Нарық түсінігі

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 13 бет
Таңдаулыға:

әл - Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университеті
География факультеті
Геоморфология және картография кафедрасы

Студенттің өзіндік жұмысы

Тақырыбы: Қазақстан нарығындағы бәсекелестіктің рөлі

Орындаған: Муканбаева Г.Б.

Тексерген: Алиаскаров Ғ. С.

Алматы - 2010 ж
Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3
Негізгі бөлім
1) Нарық түсінігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...4
2) Жосықсыз бәсекелестік ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .6
3) Жер-асыл мұрамыз ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..8

Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .13
Қолданылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...14

Кіріспе
Дамыған елдердің қазіргі таңдағы экономикасының нарықтық болуымен ерекшеленеді. Нарықтық экономика негізгі экономикалық мәселелерді ең тиімді жолмен шешетін жүйе болып шықты. Ол бірнеше ғасырлар бойы құрылды, өркениет формасын қабылдады және болашақта бүкіл әлем елдерінің экономикалық кейпін анықтап отырады.
Ұзақ уақыт бойы елде тауар-ақша қатынасытары және оған сәйкес меншік формалары қабылданған жоқ, ал ұлттық экономиканың дамуы әлемдік нарықтан толығымен оқшауланған еді.
Нарықтың құрылуы процесінің көптеген үшкір мәселелерін жеңілдететін өзіндік буфер қызметін атқаратын (жұмыссыздық, тауар өндірісі жетіспеушілігі) табиғи және жартылай табиғи шаруашылық жойлыды.
Адамзат өзінің өмір сүрген тарихының көп бөлігін нарықсыз өткізген, тек табиғи шаруашылығы дамыды. Кейін тауар шаруашылығы өтіп кетті, нәтижесінде экономикалық субьект жеке мүдделеріне жетуге тырысуға бастады және олар өзара еңбекті тауар өндірушілер арасында бөлді. Алғашында айырбас дамыды, оның дамуы нарық құрылуына алып келді. Нарық өзіне тән бәсекелестік арқылы тауар шаруашылығына берік негіз бола білді.
IMD әлемдік бәсекеге қабілеттілік орталығы Қазақстанның бәсекеге қабілеттілігі туралы арнайы баяндаманың нәтижелерін жариялады, оның ішінде Әлемдік бәсекеге қабілеттілік 2008 жылнамасында жарияланған бәсекеге қабілетті деген 56 елдің ішінде Қазақстан Республикасы 39 орынды алады,. Экономикалық қызмет факторы бойынша Қазақстан 50 - ші, Үкімет тиімділігі бойынша - 24-ші, бизнес тиімділігі бойынша - 31-ші, инфроқұрылым бойынша - 46-ші орында.

Нарық түсінігі
Нарық - тауар өндірісі және пайдалану заңдарына сай ұйымдастарылған тауар айырбасы қатынастарының жиынтығы. Нарық - сатып алушылар мен сатушылар арасындағы өзара байланысты жүзеге асыру механизмі, яғни сұраныс пен ұсыныс қатынасы болып табылады. Нарық - ел ішінде және мемлекетаралық айырбас шеңбері, өнімді өндірушілермен тұтынушыларды байланыстырады. Осылай, нарықты тауар айырбасы жиынтығы немесе тауар өндірісі мен пайдалану заңдарына сай ұйымдастырылған тауар айырбасы ретінде қарастырады.
Нарық экономикалық дамудың маңызды, әрі тиімді жолдарын түсінуге және микро және макро деңгейдегі тиімділікті арттыруға арналған фундамент, негіз болады. Оның негізі барлық шаруашылық етуші 6 субьектілерінің, адамдар мен жалпы қоғамның арасындағы тауар айырбасы қатынастарының жиынтығымен сипатталады. Экономисттердің нарық айырбас саласында сатушы мен сатып алушы арасында арнайы экономикалық қатынастардың жүйесін құрайді деген пікірі толығымен расталған. Нарықтың сатушы мен сатып алушы арасындағы экономикалық қатынастарға тигізетін әсері баға, сұраныс және ұсыныс, бәсекелестік, табыс және шығын, яғни нарықтық механизм ұғымына кіретін элементтердің барлығын қолдану арқылы қамтамасыздандырылады. Нарық нақты әлеуметтік-экономтикалық шарттармен өмір сүреді. Ол толығымен меншік институтына тәуелді болады. Нарық қоғамның жаңғыртылуының бүкіл кезеңдерінде - өндірісте, таратылуда, айырбас және тұтынуда аса маңызды рөлі бар.
Нарықтың механизмі ең жалпы түрде экономиканың негізгі мәселелерін шешу мақсатында өндірушілер мен тұтынушылардың нарық арқылы өзара әрекет ететін шаруашылықты ұйымдастыру формасы деп анықтауға болады. Нарық дегеніміз не ? Басында нарық дегенді әр түрлі тауарларды сатумен байланысты жұртқа жария орын ретінде түсіедерді. Ал кейбір экономистер нарықамынадай анықтама береді: "Нарық шаруашыцлық жүргізетін субьектілердің өз бетімен дербес шешім" Қабылдайтын өзара қарым-қатынастар жиыны. Тауар өндірісі жағдайында нарықтың байланыстар экономикалық қатынастардың барлық жүйесін және барлық субьектілерін қамтиды. Нарықтың құрамна өз жұмыс күшін сатушы кәсіпкерлер де, еңбеккерлер де, тұтынушылар да, қарыз капиталының және бағалы қағаздардың иелері де тағы басқалар кіреді. Осыған сәйкес қазіргі нарықтық экономика нарықтардың бүгінгі бір жүйесі тауар мен қызметтер, жұмыс күші,қарыз капиталдарының, бағалы қағаздардың, валюталық нарық және басқалары. Жалпы нарық ұдайы өндірістің барлық сатыларына түпкі нәтижесі мен тиімділігіне айтарлықтай әсер етеді. Саяси экономикалық мағынада нарықты айырбас қатынасын білдіретін экономикалық категория деп қарастырды. Ол экономикалық қатынастар жүйесінде ұдайы өндіріс жүйесінің маңызды сатысы айырбасты сипаттайды. Сонымен нарық туралы өндірістің құрамды компаненті, тауарлы өндірістің және айырбас айналасының заңдарына сүйенетін айырбас процесі. Экономикалық дамудың обьективті жағдайы нарықты және оның категорияларын яғни бағаны, ұсынысты, сұранысты, бәсекені және тағы басқаларды өмірге әкелді. Көп уақыт бойы біздің еліміздегі басқарудың экономикалық өмірде нарықтың дамуына кедергі жасағанын білеміз. Өйткені елімізде басқару әкімшілдік-әміршілдік әдісте болатын. Ал соңғы жылдары басқарудың экономикалық әдісіне көшу нарықтың айырбасқа кең жол ашы отыр. Экономикалық өмірле шаруашылық қызметін ұйымдастырудың бұл әдісі, батыстық модельдерді қайталау емес. Бұрынғы социалистік елдердегі нарықтық қатынастардың ұлғаюы шаруашылық механизмін қайта құру барысында заңды көрініс. Мысалы:Венгрияда 1988 жылдың өзінде экономикалық реформа барысында өндіріс құрал жабдықтарына көтерме сауданы енгізу арқылы нарықтық тепе-теңдік қалыптастырды. Әрбір өндіріс әдісіндегі нарық меншікке байланысты өндіріс қатынастарының бүкіл жүйесінде әрекет етеді. Біздің қоғамызда нарық өндірістің тиімділігіне халықтың әлеуметтік тұрмыс дәрежесін жақсарту бағытында қызмет істей бастады. Соңғы уақытша теориялық дискуссияларда нарық пен жоспар бір біріне орынсыз қарап қойылып жүр. Шын мәнінде ұдайы өндіріс (жоспарлы ұйымдасқан процесс). Нарықты оның икемділігін, экономиканың тиімділігін арттыруға пайдалануы аса маңызды мәселе. Сондықтан нарық ұдайы өндірісті үйлесімді дамытудың басты тұтқасы. Экономиканы нарықтық реттеу ұйымдасқан жоспарлы шарушылық механизмінің құрамды бөлігі. Сонымен бірге шаруашылықтың механизмімен тығыз байланыста әрекет етеді. Жоғарыда айтылғандай нарық болса да, оның нақты түріне байланыссыз үш негізгі элементке : бағаға, сұраныс пен ұсынысқа, бәсекеге негізделеді.

