РПК Бектау ЖШС
МАЗМҰНЫ
1. Кәсіпорынның шаруашылық - қаржылық қызметінің
жалпы сипаттамасы. Бухгалтерлік есептің ұйымдастырылуы.
Есеп саясаты ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...4
2. Ақшалай қаражаттары және олардың
баламаларының есебі мен ішкі аудиті ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... .12
3. Дебиторлық берешектердің есебі мен ішкі аудиті ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... 21
4. Қорлар есебі мен ішкі аудиті ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 22
5. Ұзақ мерзімді активтердің есебі мен ішкі аудиті ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ..24
5.1 Негізгі құралдардың және олардың
амортизациясының есебі мен ішкі аудиті ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ..24
5.2 Материалды емес активтердің және
олардың амортизациясының есебі мен ішкі аудиті ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ..27
5.3 Инвестициялар есебі мен ішкі аудиті ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ...28
6. Міндеттемелер есебі мен ішкі аудиті ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... .31
6.1 Қарыздар есебі мен ішкі аудиті ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..31
6.2 Еңбек ақы және оны төлеу есебі мен ішкі аудиті ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... 32
6.3 Салықтық міндеттемелердің есебі мен ішкі аудиті ... ... ... ... ... ... ... . ... ... 33
6.4 Басқа да кредиторлық берешектер есебі мен ішкі аудиті ... ... ... ... ... ... ... 3 5
7. Меншікті және резервтік капиталдың есебі мен ішкі аудиті ... ... ... ... ... ... 35
8. Қаржылық нәтижелер және пайданың
жұмсалуының есебі мен ішкі аудиті ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 37
9. Өндірістік шығындар мен өнімнің өзіндік құнын
калькуляциялау есебі мен ішкі аудиті ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... .41
10. Ұйымның қаржылық есептілігі: құрастыру мен ұсыну тәртібі.
Қаржылық есептілік аудиті ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..42
11. Есепті кезеңдегі ұйымның қаржылық жағдайын талдау ... ... ... ... ... ... ... . 49
Қосымшалар
1. РПК Бектау ЖШС-нің шаруашылық-қаржылық қызметінің жалпы сипаттамасы. Бухгалтерлік есептің ұйымдастырылуы. Есеп саясаты.
Диплом алдындағы өндірістік тәжірибеден өтіп, зерттеп отырған РПК Бектау ЖШС-нің Қазақстан Республикасы заңнамасы бойынша заңды тұлға болып табылады.
Қоғамның толық атауы мемлекеттік тілде: РПК Бектау ЖШС
РПК Бектау ЖШС-і 29 мамыр 2009 жылы Алматы қаласының Қазақстан Республикасының Әділет министрлігіне қарасты юстиция басқармасында мемлекеттік тіркеу туралы күәлігі №98038-1910-ЖШС, тіркелуі бойынша құрылды.
РПК Бектау ЖШС-нің қызметінің негізгі мақсаты:
+ Жарнамалық өнімдерді дайындау және жабдықтау;
+ Жарнамалық-баспа қызметі;
+ Интернет қызметін көрсету;
+ ҚР заңына қарсы келмейтін өндірістік, коммерциялық және басқа да қызмет түрлері болып табылады.
Ең негізгі басты бағыты осы РПК Бектау ЖШС-нің қызмет көрсету және оны тұтынушыларға ұсыну болып табылады. Көрсетілетін қызмет және сатылған тауар айналымы арқылы тұтынушылардың қажеттіліктерін қанағаттандыру арқылы кіріс табу болып табылады. Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнамасымен тыйым салынбаған кез келген түрлерін атқару. Лицензия алынуы керек қызмет түрін атқару үшін РПК Бектау ЖШС-нің Қазақстан Республикасының заңнамасымен белгіленген тәртіпте лицензия алу міндетті.
РПК Бектау ЖШС-нің орналасқан жері: 050016, Қазақстан Республикасы, Алматы қаласы Брусиловский көшесі 6817 үй. РПК Бектау ЖШС-нің қызмет атқару мерзімі оның Қазақстан Республикасының уәкілетті мемлекеттік органында мемлекеттік тіркеуден өткен кезінен бастап есептеледі және уақыт бойынша шектелмеген.
РПК Бектау ЖШС-нің негізгі тұтынушылары деңгейі орташадан жоғары жеке және заңды тұлғалар болып табылмайды.
РПК Бектау ЖШС-нің алдына қойған негізгі міндеті: максималды табыс алу, ол үшін кәсіпорын өзінің сату және өткізу жұмыстарын ұлғайтады және қызмет көрсету сервисін жетілдіреді, содан оның қаржылық жағдайы бір қалыпты тұр.
РПК Бектау ЖШС-нің заңды мәртебесі:
1. РПК Бектау ЖШС-нің 1 Резиденциясы филиалы Қазақстан Республикасының Әділет Министрлігінің органдарымен мемлекеттік кезінен бастап заңды тұлғаның құқықтарын иеленеді. РПК Бектау ЖШС-нің 1 Резиденциясы филиалы өз қызметін Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексіне, Қазақстан Республикасының 22.04.1998 ж. Жауапкершілігі шектеулі және қосымша жауапкершілікті РПК Бектау ЖШС-нің ҚР Заңына және РПК Бектау ЖШС-нің жарғысына сәйкес атқарады.
2. РПК Бектау ЖШС-нің жұмыскерлерінің жылдық орташа саны 3 адам болатын немесе бір жылғы активтерінің жалпы құны айлық есеп көрсеткішінің жиырма бес мың есесінен кем болатын бизнестің субъектісі болып табылады.
3. РПК Бектау ЖШС-нің өз жарғысымен және қатысушылардың жалпы жиналысының шешімдерінің Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнамасының шегінде құқықтарға ие, қызметін атқару үшін қажетті рәміздері (банктік шоттары, соның ішінде валюталық шоттары, мөрі, мөртаңбалары, бланктері, таура белгілері, т.б.) бар.
4. РПК Бектау ЖШС-нің коммерциялық ұйым болып табылады, қызметінің мақсаттырна жету үшін өз атынан мәмілелер жасауға, мүліктік және жеке мүліктік емес құқықтарды иеленуге, міндеттерді қабылдауға, соттарда арыз беруші ретінде әрекет етуге құқылы.
5. РПК Бектау ЖШС-нің Қазақстан республикасынң аумағында және одан тыс жерелерде филиалдар мен өкілдіктерді құруға, басқа заңды тұлғалармен бірлестіктерге (одақтарға) кіруге, сондай-ақ басқа заңды тұлғалардың қатысушысы болуға құқылы.
6. РПК Бектау ЖШС-нің өз міндеттемелері бойынша өзіне тиесілі Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнамасына сәйкес өтеп алынуы мүмкін барлық мүлкімен жауап береді. Мемлекет пен оның органдары РПК Бектау ЖШС-нің міндеттемелері бойынша жауап бермейді, РПК Бектау ЖШС-нің Мемлекеттің міндеттемелері бойынша жауап бермейді. РПК Бектау ЖШС-нің өз қатысушыларының оның міндеттемелері бойынша жауап бермейді. РПК Бектау ЖШС-нің қатысушылары оның міндеттемелері бойынша жауап бермейді және өздерінің енгізген салымдарының құны шегінде РПК Бектау ЖШС-нің қызметіне байланысты шығындар тәуекелін көтереді. Жарғылық капиталға салымын толық енгізбеген РПК Бектау ЖШС-нің қатысушылары әр бір қатысушының енгізілмеген салым бөлігінің құны шегінде оның міндеттемелері бойынша ортақ жауапкертшілік көтереді.
РПК Бектау ЖШС-нің қатысушыларының құқықтары мен міндеттері:
РПК Бектау ЖШС-нің қатысушылары міндетті:
1. РПК Бектау ЖШС-нің жарғысымен, құрылтай шартымен және Қазақстан Рсепубликасының заңнамасымен белгіленген тәртіпте РПК Бектау ЖШС-нің істерін басқаруға қатысуға,
2. РПК Бектау ЖШС-нің басқарушы органдарын сайлауға, тағайындауға, кері шақырып алуға және сайлануға;
3. РПК Бектау ЖШС-нің 1 Резиденциясы филиалы қызметі туралы ақпарат алуға, бухгалтерлік және басқа құжатнамамаен танысуға;
4. қатысушыларының Жалпы жиналысының құзыретіне сәйкес оған жарғымен және Қазақстан Республикасының заңнамасымен қарастырылған тәртіпте РПК Бектау ЖШС-нің қызмет мәселелері жөнінде ұсыныстар жасауға;
5. Қазақстан Республикасының заңнамасына және қатысушыларының Жалпы жиналысының шешіміне сәйкес РПК Бектау ЖШС-нің жарғылық капиталындағы үлесіне сәйкес РПК Бектау ЖШС-нің қызметінен кіріс алуға;
6. РПК Бектау ЖШС-нің жарғылық капиталындағы өзіне тиесілі үлесті (үлесінің бір бөлігін) сатуға немесе басқаша шеттетуге (соның ішінде кепілге алуға);
7. РПК Бектау ЖШС-нің тараған жағдайда несие берушілермен есеп айырысқаннан кейін қалған мүліктің құнын немесе РПК Бектау ЖШС-нің 1 Резиденциясы филиалы барлық қатысушыларының келісімі бойынша осы мүліктің бірбөліні заттай алуға;
8. Қазақстан Республикасының заңнамасымен қарастырылған тәртіпте үлесін шеттету арқылы РПК Бектау ЖШС-не қатысуын тоқтатуға.
РПК Бектау ЖШС-нің қатысушылары міндетті:
1. РПК Бектау ЖШС-нің құрылтай шартымен және жарғымен қарастырылған тәртіпте, мөлшерлерде және мерзімдерде Серіктесстіктің жарғылық капиталына салымдар енгізуге;
2. РПК Бектау ЖШС-нің құрылтай құжаттарының талаптарын сақтауға;
3. құрылтайшартының талаптары мен РПК Бектау ЖШС-нің жоғарғы басқару органдарының шешімдерін орындауға;
4. РПК Бектау ЖШС-нің жарғысымен және құрылтай шартымен белгіленген тәртіпте РПК Бектау ЖШС-нің қызметне қатысуға, оның ішінде РПК Бектау ЖШС-нің коммерциялық жобаларын жүзеге асыру шегінде өзіне қабылдаған міндеттемелерді орындауға;
5. РПК Бектау ЖШС-нің коммерциялық құпия деп жарияланған мәліметтерді таратпауға;
6. РПК Бектау ЖШС-нің шығын әкелуі ықтимал қызметтен бас тартуға.
РПК Бектау ЖШС-нің қатысушылары Қазақстан Рсепубликасынң заңнамасымен, құрылтай құжаттырмен және қатысушылардың Жалпы жиналысының шешімдерімен қарастырылған басқа да құқықтарға ие болып, міндеттерді көтеруі мүмкін.
РПК Бектау ЖШС-нің мүлкі құрылтайшылардың (қатысушылардың) енгізген алғашқы салымдарының, қосымша жарналардың, филиалдың кәсіпкерлік және шаруашылық қызметтен алынған кірістердің есебінен, сондай- ақ Қазақстан республикасының заңнамасымен тыйым салынбаған басқа көздерден құралады. РПК Бектау ЖШС-нің негізгі қорлардан, айналымдағы қаражаттардан, басқа да құндылықтардын құралған мүлкіне Қазақстан Республикасының заңнамасымен қарастырылған тәртіпте иелік ету, пайдалану және өкімдік ету құқығын жүзеге асырады. Серіктесітктің мүлкі оның жеке басында есепке алынады.
Жарғылық капиталы. РПК Бектау ЖШС-нің мемлекеттік тіркелуі кезінде жарғылық капитал толығымен құралады. РПК Бектау ЖШС-нің жарғылық капиталы барлық қатысушылардың қосымша пропорционал салымдар енгізу арқылы, РПК Бектау ЖШС-нің жеке меншік қаражаттарының есебінен, барлық қалған қатысушылардың келісімі болған жағдайда бір немесе бірнеше қатысушының қосымша салым енгізу арқылы, РПК Бектау ЖШС-нің құрамын жаңа қатысушыларды қабылдау арқылы ұлғайтылады. РПК Бектау ЖШС-нің жарғылық капиталы РПК Бектау ЖШС-нің қатысушыларының салымдарының мөлшерін пропорционал азайту арқылы немесе жекелеген қатысушылардың үлестерін толығымен немесе ьір бөлігін өтеу арқылы азайтылады. Қатысушылардың Жалпы жинадлысы жарғылық капиталды азайту туралы шешім қабылдаған күннен бастап екі ай ішінде РПК Бектау ЖШС-нің жарғылық капиталының азайғандығы туралы хабарламаны барлық несие берушілеріне жіберуге немесе РПК Бектау ЖШС-нің туралы мәліметтер жарияланатын ресми басылымда сәйкес хабарландыру беруге міндетті. РПК Бектау ЖШС-нің жарғылық капиталы мемлекеттік тіркелген кездегі заңнамамен белгіленген ең аз мөлшерден төмен азайтуға жол берілмейді. Серіктестік қатысушыларының жарғылық капиталдағы үлестері және РПК Бектау ЖШС-нің мүлік құнындағы сәйкес үлестері (мүліктегі үлесі) РПК Бектау ЖШС-нің жарғылық капиталындағы салымдарына пропорционал болады және бүтіннің бір бөлігі немесе пайыз түрінде беріледі. РПК Бектау ЖШС-нің қатысушысы РПК Бектау ЖШС-нің мүлкіндегі үлесін немесе оның бір бөлігін РПК Бектау ЖШС-нің басқа қатысушыларына немесе үшінші тұлғаларға сатуға немес басқа жолмен беруге құқылы. РПК Бектау ЖШС-нің қатысушысы өз үлесін РПК Бектау ЖШС-нің бас қатысушылардың алдындағы міндеттемесінің қамтамасыз етілуі ретінде кепілге салу құқылы. Осындай мәмілелерді жасау үшін РПК Бектау ЖШС-нің немесе басқа қатысушылардың келісімі талап етілмейді. РПК Бектау ЖШС-нің қатысушылары үшінші тұлғалар алдындағы қоладныстағы заңнамамен қарастырылған тәртіпте қатысушының үлесін немесе оның бір бөлігін артықшылықпен сатып алу құқығын пайдаланады. РПК Бектау ЖШС-нің қатысушысының үшінші тұлғалар алдындағы міндеттемесінің қаматамасыз етілуі ретінде үлесін (оның бір бөлігін) үшінші тұлғаларға қолданыстағы заңнамаға сәйкес шеттетуіне немесе үлесті (үлестің бір бөлігін) кепілге салуына жол беріледі. Кез келген негіз бойынша үлеске деген құқықты жоғалту қатысушысының РПК Бектау ЖШС-нің шығуына алып келеді. Қолданыстағы занамамен белгіленген тәртіпте үлесті иелену иеленушінің РПК Бектау ЖШС-нің қатысушыларының құрамына кіруін білдіреді.
