түрткі
болу үшін бекітеді. Прогрессивтік салаларда өндірістің өсуі - жалпы ұлттық міндет. Бағаның төменгі шегін еңгізу монополиялардың монполияландырылмаған кәсіпорындар - ұқсас прогресшіл өнімдерді өндірушілерді әлсірету үшін бағаларды төмендетуді қолдану мүмкіндігінен айырады.
Тура бағалық басқарудың ең ақырғы жолы - бекітілген бағалар (бір
деңгейдегі бағалар) болып табылады. Мұнда сатушы олардан құтыла алмайды. Бекітлген бағалар басқа да барлық көрсеткіштердін бірдейлігін көрсетеді, сондықтан олар нарықтық емес, ал әкімшілік басқарушы экономикаға тән.
Бағаны басқарудың мемлекеттік әдістеріне сатушының бағаның өзгеруі
туралы алдын ала хабарлауы, сатушының бағаның ресми мәлімдеуі және сатушы мен мемлекет араларында баға туралы келісім жүргізуі жатады.
Делдалдар
Өндірушілерден көтерме және бөлшек саудамен айналысатын делдалдар
барлық жолдармен өнім өндіруді жоғарылатып, түскен пайда мен белгіленген бағаны бақылайды. Өткізу арналарының барлық қатысушыларының бағаны белгілеуі туралы бір шешімге келуі үшін, кәсіпорын бірнеше шарттарды орындауы тиіс:
- әрбір қатысушыға өз шығындарын жауып және өзіне табыс әкелетіндей белгілі үлеспен қамтамасыз ету;
- көтерме және бөлшек саудагерлері үшін өнімді ең төмен бағамен сатып алуына кепілдік беру;
- арнайы келісімдерді ұсыну, олар өзіне мыналарды жатқызады: анықталған уақытқа дейін жеңілдіктерді немес бөлшек және көтерме саудагерлерге тегін партия тауарды жеткізуі керек болады.
Тұтынушылар
Тауарды тұтынушылар басқа фирмалардың өз тауарына деген бағасын анықтағанда әсер етеді. Ұсынылған бағалар бойынша істелген сатып алулар мен бағалар арасындағы байланысты екі себеппен түсіндіруге болады: сұраныс заңының әсері мен бағалық иілгіштікті ұсынып, тұтынушылардың өмірлік деңгейінің әртүрлілігіне байланысты бағаға деген іс әрекеті.
Тұтынушылардың келесі түрлерін ажыратады:
- экономист (үнемшіл) тұтынушылар - олар сатып алу барысында бағаға, сапасына және ассортиментіне негізгі көлемін аударады. Осы топтағы адамдарға көбінесе жарнама үлкен әсер етеді, өйткені жарнамада тауардың қосымша пайдалы құрамы көрсетіледі;
- тұлғалық тұтынушылар. Сатушы жағынан өзіне қалай қызмет көрсеткеніне көп көңіл аударады. Тауар бағасы олар үшін екінші орынды алады;
- этикалық тұтынушылар - өзінің сатып алулары арқылы кішігірім фирмаларды қолдап, олар үшін тауарды жоғары баға бойынша да сатып алуға дайын болады;
- апатикалық тұтынушылар - олар бірінші орынға ыңғайлылық пен жайлылықты қояды, ал бағасына ешқандай көңіл аудармайды.

1.2 Бағаны маркетингтік белгілеудің жолдары мен әдістері.

Фирма түпкі бағаны белгілеп, оның деңгейін одан кейін маркетингті
ортаның факторныа қарай анықтайды. Осы жұмыста келесі баға белгілеу әдістері қолданылады:
жаңа тауарға баға белгілеу;
тауар номенклатурасы шеңберінде баға белгілеу;
географиялық принцип бойынша баға қою;
жеңілдіктерді қолдана отырып баға белгілеу;
өтімді ынталандыру үшін баға қою;
баға арқылы кемсітушілік.

