Күкіртті қышқыл

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 12 бет
Таңдаулыға:

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Жоспар
----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------
1. Алкендерді алкандардан алу
2. Химиялық қасиеттері
3. Қосылу реакциялары
4. Этилен , оның физикалық және химиялық қасиеттері
5. Марковников ережесі
6. Этилен және оның туындыларының қолданылуы
----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------
7 Пайдаланылған әдебиеттер
----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

Алкендердің алғашқы үш мүшесі (этен, пропен, бутен) газдар, пентеннен С5Н10 бастап сұйық, ал С18Н36-дан бастап қатты заттар. Алкендер судан жеңіл, суда нашар, органикалық еріткіштерде жақсы ериді.Алкендер химиялық белсенді болғандықтан табиғатта өте сирек кездеседі. Алкендердің газ тәрізді мүшелерін мұнайға серік газдардан немесе мұнай өңдегенде және көмірді кокстегенде бөлінетін газдардан алады. Алкендерді алкандардан және олардың туындыларынанда өндіреді.
1. Алкандарды крекингілеу. Өнеркәсіпте алкандарды 700°С-қа дейін қыздырғанда, алкендер түзіледі:
С8Н18 -- С4Н10 + С4Н8
2. Алкандарды дегидрлеу. Өнеркәсіпте алкендерді жоғары температурада сутек бөле отырып, сәйкес алкандарды айырып алады. Мысалы, этаннан этилен алуды қарастырайық:
H3C -- СН3 -- CH2 = CH2 + H2
----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Химиялық қасиеттері
Құрамында қос байланыс болғандықтан, алкендер едәуір белсенді қосылыстар. Алкендердің химиялық қасиеттері, негізінен, молекула құрамындағы қос байланыспен анықталады. Қос байланыс екі молекулалық орбитальдан тұрады: біреуі σ-, ал екіншісі PI-типті. Әр түрлі реагенттердің әсерінен әлсіздеу PI-байланыс үзіледі.Алкендердегі қос байланыстың электрондары бір-бірінен тебілуі нәтижесінде PI-байланыстың электрон тығыздығы көміртек атомдарының ортасындағы осьтің бойынан қашығырақ орналасады. Сондықтан электрон беретін реагенттердің (теріс зарядты) жақындаулары қиын болады да, ал электрон қабылдайтын реагенттердің әсерінен әлсіздеу PI-байланыс үзіледі.Этилен мен оның гомологтары қосылу, полимерлену және тотығу реакцияларына түседі.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Қосылу реакциялары
Қанықпаған көмірсутектерге қосылу реакциялары тән. Еселі -- қанықпаған (қос) байланысы бойынша алкендер қосылу реакцияларына жеңіл түседі. Себебі σ-байланысқа қарағанда әлсіз PI-байланысы оңай үзіліп, көміртек атомының босаған валенттіктеріне әрекеттесушіреагент молекуласының атомдары мен атом топтары қосылады.Реакция нәтижесіне көмірсутек молекуласындағы қос байланыстың біреуі -- дара (σ-) байланыс қалып, алкандар немесе олардың туындылары түзіледі.
1. Гидрленуі (сутектің қосылуы). Алкендер сутекті қосып алып, сәйкес алкандарға айналады. Реакция металл катализаторлар Ni, Pt, Pd қатысында жүреді. Мысалы, пропенге сутек косылғанда, пропан түзіледі:
CH3 -- CH = CH2 + H -- H -- CH3 -- CH2 -- CH3
Немесе осы реакцияны ықшамдап жазсақ:
C3H6 + H2 -- C3H8
2. Галогенденуі (галогендердің қосылуы). Алкендер галогендермен әрекеттескенде, реакция қос байланыс бойынша жүріп, нәтижесінде, алкандардың дигалогентуындылары түзіледі. Реакция алкенді галогеннің ерітіндісімен кәдімгі температурада әрекеттестіргенде жүреді. Алкендерді бромды сумен (бромның судағы ерітіндісі) әрекеттестіргенде, ерітіндідегі бромның қызыл қоңыр түсі жойылып, түссіз дибромалкандар (СnН2nВг2) түзіледі:
Н2С = СН2 + Вг2 -- ВгН2С - СН2Вr
Бромдау реакциясы алкендердің сапалық реакциясы болып табылады, бромның түссізденуі бойынша алкендерді сапалық анықтауға болады.Алкендердің фтормен әрекеттесуі шабытты жүреді, ал йодпен әрекеттесуі баяу жүреді.
3. Галогенсутектерді қосу. Алкендерге галогенсутектердің қосылуы оңай жүріп, нәтижесінде, галогеналкандар түзіледі:
H2C = CH2 + Н - Сl -- H3C - СН2Сl
Қосылу реакцияларының жылдамдығы, галогенсутек қышқылының күші өсуіне байланысты артады:
HF HCl НВг HI
4. Гидраттану. Алкендер қос байланыс бойынша су молекуласын қосып алып, сәйкес спирттер түзеді:
H2C=CH2 + H - OH -- H3C - CH2OH
Бұл реакцияның өнеркәсіптік маңызы зор.Пропен молекуласына судың қосылуы Марковников ережесі бойынша жүріп, пропанол-1 емес, пропанол-2 түзіледі:
СH3 -- СH =CH2 + H - OH -- H3C - CHOH-CH3
7. Қатаң жағдайларда тотықтырғанда (күкірт қышқылы, перманганат немесе хром қоспасы катысында) алкен молекуласының қос байланысы үзіліп, оттекті органикалық қосылыстар түзіледі:
HC3 - CH=CH - CH3 + O -- 2CH3 - COOH
8. Алкендердің жануы. Сапалық құрамы алкандардай -- көміртек пен сутектен тұратын болғандықтан, алкендер де жанады. Бірақ алкендер алкандарға қарағанда шала жануға (CO немесе күйе түзе) бейім болады. Оттек жеткілікті болғанда, алкендердің толық жануы нәтижесінде су мен көміртек (IV) оксиді түзіледі. Мысалы, этилен ауада жаркырап, жылу бөле жанады:
С2Н4 + 3О2 2СО2 + 2Н2О + Q
Бірақ алкендерді отын ретінде пайдалану тиімсіз болғандықтан, олар энергия көзі ретінде қолданылмайды.