РПК Бектау ЖШС-нің бухгалтериясы бухгалтерлік есебінің келесі бөлімшелерінен құралады: негізгі құралдар және тауарлық материалдық құндылықтардың есебі; еңбекақы бойынша қызметкерелермен есеп айырысу есебі; ақша қаражатының есебі (кассалық опрециялар есебі және есеп айырысу шотындағы ақша және валюталық шотындағы ақша операцияларының есебі); әлеуметтік сферасы бойынша операциялар есебі, дайын өнімнің есебі, сатыпалушылар мен тапсырысшылармен есеп айырысудың есебі.
РПК Бектау ЖШС-нің бухгалтериясы бухгалтерлік есебінің келесі бөлімшелерінен құралады: негізгі құралдар және тауарлық материалдық құндылықтардың есебі; еңбекақы бойынша қызметкерлермен есеп айырысу есебі; ақша қаражатының есебі (кассалық опрециялар есебі және есеп айырысу шотындағы ақша және валюталық шотындағы ақша операцияларының есебі); әлеуметтік сферасы бойынша операциялар есебі, дайын өнімнің есебі, сатыпалушылар мен тапсырысшылармен есеп айырысудың есебі.
Кесте 1.
РПК Бектау ЖШС-нің 1 Резиденциясы
филиалының басқару құрылымы:
РПК Бектау ЖШС-нің 1 Резиденциясы филиалы директоры
Басқарушы аппарат қызметкерлері
Мамандар, бухгалтер
менеджерлер
Сатушылар, кассир
РПК Бектау ЖШС-нің есеп саясаты
Кәсіпорынның есеп саясаты 2008 жылы қабылданып, жыл сайын өзгертулер енгізіліп отырған. Есеп саясаты деп бухгалтерлік есеп жүргізу процесінде және соның негізінде қаржылық, өнеркәсіптік есеп беруді жасауда қолданылатын әдістердің, принциптердің, ережелер мен рәсімдердің жиынтығын түсіну керек.
Есеп саясаты негізінде есеп беру ақпаратын нақты пайдаланушылардың мүдделері жатыр.
Қазақстан Республикасының экономикасын басқарудың қазіргі жүйесінде есеп саясатын қалыптастырудың екі деңгейі: әлемдік (жалпымемлекеттік) және шаруашылық жүргізуші кәсіпорынінің қалыптасты. Қазақстанда есеп саясатын белгілейтіндер мыналар:
Мемлекет атынан Қаржы министрлігі және Ұлттық статистикалық агенттігі. Мемлекет есеп саясатын елімізде біхгалтерлік есебін ұйымдастыруды реттейтін Салық кодексін, Ұлттық қаржылық есептіліктің 2 стандарттарды, Бухгалтерлік есептің шоттар жоспарының тізбегін және оны қолдану жөніндегі нұсқауларды, бухгалтерлік регистрлер мен құжаттардың үлгілік кәсіпорынаралық және үлгілік арнайы нысандарын, басқа да негіздеуші ережелер мен нұсқауларды жасау және өмірге енгізу жолымен жүргізеді.
Кәсіпкерлердің қоғамдық ұйымдары. Бұл Қазақстан Республикасы Аудиторлар палатасы және Қазақстан Республикасының бухгалтерлері мен аудиторларының бірлестігі.
Бухгалтерлер мен аудиторларының қоғамдық ұйымдары алдыңғы қатарлы тәжірибелерін зерделеу және оны Қазақстан республикасында енгізу мақсатыменбасқа елдердегі бухгалтерлер мен аудиторлардың тиісті халықаралық ұйымдармен байланыстарды жүзеге асырады.
Министрліктер, республикалық ұлттық және акционерлік компаниялар, экономиканың салаларын және ішкі салаларын басқарудың басқа органдары жалпы мемлекеттік есеп саясатына сәйкес салалылқ (ішкі салалық) ережелер, нұсқаулар, ұсынымдар жасап, оларда өндіріске жұмсалатын шығын есебінің ерекшеліктерін және өнімнің өзіндік құнының калькуляциялануын бейнелейді, шикізат пен материалдардың, дайын өнімнің, негізгі құралдардыңжәне басқа да активтер мен пассивтердің есебін ұйымдастырудың ерекшеліктері ескеріледі.
Шаруашылық жүргізуші кәсіпорындар өздерінің есеп саясатын ұлттық бухгалтерлік стандарттарға, есеп мәселелері, салық салу, қаржылық есеп беру бойынша қолданылып жүрген заңдарға негіздеп жасайды.
РПК Бектау ЖШС-нің есеп саясаты Қазақстан Республикасының 28 ақпан 2008 жылғы №234-111 Бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы Заңына сәйкес жүзеге асырылады. Есеп саясатының құрылуына негіз болып табылады:
Бухгалтерлік қаржылық есептіліктің Ұлттық 2 стандарты (БҚЕҰС) және оларға әдістемелік ұсыныстар;
Бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы ҚР-ның заңы, №234-III, 28.02.2008 ж.
ҚР-ның Азаматтық кодексі (Жалпы бөлім) №409-1, 13-бөлім Меншік құқығын алу, 1999 ж.
Бюджетке төленетін салықтар мен басқа да міндетті төлемдер ҚР-ның кодексі (10.12.2008 ж. .).
Есеп саясаты Уәкілетті органдар мен РПК Бектау филиалы қатысушысы шешімімен келісіліп тағайындалады. Бұл есеп саясатымен есеп жүргізудің негізгі ережелері мен бухгалтерлік есепті жүргізудің тәсілдері анықталады. Есеп саясатын құрудың негізіне сенімділік, дәйектілік, салыстырымдылық және аяқтаушылық қағидалары жатады.
ЖШС өз қызметін келесідей құжаттар мен нормативтік актілер негізінде жүзеге асырады:
ЖШС Құрылтайшы құжаттары;
01-сәуір 2000 жылғы Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексі (өзгертулерімен және толықтыруларымен);
16-шілде 1999 жылғы №436 Қазақстан Республикасының Жауапкершілігі шектеулі және қосымша серіктестіктер туралы Заңы (өзгертулері және толықтыруларымен);
Қазақстан Республикасындағы кәсіпорындардың қаржы-шаруашылық қызметін реттейтін басқа да заңдар, нормативтік актілер, нұсқаулықтар және әдістемелік ұсыныстар.
Салықтық төлемдер мен есеп айырысулар Қазақстан Республикасы Президентінің №2235, және 10 желтоқсан 2008 жылғы Бюджетке салықтар және басқа да міндетті төлемдер туралы Қазақстан Республикасының Кодексіне сәйкес жүргізіледі
Қызмет барысында РПК Бектау ЖШС-нің өзінің есеп саясатына ішкі нормативтік құжаттарға (бұйрықтар, өкімдер және тағы басқалары) сәйкес рәсімделген өзгертулер енгізе алады. Сондай-ақ есеп саясатына өзгертулер келесі жағдайларда енгізілуі мүмкін:
1. Қазақстан Республикасының Заңнамаларының өзгеруіне байланысты;
2. Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есебін нормативті реттеу жүйесінің өзгеруіне байланысты;
3. РПК Бектау ЖШС-нің бірігуіне немесе бөлінуіне және меншік иесінің ауысуына байланысты;
4. шаруашылық операциялар, активтер, меншікті капиталы, міндеттемелер және қызмет нәтижелерін көрсетудің басқа да бір тәсілін қолдану қажет болған жағдайда.
Кәсіпорынның басқару-ұйымдастыру құрылымы.
Жауапкершілігі шектеулі РПК Бектау ЖШС-нің басқару органы болып табылады:
жоғарғы орган - қатысушы немесе оның өкілі;
атқарушы орган - директор.
Жауапкершілігі шектеулі РПК Бектау ЖШС-нің қатысушысы мен директорының өкілеттілігінің айналымы Қазақстан Республикасының заңнамаларымен және РПК Бектау ЖШС-нің жарғысымен анықталады.
РПК Бектау ЖШС-нің директорының қол астында жұмыс істейді: директор орынбасары, бухгалтер, қызметті атқарушы тұлғалар, менеджер және т.б.
Бухгалтер бухгалтерия жұмысына жетекшілік етеді, басшығы қаржылық есептілікті (баланс, табыс және шығыс туралы есеп, меншік капиталындағы өзгерістер туралы есеп) дер кезінде тапсыруға және толық, сенімді мәліметтермен қамтамасыз етуге міндетті. Сондай-ақ ол бухгалтерия мамандарын іріктейді, бухгалтерлік жұмыстардың компьютеризациясын және салық есебінің жүргізілуін қадағалайды.
Бухгалтерлік есеп және ішкі бақылау жүйесі. ЖШС бухгалтерлік есебі кәсіпорынның директорымен 1 маусым 2009 жылы бекітілген Есеп саясаты бойынша және төменде келтірілген нормативтік-құқықтық актілер бойынша жүргізіледі:
oo Бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы ҚР-ның заңы, №234-III, 28.02.2007 ж.
oo Бухгалтерлік есеп стандарттарына жасалған методикалық нұсқаулар
oo Қазақстан Республикасының Қаржы министрлігімен бекітілген 21 маусым 2007 жылы №217 Қаржылық есептіліктің ұлттық 2 стандарттарына нұсқау;
oo Қазақстан Республикасында зейнетақымен қамсыздандыру туралы Заңы;
oo 25-сәуір 2003 жылғы №405-11 Қазақстан Республикасынң Міндетті әлеуметтік сақтандыру туралы Заңы.
ЖШС бухгалтерлік есебі мен қаржылық есептілігінің мақсаты болып мүдделі тұлғаларды РПК Бектау ЖШС-нің қаржылық жағдайы, ондағы өзгерістер және қызмет нәтижелері туралы толық және сенімді ақпаратпен қамтамасыз ету табылады;
РПК Бектау ЖШС-нің бухгалтерлік есебі келесі қағидаларға сәйкес жүргізіледі: табыс болып - ол алынғанда, ал шығыс болып - шығысталғанда есептелінеді.
Қаржылық есептілікті жасау кезеңі болып күнтізбелік жыл саналады. Алдыңғы жылдардың қаржылық есептілігін құрған кезде кеткен қателердің аңғарылған жағдайында, қателерді түзету сомасы келесі кезеңде таза табыс немесе шығынды есептегенде ескеріледі (альтернативті тәсіл қолданылады). РПК Бектау ЖШС-нің қаржылық есептілігінің негізгі сапалық сипаттамасы болып түсініктілік, орындылық, мәнділік, нақтылық және салыстырмалылық табылады.
ХҚЕС 1 және Қаржылық есептіліктің ұлттық 2 стандарттарына сәйкес жасалады және оның құрамына төмендегілер кіреді:
* бухгалтерлік баланс;
* пайда және зиян туралы есеп;
* ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есеп;
* меншікті капиталдағы өзгерістер туралы есеп;
* түсініктеме хат.
Қаржылық есептілік, оған аудиторлық және тексеруші комиссияның қорытындысы берілгеннен кейін РПК Бектау ЖШС-нің қатысушысына ұсынылады.
Бухгалтерлік құжаттама. Бухгалтерлік есеп жүйесіндегі барлық жазулар жұмыс шоттар жоспарының классификациясына сәйкес болуы керек.
Қаржы-шаруашылық операцияларын құрудың бастапқы құжаттары болып Қазақстан Республикасының Азаматтық Кодексінің талаптарына және жақтардың келісіміне сәйкес рәсімделетін шарттар, келісімдер, бұйрықтар және т.б. табылады. Бастапқы құжаттар 16-қараша 1994 жылғы №73 Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Статистикалық Комитетімен бекітілген бастапқы есеп құжаттарының ведомствоаралық нысандар альбомына сәйкес рәсімделеді.
ЖШС басшысы бухгалтерлік құжаттарға қол қоюға құқығы бар тұлғаларды анықтайды және тұлғалардың қызметіне, әрекет ету айналымына және операцияның мәніне байланысты қол қою құқығының сатылы лауазымын бекітеді.
ЖШС бастапқы құжаттарды, бухгалтерлік есеп регистрларын қағаз түрінде және электронды түрде, яғни комьютерлерде сақтайды, сондай-ақ қаржылық есептілікті және есеп саясатын да Қазақстан Республикасының заңымен бекітілген мерзім аралығында сақтайды.
