ЕЖЕЛГІ ВАВИЛОН МЕМЛЕКЕТІНІҢ ҚҰРЫЛУ

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 21 бет
Таңдаулыға:

жоспар

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ..3

1 ТАРАУ. ЕЖЕЛГІ ВАВИЛОН МЕМЛЕКЕТІНІҢ ҚҰРЫЛУ ... ... ... ... ... ... 5
1.1 Ежелгі Вавилон мемлекетінің құрылуының
алғы шарттары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .5
1.2 Вавилонияда патшалықтың қалыптасуы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...6

2 ТАРАУ ЕЖЕЛГІ ВАВИЛОН МЕМЛЕКЕТІНІҢ ДАМУЫ ... ... ... ... ... ... ..9
2.1 Экономикалық өрлеу ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .9
2.2 Шаруашылық пен тұрмыс ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ..12
2.3 Қоғамның әлеуметтік құрылымы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..14

Қортыңды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 20

Қолданылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...21

Кіріспе

Б.э.д. XVIII ғасырда Қосөзен шаруашылық және саяси жағынан едәуір көтерілді. Қоғамда шаруашылық жөнінен тайпалар бірігіп, бірлесіп өмір сүрді. Қоғамдық сана-сезімінің өсе түсуінің нәтижесінде адамдар әр түрлі шаруашылық саласында шаруашылықты жеңілдететін құралдарды ойлап тапты. Мысалы, үлкен егісті жерді өсіру үшін қызмет ететін су қөтеру механизмі қеңінен тарады және ирригационды байланыс құрылысының техникасы жаңартылды. Қолөнер едәуір дамыды, әсіресе қара металлургия: қола шаруашылығы кең түрде қолданыла бастады, ал қолөнершілердің қола құралдары ағаштар мен тастарды өңдеуді жеңілдетті. Вавилонның өзінің ішінде, сондай-ақ Эламон, Сирия, Ассирия және басқа да көрші мемлекеттерде тауар өндірісі және сауда байланысы үлкеюде.
Тауар өндірісінің дамуы, еңбек бөлінісінің тереңдеуі жерге деген жеке меншікті нығайтуға әкелді және құлдарды иеленудің дамуына септігін тигізді. Бірақ та жеке меншік қатынастары әлде де шектулі болды. (мыс. өсиет бостандығы дамыды), ал құл иелену патриархалды сипатта болды. (мысалы, құлдар - өзінің жеке мүлік иеленуге және басы бос әйелге үйленуге мүмкіндігі болды).
Қос өзеннің, яғни Тигр және Ефрат ертедегі тарихи кезеңіне сай келетін патшалардың, храмдардың және әулеттік кәсіптің ірі шаруашылықтары жоғалып кетті немесе едәуір көп бөлігі қысқартылды. Шаруашылықтың нысанына тән құлдардың азғана санын эксплуатациялауға негізделген ұсақ және орта шаруашылыққа айналуда. Бас бостандығы тәуелділіктің патриархалды нысаны жоғалуда, соның ішінде егер қанаушылық құлдықты санамағанда, және де гурушейлердің үлкен отряды жоғалуда.
Қоғамға араласушылардың ортасында елдің таралуы иррационалды құрылысқа деген өздерінің негізінен құқықтарын сақтайтын көрші қоғамдастықтардың тығыз қарым-қатынасын үзеді, бірақ патриархалды жанұя қоғамдастықты әлде де шаруашылықтың негізгі бөлігі болып қалуда. Мүліктік дифференция, көптеген тұрғыңдарды мүлікті иеленуге мүмкіндігі жоқтарды қоғамдастықтан бөліп шығаруға әкелді, мысалы кей біреулер жауынгер болды немесе жалға алушы ретінде патшалық шаруашылықта өз орындарың таба алды, ал бірқатары минималды өмір сүруін қамтамасыз ете алмай қанаушы құлға айналып қетті.
Бай қамқорлардың қанаушы әрекеттерін бірнеше рет Хамурапи патша шектеуге өз заңдары арқылы ұмтылды: мысалы қанаушы құлдың 3 жылдық мерзімін шектеді, ал алып сатарға қарыз болған адамның үйіне рұқсатсыз кіруге және күштеп қарызды алуға құқы жоқ болды, қамқор болса, өзінің көмекшісінің алдағаны үшін үлкен айып алды және т.б. Бұл айтылған жиналыс: еркін кластардың бірлігін нығайту мақсатында және құлдарға қарсы әр түрлі еркін тұрғындардың (елді) тығыз байланысың орнату еді. Бірақ мұндай жиналыстар нәтижесі болмады: Ерте Вавилон дәуірінің тарихынан бізге көптеген жайттар мәлім. Ерте Вавилондық қоғамында тек құлдармен еркін кластар арасында қайшылыққа ғана тән емес, сонымен қатар еркін класс ішіндегі әр түрлі топтар арасында даулар да болды. Зерттеулер бойынша, Ерте Вавилон мемлекеті- бірінші мемлекет болып табылған, оны зерттегенде бұл мемлекетте заңдардың қолданылғаны туралы айқын дәлелдер табылған.

