Қой қоңдылығын анықтау

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 22 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ
БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
ИННОВАЦИЯЛЫҚ ЕУРАЗИЯ УНИВЕРСИТЕТІ

РЕФЕРАТ

Тақырыбы:.№ 4 .Қойдың ет өнімі. Қой қоңдылығын анықтау. Сояр алдындағы тірілей салмағы.

Орындаған: Даниярқызы Балнұр
Тексерген: Жумадилова А.С.
Топ:МӨӨТ-401

Павлодар 2020
Жоспары
I.КІРІСПЕ
II.НЕГІЗГІ БӨЛІМ

1..Қой еті және оны өндіру технология
2.Қойдың ет өнімділігіне әсер ететін факторлар
3.Қойды жайып семірту және өнеркәсіптік негізде бордақылау.

III.ҚОРЫТЫНДЫ
VI.ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

КІРІСПЕ
Қой еті - қой өнімдерінің бірі, бағалы тағамдық шикізат. Қой етінің кұрамындағы белок сиыр етінікімен шамалас, ал майы, әдетте, соңғысыныкінен жоғары болатындықтан, қуатты. Сиыр және шошқа етінікімен салыстырғанда қой етіңдегі холестерин мөлшері 2-2,5 есе аз, ал маңызды калыций, фосфор, мыс, мырыш секілді минералды элементтері, керісінше, көп. Қой еті сапасына қойдың сойылу жасы, жынысы, тұқымы, қондылығы, жегізілген жемшөп түрлері әсер етеді. Қой шаруашылығы беретін өнімдердің ең негізгі түрі ет болып есептеледі. Қазақстанда өндірілетін барлық ет түрлерінің ішінде қой етінің ара салмағы 30% шамасында. Қой етінің қоректілік құндылығы жоғары және халқымыздың дәстүрлі, әрі кеңінен пайдаланылып келе жатқан мал еті.
Ет өндіруден әлемдегі меншікті салмақ бойынша алғашқы орындарды басқа ауыл шаруашылық малдарымен салыстырғанда қой еті төмен. Қой еті -- қойдан алынатын ең негізгі өнім. Қой етінің қоректілік құндылығы да айтарлықтай. Оның бұлшық ет тканьдарында құнды белоктар жиынтығы болады. Еділбай, Сараджа, Дегерес және басқа тез өсіп-жетілетін етті-майлы қой тұкымдары етінің сапасы жоғары. Әсіресе, қозы етінің сапасы өте жоғары болады. Қозыларды бордақылап, жедел семірту - ет сапасын жақсартып, ет өндіруді арттырудың аса бір тиімді жолы. Қозы еті құрамында холестеринді заттардың, майдың аздығымем ерекше бағаланады. Қозы етін адам организмі оңай қорытып, тез сіңіреді.
Қойдың еттілігінің көрсеткіштері оның сояр алдындағы тірілей салмағы, қоңдылығы, сойыс салмағы және сойыс шығымы. Қойдың сояр алдындағы тірілей салмағын қойды 24 сағат аш ұстағаннан кейін таразымен өлшеу арқылы анықтайды. Малды аш ұстаған кезде оның тірі салмағы 3-тен 5%- дейін кемиді.
Қойдың тірі кезінде қондылығы органолептикалық баға бойынша анықталғандықтан, едәуір дәрежеде анықтаушының білгірлігіне, тәжірибесіне байланысты болады, кейбір кезде тәжірибесіз маманның қателесіп кетуі де мүмкін. Бұл жағдайларда қойдың қоңдылығы оны сойғаннан кейін ұшасының сапасына баға беру арқылы анықталады Қойдың салмағы мен сойыс шығымы қойдың қоңдылығына тікелей байланысты.

1. Қой еті және оны өндіру технологиясы

Қой шаруашылығы беретін өнімдердің ең негізгі түрі ет болып есептеледі. Қазақстанда өндірілетін барлық ет түрлерінің ішінде қой етінің ара салмағы 30% шамасында. Қой етінің қоректілік құндылығы жоғары және халқымыздың дәстүрлі, әрі кеңінен пайдаланылып келе жатқан мал еті.
Ет өндіруден әлемдегі меншікті салмақ бойынша алғашқы орындарды басқа ауыл шаруашылық малдарымен салыстырғанда қой еті төмен.

1 Кесте. Дүние жүзінде ет өндіру (млн.т)

Ет өндіру
2006
2007
2008
2008 жылғы
пайыздық өсімі
Ірі қара
65,7
67,2
68
1,1
Құс
85,4
89,5
92,9
3,8
Шошқа
101,7
98,8
100,6
1,8
Қой
13,3
13,7
14
2
Дүние жүзінде барлығы
271,5
274,7
280,9
2,3

2 Кесте. Дүние жүзіндегі ет сатылымы

Ет өндіру
2006
2007
2008
2008 жылғы пайыздық өсімі
Ірі қара
6,8
7,1
7,2
1
Құс
8,2
9,2
9,6
4,3
Шошқа
5
5
5,3
5,2
Қой
0,8
0,9
0,8
5,9
Дүние жүзінде барлығы
21,4
22,5
23,1
3