Біздің мысалымызда ЖШС-ң есеп саясатының негізгі принциптерінне сәйкес қаржылық есебін қарастырайық.
2. Ақшалай қаражаттары және олардың
баламаларының есебі мен ішкі аудиті
Кәсіпорындарда ақша қаражаттары ағымдағы шотта және кассадағы ақша бойынша операциялар жүргізіледі.
Қазақстан Республикасының Ұлттық Банк талаптары бойынша кәсіпорын касса жарақтаған. Ал ағымдаығ шот талап бойынша ашылған.
Кассадағы ақша-қаражаттарының ұлттық валютада болуы кәсіпорынның кассасында күнделікті саудадан түскен табыс түрінде, көрсетілген қызмет пен қолма-қол ақша түрінде түскен үлкен соммалы қаражаттар жиналады.
Қолма-қол ақшаны қабылдау, сақтау, беру тәртібі мен кассалық құжаттарды рәсімдеу тәртібі 1993 жылдың 23 шылдесінде Қазақстан Республикасының Ұлттық Банк отырысында Қазақстандағы халық шаруашылығындағы кассалық операциялардың тәртібін уақытша жүргізумен бекітілген. Бұл тәртіпті жүргізу жауапкершілігі ұйымның бас бухгалтеріне жүктелген.
Кассалық операцияларды жүргізу мақсатында ұйымдарында барлық қабылданған құндылықтарға жауап беретін кассир маманы болуы қажет.
Шығыс кассалық ордер немесе орнын басушы құжат олар бойынша ақша берілгеннен кейін, кассирмен қол қойдырылып, оған қосымша құжатқа Төленді деген мөр басылады.
Шығыс кассалық ордер (Қосымша 1) бухгалтериямен де жазылып, кіріс және шығыс журналында тіркеледі және кассирге өткізіледі.
Алаяқтық фактілерден сақталу мақсатында ақша алмайтын тұлғалардың қолына беруге тиым салынады.
Кіріс кассалық ордерлер (Қосымша 2) және түбіртектер немесе олардың орнын басатын құжаттар қаламмен немесе басылым машинасы мен компьютермен жасалып, жазуы анық болуы қажет. Ешқандай түзетулер мұнда болмауы қажет. Егер кассалық ордерде қате жасалатын болса, онда оны қайта толтыру қажет.
Кіріс және шығыс кассалық ордерлерде міндетті түрде ақша берудің мақсаты көрсетіледі және оған тиісті құжаттар беріледі.
Кассалық ордер бойынша ақшаны қабылдау немесе төлеу тек оны рәсімдеу күні жүзеге асырылады. Егер қызметкердің іс-сапарына кассадан ақша бөлінсе аванстық есеп толтырылады (Қосымша 3).
Кассадағы ақшаны есепке алу мақсатында, қалдықты және ақша қозғалысын білу мақсатында кассир әр беті номерленген, мөрмен басылған, тігілген кассалық кітапты жүргізеді. Кітап бетінің көлемі кітаптың артында бас бухгалтер мен басшының қолымен бірге көрсетіледі.
Әр ұйым тек 1 кассалық кітапқа ие болу қажет. Кассалық кітаптағы жазулар 2 экземплярда яғни көшірме қағазын қолдана отырып қаламмен немесе химиялық қарандашпен жазылады. Кітапта барлық кіріс, шығыс ордерлер көрсетіліп ақшаны кімге бергенін және кімнен алғанын, жалпы сомманы және корреспонденциялық шоттың № көрсетіледі.
Кассалық кітапта түзетулер жасауға тиым салынады және жасалған түзетулер кассир мен бас бухгалтер қолымен расталады.
Күн сайын немесе басқа бекітілген уақытта кассир жұмыс күні аяқталғаннан кейін күні бойы жасалған кіріс және шығыс бойынша нәтижелерді есептеп, қалдықты екінші күнге шығарады (Қосымша 4). Бір уақытта кассир кассалық есептілік бойынша ақша соммасының қалдығы мен кассаджағы нақты сомманы бір-бірімен салыстырады. Кейін кассалық кітаптың 1 экземпляры кассирдің өзінде. Ал 2-шісі бухгалтерияға өткізіледі. Кассирдің есептілігі төменде көрсетілген.
Егер ұйым 100000 соммасына тең операцияларды күніне жүзеге асырса, кассалық есептіліктер 3-5 күнде 1 рет өткізілуі қажет.
Кассалық кітапты дұрыс жүргізілуін қадағалау міндеті бас бухгалтерге жүктеледі.
Бухгалтер кассирден кассалық есептілікті қабылдағанда міндетті түрде кассалық кітаптың дұрыс жүргізілуін, қалдықтарды, кіріс, шығыс ордерлерін толтыруын, барлық қажет қолдардың, ақша-қаражаттардың күн соңындағы қалдығын тексеру қажет.
Бухгалтерия кассалық операциялардың заңды дұрыстығын, толықтығын, қадағалап кассадағы есеп соммасы бойынша ақша-қаражаттарының келіп түсуін, есептен шығарылуын, банкке өткізілген және алынған соммаларды банк жазбалары бойынша тексеруге мүмкіндігі бар және тексеруге міндетті болып саналады. Бухгалтер кассирдің есептілігін тексергеннен кейін қол қойып, кассалық кітапты кассирге қайтарады.
Ұйымның компьютерлендіру жағдайында кассалық кітапты компьютерде жасап сақтауға мүмкіндігі бар. Мүмкіндігінше кассалық кітаптың беттері машинограмма түрінде Кассалық кітаптың қосымша беті, Кассирдің есептілігі түрінде қалыптасады. Мұнда Кассалық есептілік беттері кестесін толтыру бастапқы қалдықты енгізумен басталады.
Алынған машинограммалар тексеріліп, кассир қол қойып кіріс және шығыс кассалық ордерлермен бас кітаптың қосымша бетімен бухгалтерияға өткізеді.
Кассалық кітаптың қосымша бетін кассир әр айдың бетін бөлек бір жыл жинап, бухгалтер мен басшы қол қойып, басылып шығарылады.
Бухгалтериямен тексерілген кассирдің есептілігі бухгалтерлік сұрыптаудан өтеді мұның мәнісі кіріс және шығыс ордерлерінде және әр операция бойынша есептілік графасында шоттар корреспонденциялық кодтары көрсетіледі.
Бухгалтерлік есептің типтік шоттар жоспарында кассалық операцияларды есепке алу үшін 1010- Ақша-қаражаттар синтетикалық шотында жүргізіледі. Бухгалтерлік есеп шоттарында кассалық операцияларды көрсету, кассирдің есептілігі және оған тіркелген кіріс және шығыс ордерлері негізінде жүзеге асырылады. Сондықтан бірегейлі шаруашылық операциялардың топтастырылған қорытынды мәліметтері кассадағы қаражат есептілігін жүргізуге арналған №1 журнал ордері мен осы журналға берілген ведомость бойынша көрсетіледі. Есеп регистрлері төменде көрсетілген.
Есеп регистрін толтыру №1 журнал ордерінің ведомостіндегі ай басындағы сальдомен басталады. Мұндағы сальдо яғни кассадағы ай басындағы сальдоны өткен ай соңындағы қалдықтан яғни сальдодан аламыз. Кейін кассирдің тексерілген, өңделген есептілік негізінде ағымдағы айға жазбалар жүргізіледі.
Тағы да жолдағы қаражаттар деп - ұйымның еншіліес ұйымдарынан немесе жоғарғы органдарынан хабарландыру негізінде банк кассасына өткізілген бірақ әлі есеп айырысу шотына түспеген қаражаттар. Мұндай жағдайларда ұйымның табысының банк кассасына дұрыс, толық және уақытылы өткізуі әсіресе пошталық аударымдарды қатаң бақылауға итермелейді. Банк түскен табысты 1 күннен аспайтын уақытта есеп айырысу шотына аударуға міндетті. Тиісті уақытта есеп айырысу шотына аудармаған жағдайда банк ұйымға алдын ала бекітілген штрафты төлеуге қажет. Ақша-қаражаттарыдың қозғалысының ағымдағы есебі мен жүйелі бақылау жүргізу мақсатында 1020 Жолдағы ақша-қаражаттар шоты қолданылады. 1020 Жолдағы ақша-қаражаттар шотының дебеті бойынша жазба жасаудың негізі болып - кассирдің есептілігі мен басқарушы бөлек кәсіпорынның басшыларының есептілігіне қосымша берілген, поштадаға байланыс бөлімінің түбіртектері мен инкассаторға ақшаны өткізбес бұрын алдын ала жасалатын ведомосттар мен халқ банкінің беретін құжаттары жатқызылады. Мұнда берілген құжаттар негізінде кәсіпорынның кассасына банк кассасына инкассатор арқылы ақша бергенін растайтын келесі бухгалтерлік жазуды көрсетеміз:
Жоғарғы органдарынан немесе еншілес компанияларынан хабарлама бойынша банк кассасына өткізілген алайда, есеп айырысу шотына түспеген ақша қаражаттарға келесі бухгалтерлік жазба беріледі:
Дебет 1020 Жолдағы ақша-қаражаттар
Кредит 4120 Еншіліес ұйымдарының қарыздары
Банктен есеп айырысу шотына түскен табысты растайтын жазбаның келу уақытына байланысты ұйымның есеп айырысу шотында келесі бухгалтерлік жазулар көрсетіледі:
Дебет 1030 Есеп айырысу шотындағы ақша-қаражаттар
Кредит 1020 Жолдағы ақша-қаражаттар
Ақша-қаражаттардың аналитикалық есебі 1020 Жолдағы ақша-қаражаттар шотының кредитіндегі операцияларды топтастыруға арналған №3 журнал ордер мен осы шоттың дебетіндегі операцияларды топтастыруға арналған №3 журнал ордерінің ведомостінде жүргізіледі. Бұл форма төменде көрсетілген.
Аналитикалық есеп ақша қаражаттарыдың есебін компьютерлендіру аналитикалық формасы бар машинограммада жүргізіледі.
Ай басындағы ақша-қаражаттарының қалдығы журнал ордердің ведомостінде көрсетіледі.
Ведомостің дебеті мен есеп регистрінде журнал ордерінің кредитінде ақшаны тапсыруды растайтын түбіртек номері мен аударылған ақшаның соммасын растайтын түбіртек номері аударылған ақшаның соммасын растайтын банк жазбаларының номері жазылуымен көрсетілетін сызықтық-позициялық тәсілі қолданылады. Есеп жазбасының сызықтық позициялық тәсілі 1020 Жолдағы ақша-қаражаттар шотының дебеті мен кредитіндегі мәліметтердің №3 журнал ордердің бірдей жолында көрсетіліп, осы шоттың дебеттік және кредиттік айналымдарының соммасын топтастырып, №3 журнал ордерге және бас кітапқа көшірілетін ай соңына ақша-қаражаттар қалдығы көшырілетіндігін көрсетеді.
Берілген есеп регистріндегі есеп жазбаларының сызықтық позициялық тәсілі жолдағы ақша-қаражаттар банктегі есеп айырысу шотына түсуі мен оның ағымдағы бақылауын қамтамасыз етеді. Ай соңындағы ақша-қаражаттарының жабылмаған сальдолары келесі айдың басында жабылуы керек.
Кәсіпорын шаруашылық қаржы жұмысына қатысты бос ақшаны және ақшаны қолма-қол төлемеген жағдайда соларға қызмет ететін банктен шот ашу керек.
Банктік шот - бұл банк пен клиенттің арасында қабыданған депозит бойынша, клиентке қызмет көрсететін, келісім-шарт бойынша алдын-ала қаралған, банк практикаснда іскерлік айналымда қолданылатын, заңды әдіс.
Банктік шот ұлттық валюта және шетелдік валюта түрінде болады.
Банкте шот ашу, сақтау және ондағы ақшаны жұмсау және құжат рәсімдеу ҚР-ның Ұлттық банк құқықтық актілері мен нормативіне сай рәсімделеді.
Банкте шот ашу үшін банк пен шот ашып отырған иесінің арасында келісім-шарт жасалу керек. Келісім-шарттың шарты бойынша банк клиенттің пайдасына түскен ақшаны қабылдап алуға, ақшаны клиентке беруге және келісім-шартқа көрсетілген басқа да қызметтерді көрсетуге тиіс.
Шот ашу үшін сауда ұйымдары өзіне қызмет көрсететін банкке төмендегідей құжаттар өткізуі тиіс: мемлекеттік немесе орыс тілінде жазылған мөрі, клиенттің қол бар түпнұсқа құжат, клиенттің салық есебінде тіркеуде тұрғанын растайтын қаулы, атқарушы органның қабылданған форма бойынша құжаттың көшірмесі, мемлекеттік тіркеуден өткен қағазы, нотариуспен бекітілген жеке құжатының көшірмесін үсыну керек.
Кәсіпорын ұсынған құжатта оң жақта ұйым басшысының қол немесе соның орнын ауыстырушы басқа адамның қолы, екінші бас есепшінің немесе соның орнын ауыстыратын басқа адамның қолы болуы керек.
Олардың орнын ауыстыратын адам құжат негізінде ұйым басшысының бұйрығы мен осы орында ауыстыра алатындай болу керек. Бірінші қол қоятын адамның орнын ауыстыратын адам болмаған жағдайда бұл жөнінде құжатта көрсетілуі керек.
Құжатта қолдың үлгісімен қатар ұйымның мөрінің де үлгісі болуы керек. Мөр үлгісінің орнына (кадрлар бөліміне, пакет үшін және т.б) арнайымақсат үшін қолданылатын мөрлер жарамайды.