1 ТАРАУ. ЕЖЕЛГІ ВАВИЛОН МЕМЛЕКЕТІНІҢ ҚҰРЫЛУ КЕЗЕҢДЕРІ

1.1 Ежелгі Вавилон мемлекетінің құрылуының алғы шарттары

Вавилонның шығуы және көтерілуі Месопотамияда бірнеше саяси көзқарастар туғызды, яғни алдыңғы ІІ мыңжылдықта Вавилон ертедегі цивилизацияның ірі орталығы болды .
Аморей-малшылардың соққысынан ІІІ-ші Ура династиясымен құрылған орталықтанған Шумер және Аккад патшалық мемлекеті құлады. Бұзылған оңтүстік Месопотамияда, бұл оңай олжаны Эламиттерде пайдалана алмады. Қосөзен территориясында қайтадан көптеген ұсақ және орта патшалықтар пайда болды. Аморей тайпаларының Шумер және Аккад патшалары деп санады. Вавилон патшалығының құрылуы тұралы көрсетілген жайлардан басқа да бірнеше мемлекет болды, Олардың арасында Ефраттың ортасында орналасқан Мари патшалығы мен Исиннің солтүстік - шысында орналасқан Эшнунна патшалығы. Қосөзеннің барлық мемлекеттерінде аморей династиясы тұрақтанған, Олардың негіздеушілері болып жаулап алушы тайпалардың басшылары болды. Уақыт өте қоныс аударушылар жергілікті жерге сіңіп кетті. Бұған дейін бірнеше міндеттемелер тудырды. Мысалы: Исин патшасының заңында Шумер мен Аккадтың жергілікті тұрғындарымен салыстырғанда жаулап алушылар үшін құқықтық артықшылықтары болмады. Сондықтан бұл жағдай аморейлердің көтерілуіне әкеліп соқты, бірақ аморейлерді Липитиштара ұрпа Урнинурталар басып тастады, сөйтіп Олар Шумер және Аккадтың құл иелінуші әуелетін уақытша күшейте түсті.