Жаңа тауарға баға белгілеу.
Баға құру мәселелері тауардың өміршеңдік кезеңіне тығыз байланысты. Әсіресе тауарды рынокқа енгізу сатысы баға белгілеу жұмысына көп талаптар қояды. Фирма рынокқа жаңа тауарды ұсынған кезде екі түрлі стратегиясын қолдануы мүмкін: қаймағын алу және рынокқа тауарды баянды енгізу стратегиялары.
Қаймағын алу стратегиясы - рынокқа патенттелген жаңа тауарды ұсынған кезде фирма бірден жоғары баға қояды, кейін сату көлемі төмендеген сайын бағаны төмендетіп отырады.
+ тұтынушылардың көпшілігінің сұраныс деңгейі жоғары болса;
+ өндірістің шағын көлемінің шығындарыфирма пайдасын жоққа ұшыратындай асып кетпесе;
+ алғашқы жоғары баға жаңа бәсекелестерді қызықтыра өзіне тартпаса;
+ жоғары баға тауардың жоғары сапалы бейнесінен қамтамасыз етсе.
Рынокқа тауарды баянды енгізу стратегиясында керісінше жаңа тауарға
көбірек тұтынушыларды тарту үшін және рынок үлесін ұлғайту үшін салыстырмалы төмен баға қояды. Рыноктың керекті үлесіне жеткеннен кейін фирма бағаны көтере бастайды.
Бұл стратегияны қолдану үшін келесі жағайларды ескеру қажет:
+ рынок бағаға өте икемді болса және ол төмен бағаның өсуіне келешкте мүмкіндіктер беретін болса;
+ өндіріс көлемі өскен сайын шығындар азаятын болса;
+ төмен бағаның деңгейі әлуетті бәсекелестерге тартымды болмаса.

Тауар номенклатурасы шеңберінде баға белгілеу.
Егер де тауар номенклатурасы бөліктерден болса, баға белгілеу тәсілі өзгереді. Бұл жағдайда фирма жалпы тауар номенклатурасы бойынша барйынша (максималды) табыс қамтамасыз ететін баға жүйесін қолдануға тырысады. Әртүрлі тауарлардың бір-бірімен байланысына қарай төрт түрлі жағдайды қарастырайық:
Тауар ассортиментінің шеңберінде бағаны орнату. Фирма әрбір тауардың толық ассортиментін өндіреді. Мысалы, "LG" компаниясы әртүрлі теледидар ассортиментін ұсынады. Әрбір теледидар ассортименті топтарының өзара айрықша, немесе қосымша қасиеттері бар. Баға құру кезінде олар әр тауардың өзіндік құнын, тұтынушылар бағалайтын қасиеттерін, бәсекелестердің бағаларын есепке алады және бағаларын сатылап саралайды.
Қосымша тауарларға баға белгілеу. Көптеген фирмалар негізгі тауарларымен қатар қосымша басқа да өнімдерді ұсынады. Мысалы, автомобиль сатып алушы терезені терлетпейтін, фара жарығын реттейтін қондырғылар, басқа да қосымша заттар алуы мүмкін. Сондықтан осы жабдықтармен жабдықталған автомобильдің бағасы жоғары белгіленеді.
Міндетті түрде қолданылатын жабдықтарға баға белгілеу. Кейбір салаларда негізгі тауарлармен қатар міндетті түрде қолданылатын бұйымдар өндіріледі. Мысалы, айталық фотопленка немесе қалам өзегі. Негізгі тауар (фотокамера, қалам) көбінесе төмен бағамен сатылып, ал міндетті түрдегі қолданатын бұйымдарға үстеме баға белгіленеді.
Өндірістің жанама өнімдеріне баға белгілеу. Кейбір өндірістерде (мысалы, мұнай және химикат) әртүрлі жанама өнімдер әртүрлі жанама өнімдер шығарылады. Егер жанама өнімдердің құндылық маңыздылығы төмен болса, оларды сатып өткізу ісі қымбатқа түседі. Ол барып негізгі тауардың баға деңгейіне тиісті әсерін тигізеді.