Қол мен мөр басылған ұйым қағаздарының санын банк анықтайды. Ұйымның аты өзгергенде немесе мөрді жоғалтқан кезде банк ұйымға жаңа мөр дайындау үшін уақыт белгілейді. Осы уақытта төлем құжаттарын рәсімдеу үшін ұйымның мөрінсіз құжаттарды рәсімдеуді енгізеді және бұл жөнінде келісім-шартта көрсетілуі тиіс.
1 адамның қолы немесе мөрі өзгерсе де, жоғарыда айтылған тәртіп бойынша банк сол өзгерген қол не мөрмен жаңа құжат дайындайды.
oo Егер ұйымның атынан бір банкте бірнеше шот ашылса (оның филиалында, бөлімшелерінде) төмендегідей жағдайда банк жаңа құжаттарды талап етпейді:
oo Егер банктік алғашқы шот сол банкте не оның филиалында, бөлімшесінде ашылса;
Және соны айқындайтынбанкте толық пакет құжаттар болса.
Банк шоттардың көшірмесі келісім-шартқа сай жүргізіледі.
Банк ұйымдарға көшірмелерді (егер келісім-шартта көрсетілсе) электрондық әдіспен жіберуге болады.
Банктік шот бойынша шығын операциялары тоқтатылған жағдайда, банктің есебінде жатқан ақшалар ҚР-ның заң актілеріне сәйкес, атқарушы ұйымдардың қаулысына сай кәсіпорындарның банктік есебіндегі шығындарды тоқтатуға құқығы бар ұйым жүргізеді.
Банк есебіндегі операцияларды жаңарту атқарушы ұйымдардың банк есебіндегі операцияны тоқтату не аңғыртуын жазбаша түрде хабарлауы арқылы іске асады.
Банктік шотты жабу клиенттің өтініші бойынша, егер ол заңда не келісім шартта көрсетілмеген кез келген уақытта іске асады. Клиенттің қағазында шоттың неге жабылған себебі көрсетілуі керек. Банктік шотта сақталған ақша ұйымның жекеменшігі болып табылады. Осы шот бойынша жүргізілген барлық операциялар, жазбаша бұйрық негізінде күнтізбедегі күн бойынша қалған ақшаны көлемінде ұйым басшысымен келісе отырып жүргізеді.
Банктік шот операциялары ҚР-ның Ұлттық банкінің басқармасы бекіткен құжат бойынша рәсімделеді.
Қаражаттың қозғалысы жөніндегі есептің негізгі мақсаты - соңғы уақыт кезеңіндегі компанияның қаражатты алу және төлеуі жөнінде ақпаратты жеткізу. Қаражат қозғалысы жөніндегі есепте қамтамасыз етілген ақпарат қолданушыларға былай көмек беруі тиіс:
oo кәсіпорынның қаражаттың таза оң ағынын алу қабілетін бағалау;
oo кәсіпорынның өзінің міндеттемелерін төлей алу мүмкіндігін бағалау, оның дивидендты төлеуі және оның сыртқы қаржыландыруы қажеттілігінің қабілеттілігі;
oo таза кіріс пен сонымен байланысты қаражатты алу мен төлеу арасындағы айырмашылықтың себептерін бағалау;
oo компанияның қаржылық жағдайының өту кезеңіне инвестициялық және қаржылық қызметтің әсерін бағалау.
Қаражаттың қозғалысы жөніндегі есепте қабылданған қаражаттар, төленген қаражаттар және қаражат есебінің сальдосы қатысты кезеңнің басына және соңына келтірілген фарматтағы кезең барысындағы компанияның операциялық, инвестициялық және қаржылық қызметінің нәтижесі ретінде қаражаттағы тағы өзгерістер көрсетілген.
Қаражаттар кассадағы және компанияның соңғы есепшотындағы ақшаларды қосады. Қаражат баламасы - бұл оның қаражат соммасының оңай назар аударатын және оның бағасының маңызсыз өзгеруін тәуекелдігіне итермелейтін қысқа мерзімді, жоғары өтпелі қаражаттар.
Қаражаттардың қозғалысы - қаражаттардың және олардың баламаларының келіп түсуі және төлемі.
Қаражат баламасы қысқа мерзімді қаржы міндеттемелерін төлеуге негізделген, инвестициялауға және басқа мақсаттарға емес. Негізінде инвестиция тек қана бір жағдайда ғана қаражат баламасына жатқызылады, егер олардың қарызды жабу мерзімі алған күнінен бастап үш айдан асып кетпесе. Қаражат қозғалысы жөніндегі есепте, олардың операциялық, инвестициялықжәне қаржылық қызмет деп бөлінуі арқылы есептеп кезеңнің қаржылық ағымдары көрсетілуі қажет. Ағымдардың қызмет категориясы арқылы сұрыпталуы қолданушыларға қызметтің әрбір түрінің компанияның қаржылық жағдайына және қаражат соммасы мен олардың баламаларына әсерін бағалауға мүмкіндік беретін ақпарат жеткізуді қамтамасыз етеді. Берілген ақпарат, сонымен қатар, көрсетілген қызмет категорияларының арасындағы байланысты талдауға қолданылады.
Операциялық қызмет - компания қызметіне пайда алып келетін негізгі және инвестициялық және қаржылық қызметтен керемет ұқсас қызмет.
Инвестициялық қызмет - қаржылық баламаларға жатқызылмайтын ұзақ мерзімді активтормен басқа инвестицмялардың сатылуы және қолданылуы.
Қаржылық қызмет - жеке капитал мен жала алынған қаражаттың көлемінде және құрамында өзгеріске алып келетін қызмет. Сол бір операция әр түрлі сұрыпталатын қаражаттың түсімін және төлемін көрсетуі мүмкін;
Операциялық қызметтегі қаржылық ағымдар компанияның пайдасын қалыптастыратын негізгі қызметтің артықшылығының аясында құрылады. Сонымен қатар, олар негізінде таза пайданың қалыптасуына әсер ететін операцияның нәтижесі болып табылады. Операциялық қызметінен түсетін қаражат қозғалысының көрінісі:
oo тауар сатылымынан түсім және қызметті жеткізу;
oo жалға беруден, сый беруден, пайданың комиссиялық және де басқа да түрлерінен түсім.
oo тауарды, қызметті, жұмысты жеткізушілерге төлемдер;
oo жұмысшыларға төлемдер;
oo қаржылық немесе инвестициялық қызметіне жататындардан басқа салықтың пайда төлемі немесе компенсациясы;
oo коммерциялық немесе сауда операцияларды орындау үшін келісімдер бойынша төлемдер мен түсімдер.
oo инвестициялық қызметтің қаржылық қозғалысының көрінісі:
oo материалды емес активтерді және басқа да айналымда емес активтерді, негізгі қаражатты иемдену үшін төлемдер. Оларға шаруашылық амалмен негізгі қаражат объектілерін қайта құру мен құрастыру үшін шығындарды катализациялаумен байланысты төлемде жатады;
oo негізгі құралдарды , материалдарды емес активтерді және басқа да осыған ұқсас айналымнан тыс активтерді таратудан түскен түсімдер;
oo басқа компаниялардың қарыз құралдарын немесе акцияларын, сонымен бірге біріккен кәсіпорындардың бөліктерін иемдену бойынша төлемдер (қаражаттың баламасы ретінде көрініс табатын немесе комерциялық және сауда байланыстарын іске асырудың құралы болып табылатын құралдардан басқасы);
oo басқа компаниялардың қарыз құралдарын немесе акцияларын сатудан, сонымен бірге бірлескен кәсіпорындардың бөлігінен түскен түсімдер(қаражат баламасы ретінде көрініс табатын және коммерциялық немесе сауда байланысын іске асырушы құралы болып табылатын құралдардан басқа);
oo басқа жақпен жеткізілетін аванстармен кредиттер(қаржылық компаниялармен іске асатын ұқсас операциялардан басқа)
oo басқа жақпен жеткізілетін аванстарды немесе кредиттерді жабудағы түсімдер(қаржылық компаниялармен іске асатын ұқсас операциялардан басқа);
oo Фьючерстік, форвордтық, опциондық келісімдер бойынша төлемдер(қаржылық қызметке жататын комерциялық немесе биржалық операцияларды немесе төлемдерді іске асыру негізі бойынша бекітілген келісімдерден басқа);
oo Фьючерстік, форвордтық, опциондық келісімдер бойынша түсімдер(қаржылық қызметке жататын коммерциялық немесе биржалық операцияларды, немесе төлемдерді іске асыру негізі бойынша бекітілген келісімдерден басқа қаржылық қызметтің қаржылық қозғалысының көрінісі);
oo Акция эмиссиясынан немесе басқа пайдалық бөліктің құралдарын шығарудан түскен түсімдер;
oo Компанияның акциясын сатып алғанда немесе қарызын жапқанда иелеріне төлемдер төлеу;
oo Облигацияның, ауыр жалдардың эмиссиясынан, сонымен қатар ұқсас қысқа мерзімді немесе ұзақ мерзімді несиелі құралдардан түскен түсімдер;
oo Кредиттік соммалардыжауып тастаудағы төлемдер;
oo Қаржылық жалға алу бойынша міндеттемелерді жалға алушылардың жауып тастаудағы төлемдер;
Сонымен қатар, инвестициялық қызметке ұзақ мерзімді активтердің баплары жатады(айналымнан тыс бөлім), ал қаржылық қызметке ұзақ мерзімді міндеттемелердің бапсы және жеке капиталдың бапсы жатады. Пайыз бен дивидендтің сұрыпиалуына тоқталатын болсақ, онда сұрыптау туралы жалпы көзқарас болмайды. Қаржылық компаниялар үшін төленген және алынған пайыздар мен дивидендтер операциялық қызметтің қаржылық қозғалысы ретінде сұрыпталады.
Басқа компанияларға стандарттар келесі сұрыптау мүмкіндігі жіберіледі:
Кесте 2.
Операция түрі
Операция қызметі
Инвестициялық қызмет
Қаржылық қызмет
Төленген пайыздар
+
_
+
Алынған пайыздар
+
+
_
Төленген дивидендтер
+
_
+
Алынған дивидендтер
+
+
_
Төленген және алынған дивидендтер, пайыздар операциялық қызметтің қаражат қозғалысы ретінде сұрыпталуы мүмкін, өйткені таза кіріс пен шығынның анықтамасына түседі. Сонымен қатар, төленген дивидендтер мен пайызда қаржылық қызметтің қаражат қозғалысы ретіндеде сөрыпталуы мүмкін, өйткені олар қаржылық ресурстарды назар аудартудың шығыны болып табылады.
Алынған дивидендтер мен пайыздар инвестициялық шығын ретінде сөрыпталуы мүмкін, себебң инвестициядан кіріс кіргізуді білдіреді.
Салық арқылы пайда табумен байланысты қаржылық ағымдарды сұрыптау қаржылық ағымдарды операциялық қызметке жатқызуды қарастырады, бірақ егер салықтық ағымдардыинвестициялық немесе қаржылық қызметтен жеке операциямен ұштастыру мүмкін болса, онда салақ арқылы пайда табумен байланысты қаржылық қозғалыстар, инвестициялық немесе қаржылық қызмет ретінде сұрыпталатын болады. Компания операциялық қызметтен жеткізіліп отыратын қаржылық ағымдарды қолдана отырып, қаражат қозғалысы жөнінде есепті құрастыруы тиіс келесілерді қолдана отырып:
oo жалпы түсімдер мен төлемдердің негізгі түрлері жөніндегі ақпаратты ашатын тікелей амал;
oo инвестициялы жіне қаржылық қызмет бойынша қаражаттың түсуі мен және шығаруымен байланысты шығыстың немесе кірістің негізгі қызметі мен келбеті бойынша кез келген кейінге қалдырылған немесе есептелген бұрынғы немесе келешекте түсетін қаржылық түсімдер немесе төлемдер, таза кіріс немесе шығын қаржылық емес мінездеменің нәтижесінің аясында өзгеріп отыратын жанама амал.
Тікелей тәсілді қолдану мадақталады,өйткенә бұл тәсіл Жанама тәсілді қолданғанда болмайтын, қаражаттың келешектегі ағымын бағалауға қажетті ақпаратпен қамтамасыз етеді. Тікелей тәсілді қолданғанда жалпы қаржылық түсімдер мен жалпы қаржылық төлемдердің негізгі түрлері туралы ақпарат мыналардан алынуы мүмкін:
oo немесе есептік анықтамалардан;
oo немесе сатылымдарды, өзіндік құнды сатылымды және кіріс пен шығын туралы есептегі басқа да келбеттерді өзгерту жолы арқылы.
Қаржылық және инвестициялық қозғалыстан қаражаттық қозғалысы тек қана тікелей тәсілден көрініс табады. Бұл инвестициялық және қаржылық қозғалыс бойынша қаражаттың түсімін және шығынының келбетін жекеше көрсететінін білдіреді. Төменде көрсетілген жағдайларда стандарт қаражаттың қозғалысы туралы ақпаратты жеткізуді нетто-тәсіл арқылы кеңейтеді, яғни егер ақшаның түсімі мен шығыны арасындағы алуандылылық көрсетілсе ғана:
oo қаржылық түсімдер мен тқлемдер клиенттің атынан іске асады,қаражат қозғалысы компанияның қызметін емес, клиенттің қызметін көрсетеді.
oo жылдам айналыммен, үлкен соммамен және несиені қысқа мерзімде жауып тастаумен ерекшеленетін мен бап бойынша қаржылық түсімдер мен төлемдер.
Операциялық қызметтен қаражаттың таза ағымын алу үшін кірісті және шығынды кассалық тәсіл арқылы көрсету керек, ол үшін пайда және шығын деген есепте қаражаттың өсуіне немесе кемуіне алып келмейтін транзакция әсерін ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
1. Кәсіпорынның шаруашылық - қаржылық қызметінің
жалпы сипаттамасы. Бухгалтерлік есептің ұйымдастырылуы.
