Саяси құрылым

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 13 бет
Таңдаулыға:

Тақырыбы: Қазақстан Республикасының саяси құрылымы

Мазмұны

Кіріспе

Негізгі бӨлім

1)Президент, парламент, Үкімет

2) Сайлау, сот жүйесі

3) Мемлекеттік рәміздер

Қорытынды

Қолданылған Әдебиеттер

Кіріспе
Жүйе дегеніміз - құрылымы күрделі, құрамындағы бөліктері өзара ретті ұйымдасқан әрібағытталған тәуелді байланыста бола отырп, ажырамас тұтастық құрайтын, сол негізде іс-әрекет атқарып, дамып отыратын құбылыс.
Осы тұрғыдан алғанда қоғам - объективті заңдылықтар негізінде қалыптасатын, тұтастық сақтайтын, қызмет атқарып, дамып отыратын әлеуметтік жүйе. Оның негізінде материалдық өндіріс әдісі жатады. Қоғамдықжүйені түрлі таптар мен әлеуметтік топтар, олардың мүдделерін бейнелеп, іске асуын қамтамасыз ететін түрлі институттар(мемлекеттік мекемелер) мен механизмдер және олардың арасындағы өзара тығыз да ретті байланыстар құрайды. Қоғам құрамында сан алуан кіші жүйелер бар: дара адам, отбасы, ұжым, әлеуметтік топ, саяси ұйым мен қозғалыс, т.б. Оларды экономикалық, саяси, әлеуметтік және рухани жүйелер деп салалар бойынша да жікьеуге болады.
Саяси жүйе қоғамдағы сан түрлі әлеуметтік топтардың түпкілікті мүдделерін бейнелейді, оларды іске асыруғаарналғантүрлі элементтер мен механизмдерді біріктіреді және олардың саясатқа байланысты өзара қарым-қатынасын тұтастырып отырады. Оның қызмет атқару механизмдері тұрақтылық пен өміршендікті қамтиды. Бұл механизмдер арқылы қоғамдағы әлеуметтік қайшылықтар шешіліп, түрлі топтардың ұйымдар мен қозғалыстардың т.б. іс-әрекеттері реттеліп отырады.
Саяси жүйенің құрылымын анықтауда әртүрлі көзқарастар қалыптасқан. Соның ішінде орыс ғалымы М. Х. Фарушкин ұсынған жіктеме соңғы кезде саясаттанушылардың оң ықыласына ие болып отыр. Саяси жүйенің басты элементі, өзегі - саяси билік. Себебі, түптен келгенде бүкіл саяси жүйе саяси билікті қамтамасыз етуге қызмет етеді. Ол қоғамдағы барлық адамдардың мүддесіне қатысты.

Саяси билік

Саяси құрылым

Саяси принциптер мен нормалар
Саяси сана мен мәдениет
Саяси қатынастар
Саяси институтар, (ұйымдар, мекемелер)

Саяси емес құрылымдар
Жанама саяси институттар
(кәсіподақ, жастар ұйымы, т.б.)
Тікелей саяси институттар
(мемлекет, саяси партиялар)