Географиялық принцип бойынша баға белгілеу.
Бұл тәсіл бойынша фирмалалар мемлекеттің әртүрлі жерінде тұратын тұтыннушыларға әртүрлі баға орнатады.
Тауардың шыққан орнына байланысты ФОБ (FOB - free on board) бағаны белгілеу. Бұл баға жүйесінде тауар тасымалдаушыға франко-вагон есебімен сатылады. Содан бастап ол тауарға деген барлық құқығы және оған байланысты жауапкершілік, жеткізілетін орнына дейін көлік шығындары тапсырыс берушіге ауысады. Бұл жақын жерге көлік шығындарын белгілеудегі ең әділ тәсілі. Өйткені әрбір тапсырыс беруші шығындарды өзі үшін ғана төлейді. Бірақ тым қашықтағы тапсырыскерлерге көлік шығындары есеслеп көбейіп, ысырапты болуы мүмкін.
Көлік шығындарымен қоса баға белгілеу. Бұл керісінше тәсіл. Фирма тапсырыскердің қаншалықты қашықтықта орналасқанына қарамай көлік шығындарын бағаға қосып бір баға белгілейді. Демек көлік шығындары барлық тапсырыскерлерге орта есеппен бірдей алынады. Сондықтан жалпы ел ауқымында фирма бір бағамен тауарын жарнамалайды.
Аймақтық баға белгілеу. Бұл тәсілде тауардың шыққан орнына байланысты жоғарыда айтылған ФОБ бағасы және көлік шығындары қосылған жалғыз баға тәсілінің екеуіде қолданылып, қосынды тәсіл ретінде бейнеленеді. Фирма екі не бірнеше аймақты белгілейді. Барлық басқа аймақтарда орналасқан тапсырыскерлер қашықтығына қарай баға есептеседі. Мысалы, Қазақстанды бес аймаққа бөлуге болар еді: Оңтүстік, Солтүстік, Орталық, Шығыс, Батыс. Әр аймақтағы көлік түрімен, оның шығындарының көлемі әртүрлі мөлшерде белгіленіп, баға деңгейі әр түрлі болар еді.
Тұғыр орнына байланысты баға белгілеу. Сатушы бір қаланы тұғыр орны ретінде таңдап алып, барлық тапсырыскерлерге сол нүктеге қарай (қай жерден тауардың тиелетініне қарамай) көлік шығындарын есептейді. Бұл тәсіл әдетте мына өндіріс салаларында қолданылады: қант, цемент, автокөлік, т.б.
Көлік шығындарын өз мойнына алып баға белгілеу. Сатушы мүдделі болса белгілі тұтынушымен не белгілі географиялық аймақпен іскер қатынасты орнату үшін көлік шығындарын өз мойнына алып баға белгілеуі мүмкін. Тауардың сатылу көлемін ұлғайту арқылы орта шығындарын төмендетіп көлік шығындарын қайтаруды көздейді. Бұл тәсіл жаңа рынокты игеру және рынокта өзінің үлесін сақтап қалу үшін қолданылады.

Баға арқылы жеңілдіктер жасау.
Тұтынушыларды өзіне тарту үшін (мысалы, көп көлемде сату, тұтыту мерзімінен тыс уақытта сату) көптеген фирмалар сыйақы ретінде өздерінің бағасын төмендетуге барады.
Қолма қол ақша төлегені үшін жеңілдік баға белгілеу. Фирма сатылған тауар үшін тез арада ақшалай төлеген тұтынушыларға жеңілдік баға белгілейді. Бұл тәсіл сатушының өтемпаздық жағдайын жақсартады.
Сатып алған тауар көлеміне қарай жеңілдік баға белгілеу. Бұл тәсіл бойынша мол көлемде тауарды сатып алатын тұтынушыларға баға арқылы жеңілдіктер көрсетіледі. Әрине ол тұтынушыларды бір сатушыдан тауарды көбірек сатып алуға ынталандырады. Ал сатушы сатылатын тауарды көбейту арқылы сатуға, қоймаға және көлікке жұмсалатын шығындарды азайтып, пайдасын көбейтеді.
Атқарымдық жеңілдіктер дегеніміз - ол сауда саласындағы әрекеттенушілерге көрсетілетін жеңілдіктер. Өндірушілер тауарды сату жұмысында, оны сақтау кезінде арнайы жұмыстар орындайтын тауарды тарату арналарына жеңілдік ұсынады. Белгілі тауарды тарату арнасының құрамына кіретін қызметтерге бірдей жеңідік ұсынылады.
Мерзімдік жеңілдіктер - тауардың сатылатын мерзімінен тыс уақытта сатып алынған заттың бағасын төмендету болады. Мерзімді жеңілдіктер сатушыға өндіріс деңгейін жыл бойы тұрақты ұстауға көмектеседі, ал ол тұрақты шығындарды азайтуға, демек пайданы көбейтуге мүмкіндік береді.
Сынақ. Сынақ ретінде прейскуранттік бағадан тыс жеңілдіктер қолданылады. Мысалы, ескі тауардың сатылуы жақсы болған кезде жаңа тауардың бағасы төмендетіледі.