Есеп саясаты ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...4
2. Ақшалай қаражаттары және олардың
баламаларының есебі мен ішкі аудиті ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... .12
3. Дебиторлық берешектердің есебі мен ішкі аудиті ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... 21
4. Қорлар есебі мен ішкі аудиті ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 22
5. Ұзақ мерзімді активтердің есебі мен ішкі аудиті ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ..24
5.1 Негізгі құралдардың және олардың
амортизациясының есебі мен ішкі аудиті ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ..24
5.2 Материалды емес активтердің және
олардың амортизациясының есебі мен ішкі аудиті ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ..27
5.3 Инвестициялар есебі мен ішкі аудиті ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ...28
6. Міндеттемелер есебі мен ішкі аудиті ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... .31
6.1 Қарыздар есебі мен ішкі аудиті ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..31
6.2 Еңбек ақы және оны төлеу есебі мен ішкі аудиті ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... 32
6.3 Салықтық міндеттемелердің есебі мен ішкі аудиті ... ... ... ... ... ... ... . ... ... 33
6.4 Басқа да кредиторлық берешектер есебі мен ішкі аудиті ... ... ... ... ... ... ... 3 5
7. Меншікті және резервтік капиталдың есебі мен ішкі аудиті ... ... ... ... ... ... 35
8. Қаржылық нәтижелер және пайданың
жұмсалуының есебі мен ішкі аудиті ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 37
9. Өндірістік шығындар мен өнімнің өзіндік құнын
калькуляциялау есебі мен ішкі аудиті ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... .41
10. Ұйымның қаржылық есептілігі: құрастыру мен ұсыну тәртібі.
Қаржылық есептілік аудиті ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..42
11. Есепті кезеңдегі ұйымның қаржылық жағдайын талдау ... ... ... ... ... ... ... . 49
Қосымшалар
1. РПК Бектау ЖШС-нің шаруашылық-қаржылық қызметінің жалпы сипаттамасы. Бухгалтерлік есептің ұйымдастырылуы. Есеп саясаты.
Диплом алдындағы өндірістік тәжірибеден өтіп, зерттеп отырған РПК Бектау ЖШС-нің Қазақстан Республикасы заңнамасы бойынша заңды тұлға болып табылады.
Қоғамның толық атауы мемлекеттік тілде: РПК Бектау ЖШС
РПК Бектау ЖШС-і 29 мамыр 2009 жылы Алматы қаласының Қазақстан Республикасының Әділет министрлігіне қарасты юстиция басқармасында мемлекеттік тіркеу туралы күәлігі №98038-1910-ЖШС, тіркелуі бойынша құрылды.
РПК Бектау ЖШС-нің қызметінің негізгі мақсаты:
+ Жарнамалық өнімдерді дайындау және жабдықтау;
+ Жарнамалық-баспа қызметі;
+ Интернет қызметін көрсету;
+ ҚР заңына қарсы келмейтін өндірістік, коммерциялық және басқа да қызмет түрлері болып табылады.
Ең негізгі басты бағыты осы РПК Бектау ЖШС-нің қызмет көрсету және оны тұтынушыларға ұсыну болып табылады. Көрсетілетін қызмет және сатылған тауар айналымы арқылы тұтынушылардың қажеттіліктерін қанағаттандыру арқылы кіріс табу болып табылады. Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнамасымен тыйым салынбаған кез келген түрлерін атқару. Лицензия алынуы керек қызмет түрін атқару үшін РПК Бектау ЖШС-нің Қазақстан Республикасының заңнамасымен белгіленген тәртіпте лицензия алу міндетті.
РПК Бектау ЖШС-нің орналасқан жері: 050016, Қазақстан Республикасы, Алматы қаласы Брусиловский көшесі 6817 үй. РПК Бектау ЖШС-нің қызмет атқару мерзімі оның Қазақстан Республикасының уәкілетті мемлекеттік органында мемлекеттік тіркеуден өткен кезінен бастап есептеледі және уақыт бойынша шектелмеген.
РПК Бектау ЖШС-нің негізгі тұтынушылары деңгейі орташадан жоғары жеке және заңды тұлғалар болып табылмайды.
РПК Бектау ЖШС-нің алдына қойған негізгі міндеті: максималды табыс алу, ол үшін кәсіпорын өзінің сату және өткізу жұмыстарын ұлғайтады және қызмет көрсету сервисін жетілдіреді, содан оның қаржылық жағдайы бір қалыпты тұр.
РПК Бектау ЖШС-нің заңды мәртебесі:
1. РПК Бектау ЖШС-нің 1 Резиденциясы филиалы Қазақстан Республикасының Әділет Министрлігінің органдарымен мемлекеттік кезінен бастап заңды тұлғаның құқықтарын иеленеді. РПК Бектау ЖШС-нің 1 Резиденциясы филиалы өз қызметін Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексіне, Қазақстан Республикасының 22.04.1998 ж. Жауапкершілігі шектеулі және қосымша жауапкершілікті РПК Бектау ЖШС-нің ҚР Заңына және РПК Бектау ЖШС-нің жарғысына сәйкес атқарады.
2. РПК Бектау ЖШС-нің жұмыскерлерінің жылдық орташа саны 3 адам болатын немесе бір жылғы активтерінің жалпы құны айлық есеп көрсеткішінің жиырма бес мың есесінен кем болатын бизнестің субъектісі болып табылады.
3. РПК Бектау ЖШС-нің өз жарғысымен және қатысушылардың жалпы жиналысының шешімдерінің Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнамасының шегінде құқықтарға ие, қызметін атқару үшін қажетті рәміздері (банктік шоттары, соның ішінде валюталық шоттары, мөрі, мөртаңбалары, бланктері, таура белгілері, т.б.) бар.
4. РПК Бектау ЖШС-нің коммерциялық ұйым болып табылады, қызметінің мақсаттырна жету үшін өз атынан мәмілелер жасауға, мүліктік және жеке мүліктік емес құқықтарды иеленуге, міндеттерді қабылдауға, соттарда арыз беруші ретінде әрекет етуге құқылы.
5. РПК Бектау ЖШС-нің Қазақстан республикасынң аумағында және одан тыс жерелерде филиалдар мен өкілдіктерді құруға, басқа заңды тұлғалармен бірлестіктерге (одақтарға) кіруге, сондай-ақ басқа заңды тұлғалардың қатысушысы болуға құқылы.
6. РПК Бектау ЖШС-нің өз міндеттемелері бойынша өзіне тиесілі Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнамасына сәйкес өтеп алынуы мүмкін барлық мүлкімен жауап береді. Мемлекет пен оның органдары РПК Бектау ЖШС-нің міндеттемелері бойынша жауап бермейді, РПК Бектау ЖШС-нің Мемлекеттің міндеттемелері бойынша жауап бермейді. РПК Бектау ЖШС-нің өз қатысушыларының оның міндеттемелері бойынша жауап бермейді. РПК Бектау ЖШС-нің қатысушылары оның міндеттемелері бойынша жауап бермейді және өздерінің енгізген салымдарының құны шегінде РПК Бектау ЖШС-нің қызметіне байланысты шығындар тәуекелін көтереді. Жарғылық капиталға салымын толық енгізбеген РПК Бектау ЖШС-нің қатысушылары әр бір қатысушының енгізілмеген салым бөлігінің құны шегінде оның міндеттемелері бойынша ортақ жауапкертшілік көтереді.
РПК Бектау ЖШС-нің қатысушыларының құқықтары мен міндеттері:
РПК Бектау ЖШС-нің қатысушылары міндетті:
1. РПК Бектау ЖШС-нің жарғысымен, құрылтай шартымен және Қазақстан Рсепубликасының заңнамасымен белгіленген тәртіпте РПК Бектау ЖШС-нің істерін басқаруға қатысуға,
2. РПК Бектау ЖШС-нің басқарушы органдарын сайлауға, тағайындауға, кері шақырып алуға және сайлануға;
3. РПК Бектау ЖШС-нің 1 Резиденциясы филиалы қызметі туралы ақпарат алуға, бухгалтерлік және басқа құжатнамамаен танысуға;
4. қатысушыларының Жалпы жиналысының құзыретіне сәйкес оған жарғымен және Қазақстан Республикасының заңнамасымен қарастырылған тәртіпте РПК Бектау ЖШС-нің қызмет мәселелері жөнінде ұсыныстар жасауға;
5. Қазақстан Республикасының заңнамасына және қатысушыларының Жалпы жиналысының шешіміне сәйкес РПК Бектау ЖШС-нің жарғылық капиталындағы үлесіне сәйкес РПК Бектау ЖШС-нің қызметінен кіріс алуға;
6. РПК Бектау ЖШС-нің жарғылық капиталындағы өзіне тиесілі үлесті (үлесінің бір бөлігін) сатуға немесе басқаша шеттетуге (соның ішінде кепілге алуға);
7. РПК Бектау ЖШС-нің тараған жағдайда несие берушілермен есеп айырысқаннан кейін қалған мүліктің құнын немесе РПК Бектау ЖШС-нің 1 Резиденциясы филиалы барлық қатысушыларының келісімі бойынша осы мүліктің бірбөліні заттай алуға;
8. Қазақстан Республикасының заңнамасымен қарастырылған тәртіпте үлесін шеттету арқылы РПК Бектау ЖШС-не қатысуын тоқтатуға.
РПК Бектау ЖШС-нің қатысушылары міндетті:
1. РПК Бектау ЖШС-нің құрылтай шартымен және жарғымен қарастырылған тәртіпте, мөлшерлерде және мерзімдерде Серіктесстіктің жарғылық капиталына салымдар енгізуге;
2. РПК Бектау ЖШС-нің құрылтай құжаттарының талаптарын сақтауға;
3. құрылтайшартының талаптары мен РПК Бектау ЖШС-нің жоғарғы басқару органдарының шешімдерін орындауға;
4. РПК Бектау ЖШС-нің жарғысымен және құрылтай шартымен белгіленген тәртіпте РПК Бектау ЖШС-нің қызметне қатысуға, оның ішінде РПК Бектау ЖШС-нің коммерциялық жобаларын жүзеге асыру шегінде өзіне қабылдаған міндеттемелерді орындауға;
5. РПК Бектау ЖШС-нің коммерциялық құпия деп жарияланған мәліметтерді таратпауға;
6. РПК Бектау ЖШС-нің шығын әкелуі ықтимал қызметтен бас тартуға.
РПК Бектау ЖШС-нің қатысушылары Қазақстан Рсепубликасынң заңнамасымен, құрылтай құжаттырмен және қатысушылардың Жалпы жиналысының шешімдерімен қарастырылған басқа да құқықтарға ие болып, міндеттерді көтеруі мүмкін.
РПК Бектау ЖШС-нің мүлкі құрылтайшылардың (қатысушылардың) енгізген алғашқы салымдарының, қосымша жарналардың, филиалдың кәсіпкерлік және шаруашылық қызметтен алынған кірістердің есебінен, сондай- ақ Қазақстан республикасының заңнамасымен тыйым салынбаған басқа көздерден құралады. РПК Бектау ЖШС-нің негізгі қорлардан, айналымдағы қаражаттардан, басқа да құндылықтардын құралған мүлкіне Қазақстан Республикасының заңнамасымен қарастырылған тәртіпте иелік ету, пайдалану және өкімдік ету құқығын жүзеге асырады. Серіктесітктің мүлкі оның жеке басында есепке алынады.
Жарғылық капиталы. РПК Бектау ЖШС-нің мемлекеттік тіркелуі кезінде жарғылық капитал толығымен құралады. РПК Бектау ЖШС-нің жарғылық капиталы барлық қатысушылардың қосымша пропорционал салымдар енгізу арқылы, РПК Бектау ЖШС-нің жеке меншік қаражаттарының есебінен, барлық қалған қатысушылардың келісімі болған жағдайда бір немесе бірнеше қатысушының қосымша салым енгізу арқылы, РПК Бектау ЖШС-нің құрамын жаңа қатысушыларды қабылдау арқылы ұлғайтылады. РПК Бектау ЖШС-нің жарғылық капиталы РПК Бектау ЖШС-нің қатысушыларының салымдарының мөлшерін пропорционал азайту арқылы немесе жекелеген қатысушылардың үлестерін толығымен немесе ьір бөлігін өтеу арқылы азайтылады. Қатысушылардың Жалпы жинадлысы жарғылық капиталды азайту туралы шешім қабылдаған күннен бастап екі ай ішінде РПК Бектау ЖШС-нің жарғылық капиталының азайғандығы туралы хабарламаны барлық несие берушілеріне жіберуге немесе РПК Бектау ЖШС-нің туралы мәліметтер жарияланатын ресми басылымда сәйкес хабарландыру беруге міндетті. РПК Бектау ЖШС-нің жарғылық капиталы мемлекеттік тіркелген кездегі заңнамамен белгіленген ең аз мөлшерден төмен азайтуға жол берілмейді. Серіктестік қатысушыларының жарғылық капиталдағы үлестері және РПК Бектау ЖШС-нің мүлік құнындағы сәйкес үлестері (мүліктегі үлесі) РПК Бектау ЖШС-нің жарғылық капиталындағы салымдарына пропорционал болады және бүтіннің бір бөлігі немесе пайыз түрінде беріледі. РПК Бектау ЖШС-нің қатысушысы РПК Бектау ЖШС-нің мүлкіндегі үлесін немесе оның бір бөлігін РПК Бектау ЖШС-нің басқа қатысушыларына немесе үшінші тұлғаларға сатуға немес басқа жолмен беруге құқылы. РПК Бектау ЖШС-нің қатысушысы өз үлесін РПК Бектау ЖШС-нің бас қатысушылардың алдындағы міндеттемесінің қамтамасыз етілуі ретінде кепілге салу құқылы. Осындай мәмілелерді жасау үшін РПК Бектау ЖШС-нің немесе басқа қатысушылардың келісімі талап етілмейді. РПК Бектау ЖШС-нің қатысушылары үшінші тұлғалар алдындағы қоладныстағы заңнамамен қарастырылған тәртіпте қатысушының үлесін немесе оның бір бөлігін артықшылықпен сатып алу құқығын пайдаланады. РПК Бектау ЖШС-нің қатысушысының үшінші тұлғалар алдындағы міндеттемесінің қаматамасыз етілуі ретінде үлесін (оның бір бөлігін) үшінші тұлғаларға қолданыстағы заңнамаға сәйкес шеттетуіне немесе үлесті (үлестің бір бөлігін) кепілге салуына жол беріледі. Кез келген негіз бойынша үлеске деген құқықты жоғалту қатысушысының РПК Бектау ЖШС-нің шығуына алып келеді. Қолданыстағы занамамен белгіленген тәртіпте үлесті иелену иеленушінің РПК Бектау ЖШС-нің қатысушыларының құрамына кіруін білдіреді.
