Қазақстан Республикасындағы банктерді қолдау

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 16 бет
Таңдаулыға:

Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті
Экономика және Бизнес факультеті

Тақырыбы: Жеке тұлғаларды несиелендіру мүмкіндігі туралы тұжырымдама

Орындаған:
Тексерген:

Алматы 2010ж.
Мазмұны
1. Несиенің мәні, маңызы
2. Қазақстан Республикасындағы банктерді қолдау
3. Каспий банкінің несиелендіру мүмкіндігі
4. Қорытынды
5. Пайдаланылған әдебиеттер

Несие -- ақша сияқты тарихи экономикалық дәреже болып абылады. Кредит деген сөз, қарызға, несие деген kredo- сенемiн деген магына беретiн латынша kreditum деген сөзден шығады. Ол экономикалық дәреже ретiнде әр турлi экономикалық қоғамдарда қызмет етедi. Ол тауар өндiрiсiнiң пайда болған кезінен бастап қарапайым формаларында: бай және кедей қоғамдарда көрiнедi. Несие қатынастарын ақша қатынастары сияқты үнемi даму үстiнде болады. Алғашқы несие табиғи түрде қоғамның дәулеттi топтарынан мүлiксiз шаруалар мен кәсiпкерлерге тұтыну муктаждығы мен қарыздарды өтеу үшін ұсынылған. Тауар-ақша қатынастарының дамымен несие ақша түрiнде көштi.
Құндық қатынасты ерекше формасы сияқты несиенiң пайда болуы шаруашылық жүргiзуi бiр субъектiден босаған құн шаруашытлық мәмiледе қолданысқа түсетiн, бiрақ бiр уақыттарда жаңа қайта өндiру цикiліне ене алмайтын кезде ғана жүзеге асады. Несиеге байланысты бұл құн қосымша қаражатқа уақытша қажеттiлiгi туып отырган басқа субъектiге өтедi және қайта өндiру процесiніц шеңберiнде қызметiн жалгастыра береді. Бiрақ, несиелiк қатынастардың пайда болуың экономикалық байланысқа түсуге дайын меншiк иелерi сияқты бiр-бiрiне қарсы тұралатын тауар иеленушiлер арасындагы айырбас ауқымынан iздеген жөн. Тауарларды Қолдан-қолға өткiзу сияқты тауар айырбастау және қызмет көрсетумен ауысу несиелiк қатынастардан туындаған экономикалық жемiс.
Несиелiк қатынастар пайда болатын және дамығын нақты экономикалық негiзде қаражат айналымы мен ауыспалы айналым, яғни несиелiк қатынастың материалдық негiзi боп құн козғалысы саналатын болады. Қарызға алуына несиенi кедей болғаны үшiн алмайды, ол өзнiң меншiктi қорларының ауыспалы айналым мен капитал айналымының объективтi күшне толық шамада жетпей тұрғандықтан өз iсiн алға бастыру үшiн алады. Несие объективтi қажеттiлiктен туындаған және ол когамдық өндіріс процесiнде маңызды рөл атқарады. Несие ақшалай капиталдық қарызга трансформациясын қамтамасыз етедi және несие берушiлер мен қарызга алушылардың арасындагы қарым-қатынасты бiлдіредi. Оның көмегімен мемлекеттiң, халыктың, ұйымдардың және кәсiпорындардың табыстары мен бос (еркiн) ақшалай қаражаттары жинақталып, уақытша пайдаланудың төлемiне аударылатын несие капиталына айналады.

2.Банктерді қолдау нені көздейді
Үстіміздегі жылдың 28 қазанында Қазақстан Үкіметі Ұлттық банкпен және Қаржы қадағалау агенттігімен бірлесіп, қазақстандық банк секторының капиталдану деңгейін одан әрі арттыру бағытында бірқатар шаралар қабылдағаны жөнінде мәлімдеме жасаған болатын. Осы мәлімдемеге орай Үкімет жоғарыда аталған мемлекеттік қаржы ұйымдарымен бірлесіп, еліміздің жүйе құрушы (БТА Банк, Халық банк, Қазкоммерцбанк және Альянс банк) екінші деңгейдегі банктеріне жалпы жиыны 5 миллиард доллар көлемінде олардың қарапайым, артықшылықты акцияларын және субординацияланған облигацияларын сатып алу жөнінде ұсыныс жасады. Бұл шара аталған құнды қағаздардың қосымша эмиссияларын шығару жолымен жүзеге аспақ.
Бүгінгі күні аталған төрт банкпен де негізгі келісімге қол жеткізілді. Енді олар - ға көрсетілетін мемлекеттік қолдаудың қандай түрде жүргізілетіндігі келіссөздер барысында айқындалмақ.
Үкіметтің ұсынысына бірінші болып үн қатқан Қазақстанның Халық банкі мен Қазкоммерцбанк болды. Осы ұсынысқа байланысты өз көзқарасын "Қазақстан - ның Халық банкі" АҚ басқармасының төрағасы Григорий Марченко былай деп білдірген еді: "Біз Үкіметтің ұсынысын қабылдауға да, қабылдамауға да еріктіміз. Дегенмен біз Үкіметтің аталған ұсынысы біз үшін де пайдалы екендігін түсініп отырмыз. Бұл жерде ең бастысы, аталған ұсыныс жайында негізгі шешім қабылдау құқы біздің өзімізге қалдырылып отыр. Сондықтан Үкіметтің жоғарыдағы ұсы - ны - сына оң көзқарасымызды білдіре отырып, негізгі мәселе Халық банкінің бір ай ішінде өтетін акционерлерінің жина - лы - сында қабылданатындығын айтпақпын. "Самұрық-Қазына" әл-ауқат қоры ар - қы - лы мемлекеттің біздің банктің акцио - нер - лер құрамына енуі туралы түбегейлі тұжырымды акционерлер жасайтын болады".
"БТА банк" АҚ директорлар кеңесінің төрағасы Мұхтар Әбіләзов та Үкімет ұсы - нысын оң бағалап, бұл ұсынысты акцио - нер - лермен жеделдетіп талқылайтын - дық - тарын айтты.
Осыдан көп өтпей-ақ Альянс банк басшылығы да Үкімет ұсынысын қолдай - тындықтарын білдірді. Бұл жөнінде банк - тің қаржы директоры А.Ержанов өз ойын былай деп білдірді: "Менің ойымша, Үкі - меттің бұл ұсынысына біз түсіністікпен қарауға тиістіміз. Себебі, осындай ша - ра - ларды қазір әлемнің басқа елдерінің үкі - мет - тері де ойластыру үстінде. Мәселе, бұл жаңалықты инвесторлардың қалай қа - был - - дайтындығында. Менің ойымша, атал - - - ған шара банктік жүйені қаржылай қол - дауда оң әсер ететіндіктен, мұндай ұсы - - ныстан инвесторлар бас тарта қоймас".
Үкіметтің Қазақстанның банк жүйесін қолдау жөніндегі ойластырған шаралары қазір банк акционерлері және қызмет - кер - лерімен қатар еліміздің осы саладағы білік - ті сарапшылары тарапынан да қызу талқылануда. Сарапшылардың қай-қай - сысы болмасын Үкіметтің бұл қадамын дағдарыс кезінде елеулі әсері бар тұрақ - тандыру шарасы ретінде атап көрсете отырып, негізгі шешімнің банктердің өзіне қалдырылғандығына қолдау біл - діру - де. Мәселен, аталған оқиғаға байланысты өз ойын еліміздегі белгілі экономистердің бірі Ораз Жандосов былайша өрбіткен болатын: "Еліміздің қаржы саласына түрлі формалармен көмектесуге болады. Егер мемлекет банктерді қосымша қаржылан - дыру ісін ойластыратын болса, онда ол банктік капиталға енуі тиіс. Менің ойым - ша, мемлекет нақты банктің артықшы - лық - ты акцияларын сатып алған жағ - дайдың өзінде ол банк қызметін басқару ісіне араласпай, жай ғана меншік иесі болып қалғаны жөн. Үкіметтің бұл жө - нін - дегі көзқарасы осыған сәйкес. Ол банк акцияларына ие болуды оған тек қар - жылай қолдау білдіру деңгейінде ғана қарас - тыруда. Яғни, әңгіме банкті мен - шікке қарату жөнінде болып отырған жоқ. Бұл жағдай банктердің өздері үшін де қолайлы әсер етпек".
Ал Экономика және бюджеттік жоспарлау министрлігінің Экономикалық және қаржылық дағдарыстарды алдын ала айқындау жөніндегі орталығының директоры С.Алпысбаев мемлекеттің бұл қадамы экономика үшін қосымша демеу болады деп есептейді. Өйткені мемле - кет - тің екінші деңгейдегі банктерге қосымша қаржы салуы экономиканы инвестиция - лау мақсатынан туындап отыр. Сондық - тан бұл шараны аталған қаржы шағын және орта бизнеске жеңілдікпен жете - тін - дей жүйе негізінде қарастырылуы керек деген ойды білдірген С.Алпысбаев мәселе дәл осылай кешенді жағдайда ше - шілгенде ғана оның барынша тиімді болатындығын айтады. Сарапшының бұл пікірі Үкіметтің көздеген мақсатына әбден үндесетіндігін оқиғалар барысы да айқындай түсуде.
Үкімет не үшін қаржы қолдауын жасау үшін жоғарыдағыдай банктерді таңдап алып отыр. Бұл сұрақтың жауабы да белгілі. Себебі, бұл банктер АТФ банк және Центр Кредит банкпен қосыла келе елімізде жүйе құрушы екін - ші деңгейдегі банктер болып есеп - теледі. Сондықтан жоғарыдағыдай ұсыныс аталған соңғы екі банкпен де талқыланатындығы белгілі болып отыр. Осы алты банк ел экономикасының шикізаттық емес секторының 80 пайы - зын қаржыландыратындығы алдын ала есепке алынған. Жүйе құрушы банктер төмендегідей өлшемдер бойынша айқындалды.
Ең бірінші кезекте еліміздегі екінші деңгейдегі банктердің капи - талы - ның көлемі есепке алынған. Мұ - нан кейін отандық экономиканы не - сие - лендірудегі үлесі, жеке тұлғаларды несиелендіру рыногындағы үлесі, жеке тұлғалар депозиттерін жинақтаудағы үлесі, төлеп отырған салығының көле - мі, қызметкерлерінің саны ескерілген. Осы алты көрсеткіштің әрбірі еліміздің жалпы банк жүйесіне шаққанда бес пайыздан кем болмауы тиіс.
Міне, осындай есепке сүйене келіп, елімізде жұмыс істейтін 36 банктің ішінде тек алты банк қана жүйе құру - шы банктердің қатарына кіре алатын - дығы айқындалған.
Жүйе құрушы банктерді қолдау екі бағыт бойынша - олардың ұзақ мерзімді және қысқа мерзімді тартым - ды активтерін қамтамасыз ету бағыт - тары бойынша жүргізілмек. Соның ішінде ұзақ мерзімді тартымды капи - талға қатысты акцияларды сатып алу үшін олардың қосымша эмиссиялары шығарылатындығын, бұл акцияларды сатып алу бірінші кезекте банк акцио - нерлерінің өзіне ұсынылатындығын, егер олар осы акцияларды сатып алудан бас тартқан жағдайда ғана мемлекет "Самұрық-Қазына" ұлттық әл-ауқат қоры арқылы аталған акциялардың қосымша эмиссиясын сатып алуға кірісетіндігін айтпақпыз. Кейіннен бұл акцияларды банк акционерлерінің қайтадан сатып алуға құқықтары сақталатын болады.
Ал қысқа мерзімді капиталға қатыс - ты қолданылатын негізгі тетіктердің бірі банктерден талап етілетін олардың өзіндегі сақтық қорының төменгі мөлшерлі деңгейін екі пайызға дейін төмендету жолымен жүзеге аспақ. Бұл мәселені реттеуді әдетте Ұлттық банк жүргізетіндігін айта кетпекпіз.
Жоғарыдағыдай шаралармен қатар Үкіметтің Стресті активтер қорын құру ісімен белсенді түрде шұғылданып жатқандығын айту парыз. Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаев Парламенттің екінші сессиясын ашар - дағы сөзінде осы бастамаға қатысты "Біздің міндетіміз экономикалық қауіпсіздік деңгейін одан әрі көтеріп, банк секторының тәуекелін барынша азайту болып отыр. Сондықтан мен Үкімет пен "Қазына" қорына әлемдік үздік тәжірибелерді ескеру және халықаралық қаржы институттарының көмегімен Стресті активтер қорын құру мәселесін қарастыру жөнінде тапсырма бердім. Мұның өзі қаржы тәуекелдерін басқарудың нарықтық сенімді тетіктерінің бірі болып табылады" деген болатын.