1.2 Вавилонияда патшалықтың қалыптасуы

ІІІ-ші Ура династиясының құлдырауынан кейін Қосөзеннің оңтүстігінде аморейлер тұрақтанды. Бұл жерде екі аморейлік мемлекет құрылды, яғни Исин және Ларс орталықтары. Исиннің патшалық администрациясының қызметін көрсететін мүсіні Исин Лапиташтра патшасының шумер тілінде құрылған заңын білдіреді. Солтүстікке қарай Мари және Эшнуына патшалығы орналасты. Бұл барлық мемлекеттер Онтүстік және Орталық Қосөзенде өздерінің үстемдігін көрсету үшін өз араларында күрес тартыстар болды. Бірақ, бұлардың ешқайсысы өздерінің мақсаттарына жете алмады – өйкені Қосөзеннің едәуір бөлігінің бірігуі кезеңінде б.э.д ХІХ ғасырдың басында негізделген Вавилонда аморей патшалығының патшалары билік жүргізді. Вавилон патшалары Тигр мен Ефратқа жақын орналасқан, географиялық жағдайы тиімді қалаларды пайдаланды, яғни алдыңғы Азиямен қиылысатың негізгі сауда жолдары, сонымен қатар, саяси жағдай вавилон патшаларына тиімді болды: Өйткені Мари және Эшнура күшейген Ашшурмен күресте әлсіреді, ал Аарса Эламиттердің қысымына шыдауға мәжбүр болды. Қос өзен тарихында ерте Вавилон патшалығының (1894-1595 б.э.д.) өмір сүруі елеулі дәуірді құрайды. 300 жыл аралығында онтүстік бөлігі өздерінің шаруашылығның дамуы мен саяси әсер ету жағынан биік шыңдарға жетті. Ол Қосөзенің барлық алдыңғы мәдени нәтижелерді өзіне сіңірді. Вавилон, бірінші аморейлік патшалық тұсында елеусіз қалашық, Вавилондық династия қезінде ол эллистік дәуірге дейін өзінің басқару мәнін жоғалтпаған ірі сауда, саяси және мәдени орталыққа айналды.
Жүз жылдық күрес нәтижесінде вавилон билігі тұсында Қосөзеннің бірігуі Хамурапи патшалыгының (1792-1750ж. б.э.д.) кезінде аяқталды. Вавилонның бірінші патшаларының басты мәселесі болып Аккадтың ірі орталықтарын жаулап алған басқада ұсақ аморейлік княздармен күресу еді.
Б.э.д. ХVІІІ ғ. ортасында бірігу Хамурапи патшаның тұсында аяқталды. Ең алдымен Уруқ және Исин қалалары Вавилонға қосылып, шумер жаулап алыңды. Бірақ Шумердің оңтүстіқ эламитендерді басқарған Рамсин билігінде болды. Хамурапидің одақтастығы Мари Зимрилим патшасы болғанымен солтүстікте Вавилон билігі мықты болмады. Саяси жағдай Хамурапи үшін тиімді болмады. Ол 30 жылы Эшпунды жеңіп солтүстік шекараны қатайта түсті және келесі жылы Хамурапи Рамсинді бағындырып, барлық оңтүстікті біріктірді. Зимрилим Вавилонның күшейюінен ескеріп Хаммурапиге күресте көмектеспейді. Сонда Хаммурапи Мари қаласын бұзып Зимрилимге қарсы шықты.
Мариді жаулап алғаннан соң Хамурапи солтүстікке қарай беттеп Ашшур патшалығын бағындырды.
Ежелгі Вавилон патшалығының ішкі тұрақтылы мен бірлігіне жаңа жағдайлар арқасында жетті.
Жергілікті Шумер және Аккад әулеті Ура патшалығы тұсында әлсіреген болатын, аморей және аламит жаулап алушылармен жойылды. Содан кейінгі Вавилон патшалары тек қана аморей тайпалары мен шумер – акодтың қалалық және ауылдық қоғамдастың торы ісіне қірісті.
Сөйтіп, Аккад оңтүстік Шумерге қарағанда аз зиян шекті. Өйткені Аккад аморейлерге бөтен болмады, яғни Аккад тұрғындарының тілдері түсінікті, құдайлары бір, және салт дәстүрлері аморейлерге ұқсас болды. Ал Шумер экономикалық қатынаста Аккод тәуелді болды. Вавилонның саяси мәнінің күшейюі оның гүлденуіне себеп болды, өйткені қала географиялық және табиғи жағдайы жағынан жақсы орналасқан.
Сондай-ақ вавилон патшалары Ура, Исин және Ларса патшаларының административті және саяси біліктілігіне сүйенді. Оны хамурапидің заңдарында бірнеше баптарында Липиташтара заңдарын көруге болады, және сату–сатып алу құжаттарда Шумерлік терминдер мен формулалар қолданылады. Сонымен қатар Хамурапи заңдарымен бірге бірнеше жаңа институттардың туындауына әкелді.
Бұл уақытта деспоттың мемлекетті қолдау үшін жаңа идеология құрылады. Барлық мемлекет үшін Мардұқ атты патша құдайы құрылды. Мардұқ Вавилон қаласының құдайы болды. Сонымен, Мардұқ атты жергілікті вавилон құдайы жоғарғы құдайға айналды.

2 ТАРАУ ЕЖЕЛГІ ВАВИЛОН МЕМЛЕКЕТІНІҢ ДАМУЫ

2.1 Экономикалық өрлеу

Б.э.д. ІІ мыңжылдықтың басында -ақ, сол уақыттың жоғар дамыған аймағы – Қосөзен қала ғасыры кезеңіне енді. Темір еңбек құралдарың қолдану жағдайлары белгілі болып отыр. Металды жүйелі түрде пайдалану – аймақ экономикасында 1-ші дәрежелі маңыздылығын жоғалтпаған жер өңдеуде еңбек өнімділігінің өсуіне себеп болды.
Сол кезде кетпен, орақ сияқты еңбек құралдары қолданылды. Ауыл шаруашылығында еңбек құралдары жетілдіре бастады. Күрделі құрылымда соқа дәл осы Ежелгі Вавилон патшалығының тұсында қеңінен қолданыла бастады деген болжам бар. Бұл сақаның бидайды салатың арнайы құйынша және ұрықтарды жыртылған жерге шашатың түтікшесі болған. Бірақ, қейбір мәліметтерге сүйенсек, мұндай соқа ІІІ Ура династиясының тұсында да болған.
Жерді жырту үшін соқалар пайдаланылды. Есек, қашыр сияқты үй жануарлардың арасында жылқы пайда болды. Жер өңдеудің жоғары өнімділігі тек аллювиалды жердің жемістігімен ғана емес сонымен қатар ирриғациялық жүйенің болуымен шарттандырылды. Қыстық қысқа мерзімді жаңбырлар кезеңі, өте жоғары ауа температұрасы, сонымен қатар өзендердің толу кезеңі мен егу кезендерінің сәйкес келмеуі - жасанды суландыруды ойлап табуға түрткі болды. Негізгі қаналдар өз бастауларың Тигр және Ефрат өзендерінен алып, Олардан су кішігірім тармақтарға бөлініп, тікелей егістерге жететін. Жүйедегі судың қажетті денгейі бірқатар су бөгеттерінің болуымен сақталып отырады. Биік аудандарға суды жеткізу үшін арнайы құралдар көмегімен көтерген, бұл құралдар щумерлік кезенмен салыстырғанда едәуір жаңартылған. Шынында, су көтеру құрылысы техникалық қатынас жағынан ауыр емес, ал адамның қара жұмысының едәуір шыңдарың талап етті.
Халықтың өмір сүру деңгейін жасауды өсіру айқың көрсетті. Хаммурапи, ирригацияның дамуының арқасында ел тұрғыңдарың қажеттілігінің қанағаттандырылғаны туралы түсіне білді. Айтып кеткендей, патшаның бұйрығы бойыңша канал қазылып шумер және аккад халқын сумен қамтамасыз етты.
Занда ирригационды жүйелерді пайдалану мен күтіп ұстауға үлкен мән берді. Бірқатар құжаттар біліктің бұл мәселелерге тұрақты көңіл бөліп келгенін қуәлендіреді. Тіпті жергілікті шенеуліктер жалға алыңған патша жерінің игілігін қамтамасыз етуге материалдық жауапты болды. Егер төмен түсімнің себебі – нашар суландыру деп танылса, онда арендатор үшін арендалық төлемнің жетпеген бөлігін шенеуліқ төлеуге міндетті.
Б.з.д. ІІ мыңжылдықта Вавилон далаларында астықтан басқа дақылдар өсірілді. Әсіресе, Хаммурапи кезеңінің түрлі сортты жеміс ағаштары бар бақ шаруашылығы қатты дамыды. Едәуір қең қеністікке құрма пальмасы отырғызылды.
Тау етектерін, жазықтарды, жайлауларды пайдаланатың бай жайылымдардың бар болуы мал шаруашылының одан әрі дамуына мүмкіндік берді.
Вавилондық шаруашылық өмірі, егер бас орманшы басқаратың орман шаруашылығын ескермесек, толық болмайды. Жекелеген орман учаскелері оның бағынушылардың қарамаңында болды, Олар аса бағалы құрылыс материалдарының көзі болып табылатын – орманның сақталуына жауап берді.
Қолөнер де белсенді дамыды. Қолөнер дамуы ғылыми білімдер өсуіне, белсендігін қолдады.
Месопотамия жерінің Вавилон қаласына бірігуі сыртқы сауданың да ішкі сауданың да қеңейюіне мүмкіндік берді. Аграрлық елде жер иелену өнімдерінің сату-сатып алу объектісі болуы – азаматтық заңдылық болып табылады.
Құжаттық куәліктері бар аздаған ауыл шаруашылық тауарларының арасында мыналар аталады: астық, май, құрма, жүн.
Б.з.д. ІІ-мыңжылдық басында ақша қызметін қүміс атқарды және сақталған құжаттар тауарға деген баға қатынасының атқаруға мүмкіндік береді. Жалдаушының дәстүрлі натуралды төлеммен қатар, оның шаруашылығында ұзақ мерзім жұмыс атқарған жұмысшылар мен күміспен есеп айырысқан жағдайлар да белгілі.
Саудагерлер, қамқарлар бұрындай патша өкілдері ретінде саналды. Бірақ, олардың билігінде керуенді бастаушы және бөлшек сауда мен айналасушы көмекшілері болды.