РПК Бектау ЖШС-нің бухгалтериясы бухгалтерлік есебінің келесі бөлімшелерінен құралады: негізгі құралдар және тауарлық материалдық құндылықтардың есебі; еңбекақы бойынша қызметкерелермен есеп айырысу есебі; ақша қаражатының есебі (кассалық опрециялар есебі және есеп айырысу шотындағы ақша және валюталық шотындағы ақша операцияларының есебі); әлеуметтік сферасы бойынша операциялар есебі, дайын өнімнің есебі, сатыпалушылар мен тапсырысшылармен есеп айырысудың есебі.
РПК Бектау ЖШС-нің бухгалтериясы бухгалтерлік есебінің келесі бөлімшелерінен құралады: негізгі құралдар және тауарлық материалдық құндылықтардың есебі; еңбекақы бойынша қызметкерлермен есеп айырысу есебі; ақша қаражатының есебі (кассалық опрециялар есебі және есеп айырысу шотындағы ақша және валюталық шотындағы ақша операцияларының есебі); әлеуметтік сферасы бойынша операциялар есебі, дайын өнімнің есебі, сатыпалушылар мен тапсырысшылармен есеп айырысудың есебі.
Кесте 1.
РПК Бектау ЖШС-нің 1 Резиденциясы
филиалының басқару құрылымы:
РПК Бектау ЖШС-нің 1 Резиденциясы филиалы директоры
Басқарушы аппарат қызметкерлері
Мамандар, бухгалтер
менеджерлер
Сатушылар, кассир
РПК Бектау ЖШС-нің есеп саясаты
Кәсіпорынның есеп саясаты 2008 жылы қабылданып, жыл сайын өзгертулер енгізіліп отырған. Есеп саясаты деп бухгалтерлік есеп жүргізу процесінде және соның негізінде қаржылық, өнеркәсіптік есеп беруді жасауда қолданылатын әдістердің, принциптердің, ережелер мен рәсімдердің жиынтығын түсіну керек.
Есеп саясаты негізінде есеп беру ақпаратын нақты пайдаланушылардың мүдделері жатыр.
Қазақстан Республикасының экономикасын басқарудың қазіргі жүйесінде есеп саясатын қалыптастырудың екі деңгейі: әлемдік (жалпымемлекеттік) және шаруашылық жүргізуші кәсіпорынінің қалыптасты. Қазақстанда есеп саясатын белгілейтіндер мыналар:
Мемлекет атынан Қаржы министрлігі және Ұлттық статистикалық агенттігі. Мемлекет есеп саясатын елімізде біхгалтерлік есебін ұйымдастыруды реттейтін Салық кодексін, Ұлттық қаржылық есептіліктің 2 стандарттарды, Бухгалтерлік есептің шоттар жоспарының тізбегін және оны қолдану жөніндегі нұсқауларды, бухгалтерлік регистрлер мен құжаттардың үлгілік кәсіпорынаралық және үлгілік арнайы нысандарын, басқа да негіздеуші ережелер мен нұсқауларды жасау және өмірге енгізу жолымен жүргізеді.
Кәсіпкерлердің қоғамдық ұйымдары. Бұл Қазақстан Республикасы Аудиторлар палатасы және Қазақстан Республикасының бухгалтерлері мен аудиторларының бірлестігі.
Бухгалтерлер мен аудиторларының қоғамдық ұйымдары алдыңғы қатарлы тәжірибелерін зерделеу және оны Қазақстан республикасында енгізу мақсатыменбасқа елдердегі бухгалтерлер мен аудиторлардың тиісті халықаралық ұйымдармен байланыстарды жүзеге асырады.
Министрліктер, республикалық ұлттық және акционерлік компаниялар, экономиканың салаларын және ішкі салаларын басқарудың басқа органдары жалпы мемлекеттік есеп саясатына сәйкес салалылқ (ішкі салалық) ережелер, нұсқаулар, ұсынымдар жасап, оларда өндіріске жұмсалатын шығын есебінің ерекшеліктерін және өнімнің өзіндік құнының калькуляциялануын бейнелейді, шикізат пен материалдардың, дайын өнімнің, негізгі құралдардыңжәне басқа да активтер мен пассивтердің есебін ұйымдастырудың ерекшеліктері ескеріледі.
Шаруашылық жүргізуші кәсіпорындар өздерінің есеп саясатын ұлттық бухгалтерлік стандарттарға, есеп мәселелері, салық салу, қаржылық есеп беру бойынша қолданылып жүрген заңдарға негіздеп жасайды.
РПК Бектау ЖШС-нің есеп саясаты Қазақстан Республикасының 28 ақпан 2008 жылғы №234-111 Бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы Заңына сәйкес жүзеге асырылады. Есеп саясатының құрылуына негіз болып табылады:
Бухгалтерлік қаржылық есептіліктің Ұлттық 2 стандарты (БҚЕҰС) және оларға әдістемелік ұсыныстар;
Бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы ҚР-ның заңы, №234-III, 28.02.2008 ж.
ҚР-ның Азаматтық кодексі (Жалпы бөлім) №409-1, 13-бөлім Меншік құқығын алу, 1999 ж.
Бюджетке төленетін салықтар мен басқа да міндетті төлемдер ҚР-ның кодексі (10.12.2008 ж. .).
Есеп саясаты Уәкілетті органдар мен РПК Бектау филиалы қатысушысы шешімімен келісіліп тағайындалады. Бұл есеп саясатымен есеп жүргізудің негізгі ережелері мен бухгалтерлік есепті жүргізудің тәсілдері анықталады. Есеп саясатын құрудың негізіне сенімділік, дәйектілік, салыстырымдылық және аяқтаушылық қағидалары жатады.
ЖШС өз қызметін келесідей құжаттар мен нормативтік актілер негізінде жүзеге асырады:
ЖШС Құрылтайшы құжаттары;
01-сәуір 2000 жылғы Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексі (өзгертулерімен және толықтыруларымен);
16-шілде 1999 жылғы №436 Қазақстан Республикасының Жауапкершілігі шектеулі және қосымша серіктестіктер туралы Заңы (өзгертулері және толықтыруларымен);
Қазақстан Республикасындағы кәсіпорындардың қаржы-шаруашылық қызметін реттейтін басқа да заңдар, нормативтік актілер, нұсқаулықтар және әдістемелік ұсыныстар.
Салықтық төлемдер мен есеп айырысулар Қазақстан Республикасы Президентінің №2235, және 10 желтоқсан 2008 жылғы Бюджетке салықтар және басқа да міндетті төлемдер туралы Қазақстан Республикасының Кодексіне сәйкес жүргізіледі
Қызмет барысында РПК Бектау ЖШС-нің өзінің есеп саясатына ішкі нормативтік құжаттарға (бұйрықтар, өкімдер және тағы басқалары) сәйкес рәсімделген өзгертулер енгізе алады. Сондай-ақ есеп саясатына өзгертулер келесі жағдайларда енгізілуі мүмкін:
1. Қазақстан Республикасының Заңнамаларының өзгеруіне байланысты;
2. Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есебін нормативті реттеу жүйесінің өзгеруіне байланысты;
3. РПК Бектау ЖШС-нің бірігуіне немесе бөлінуіне және меншік иесінің ауысуына байланысты;
4. шаруашылық операциялар, активтер, меншікті капиталы, міндеттемелер және қызмет нәтижелерін көрсетудің басқа да бір тәсілін қолдану қажет болған жағдайда.
Кәсіпорынның басқару-ұйымдастыру құрылымы.
Жауапкершілігі шектеулі РПК Бектау ЖШС-нің басқару органы болып табылады:
жоғарғы орган - қатысушы немесе оның өкілі;
атқарушы орган - директор.
Жауапкершілігі шектеулі РПК Бектау ЖШС-нің қатысушысы мен директорының өкілеттілігінің айналымы Қазақстан Республикасының заңнамаларымен және РПК Бектау ЖШС-нің жарғысымен анықталады.
РПК Бектау ЖШС-нің директорының қол астында жұмыс істейді: директор орынбасары, бухгалтер, қызметті атқарушы тұлғалар, менеджер және т.б.
Бухгалтер бухгалтерия жұмысына жетекшілік етеді, басшығы қаржылық есептілікті (баланс, табыс және шығыс туралы есеп, меншік капиталындағы өзгерістер туралы есеп) дер кезінде тапсыруға және толық, сенімді мәліметтермен қамтамасыз етуге міндетті. Сондай-ақ ол бухгалтерия мамандарын іріктейді, бухгалтерлік жұмыстардың компьютеризациясын және салық есебінің жүргізілуін қадағалайды.
Бухгалтерлік есеп және ішкі бақылау жүйесі. ЖШС бухгалтерлік есебі кәсіпорынның директорымен 1 маусым 2009 жылы бекітілген Есеп саясаты бойынша және төменде келтірілген нормативтік-құқықтық актілер бойынша жүргізіледі:
oo Бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы ҚР-ның заңы, №234-III, 28.02.2007 ж.
oo Бухгалтерлік есеп стандарттарына жасалған методикалық нұсқаулар
oo Қазақстан Республикасының Қаржы министрлігімен бекітілген 21 маусым 2007 жылы №217 Қаржылық есептіліктің ұлттық 2 стандарттарына нұсқау;
oo Қазақстан Республикасында зейнетақымен қамсыздандыру туралы Заңы;
oo 25-сәуір 2003 жылғы №405-11 Қазақстан Республикасынң Міндетті әлеуметтік сақтандыру туралы Заңы.
ЖШС бухгалтерлік есебі мен қаржылық есептілігінің мақсаты болып мүдделі тұлғаларды РПК Бектау ЖШС-нің қаржылық жағдайы, ондағы өзгерістер және қызмет нәтижелері туралы толық және сенімді ақпаратпен қамтамасыз ету табылады;
РПК Бектау ЖШС-нің бухгалтерлік есебі келесі қағидаларға сәйкес жүргізіледі: табыс болып - ол алынғанда, ал шығыс болып - шығысталғанда есептелінеді.
Қаржылық есептілікті жасау кезеңі болып күнтізбелік жыл саналады. Алдыңғы жылдардың қаржылық есептілігін құрған кезде кеткен қателердің аңғарылған жағдайында, қателерді түзету сомасы келесі кезеңде таза табыс немесе шығынды есептегенде ескеріледі (альтернативті тәсіл қолданылады). РПК Бектау ЖШС-нің қаржылық есептілігінің негізгі сапалық сипаттамасы болып түсініктілік, орындылық, мәнділік, нақтылық және салыстырмалылық табылады.
ХҚЕС 1 және Қаржылық есептіліктің ұлттық 2 стандарттарына сәйкес жасалады және оның құрамына төмендегілер кіреді:
* бухгалтерлік баланс;
* пайда және зиян туралы есеп;
* ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есеп;
* меншікті капиталдағы өзгерістер туралы есеп;
* түсініктеме хат.
Қаржылық есептілік, оған аудиторлық және тексеруші комиссияның қорытындысы берілгеннен кейін РПК Бектау ЖШС-нің қатысушысына ұсынылады.
Бухгалтерлік құжаттама. Бухгалтерлік есеп жүйесіндегі барлық жазулар жұмыс шоттар жоспарының классификациясына сәйкес болуы керек.
Қаржы-шаруашылық операцияларын құрудың бастапқы құжаттары болып Қазақстан Республикасының Азаматтық Кодексінің талаптарына және жақтардың келісіміне сәйкес рәсімделетін шарттар, келісімдер, бұйрықтар және т.б. табылады. Бастапқы құжаттар 16-қараша 1994 жылғы №73 Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Статистикалық Комитетімен бекітілген бастапқы есеп құжаттарының ведомствоаралық нысандар альбомына сәйкес рәсімделеді.
ЖШС басшысы бухгалтерлік құжаттарға қол қоюға құқығы бар тұлғаларды анықтайды және тұлғалардың қызметіне, әрекет ету айналымына және операцияның мәніне байланысты қол қою құқығының сатылы лауазымын бекітеді.
ЖШС бастапқы құжаттарды, бухгалтерлік есеп регистрларын қағаз түрінде және электронды түрде, яғни комьютерлерде сақтайды, сондай-ақ қаржылық есептілікті және есеп саясатын да Қазақстан Республикасының заңымен бекітілген мерзім аралығында сақтайды.
Біздің мысалымызда ЖШС-ң есеп саясатының негізгі принциптерінне сәйкес қаржылық есебін қарастырайық.