Тауардың өтімін ынталандыру үшін баға белгілеу.
Белгілі жағдайда фирма уақытша бағаны прейскуранттық бағадан, кейде тіпті өзіндік құннан (шығыннан) да төмендетіп орнатады. Бұл тәсіл мына жағдайда қолдануы мүмкін:
:: Белгілі уақыт мерзімінде клиенттерді молырақ тарту үшін сатушылар ерекше бағаларын ұсынады. Мысалы, мерекелер алдында сыйлық іздеген адамдарды дүкенге тарту үшін тауар арзандатылған бағамен ұсынылады.
:: Белгіленген уақыт аралығында нақты ақшаға тауарды сатып алған тұтынушыларға өндірушілер баға жеңілдігін ұсынуы мүмкін. Бұл жағдайда жеңілдік өндіруші тарапынан тікелей тұтынушыға (делдалдық қызметтен тыс) көрсетіледі.
:: Сатушылар әдеттегі бағаларды төмендетіп жеңілдік бағаларды жиі ұсынады.
:: Сатушылар тұтынушыларды көбірек тарту үмітпен кейбір тауарларға шығындардан төмен зиянды озаттар бағасын орнатады. Осы әдіс арқылы аса арзан тауарға қызықтырып, басқа өтімі нашар тауарларды сатуға болады.

Баға арқылы кемсітушілік.
Тұтынушының, тауардың, сату орынның ерекшеліктерніне байланысты
фирма бағасын әрқалай өзгертеді. Соның нәтижесінде белгілі бір тұтынушы топтары ұтылып, басқалары әртүрлі деңгейде ұтады. Осындай кемсітушілік баға орнатып, фирма шығындарына қарамай тауарды әртүрлі бағамен сатады. Бұл баға тәсілі келесі жағдайларда кездеседі.
Тұтынушылардың белгілі бір тобына жеңілдіктер жасау үшін. Сондықтан тұтынушылар белгілі бір тауарға әртүрлі баға төлейді. Мысалы, студенттердің бір айлық автобустағы жол ақысы 500 теңге болсын. Ал басқа қала жолаушылары 1000 теңге төлейді. Зейнеткерлердің кейбір тобы автобуста тегін пайдалануы мүмкін. Сол тәрізді басқа да мысалдарды келтіруге болады.
Белгілі бір тауардың түсіндірмелеріне қарай әртүрлі баға белгіленеді. Бұл тәсілде тауардың түрлендірмелерінің өндіріс шығындарының өзгешелігін есепке алмай, олар әртүрлі бағамен сатылады. Мысалы, үтіктің әртүрлі түрлендірмелері бар: электро торабына қосылып, жұмысқа дайын болған кезде жарық көзімен дабыл беретін үтік, астына сүйемелі бар үтік, су шашатын пуливизаторы бар үтік, т.б. түрлері. Бұл түрлендірмелерін жасау фирмаға аса көп шығындарды талап етпейді. Алайда олардың бағасы осы ерекшеліктеріне қарай байланысты айтарлықтай өседі.
Мерзімге қарай әр түрлі баға белгілененді. Жыл кезеңіне, апта күніне, тәулік сағатына байланысты баға өзгеуі мүмкін. Мысалы, тәулік бойы жұмыс істейтін дүкендер түнге қарай бағасын көтереді, жазда санаторий жолдамасының бағасы өседі, күзде жеміс арзандайды, қысқа қарай қымбаттайды, т.б. Осыған қарай біреу ұтып, басқасы ұтылып жатады.
Бағаны кеміту тәсілін жүргізу үшін мынадай жағдайлар қажет:
oo рынокты сегменттеуге мүмкіндіктің болуы, ал сегменттер сұраныс өсімталдығымен көзге түсетіндігінің болуы;
oo бағасы төмен сегменттегі тауарды басқа сегментке апарып сату мүмкіндіктері болмауы тиіс;
oo бағасы жоғары сегменттегі бәсекелестер арзан бағамен сату мүмкіндіктері болмауы тиіс;
oo рынокты сегменттеуге және бақылауға кеткен шығындар баға кемсітулшілік тәсілінен түскен қосымша табыстан кем болуы тиіс;
oo баға кемсітушілік тәсіліне тұтынушылар наразылық танытпауы керек;
oo қолданған баға кемсітушілік тәсілі заңға сай болуы тиіс.

ІІ. Кока-кола сусынына маркетингтік баға белгілеуді талдау.
2.1 Кока-кола сусынының маркетингтік сипаттамасы.

Түрі: Алкогольсіз сусын
Мануфактура: The Coca-Cola Company
Мемлекеті: АҚШ
Көрсетілім: 1886
Түс: Карамель E-150d
Дәм: Cola, Cola Cherry, Cola Vanilla, Cola Green Tea, Cola Lemon, Cola Lemon Lime, Cola Lime, Cola Orange and Cola Raspberry.

Кока-кола ─ сергітетін алкогольсіз сусын, көптеген елдерде кеңінен тараған; The Coca-Cola Company компаниясының өнімі; 2006-2010 жылдар арасындағы әлемдегі ең үздік бренд болып саналады.
Кока-кола сусынын 1886 жылдың 8 мамыр айында (Джоржия штаты, АҚШ) Атлантада ойлап тапқан.
Авторы - америка Әскери конфедерациясының офицері болған, фармацевт Джон Стит Пембертон (Кока-коланы бір фермер ойлап тауып, рецептін Джон Ститке 250$ сатқан, ол жайлы Джон Стит өзінің сұхбаттарының бірінде айтыпты деген аңыз бар).
Сусынның атауын көркем жазуды меңгерген Пембертонның есепшісі Фрэнк Робисон, осы уақытқа дейін сусынның логотипі болып табылатын Coca-Cola деген сөзді әдемі бейнелі әріптермен жазып, ойлап тапқан.

Кока-коланың негізгі ингредиенттері: кок жапырағының үш бөлігі (осы жапырақтардан 1859 жылы Альберт Ниман (Albert Niemann) ерекше компонентін бөліп алып, кокаин деп атаған) және кола тропикалық ағашының бір бөлігі. Пайда болған сусын кез келген жүйке бұзылуына емдік дәрі ретінде Атлантадағы Джекоба қалалық дәріханасында сатыла бастайды. Ол кезде кокаиннің адам денсаулығына зиян екені анықталмағандықтан, тыйым салынған заттек болып табылмайтын. Сондықтан кокаин еркін сатылымда болып, оны ләззат алу үшін спирттің орнына сусынға жиі қосып отыратын болған. Бастапқыда сусынды күнделікті орташа есеппен 9 адам сатып алатын болған. Алайда кока-коланың танымалдығы мен кірісі де біртіндеп өсе бастады.
1888 жылы Пембертон сусынды шығару құқығын сатып жібереді. 1892 жылы Кока-коланың құқығына ие болған кәсіпкер Аса Григгс Кэндлер кока-коланы өндірумен айналысатын The Coca-Cola Company компаниясының негізін қалайды. 1902 жылы кока-кола 120$ ақша айналымымен АҚШ-тағы ең танымал сусындардың біріне айналды. Ағылшын жазушы-фантаст Герберт Уэлсстің Тоно-Бэнге романы кока-коланың жарнамасы мен таралуына сатиралық туынды ретінде ұсынылады. 1890 жылдардың соңына қарай кокаинге деген қоғамның пікірі теріс айналып, 1903 жылы New York Tribune газетінде кока-коланы ішкен қаланың лас шеткері түпкірлеріндегі негрлер ақ нәсілділерге қарсы шабуыл жасағандығын айтып, кока-колаға кінә тағады. Содан кейін кока-колаға коканың жас жапырақтарының орнына, сығылып, бар кокаині жойылған бөліктерін қосады. 1894 жылдан бастап шөлмектерде, ал 1955 жылдан бастап қалбыр ыдыста сатылатын болды.

Сусынның құрамы
Сусынның әр нұсқасының құрамы әртүрлі болып келеді. Ол әсіресе диеталық нұсқасында аз мөлшерде кездесетін көміртекке байланысты. Мұнда классикалық нұсқадағы просто Coca-Cola нұсқасы берілген.
Сусынның компоненттері:
* қант
* көміртек диоксиді (Е290)
* бояғыштар: қант коллері (Е150), кармазин (азорубин) (Е122)
* ортофосфор қышқылы (Е338)
* кофеин
* табиғи хошиістендіргіштер.
Қазіргі нарықта Кока-кола сусынына бәселекестер өте көп. Мысалы,
Пепси, Буратино, 7up, Mirinda және т.б. Бағалары бірдей болғаны мен оларға деген сұраныс ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.