Үкімет Елбасы тапсырмасын жедел іске асыруға кірісті. Жуықта өткен Үкімет отырысында қазақстандық Стрес - ті активтер қорының негізгі тұ - жырымдамалары талқыланды. Қор 100 пайыз мемлекеттік болып та - была - тындығы, оның капита - лы - на 1 мил - лиард доллар қар - жы шоғыр - ландырылатын - дығы белгілі болды.
Сонымен әлемдік қаржы дағдарысынан туындаған қолайсыз - дық - тардың алдын алу шаралары елі - міз - де қызу жүр - гі - зілуде. Ол шаралар өз нәтижесін беріп те ке - леді.
Банктің қарыз алушылармен несиелік қатынасы және несие шартының рөлі. Банктің несие берудегі делдалдық қызметі толық көрінген кезде нақты экономикалық өмірдегі баніктің рөлін көрсетеді. Нарықтық экономика кезінде коммерциялық банктер несиелік қатынасын көптеген клиенттермен байланысты құр отырып,күрделі мәселелерді шешеді. Осылардың барлығы несие берудің аса ауқымды процесі арқылы жүзеге асады. Несие беру-сауда, кәсіпкерлік қызметпен пайда табуды қамтамасыз ететін бактердің маңызды операциялары болып саналады.
Несие беру теориясы мен тәжербиесінде банктің қарыз алушылармен өзарақатынасының жалпы негіздері мен қағидалары, терең психологиясы бар екендігін әлемдік тәжербие дәлелдейді.Несие беру: субъектілердің несие беру прцесіне қатынасы; несие берушілермен қарыз алушылардың өзарақатынасы; несие ресурстарының жеткіліктілігі; қарыз алушылардың ссудаларды пайдалануы; қарыздардың болуы сияқты көптеген проблемаларды қамтиды. Банк қарыз алушылармен несие қатнастарын орнату үшін клиенттің несиеге деген нақты қажеттілігінің пайда болуына сенімді болуы тиіс. Клиенттің несиеге объективті қажеттілігігн білу және несиені қарызға, тек субъективтік қажеттіліктерді қанағаттандыру жағдайы үшін беру несиелік өзарақатнастардың беріктігін және ссудаларды қайтару мүмкіндігін көрсетеді.
Коммерциялық банктер қарыз алушыларға несиелер бере отырып, тәуекелге барады, сондықтн несие беру процесінің маңызы ссудаларды берудің техникалық ережесін жиынтық түрде орындау және бақылаумен мерзімінде қайтарудан ғана тұрмайды, сонымен бірге несие берушімен қарыз алушының міндеттемелері бойынша әрбір нақты жағдайда шешімдер қабылдауды да білдіреді. Нарықтық ортада несие беру бизнесі тұрғысынан отандық банктер үшін ендігі жерде талдау техникасымен несие беру процедурасы емес, ең негізгі болып кең ауқымды пайымдау мен ұтымды шешімдер қабылдай білу қатысады.Сонымен бір мезгілде несие беру жағдайы өзіне несие беру үшін қарыз алушы орындауы тиіс талаптардыда енгізеді. Банк қарыз алушыға несие беру процесі басталмай тұрып тәуекелді жою немесе оны төмендету мақсатымен әлуетті қарыз алушыға талдау жасайды . Банктің бұл мақсаттағы міндеті клиенттің несие төлеу қаблетін анықтауға бағытталған.
Әлуетті қарыз алушыныңнесие төлеу қаблеті туралы дұрыс қортынды жасаған жағдайда, банк несие шартының жағдайларын әзірлеуге кіріседі. Бұл кезең ссуданы құрылымдау деп аталады, банк аталмыш процес кезінде: несие мақсатын, сомасын, қайтару тәртібін, ссудалардын мерзімін, қамтамасыз етуді, несие бағасын, өзгеде жағдайларды анықтайды. Нарықтық экономика жағдайында ссуда беруші мен қарыз алушы екі жақ та бірдей мүдделік танытқанда ғана банктің несие қатнастары дамитын болады. Бірінші тарап, яғни несие беруші өзінің несие ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.