2. Ақшалай қаражаттары және олардың
баламаларының есебі мен ішкі аудиті
Кәсіпорындарда ақша қаражаттары ағымдағы шотта және кассадағы ақша бойынша операциялар жүргізіледі.
Қазақстан Республикасының Ұлттық Банк талаптары бойынша кәсіпорын касса жарақтаған. Ал ағымдаығ шот талап бойынша ашылған.
Кассадағы ақша-қаражаттарының ұлттық валютада болуы кәсіпорынның кассасында күнделікті саудадан түскен табыс түрінде, көрсетілген қызмет пен қолма-қол ақша түрінде түскен үлкен соммалы қаражаттар жиналады.
Қолма-қол ақшаны қабылдау, сақтау, беру тәртібі мен кассалық құжаттарды рәсімдеу тәртібі 1993 жылдың 23 шылдесінде Қазақстан Республикасының Ұлттық Банк отырысында Қазақстандағы халық шаруашылығындағы кассалық операциялардың тәртібін уақытша жүргізумен бекітілген. Бұл тәртіпті жүргізу жауапкершілігі ұйымның бас бухгалтеріне жүктелген.
Кассалық операцияларды жүргізу мақсатында ұйымдарында барлық қабылданған құндылықтарға жауап беретін кассир маманы болуы қажет.
Шығыс кассалық ордер немесе орнын басушы құжат олар бойынша ақша берілгеннен кейін, кассирмен қол қойдырылып, оған қосымша құжатқа Төленді деген мөр басылады.
Шығыс кассалық ордер (Қосымша 1) бухгалтериямен де жазылып, кіріс және шығыс журналында тіркеледі және кассирге өткізіледі.
Алаяқтық фактілерден сақталу мақсатында ақша алмайтын тұлғалардың қолына беруге тиым салынады.
Кіріс кассалық ордерлер (Қосымша 2) және түбіртектер немесе олардың орнын басатын құжаттар қаламмен немесе басылым машинасы мен компьютермен жасалып, жазуы анық болуы қажет. Ешқандай түзетулер мұнда болмауы қажет. Егер кассалық ордерде қате жасалатын болса, онда оны қайта толтыру қажет.
Кіріс және шығыс кассалық ордерлерде міндетті түрде ақша берудің мақсаты көрсетіледі және оған тиісті құжаттар беріледі.
Кассалық ордер бойынша ақшаны қабылдау немесе төлеу тек оны рәсімдеу күні жүзеге асырылады. Егер қызметкердің іс-сапарына кассадан ақша бөлінсе аванстық есеп толтырылады (Қосымша 3).
Кассадағы ақшаны есепке алу мақсатында, қалдықты және ақша қозғалысын білу мақсатында кассир әр беті номерленген, мөрмен басылған, тігілген кассалық кітапты жүргізеді. Кітап бетінің көлемі кітаптың артында бас бухгалтер мен басшының қолымен бірге көрсетіледі.
Әр ұйым тек 1 кассалық кітапқа ие болу қажет. Кассалық кітаптағы жазулар 2 экземплярда яғни көшірме қағазын қолдана отырып қаламмен немесе химиялық қарандашпен жазылады. Кітапта барлық кіріс, шығыс ордерлер көрсетіліп ақшаны кімге бергенін және кімнен алғанын, жалпы сомманы және корреспонденциялық шоттың № көрсетіледі.
Кассалық кітапта түзетулер жасауға тиым салынады және жасалған түзетулер кассир мен бас бухгалтер қолымен расталады.
Күн сайын немесе басқа бекітілген уақытта кассир жұмыс күні аяқталғаннан кейін күні бойы жасалған кіріс және шығыс бойынша нәтижелерді есептеп, қалдықты екінші күнге шығарады (Қосымша 4). Бір уақытта кассир кассалық есептілік бойынша ақша соммасының қалдығы мен кассаджағы нақты сомманы бір-бірімен салыстырады. Кейін кассалық кітаптың 1 экземпляры кассирдің өзінде. Ал 2-шісі бухгалтерияға өткізіледі. Кассирдің есептілігі төменде көрсетілген.
Егер ұйым 100000 соммасына тең операцияларды күніне жүзеге асырса, кассалық есептіліктер 3-5 күнде 1 рет өткізілуі қажет.
Кассалық кітапты дұрыс жүргізілуін қадағалау міндеті бас бухгалтерге жүктеледі.
Бухгалтер кассирден кассалық есептілікті қабылдағанда міндетті түрде кассалық кітаптың дұрыс жүргізілуін, қалдықтарды, кіріс, шығыс ордерлерін толтыруын, барлық қажет қолдардың, ақша-қаражаттардың күн соңындағы қалдығын тексеру қажет.
Бухгалтерия кассалық операциялардың заңды дұрыстығын, толықтығын, қадағалап кассадағы есеп соммасы бойынша ақша-қаражаттарының келіп түсуін, есептен шығарылуын, банкке өткізілген және алынған соммаларды банк жазбалары бойынша тексеруге мүмкіндігі бар және тексеруге міндетті болып саналады. Бухгалтер кассирдің есептілігін тексергеннен кейін қол қойып, кассалық кітапты кассирге қайтарады.
Ұйымның компьютерлендіру жағдайында кассалық кітапты компьютерде жасап сақтауға мүмкіндігі бар. Мүмкіндігінше кассалық кітаптың беттері машинограмма түрінде Кассалық кітаптың қосымша беті, Кассирдің есептілігі түрінде қалыптасады. Мұнда Кассалық есептілік беттері кестесін толтыру бастапқы қалдықты енгізумен басталады.
Алынған машинограммалар тексеріліп, кассир қол қойып кіріс және шығыс кассалық ордерлермен бас кітаптың қосымша бетімен бухгалтерияға өткізеді.
Кассалық кітаптың қосымша бетін кассир әр айдың бетін бөлек бір жыл жинап, бухгалтер мен басшы қол қойып, басылып шығарылады.
Бухгалтериямен тексерілген кассирдің есептілігі бухгалтерлік сұрыптаудан өтеді мұның мәнісі кіріс және шығыс ордерлерінде және әр операция бойынша есептілік графасында шоттар корреспонденциялық кодтары көрсетіледі.
Бухгалтерлік есептің типтік шоттар жоспарында кассалық операцияларды есепке алу үшін 1010- Ақша-қаражаттар синтетикалық шотында жүргізіледі. Бухгалтерлік есеп шоттарында кассалық операцияларды көрсету, кассирдің есептілігі және оған тіркелген кіріс және шығыс ордерлері негізінде жүзеге асырылады. Сондықтан бірегейлі шаруашылық операциялардың топтастырылған қорытынды мәліметтері кассадағы қаражат есептілігін жүргізуге арналған №1 журнал ордері мен осы журналға берілген ведомость бойынша көрсетіледі. Есеп регистрлері төменде көрсетілген.
Есеп регистрін толтыру №1 журнал ордерінің ведомостіндегі ай басындағы сальдомен басталады. Мұндағы сальдо яғни кассадағы ай басындағы сальдоны өткен ай соңындағы қалдықтан яғни сальдодан аламыз. Кейін кассирдің тексерілген, өңделген есептілік негізінде ағымдағы айға жазбалар жүргізіледі.
Тағы да жолдағы қаражаттар деп - ұйымның еншіліес ұйымдарынан немесе жоғарғы органдарынан хабарландыру негізінде банк кассасына өткізілген бірақ әлі есеп айырысу шотына түспеген қаражаттар. Мұндай жағдайларда ұйымның табысының банк кассасына дұрыс, толық және уақытылы өткізуі әсіресе пошталық аударымдарды қатаң бақылауға итермелейді. Банк түскен табысты 1 күннен аспайтын уақытта есеп айырысу шотына аударуға міндетті. Тиісті уақытта есеп айырысу шотына аудармаған жағдайда банк ұйымға алдын ала бекітілген штрафты төлеуге қажет. Ақша-қаражаттарыдың қозғалысының ағымдағы есебі мен жүйелі бақылау жүргізу мақсатында 1020 Жолдағы ақша-қаражаттар шоты қолданылады. 1020 Жолдағы ақша-қаражаттар шотының дебеті бойынша жазба жасаудың негізі болып - кассирдің есептілігі мен басқарушы бөлек кәсіпорынның басшыларының есептілігіне қосымша берілген, поштадаға байланыс бөлімінің түбіртектері мен инкассаторға ақшаны өткізбес бұрын алдын ала жасалатын ведомосттар мен халқ банкінің беретін құжаттары жатқызылады. Мұнда берілген құжаттар негізінде кәсіпорынның кассасына банк кассасына инкассатор арқылы ақша бергенін растайтын келесі бухгалтерлік жазуды көрсетеміз:
Жоғарғы органдарынан немесе еншілес компанияларынан хабарлама бойынша банк кассасына өткізілген алайда, есеп айырысу шотына түспеген ақша қаражаттарға келесі бухгалтерлік жазба беріледі:
Дебет 1020 Жолдағы ақша-қаражаттар
Кредит 4120 Еншіліес ұйымдарының қарыздары
Банктен есеп айырысу шотына түскен табысты растайтын жазбаның келу уақытына байланысты ұйымның есеп айырысу шотында келесі бухгалтерлік жазулар көрсетіледі:
Дебет 1030 Есеп айырысу шотындағы ақша-қаражаттар
Кредит 1020 Жолдағы ақша-қаражаттар
Ақша-қаражаттардың аналитикалық есебі 1020 Жолдағы ақша-қаражаттар шотының кредитіндегі операцияларды топтастыруға арналған №3 журнал ордер мен осы шоттың дебетіндегі операцияларды топтастыруға арналған №3 журнал ордерінің ведомостінде жүргізіледі. Бұл форма төменде көрсетілген.
Аналитикалық есеп ақша қаражаттарыдың есебін компьютерлендіру аналитикалық формасы бар машинограммада жүргізіледі.
Ай басындағы ақша-қаражаттарының қалдығы журнал ордердің ведомостінде көрсетіледі.
Ведомостің дебеті мен есеп регистрінде журнал ордерінің кредитінде ақшаны тапсыруды растайтын түбіртек номері мен аударылған ақшаның соммасын растайтын түбіртек номері аударылған ақшаның соммасын растайтын банк жазбаларының номері жазылуымен көрсетілетін сызықтық-позициялық тәсілі қолданылады. Есеп жазбасының сызықтық позициялық тәсілі 1020 Жолдағы ақша-қаражаттар шотының дебеті мен кредитіндегі мәліметтердің №3 журнал ордердің бірдей жолында көрсетіліп, осы шоттың дебеттік және кредиттік айналымдарының соммасын топтастырып, №3 журнал ордерге және бас кітапқа көшірілетін ай соңына ақша-қаражаттар қалдығы көшырілетіндігін көрсетеді.
Берілген есеп регистріндегі есеп жазбаларының сызықтық позициялық тәсілі жолдағы ақша-қаражаттар банктегі есеп айырысу шотына түсуі мен оның ағымдағы бақылауын қамтамасыз етеді. Ай соңындағы ақша-қаражаттарының жабылмаған сальдолары келесі айдың басында жабылуы керек.
Кәсіпорын шаруашылық қаржы жұмысына қатысты бос ақшаны және ақшаны қолма-қол төлемеген жағдайда соларға қызмет ететін банктен шот ашу керек.
Банктік шот - бұл банк пен клиенттің арасында қабыданған депозит бойынша, клиентке қызмет көрсететін, келісім-шарт бойынша алдын-ала қаралған, банк практикаснда іскерлік айналымда қолданылатын, заңды әдіс.
Банктік шот ұлттық валюта және шетелдік валюта түрінде болады.
Банкте шот ашу, сақтау және ондағы ақшаны жұмсау және құжат рәсімдеу ҚР-ның Ұлттық банк құқықтық актілері мен нормативіне сай рәсімделеді.
Банкте шот ашу үшін банк пен шот ашып отырған иесінің арасында келісім-шарт жасалу керек. Келісім-шарттың шарты бойынша банк клиенттің пайдасына түскен ақшаны қабылдап алуға, ақшаны клиентке беруге және келісім-шартқа көрсетілген басқа да қызметтерді көрсетуге тиіс.
Шот ашу үшін сауда ұйымдары өзіне қызмет көрсететін банкке төмендегідей құжаттар өткізуі тиіс: мемлекеттік немесе орыс тілінде жазылған мөрі, клиенттің қол бар түпнұсқа құжат, клиенттің салық есебінде тіркеуде тұрғанын растайтын қаулы, атқарушы органның қабылданған форма бойынша құжаттың көшірмесі, мемлекеттік тіркеуден өткен қағазы, нотариуспен бекітілген жеке құжатының көшірмесін үсыну керек.
Кәсіпорын ұсынған құжатта оң жақта ұйым басшысының қол немесе соның орнын ауыстырушы басқа адамның қолы, екінші бас есепшінің немесе соның орнын ауыстыратын басқа адамның қолы болуы керек.
Олардың орнын ауыстыратын адам құжат негізінде ұйым басшысының бұйрығы мен осы орында ауыстыра алатындай болу керек. Бірінші қол қоятын адамның орнын ауыстыратын адам болмаған жағдайда бұл жөнінде құжатта көрсетілуі керек.
Құжатта қолдың үлгісімен қатар ұйымның мөрінің де үлгісі болуы керек. Мөр үлгісінің орнына (кадрлар бөліміне, пакет үшін және т.б) арнайымақсат үшін қолданылатын мөрлер жарамайды.