Саяси жүйенің құрылымы негізінен алғанда элементтердің төрт түрлі тобынан құралады: саяси институттар(ұйымдар мен мекемелер); саяси қатынастар; саяси принциптер мен нормалар және саяси сана мен саяси мәдениет.
Жүйе құрамында саяси биліктің қызмет атқаруы саяси институттарарқылы жүргізіледі. Ол өз ретінде бірнеше тарамдарға бөлінеді: тікелей саяси институтар, жанама саяси институттар және саяси емес құрылымдар.
Саяси жүйенің мәні оның атқаратын қызметінен(функцияларынан) көрініс табады. Әртүрлі пікірлерді жинақтай келе саяси жүйенің басты функциялары есебінде мыналарды атауға болады:
1. Саяси жүйе - қоғамның ахуалының, сыр-сиаптының, даму қайшылықтарының бейнесі. Одан экономикалық, әлеуметтік, ұлттық, демографиялық құрылымдар мен рухани жағдайдың болмысы көрініс табады.
2. Саяси жүйе арқылы әлеуметтік мүдделер іріктеліп, топтастырылады, олардың ішіндегі бірінші кезекті маңыздылары анықталады.
3. Саяси жүйе біріктірушілік, топтастырушылық міндет атқарады(консенсус, тұрақтылық, тұтастық).
4. Маңызды әлеуметтік мүдделердің саяси шешім табуын және іске асуын қамтамасыз етеді.
Ортақ мәнді белгілері болғанына қарамастан әрбір қоғамның өз ерекшеліктерін қамтып, бойына сіңірген өзіндік саяси жүйесі болатыны даусыз. Сондықтан да алуан түрлі саяси жүйелерді салыстырмалы түрде қарастырып жіктеуге, топтсатыруға және типтік түрлерін анықтауға болады. Бұл ретте де саясат туралы ғылымда саяси жүйелерді әртүрлі өлшем тұрғысынан жіктеу орын алған:
oo Маркстік тәсіл, мәселен, қоғамның формациялық түрде дамуын және әлеуметтік-экономикалық құрылымдардың ерекшеліктерін басшылыққа ала отырып құл иеленушілік, феодалдық, буржуазиялық және коммунистік саяси жүйелерді ажыратады.
oo Биліктің әлецметтік негізіне қарай әскери және азаматтық, ұлттық-демократиялық және буржуазиялық-демократиялық саяси жүйелерді бөлуге болады.
oo Саси жүйелерқоғамдағысаяси режимдердің сипатына қарай демократиялық, авторитарлық және тоталитарлық жүйелер есебінде қаралады.
oo Саяси жүйелер өзінің ұстанған бағытына, тұрақталағы мен өзгергіштігіне қарай консервативті және трансформацияланушы жүйелер болып бөлінеді.
oo Дәстүрлі және жаңғырған(модернизацияланған) жүйелер туралы да айтуға болады. Дәстүрлі жүйеде биліктің харизматикалық түрі үстем, азаматтық қоғам жетілмеген. Керісінше, осы заманғы жаңғырып, жаңарған жүйеде дамыған азаматтық қоғам бар, саяси рольдер нақтыланған.
oo Саяси жүйелер ашық және жабық, орталықтандырылған және жергілікті билік буындарына дербестік берілген, т.б. болып бөлінеді.
Саясаттанушы ғалымдар көбінесе саяси жүйелердің Г. Алмонд жасаған жіктемесіне ой тоқтатады. ОЛ басты өлшем ретінде саяси мәдениет айырмашылығын басшылыққа ала отырып, саяси жүйелердің мынадай типтерін жіктейді: англо-американдық, континентальды-еуропалық, жарым-жартылай индустрияландырылған және индустрияландырылмаған; тоталитарлық.

ПРЕЗИДЕНТ
ҚР-ның Президенті - мемлекеттің сайланып қойылатын басшысы, ондағы ең жоғары лауазымдық тұлға.
Президент кең өкілдіктерге ие: Үкіметті құрады, Парламенттің келісімімен Премьер-министрді тағайындайды, оны қызметтен босатады; Парламенттің жоғарғы палаталарын құруға белсене қатысады; заңдар мен заңдық күші бар жарлықтар шығаруға құқылы; республикалық референдум өткізу туралы шешім қабылдайды; Республика Қарулы Күштерінің Жоғарғы Бас қолбасшысы болып табылады, Қарулы Күштер жоғарғы басшылығын қызметке тағайындайды және қызметтен босатады; республикалық бюджеттің орындалуына бақылау жүргізу жөніндегі Санақ комитетінің төрағасын 5 жыл мерзімге тағайындайды, төтенше сипатты жағдайларда елдің бүкіл территориясында төтенше жағдай енгізуге құқылы; азаматтарға кешірім беруді, т.б. жүзеге асырады.
Президент мынадай жағдайларда Парламентті тарата алады: 1) Үкіметке сенімсіздік вотумы білдірілгенде; 2) Премьер-министрді тағайындауға келісім беруден парламент қатарынан екі рет бас тартқанда; 3) Парламент палаталарының арасында немесе Парламент пен мемлекеттік биліктің басқа да тармақтарының арасында болған елеулі пікір алшақтығынан дағдарыс туғанда.
1998 ж. қазанда Қазақстан Президенті Н. Ә. Назарбаев конституциялық реформа жүргізуді ұсынды. Депутаттар мен мемлекет басшысының арасындағы конституциялық реформаның өзекті мәселелеріне қатысты кейбір пікір алшақтықтары шешімін тапқан, парламентариларийлермен болған пікір алмасудан кейін, 1998 ж. 7-қазанда, Парламент Сенаты мен Мәжілісінің біріккен мәжілісінде біздің еліміздің 1995 жылғы Конституциясына алғашқы түзетулер енгізіліп, "ҚР-ның Конституциясына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы" ҚР-ның Заңы қабылданды. Негізгі Заңға барлығы 19 түзету енгізілді, бұлар Презиленттің, Парламенттің, Үкіметтің, елдегі сайлау тәртібінің конституциялық-құқықтық мәртебесіне тиісінше әсер етеді. Осы түзетулер арқылы Президенттің өкілеттік мерзімі 5-тен 7 жылға дейін ұзартылды: Президенттікке сайлануды 65 жаспен шектейтін шарт алынып тасталынды; сайламды жарамды деп тану үшін кемінде 50% сайлаушылар дауыс беру керектігі туралы талап алынып тасталынды; сондай-ақ, Президент мерзімінен бұрын қызметінен кеткен немесе қайтыс болған жағдайда оның міндетін уақытша атқару тәртібі енгізілді.
1999 ж. кезектен тыс Президент сайлауы өткізіліп, Н. Ә. Назарбаев жеңіске жетті.
2000 ж. 27-маусымда ҚР Парламенті палаталарының біріккен отырысында республика басшысының өмірлік мәртебесін анықтаған "ҚР-ның тұңғыш президенті туралы" ҚР-ның конституциялық Заңы қабылданды.

ПАРЛАМЕНТ
ҚР-ның Парламенті 1995 ж. 30-тамызда бүкілхалықтық референдуммен қабылданған Конституцияға сәйкес, заң шығару қызметін жүзеге асыратын жоғары өкілетті орган болып табылады. ҚР-ның Жаңа Негізгі Заңына сәйкес Парламент екі рет - 1995 ж. және 1999 ж. сайланды.
Парламенттің құрылымы екі палаталы: жоғарғы палата - Сенат, төменгі палата - Мәжіліс.
Сенат депутаттары әрбір облыстан, республикалық мәндегі қаладан және ҚР-ның астанасынан екі адамнан, осы облыстағы, республикалық мәнге ие қаладағы және ел астанасындағы барлық өкілетті органдар депутаттарының біріккен мәжілісінде сайланады. Сенаттың жеті депутатын Парламенттің өкілеттік мерзіміне Президент тағайындайды.
Мәжіліс жетпіс жеті депутаттан тұрады. Алпыс жеті депутат республиканың әкімшілік-территориялық бөлінісін ескеріп құрылған және сайлаушылар саны шамамен бірдей болатын бір мандатты территориялық сайлау округтері бойынша сайланады. Он депутат тең дәрежелі өкілеттілік және біртұтас жалпы ұлттық сайлау округі территориясы бойынша партиялық тізім негізінде сайланады.
Әрбір Палатаның өзінің өкілеттік күші жүретін қызмет аймағы бар, сонымен бірге бірқатар өкілеттіліктерді бірге отырып жүзеге асырады.
Конституцияның 55-бабына сәйкес Сенаттың тікелей құзырына мыналар жатады: Президенттің ұсынысы бойынша Жоғарғы сот төрағасын тағайындау және қызметінен босату; Президенттің Бас прокурорды және Ұлттық қауіпсіздік комитетінің төрағасын тағайындауына келісім беру; Бас прокурорды, Жоғарғы сот төрағасын дербес құқықтылығынан айыру; жергілікті өкілетті органдардың өкілдігін мерзімінен бұрын тоқтату; Президентті қызметінен босату туралы Мәжіліс көтерген мәселені қарау, т. б.
Мәжілістің жеке құзырына мыналар жатады: тиісті заңдар жобаларын қарауға қабылдап алу және қарау; Парламент қабылдаған заңдарға Президенттің қарсылығы бойынша ұсыныстар дайындау; Президенттің ұсынысы бойынша Орталық сайлау комиссиясы төрағасын, төраға орынбасарларын, хатшылары мен мүшелерін сайлау және босату; Президенттің кезекті сайлауын жариялау және оның кезектен тыс сайлауын өткізуді тағайындау, т. б.
Парламент Палаталарының біріккен мәжілістерінде: Президенттің ұсынысы бойынша Конституцияға өзгерістер мен толықтырулар енгізеді; Конституциялық заңдар қабылдайды; республикалық бюджетті және Үкімет пен бюджеттің орындалуын бақылау жөніндегі Санақ комитетінің есептерін бекітеді; Палаталардың әрқайсысындағы депутаттардың жалпы санының үштен екісінің дауыс беруімен, Президенттің ұсынысы бойынша, оған бір жылдан аспайтын мерзімге заң шығарушылық өкілеттік беруге құқылы; Президенттің Премьер-министрді, Ұлттық банк төрағасын тағайындауын бекітеді; Үкіметке сенімсіздік вотумын білдіре алады; соғыс және бейбітшілік мәселелерін шешеді; республикалық референдум белгілеу туралы ұсыныс енгізеді, т. б.
Тұтастай алғанда, Парламенттің қос палаталы құрылымы Қазақстанның жоғары заң шығарушы органы қызметінің пікір алшақтықтарын барынша азайтып, өзара ынтымақтаса жұмыс істеуін мақсат етеді: палаталар бір-біріне бағынбайды, бір-біріне тәуелсіз құрылады; палаталардың әрқайсысы жеке жұмыс режимінде қызмет атқарады, өздерінің қызмет саласы мен міндеттері бар. Сонымен қатар олар көптеген мәселелер бойынша бірлесе қызмет етуге міндетті.

ҮКІМЕТ
Үкімет атқарушы биліктің жоғарғы органы болып табылады. Ол мемлекеттік биліктің ерекше тармағы ретінде, министрліктерден, агенттіктерден, комитеттерден, жергілікті атқару органдары - облыстық, аудандық және қалалық әкімшіліктерден тұратын атқарушы органдар жүйесін басқарады. Президент Парламенттің келісімі бойынша Премьер-министрді қызметке тағайындайды, оны қызметінен босатады, Премьер-министрдің ұсынысы бойынша Үкімет құрылымын анықтайды, оның мүшелерін қызметке тағайындайды және оларды қызметінен босатады, орталық атқарушы органдарды құрады, Үкімет мүшелерінен ант қабылдайды. Үкімет мемлекеттің әлеуметтік-экономикалық саясатының, оның қорғаныс қуатының, қауіпсіздігінің, қоғамдық тәртіптің сақталуының негізгі бағыттарын белгілейді, Парламентке республикалық бюджетті және оның орындалуы туралы есепті ұсынады, Мәжіліске заңдар жобасын еңгізеді және заңдардың орындалуын қамтамасыз етеді, мемлекеттік меншікті басқаруды ұйымдастырады, сыртқы саясатты жүргізу жөніндегі шараларды қабылдайды. Премьер-министр Үкімет қызметін ұйымдастырып, оған басшылық етеді, оның жұмысына жауап береді, Президентке Үкімет қызметінің негізгі ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.