Жосықсыз бәсекелестік
Жосықсыз бәсекелестік туралы Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес жосықсыз бәсекелестік түрлері белгіленген, олар мыналар:
* Фирмалық атауды, тауар белгілерін, қызмет көрсету және (немесе) кәсіпкердің өзге де коммерциялық белгілерін заңсыз пайдалану, олар тұтынушыларды өндіруші немесе тауар (жұмыстар, қызметтер) сатушыға қатысты шатастыруға әкеледі немес шатастыруы мүмкін;
* Бәсекелестің тауарының сыртқы ресімделуінің көшірмесін, оның фирмалық атауын, таңбалануын, тауар белгісін, басқа да коммерциялық белгілерді, сондай-ақ жарнама материалдарын, фирмалық орамды, тауар нысанын және өзге де сыртқы ресімдеуді тікелей алу жолымен бәсекелесті көшірмелеу, олар тұтынушыларды өндіруші немесе тауарлар (жұмыстар, қызметтер) сатушыға қатысты шатастыруға әкелуі мүмкін;
o Тауарларға (жұмыстар, қызметтерге) қатысты, оның ішінде шығуы, шығарушысы, сатушысы, сондай-ақ сапасы, тұтынушылық қасиеттері, маңызы, тауарларды (жұмыстар, қызметтер, бәсекелестің жақсы аты мен беделін кемсітетін өзге де алдын ала жалған мәліметтер тарату) шығарудың тәсілі мен орны туралы алдын ала жалған мәліметтер мен пікірлер және тауарларды (жұмыстар, қызметтерді
өзінің сипаты немесе коммерциялық мақсаты бойынша шарт мәніне жатпайтын сатудың қосымша шарттарын бәсекелесі жоқ сатушыларға, сатып алушыға мақұлдату;
* басқа бәсекелестің тауарларымен (жұмыстар, қызметтерімен) немесе қызметімен қате салыстырудан тұратын жарнаманы және өзге де ақпаратты тарату;
* тауарлардың (жұмыстар, қызметтердің) шынайы қасиеттері, сапасы және бағасы туралы мәліметтерді жарнамалық ақпаратта әдейі бұрмалау немесе жасыру;
* бәсекелестер арасындағы бағалар, рыноктарды бөлу, басқа кәсіпкерлерді шығарып жіберу туралы және бәсекелестікті жоюға немесе елеулі шектеуге бағытталған өзге де шарттар туралы кез келген келісімді жасау және орындау;
* бәсекелестікті жоюға немесе елеулі шектеуге әкелетін рыноктық қатынастардың субъектілерінің көлденең қосылуы;
* коммерциялық қызметтік құпияны құрайтын ғылыми-техникалық, өндірістік және өзге ақпаратты, оның иесінің келісуінсіз алу, пайдалану немесе жария ету;
* демпингтік бағаларды пайдалану жолымен бәсекелестікте артықшылыққа қол жеткізу;
* бәсекелестікті жоюға немес шектеуге, негізсіз артықшылық ұсынуға және (немесе) алуға әкелетін өзге де іс-қимылдар.

Бұл күндері жалпы еліміз бойынша сыртқы рынокта бәсекелестік қабілеті жоғары, өз өнімдерімен атын шығар - ғы - сы келетін жаңа өндіріс орындарының қуат алып кетуіне "Қазақстанның 30 корпоративті көшбасшысы" мемлекет - тік бағдарламасы аясында жасалған серпінді жобалар жақсы жол бастады.

Жер асыл мұрамыз

Қазақстан жерге бай ел. Оның қойнауы қазба байлықтарға да кем де емес . Сондықтан жоғарыдағыдай міндеттерді саралай келгенде экономиканы стратегиялық тұрғыдан дамытудың негізгі бағыты жеріміздің ресурстық әлеуеті мен мүмкіндіктерін іске қосып, оны тиімді пайдалануға байланысты екендігі түсінікті. Елбасы еліміздің экономикасын дамытудағы жер ре-
сурстарын атап көрсете келе, жерді, табиғи байлықтарды және ондағы жылжымайтын мүліктерімен қоса алғанда экономиканы ұстап тұрған киттердің біріне теңеген болатын (Жаңа уақыт - жаңа экономика).
Қазақстан халқының бәсекелестік қабілетін арттыру, экономиканың экспорттық бағыттары мен мүмкіндіктерін дамыту мәселесі жер ресурстарын
басқару мен жерге орналастыру қызметтеріне де орасан үлкен міндеттер жүктейді. Елбасының Жолдауында атап көрсетілген осы міндеттерге келер болсақ, олар мыналар:
-жерді нарық айналымына тарту;
-инновациялық технологиялар негізінде жердің инвестициялық тартымдылығын нығайту;
-ауыл шаруашылық тауарларын өндірушілердің бәсекелестік қабілетін арттыру мен жерді тиімді пайдалану мақсатында;
- жерді бағалау әдістерін жетілдіру;
-топырақ құнарлығы мен тиімді жер пайдалануды қамтамасыз ететін механизмдерді жетілдіру;
-жер туралы ақпараттық ресурсты қалыптастыру, МЖК ААЖ қызметін жетілдіру және олардың
басқа кадастрлар мен ақпараттық жүйелермен өзара қатынасын дамыту;
-кластерлер құру;
-ауылдық аумақтарды жетілдіру;
-жер ресурстарын пайдаланудағы экологиялық тәсілдерді қолдану.
Жалпы жер ресурстары бүкіл тіршіліктің негізі болып табылатындықтан жерді әртүрлі мақсаттарға пайдалану, одан экономикалық пайда қарату мәселесімен елімізде бірқатар мемлекеттік органдар мен басқа да түрлі меншік формасындағы құрылымдар шұғылданады.
Соның ішінде, жерді тиімді пайдалануды қамтамасыз ету, жер қатынастарын жетілдіру, жаңа жер заңнамасын құру мәселелері Қазақстан Республикасының Жер ресурстарын басқару агенттігінің құзырында.
Соңғы жылдардағы жер ресур старын басқару саласындағы кей бір негізгі жетістіктерге тоқталар болсақ, жер телімдерін нарық заңдылықтарына сәйкес пайда лануды қамтамасыз етіп, оған жүйелі негіз беретін жер кадастры құрылды. Жерге қатысты салық есептеу тетіктері, жерді ипотекалық несие алу үшін кепіл ретінде ұсыну мәселесі шешілді.
Бұл жағдай жерді орасан үлкен байлық көзі ретінде қалыптастырып, оны инвестиция салудың негізгі нысандарының біріне айналдырып, экономикалық қуатымызға қуат қосты.
Қазақстанның тәуелсіздігіне ие болғаннан бергі 15 жыл уақыт, міне осылайша жер қатынастарының қайта қалыптасуы мен жер реформасын жүргізу кезеңіне айналды.Аса маңызды жерге орналастыру жұмыстары жүзеге асты. Осы жолда Жер ресурстарын басқару агенттігі қажетті жұмыстардың барлығын дер кезінде сәтті орындады.
Республикамыздағы жер саласындағы өзгерістер әр түрлі меншіктегі жаңа жер құрылымын қалыптастыруға жағдай туғызды. Қазіргі күні жерде шаруашылық түрлерін қалыптастыруға барлық жағдайлар бар. Жер телімдері жылжымайтын мүлік мәртебесіне ие болып, оның нарығы қалыптасуда, алғашқы және кейінгі жер нарығы жүйеленіп, жер пайдалану мәселесі тиімді түрде шешімін тапты.
Жер кадастрының автоматтандырылған ақпараттық жүйесі қалыптасып, жер туралы мемлекеттік ақпараттық база нығая түсті. Жер қатынастары мен жер пайдалануды заңнамалық қамтамасыз ету жүргізіліп жатыр. Еліміздегі жер ресурстарының әлеуетін тиімді пайдалану мен қорғаудың негізгі стратегиялық бағыттары - жер ресурстарын басқару мен ел аумағын картография-геодезиялық материалдармен қамтамасыз ету мәселелері
- Қазақстан Республикасы Жер ресурстарын басқару агенттігінің 2008-2010 жылдарға арналған стратегиялық даму жоспарында көрсетілген.
Стратегиялық жоспарда көзделген ең маңызды міндеттерге мыналар жатады:
- жер заңнамасын, жер ресурстарын басқару саласындағы ғылыми-әдістемелік және нормативтік құжаттарды жетілдіру, жер қатынастарын, геодезия және картографияны ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.