Қол мен мөр басылған ұйым қағаздарының санын банк анықтайды. Ұйымның аты өзгергенде немесе мөрді жоғалтқан кезде банк ұйымға жаңа мөр дайындау үшін уақыт белгілейді. Осы уақытта төлем құжаттарын рәсімдеу үшін ұйымның мөрінсіз құжаттарды рәсімдеуді енгізеді және бұл жөнінде келісім-шартта көрсетілуі тиіс.
1 адамның қолы немесе мөрі өзгерсе де, жоғарыда айтылған тәртіп бойынша банк сол өзгерген қол не мөрмен жаңа құжат дайындайды.
oo Егер ұйымның атынан бір банкте бірнеше шот ашылса (оның филиалында, бөлімшелерінде) төмендегідей жағдайда банк жаңа құжаттарды талап етпейді:
oo Егер банктік алғашқы шот сол банкте не оның филиалында, бөлімшесінде ашылса;
Және соны айқындайтынбанкте толық пакет құжаттар болса.
Банк шоттардың көшірмесі келісім-шартқа сай жүргізіледі.
Банк ұйымдарға көшірмелерді (егер келісім-шартта көрсетілсе) электрондық әдіспен жіберуге болады.
Банктік шот бойынша шығын операциялары тоқтатылған жағдайда, банктің есебінде жатқан ақшалар ҚР-ның заң актілеріне сәйкес, атқарушы ұйымдардың қаулысына сай кәсіпорындарның банктік есебіндегі шығындарды тоқтатуға құқығы бар ұйым жүргізеді.
Банк есебіндегі операцияларды жаңарту атқарушы ұйымдардың банк есебіндегі операцияны тоқтату не аңғыртуын жазбаша түрде хабарлауы арқылы іске асады.
Банктік шотты жабу клиенттің өтініші бойынша, егер ол заңда не келісім шартта көрсетілмеген кез келген уақытта іске асады. Клиенттің қағазында шоттың неге жабылған себебі көрсетілуі керек. Банктік шотта сақталған ақша ұйымның жекеменшігі болып табылады. Осы шот бойынша жүргізілген барлық операциялар, жазбаша бұйрық негізінде күнтізбедегі күн бойынша қалған ақшаны көлемінде ұйым басшысымен келісе отырып жүргізеді.
Банктік шот операциялары ҚР-ның Ұлттық банкінің басқармасы бекіткен құжат бойынша рәсімделеді.
Қаражаттың қозғалысы жөніндегі есептің негізгі мақсаты - соңғы уақыт кезеңіндегі компанияның қаражатты алу және төлеуі жөнінде ақпаратты жеткізу. Қаражат қозғалысы жөніндегі есепте қамтамасыз етілген ақпарат қолданушыларға былай көмек беруі тиіс:
oo кәсіпорынның қаражаттың таза оң ағынын алу қабілетін бағалау;
oo кәсіпорынның өзінің міндеттемелерін төлей алу мүмкіндігін бағалау, оның дивидендты төлеуі және оның сыртқы қаржыландыруы қажеттілігінің қабілеттілігі;
oo таза кіріс пен сонымен байланысты қаражатты алу мен төлеу арасындағы айырмашылықтың себептерін бағалау;
oo компанияның қаржылық жағдайының өту кезеңіне инвестициялық және қаржылық қызметтің әсерін бағалау.
Қаражаттың қозғалысы жөніндегі есепте қабылданған қаражаттар, төленген қаражаттар және қаражат есебінің сальдосы қатысты кезеңнің басына және соңына келтірілген фарматтағы кезең барысындағы компанияның операциялық, инвестициялық және қаржылық қызметінің нәтижесі ретінде қаражаттағы тағы өзгерістер көрсетілген.
Қаражаттар кассадағы және компанияның соңғы есепшотындағы ақшаларды қосады. Қаражат баламасы - бұл оның қаражат соммасының оңай назар аударатын және оның бағасының маңызсыз өзгеруін тәуекелдігіне итермелейтін қысқа мерзімді, жоғары өтпелі қаражаттар.
Қаражаттардың қозғалысы - қаражаттардың және олардың баламаларының келіп түсуі және төлемі.
Қаражат баламасы қысқа мерзімді қаржы міндеттемелерін төлеуге негізделген, инвестициялауға және басқа мақсаттарға емес. Негізінде инвестиция тек қана бір жағдайда ғана қаражат баламасына жатқызылады, егер олардың қарызды жабу мерзімі алған күнінен бастап үш айдан асып кетпесе. Қаражат қозғалысы жөніндегі есепте, олардың операциялық, инвестициялықжәне қаржылық қызмет деп бөлінуі арқылы есептеп кезеңнің қаржылық ағымдары көрсетілуі қажет. Ағымдардың қызмет категориясы арқылы сұрыпталуы қолданушыларға қызметтің әрбір түрінің компанияның қаржылық жағдайына және қаражат соммасы мен олардың баламаларына әсерін бағалауға мүмкіндік беретін ақпарат жеткізуді қамтамасыз етеді. Берілген ақпарат, сонымен қатар, көрсетілген қызмет категорияларының арасындағы байланысты талдауға қолданылады.
Операциялық қызмет - компания қызметіне пайда алып келетін негізгі және инвестициялық және қаржылық қызметтен керемет ұқсас қызмет.
Инвестициялық қызмет - қаржылық баламаларға жатқызылмайтын ұзақ мерзімді активтормен басқа инвестицмялардың сатылуы және қолданылуы.
Қаржылық қызмет - жеке капитал мен жала алынған қаражаттың көлемінде және құрамында өзгеріске алып келетін қызмет. Сол бір операция әр түрлі сұрыпталатын қаражаттың түсімін және төлемін көрсетуі мүмкін;
Операциялық қызметтегі қаржылық ағымдар компанияның пайдасын қалыптастыратын негізгі қызметтің артықшылығының аясында құрылады. Сонымен қатар, олар негізінде таза пайданың қалыптасуына әсер ететін операцияның нәтижесі болып табылады. Операциялық қызметінен түсетін қаражат қозғалысының көрінісі:
oo тауар сатылымынан түсім және қызметті жеткізу;
oo жалға беруден, сый беруден, пайданың комиссиялық және де басқа да түрлерінен түсім.
oo тауарды, қызметті, жұмысты жеткізушілерге төлемдер;
oo жұмысшыларға төлемдер;
oo қаржылық немесе инвестициялық қызметіне жататындардан басқа салықтың пайда төлемі немесе компенсациясы;
oo коммерциялық немесе сауда операцияларды орындау үшін келісімдер бойынша төлемдер мен түсімдер.
oo инвестициялық қызметтің қаржылық қозғалысының көрінісі:
oo материалды емес активтерді және басқа да айналымда емес активтерді, негізгі қаражатты иемдену үшін төлемдер. Оларға шаруашылық амалмен негізгі қаражат объектілерін қайта құру мен құрастыру үшін шығындарды катализациялаумен байланысты төлемде жатады;
oo негізгі құралдарды , материалдарды емес активтерді және басқа да осыған ұқсас айналымнан тыс активтерді таратудан түскен түсімдер;
oo басқа компаниялардың қарыз құралдарын немесе акцияларын, сонымен бірге біріккен кәсіпорындардың бөліктерін иемдену бойынша төлемдер (қаражаттың баламасы ретінде көрініс табатын немесе комерциялық және сауда байланыстарын іске асырудың құралы болып табылатын құралдардан басқасы);
oo басқа компаниялардың қарыз құралдарын немесе акцияларын сатудан, сонымен бірге бірлескен кәсіпорындардың бөлігінен түскен түсімдер(қаражат баламасы ретінде көрініс табатын және коммерциялық немесе сауда байланысын іске асырушы құралы болып табылатын құралдардан басқа);
oo басқа жақпен жеткізілетін аванстармен кредиттер(қаржылық компаниялармен іске асатын ұқсас операциялардан басқа)
oo басқа жақпен жеткізілетін аванстарды немесе кредиттерді жабудағы түсімдер(қаржылық компаниялармен іске асатын ұқсас операциялардан басқа);
oo Фьючерстік, форвордтық, опциондық келісімдер бойынша төлемдер(қаржылық қызметке жататын комерциялық немесе биржалық операцияларды немесе төлемдерді іске асыру негізі бойынша бекітілген келісімдерден басқа);
oo Фьючерстік, форвордтық, опциондық келісімдер бойынша түсімдер(қаржылық қызметке жататын коммерциялық немесе биржалық операцияларды, немесе төлемдерді іске асыру негізі бойынша бекітілген келісімдерден басқа қаржылық қызметтің қаржылық қозғалысының көрінісі);
oo Акция эмиссиясынан немесе басқа пайдалық бөліктің құралдарын шығарудан түскен түсімдер;
oo Компанияның акциясын сатып алғанда немесе қарызын жапқанда иелеріне төлемдер төлеу;
oo Облигацияның, ауыр жалдардың эмиссиясынан, сонымен қатар ұқсас қысқа мерзімді немесе ұзақ мерзімді несиелі құралдардан түскен түсімдер;
oo Кредиттік соммалардыжауып тастаудағы төлемдер;
oo Қаржылық жалға алу бойынша міндеттемелерді жалға алушылардың жауып тастаудағы төлемдер;
Сонымен қатар, инвестициялық қызметке ұзақ мерзімді активтердің баплары жатады(айналымнан тыс бөлім), ал қаржылық қызметке ұзақ мерзімді міндеттемелердің бапсы және жеке капиталдың бапсы жатады. Пайыз бен дивидендтің сұрыпиалуына тоқталатын болсақ, онда сұрыптау туралы жалпы көзқарас болмайды. Қаржылық компаниялар үшін төленген және алынған пайыздар мен дивидендтер операциялық қызметтің қаржылық қозғалысы ретінде сұрыпталады.
Басқа компанияларға стандарттар келесі сұрыптау мүмкіндігі жіберіледі:
Кесте 2.
Операция түрі
Операция қызметі
Инвестициялық қызмет
Қаржылық қызмет
Төленген пайыздар
+
_
+
Алынған пайыздар
+
+
_
Төленген дивидендтер
+
_
+
Алынған дивидендтер
+
+
_
Төленген және алынған дивидендтер, пайыздар операциялық қызметтің қаражат қозғалысы ретінде сұрыпталуы мүмкін, өйткені таза кіріс пен шығынның анықтамасына түседі. Сонымен қатар, төленген дивидендтер мен пайызда қаржылық қызметтің қаражат қозғалысы ретіндеде сөрыпталуы мүмкін, өйткені олар қаржылық ресурстарды назар аудартудың шығыны болып табылады.
Алынған дивидендтер мен пайыздар инвестициялық шығын ретінде сөрыпталуы мүмкін, себебң инвестициядан кіріс кіргізуді білдіреді.
Салық арқылы пайда табумен байланысты қаржылық ағымдарды сұрыптау қаржылық ағымдарды операциялық қызметке жатқызуды қарастырады, бірақ егер салықтық ағымдардыинвестициялық немесе қаржылық қызметтен жеке операциямен ұштастыру мүмкін болса, онда салақ арқылы пайда табумен байланысты қаржылық қозғалыстар, инвестициялық немесе қаржылық қызмет ретінде сұрыпталатын болады. Компания операциялық қызметтен жеткізіліп отыратын қаржылық ағымдарды қолдана отырып, қаражат қозғалысы жөнінде есепті құрастыруы тиіс келесілерді қолдана отырып:
oo жалпы түсімдер мен төлемдердің негізгі түрлері жөніндегі ақпаратты ашатын тікелей амал;
oo инвестициялы жіне қаржылық қызмет бойынша қаражаттың түсуі мен және шығаруымен байланысты шығыстың немесе кірістің негізгі қызметі мен келбеті бойынша кез келген кейінге қалдырылған немесе есептелген бұрынғы немесе келешекте түсетін қаржылық түсімдер немесе төлемдер, таза кіріс немесе шығын қаржылық емес мінездеменің нәтижесінің аясында өзгеріп отыратын жанама амал.
Тікелей тәсілді қолдану мадақталады,өйткенә бұл тәсіл Жанама тәсілді қолданғанда болмайтын, қаражаттың келешектегі ағымын бағалауға қажетті ақпаратпен қамтамасыз етеді. Тікелей тәсілді қолданғанда жалпы қаржылық түсімдер мен жалпы қаржылық төлемдердің негізгі түрлері туралы ақпарат мыналардан алынуы мүмкін:
oo немесе есептік анықтамалардан;
oo немесе сатылымдарды, өзіндік құнды сатылымды және кіріс пен шығын туралы есептегі басқа да келбеттерді өзгерту жолы арқылы.
Қаржылық және инвестициялық қозғалыстан қаражаттық қозғалысы тек қана тікелей тәсілден көрініс табады. Бұл инвестициялық және қаржылық қозғалыс бойынша қаражаттың түсімін және шығынының келбетін жекеше көрсететінін білдіреді. Төменде көрсетілген жағдайларда стандарт қаражаттың қозғалысы туралы ақпаратты жеткізуді нетто-тәсіл арқылы кеңейтеді, яғни егер ақшаның түсімі мен шығыны арасындағы алуандылылық көрсетілсе ғана:
oo қаржылық түсімдер мен тқлемдер клиенттің атынан іске асады,қаражат қозғалысы компанияның қызметін емес, клиенттің қызметін көрсетеді.
oo жылдам айналыммен, үлкен соммамен және несиені қысқа мерзімде жауып тастаумен ерекшеленетін мен бап бойынша қаржылық түсімдер мен төлемдер.
Операциялық қызметтен қаражаттың таза ағымын алу үшін кірісті және шығынды кассалық тәсіл арқылы көрсету керек, ол үшін пайда және шығын деген есепте қаражаттың өсуіне немесе кемуіне алып келмейтін транзакция әсерін ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz