Акцирнерлік - коммерциялық банкті басқарудың ұйымдастырушылық құрылымы

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 13 бет
Таңдаулыға:

ЖОСПАР

Кiрiспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3

1. Банктердiң ұйымдастырылу құрылымына жалпы
сипаттама ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 4

2. Банктердiң лауазымды тұлғаларын
тағайындаудың тәртiбi ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 7

Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .15

Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 16

Кiрiспе

Кез-келген мемлекет үшiн мемлекеттiк қаржы жүйесiнiң, соның iшiнде банк саласының дұрыс және жеткiлiктi қалыптасуының маңызы өте зор деп айтуға болады, өйткенi қаржы жүйесiнiң бел ортасында банктер тұрады. Банктердiң экономикадағы атқаратын басы қызметтерiнiң бiрi - ол мемлекеттiң даму мүмкiндiгiн жетiлдiруге тiкелей ықпал етедi. Сондықтанда банктердiң лауазымды тұлғаларын дұрыс таңдаудың да айтарлықтай тәжiрибелiк мәнi бар мәсел деп деп айтуға толық негiз бередi, себебi, банктердiң басқару жүйесi өте күрделi механизм.
Қазақстан Республикасындағы екiншi деңгейдегi банктерi елiмiздiң экономикасындағы ақша ресурстарының орталықтанған қоры болып табылады. Бантер иелiгiндегi ақша қаражаттары айналымға түсiп мемлекеттiк аппаратты, қарулы күштердi қаржыландыруға және әлеуметтiк-экономикалық қызметтердi атқаруға жұмсалады.
Бүгiнгi күндегi банктер сан түрлi қызмет көрсететiн күрделi де көп қырлы қаржылық құрылым болып табылады.
Кез-келген банк құрылымы сол елдiң мемлекеттiк-экономикалық құрылымымен тiкелей байланысты. Қазақстанда банк екi жүйеден құралған, яғни бiрiншi деңгейдегi банкке Ұлттық Банк, ал екiншi деңгейдегi банкке коммерциялық банктер кiредi.
Мен бұл жұмысты орындау барысында екiншi деңгейдегi банктердiң лауазымды тұлғаларын тағайындаудың тәртiбi мен ерекшелiктерiн сондай-ақ жалпы банктiк құрылымдардың басқару жүйесiндегi органдардың құрылым ерекшелiктерiне оларды дамытудың жолдарын қарастырылып, аталаған проблемаларды экономикалық және теориялық тұрғыдан мәнiн ашып кетудi өз жұмысымның басты мақсаты етiп белгiлеп отырмын.

1. Банктердiң ұйымдастырылу құрылымына жалпы сипаттама

Банк жүйесін ұйымдастыру белгілеріне қарай филиалсыз банктерге, бөлімшелері бар банктерге және банктік топтарға бөлуге болады. Көптеген елдерде банк жүйесінің бір типі берілген, ал Қазақстанда дамымаған түрдегі банктік ұйымдардың барлық түрлері бар.
Ұлттық банктің рұқсатымен банктер Қазақстан Республикасы аумағында және одан тысқары жерлерде банктерін аша алады, ал өздерінің өкілетгілігін - Ұлттық банкінің келесі бір хабарлауымын ашады.
Банк филлалы - бұл бас банктің берген құқықтары шегінде банктік операцияларды жүзеге асыратын банктік мекеме. Банк филиалы заңды тұлға болып саналмайды, дербес балансы болмайды және өзінің бас банкі берген қаражаттар мен өкілеттіліктер шегінде қызмет етеді.
Бянк өкілдігі - депозит тартудан басқа белгілі бір банктік операцияларды орындайтын және өз атынан, банктің тапсырмасымен жұмыс жасайтын заңды тұлға болып табылмайтын, құрылымдық бөлімше.
Еншілес банк - жарғылық қордың 50%-нан астамы бас банкіге тиеселі, заңды тұлға болып табылатын банктік мекеме.
Қазақстан бұрынғы КСРО-ның монополиялық банктік жүйесін қабылдады. Бұрынғы мамандандырылған банктері (Тұранбанк, Кредсоцбанк, Агроөнеркәсіпбанкі, Әлембанк, Халық банкі) республиканың барлық аумағында өздерінің бөлімшелерін иеленіп, жаңадан құрылған коммерциялық банктер де сондай өз филиалдарын құрды (мысалға, Қазком-мерцбанк, Центркредитбанк, Темірбанк және т.б.)
Әлемдік банктік тәжірибеге қарағанда, бөлімшелері бар банктердің артықшылығы - олар бас банктің толық бақылауында және оның балансында болады.
Бірақ жоғарыда аталған мамандандырылған банктердің күрделі иерархиялық құрылымы болды. Олардың бас кеңсесі Алматыда орналасқан, оған облыстық басқармалар бағынса, ал соңғысына аудандағы бөлімшелер бағынышты болып келді.
Шетелде банкі филиалдары заңды тұлға болуға және дербес мекеме ретінде тіркелуге құқылы. Көптеген банктердің филиалдары тұтыну несиесі, лизинг, факторинг, жылжымайтын мүлікті мерзімін ұзартып сатуға және т.б. маманданды.
Қазақстандағы соңғы уақыттарда құрылған барлық коммерциялық банктер филиалсыз, яғни шоғырланған болып келеді.
Батыс еуропа банктік жүйесінде ірі банктердің азғана топтары елдің барлығында өз бөлімшелерінің торабын ашу үшін аумақтық шек қою деген жоқ.
1988 жылы Германияда 6 ірі коммерциялық банктердің 3108 бөлімшесі, ал барлық банктік институттардың (жинақ банктері мен несиелік кооперативтерді қосқанда) филиал саны 39,7 мыңға теңесті. Франция, Канада, Италия, Жапония және т.б. елдердің банктерінің бөлімшелері мен филиалдары да көптеп саналады.
АҚШ-тағы банкі жүйесі біршама өзгеше құрылған. Штаттардың заңында жекелеген банктерді ашуға шек қойылады. Сондықтан, кейбір штаттар қала шегінде, егер оның бас кеңсесі сол қалада болса ғана, банктерге филиалдар ашуға рұқсат береді, өзгелері - штаттың аумағында ғана ашуға, ал үшіншілері бөлімшелердің ашылуына мүлде тыйым салады. Бірде-бір банкі өз штатынан тысқары жерде өзінің филиалын аша алмайды. Осыған сәйкес бұл елде жалпы ұлттық филиалдар торабы жоқтың қасы.
Банкі бөлімшелерін ашуға қойылатын шектеулер штаттағы сепаратизм дәстүрінен және ірі банктердің монополиялық қорқынышынан келіп туындайды. Бірқатар жағдайларға байланысты (өңдірісті орталықсыздандыру, автомобиль жолдарының дамуы, қаладан тыс жерлерде сауда орталығының ашылуы, халықтың қала төңірегіне жаппай қоныс аударуы және т.б.) банк филиалдарының тарабы тез арада өсуде: 1970 жылы 22,9 мыңнан 1988 жылы 50,4 мыңға дейін1.
Бөлімшелер мен филиал тораптарының кеңірек таралуы банкке: бас банктің толық бақылауында болуға, операциялар шеңберінін кеңеюі және депозиттер тарту ушін көптеген аумақты жаулап алуға және осындай факторлар есебінен пайданы ұлғайтуға мүмкіндік береді.
Теріс жағы регінде мұнда бас кеңсе тарапынан бақылаудың қиыңдығы және монополиялық процестердің кушеюін айтуға болады.
Банкті ұйымдастырудың осындай және өзге де формасын таңдау көптеген факторлармен анықталады: банктің стратегиялық міндеттерімен, оның бөлшек сауда нарығына қатынасымен, сол мекемеде қабылданған басқарудың жалпы философиясымен. Қазіргі тәжірибеде банк торабын орталықсыздандырған түрде басқару қолданылады, себебі ол барлық бұрақтарды дербес түрде шешуге мүмкіндік береді.
Банктің ұйымдастырылу құрылымы және, соған сәйкес операциялары орталықсыздандыру дәрежесі, бірінші кезекте жалпылама түрде анықталады. Сондықтан да банктің бір-екі бөлімшесі болатын болса, онда орталықтан басқаруды жүзеге асыру тиімді. Кез келген жағдайда да барлық жүйені тиімді жедел басқарудың болғаны міндетті, өйткені шешім қабылдау барысында кешігу, бас кеңсе мен бөлімше арасында ақпараттық үзіліс болмауға тиіс.
Банктің ұйымдастырылу құрылымы басты екі әдіспен анықталады - банктің басқарылу құрылымы және оның функционалдық бөлімшелері мен қызметтерінің құрылымы.