2.2 Шаруашылық пен тұрмыс

Ежелгі шығыс тарихы. Ежелгі қоғам кластарының туындауы және құл иелену цивилизацияның алғашқы атауы 1 бөлім месопотамия (М: 1983) деген іргелі еңбектің авторлары қарастырылып отырған Қосөзен кезеңінің сай тұрмыстың, тұрмыс-үй мсәселесін сипаттаулы өзіндік ерекшелікпен қарастыру.
Аталған мәлімет көзі бойынша қалалық үйлер, екі қабатты үйді дұрыс емес формада салған, шығу қабырғалары көшеге артымен қараған, олардың төменгі жақтары шайылудан сақтайтың қүйдірілген кірпіштен салыңды. Төбеден шаң желдеткіш – тесіктер жасалды. Мұндай тұрғын үйге жарық іс жүзінде есік тесігі арқылы түсті. Шатыр тегіс болды. Ең бағалы мүлік болып ағаш есіктермен төбе ағаштары саналды, сондықтан үй иесі қоныс аударғанда өзімен бірге алып жүретін.
Жоспарлау міндетті бөліктерді қарастыруды білдірді. Жеткілікті адамның үйінде көше жақта есігінде аяқ жууға арналған құмыра тұрады және шаруашылықтық құралдар сақталыңды, ал ішкі жаққа қарап тұратын басқа есіктер болды, оның алаңы 20 метрді құрады, ол да қүйдірілген қірпіштен мүмкіндігінше төселді. Құмырадан шыға беріс есікке апотропей (шайтандардан сақтайтын) – демон бейнесі орнатылды, ал аула ортасында бассейін орналасақан. Аулаға қараған үйдің 2-ші қабатымен ішкі қабырғалары деңгейінде ағаш галерейкалары созылып тұрды. Ауладан құлдарға арналған сөз жатақханаға, жерге қазылған асхана, қоймаға жол болды. Бірақ көпшілік үйлерде, яғни құлдарға арналған үйлерде, асхана да болмады.
Бірақ, әрбір үйдің шыға берісінде қарсы алушыға баратын есік орналасқан, оның ұзындығы әр түрлі болды, бірақ көпшілік үйлерде ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.