Этилен, Этен, CН2=CН2 - реакцияласуға қабілетті, оның химиялық қасиеттеріне молекуласындағы қос байланыс әсер етеді, сондықтан қосып алу, полимерлену реакциясына бейім. Этиленді лабораторияда этил спиртінен күкірт қышқылы қатысында дегидраттау арқылы, өнеркәсіпте мұнайды әр түрлі әдістермен өңдеу кезінде бөлініп шығаратын газдардан алады. Этиленді полимерлеу арқылы аса маңызды полимерлердің бірі - полиэтилен және хлор мен этиленді әрекеттестіру арқылы катализатор қатысында хлорлы этил алынады. Хлорлы этил еріткіш, тазартқыш ретінде және медицинада қолданылады. Этилен көптеген маңызды өнімдер (этанол, этилен тотығы, т.б.) синтездеуде пайдалынылады, суда нашар, эфирде жақсы ериді. Ауада жарқыраған жалын шығарып жанады да, көміртек қос тотығын және су түзеді:+3O2С, қайнау t - 103,8 - органикалық қосылыс. Этилен эфир иісті, түссіз газ, балқу t - 169,5. Этиленнің (этеннің) С2Н4 құрамында бір қос байланыс бар. Этиленнің құрылымдық формуласы: СН2 = СН2.
Этилен молекуласының құрылысын шарөзекті модельмен бейнелеуге болады. Этилен молекуласында әр көміртек атомы екі сутек атомдарымен дара байланыстармен байланысады және өзара қос байланыс арқылы жалғасады.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Этиленді алу
Химиялық белсенді болғандықтан қанықпаған көмірсутектер таза күйінде табиғатта өте сирек кездеседі. Этилен қатарының көмірсутектерін жоғары температурада сутек бөле отырып, алкандарды айыру арқылы алады. Мысалы, этаннан этилен алуды қарастырайық: С2Н6 -- С2Н4 + Н2
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Физикалық қасиеттері
Этилен -- түссіз, иісі жоққа тән, ауадан аздап жеңілдеу, суда нашар еритін, жанғыш газ.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Химиялық қасиеттері
1. Құрамы метан сияқты көміртек пен сутектен тұратындықтан этиленнің жануы нәтижесінде де су мен көміртек (IV) оксиді түзіледі. Этилен ауада жарқыраған жалын шығарып жанады:
С2Н4 + 3О2 -- 2СО3 + 2Н2О
2. Қанықпаған көмірсутектерге қосылу реакциялары тән. Құрамында қанықпаған қос байланыс болғандықтан, этилен қосылу реакцияларына оңай түсіп, атомдарды және атом топтарын қосып алады. Реакция нәтижесінде этан немесе оның туындылары түзіледі және көмірсутек молекуласындағы қос байланыстың біреуі оңай үзіліп, дара байланыс қалады.
а) Өршіткі (никель, платина) қатысында этилен сутекті қосып алып этанға айналады: Немесе осы реакцияны ықшамдап жазсақ:
С2Н4 + Н2 -- С2Н6
Сутек қосыла жүретін, реакция гидрлену реакциясы деп аталады.
ә) Этилен галогендерді қосып алады. Ол броммен әрекеттескенде бромның қызыл қоңыр түсі жойылып, түссіз дибромэтан түзіледі:
СН2 = СН2 + Вr2 -- ВrСН2 -- СН2Вr
немесе
С2Н4 + Вr2 -- С2Н4Вr2 (дибромэтан)
Бұл этиленнің сапалық реакциясы, бромның түссізденуі бойынша этиленнің бар-жоғын анықтауға болады.
Этиленге хлор қосып, дихлорэтан С2Н4Cl2 алуға да болады.
б) Этилен қос байланыс арқылы су молекуласын қосып алып, этил спиртін түзеді:
Н2С = СН2 + Н -- ОН -- Н3С -- СН2ОН
Бұл реакцияның өнеркәсіптік маңызы зор. Қазақстанда Шымкент пен Атырау химия зауыттарында осы реакция бойынша этиленнен этил спирті алынады.
3. Этилен полимерлену реакциясына түседі. Молекула құрамындағы қос байланыстың біреуінің үзілуі нәтижесінде этилен молекулалары өзара тізбектеліп қосылып, полиэтилен түзеді:
mСН2 = СН2 -- ... -- СН2 -- СН2 -- СН2 -- СН2 -- СН2 -- СН2 -- ...
Этиленнің полимерлену реакциясын қысқартып былай жазуға болады:
nСН2 = ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.