2. Банктердiң лауазымды тұлғаларын тағайындаудың тәртiбi

Банктердiң лауазымды тұлғаларын тағайындаудың басты мақсаты - банктің негізгі қызметін іске асыру мақсатында, банктің коммерциялық қызметіне тиімді, үнемді және жедел жетекшілік етуді қамтамасыз ету болып
Банктің күнделікті қызметіне басшылық ететін, банкінің жоғары лауазымды тұлғасының қатарына: директор кеңесінің төрағасы, президент, қазынашы, бақылаушы, ревизор жатады.
Директорлар кеңесінің төрағасы - жедел іспен айналыспайды, бірақ директорлар кеңесін шақырады және жүргізеді, әр түрлі форумдарға банк атынан қатысады. Кейбір банктерде бұл орынды президент орнымен бірлестіреді.
Президент - бұл банктің барлық іскерлік өмірінің басқарушысы. Ол жедел шешімдер қабылдайды, барлық бөлімдердің қызметтерін басқарады, билік және басқада ұйымдармен байланысын реттейді. Ірі банктерге президент вице-президентттер арқылы банк қызметінің күнделікті жұмысына басшылық етеді.
Екiншi деңгейдегi банктерінде қазынашы қызметі өте маңызды болып табылады. Ол банкінің басты бөлімдерінің арасын жалғаушы буын бола отырып, барлық қызметтердің жедел жүзеге асырылуына тікелей жауап береді. Ол вексельдерді есепке алуға, траттаны акцептеуге, қарыз беруге, депозит қабылдауға, бағалы қағаздарды сатып алуға рұқсат береді. Кассалық операцияларды бақылайды, банктің берген есебінің және құжаттарының дұрыстығына байланысты жауапкершілікті мойнына алады.
Директорлар кеңесінің міндетті мүшесі және оның тұрақты секторы болып табылады. Президент пен қазынашы қызметінің басты айырмашылығы мынада: президент жалпы басшылықты, бақылауды және қадағалауды жүргізеді, ал қазынашы іс жүзінде операциялардың орындалуын басқарады. Қазынашының өкілеттілігі банк жарғысында қатаң бекітілген.
Бақылаушы - бухгалтерлік және статистикалық бөлімнің жұмысын басқарады, жұмыстың жаңа тәсілдерін және есептің автоматтандырылуымен айналысады.
Ревизор банктің жұмысын, оның кейбір бөлімшелерінің қызметтерін тексереді.
Банк жұмысына жалпы жетекшілік ету үшін, сондай-ақ атқарушы және бақылаушы органдардың. жұмысын қадағалау және бақылау жасау үшін акционерлер жиналысы басқарманы немесе банк кеңесін сайлайды.
Басқарма (банк кеңесі) - банк иелерінің, оның акционерлерінің өкілетті органы және олардың мүддесін қорғайды. Басқарманың (банк кеңесінің) ең басты міндеті жұмсалған капиталға қажетті пайда деңгейімен қамтамасыз ету.
Сонымен қатар, кеңес клиенттерінің мүддесін қорғау туралы да жұмыс жасауға тиіс.
Басқарманың (банк кеңесінің) негізгі қызметтері: банктің стратегиялық мақсатын анықтау және оның саясатын жасау. Ірі банкте мекеменің мақсаты мен міндеттері және оған жетудегі нақты іс-әрекеттер бағдарламасы, басқарма (кеңес) мен басқару жетекшілері бірлескен түрде дайындалған арнайы меморандумда көрсетіледі.
Ол мынадай жағдайларды қамтиды:
- банк ресурстары бірінші кезекте қызмет көрсететін клиенттер категорияларына бағытталады;
- алдағы кезеңде дамуға мүмкіндік беретін операцияларды;
- банктің филиалдары мен өкілеттігін ашу туралы сұрақтар;
- маркетинг әдістері және жаңа банктік несие мен қызметтерді тұтанушыларға ұсыныс;
- өтімділікті қамтамасыз етудің озық әдістері;
- нарықта банктің бәсекелестік ұстанымын нығайту шаралары;
- пайыз мөлшерлемелерін және банк қызметіне қойылатын тарифтерді белгілеу ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.