Ет өнімі, шығымы, еттің тағамдық құндылығы
Қой еті -- қойдан алынатын ең негізгі өнім. Қой етінің қоректілік құндылығы да айтарлықтай. Оның бұлшық ет тканьдарында құнды белоктар жиынтығы болады. Еділбай, Сараджа, Дегерес және басқа тез өсіп-жетілетін етті-майлы қой тұкымдары етінің сапасы жоғары. Әсіресе, қозы етінің сапасы өте жоғары болады. Қозыларды бордақылап, жедел семірту - ет сапасын жақсартып, ет өндіруді арттырудың аса бір тиімді жолы. Қозы еті құрамында холестеринді заттардың, майдың аздығымем ерекше бағаланады. Қозы етін адам организмі оңай қорытып, тез сіңіреді.
Қойдың еттілігінің көрсеткіштері оның сояр алдындағы тірілей салмағы, қоңдылығы, сойыс салмағы және сойыс шығымы. Қойдың сояр алдындағы тірілей салмағын қойды 24 сағат аш ұстағаннан кейін таразымен өлшеу арқылы анықтайды. Малды аш ұстаған кезде оның тірі салмағы 3-тен 5%- дейін кемиді.
Қойдың тірі кезінде қондылығы органолептикалық баға бойынша анықталғандықтан, едәуір дәрежеде анықтаушының білгірлігіне, тәжірибесіне байланысты болады, кейбір кезде тәжірибесіз маманның қателесіп кетуі де мүмкін. Бұл жағдайларда қойдың қоңдылығы оны сойғаннан кейін ұшасының сапасына баға беру арқылы анықталады Қойдың салмағы мен сойыс шығымы қойдың қоңдылығына тікелей байланысты.
Ет шығымы малдың ет өнімінің ең негізгі көрсеткіші болып табылады. Тауар ретінде алып қарағанда ет дегеніміз -- ұшаның тағамға пайдаланатын барлық бөліктері, яғни қаңқа сүйектеріне жабысқан бұлшық еттер, тарамыстар, май, қан тамырлары, лимфа түйіндері, сондай-ақ барлық жеуге келетін ішкі органдар, тіл, ми, диафрагма, ішек-қарын т.б. Еттің шығымдылығы қойдың жынысына, жасына, олардың сойылғанға дейін бағып-күту ыңғайына т.б. себептерге байланысты болады. Бұл жөнінде неғұрлым жоғары көрсеткіш етті-майлы қой тұқымдарында кездеседі. Мысалы, еділбай қойы саулығының сойыс шығымы 53%, бордақылап семіртілген бойдағының ет шығымы 56-58%-ға жетеді. Ал биязы жүнді қой тұқымдарының сойыс шығымдары 45-50% аралығында болады.
Еттің шығымына әсіресе малдың өсу кезеңіндегі азықтандырылуы және бағылып-кутілуі коп әсер етеді. Қойдың осу қарқынының тежелуі оның өнімділігінің төмендеп кетуіне әкеліп соқтырады. Мұндай қойды жақсы азықтандырғанның өзінде оның етінің сапасы толық қалпына келмейді, өйткені қойдың жасы ұлғайған сайын оның өсу қарқыны төмендейді.
Малды сойғанда ет және майға қоса ішек-қарын өнімдері де алынады. Олардың тағамдық құндылығы әр түрлі. Қайсыбіреулері химиялық құрамы жағынан еттен кем түспейді, ал құрамындағы витаминдер (бауыр), минералды тұздар, белок, көмір сутегі және майы жағынан құндылығы асып түседі.
Тағамдық құндылығы және өңдеуіне байланысты бұл өнімдер төрт категорияға бөлінеді. Бірінші категорияға тіл, бауыр, бүйрек, жүрек, ми, желін, диафрагма және ұша етінің кесінділері; екінші категорияға өкпе және қарын, үшінші категорияға кеңірдек пен талақ жатады; төртінші категорияға бас, сирақ, құлақ, ерін және қатпаршақ жатады.
Қой-ешкіден ішек-қарын өнімдерінің шығымы орта есеппен 8,9% болады.
Ұшаның салмағы. Ұша деп терісі, ішкі органдары, басы, сирағы мен құйрығы алынған мал денесін айтады. Ұшадан малдың алдыңғы сирақтары тізеден, артқылары -- тілерсектен бөлініп алынады Әдетте, малдың тұқымына, жынысына, жасына және қарай ересек қойдың ұшасы 18-30 кг тартады, тұсақ ұшасы 15-20 кг, қозылардікі - 10-17 кг шамасында болып келеді. Ұшаның салмағы екі жолмен анықталады: жаңа сойған жас ұшаның салмағы және оның 24 сағат сақталып, суығаннан кейінгі салмағы. Суыған ұшаның салмағы жас ұшаға қарағанда біршама төмен келеді.
Сойыс салмағына ұшаның салмағы мен іш майларының салмағы жатады. Сойыс шығымы деп малдың сойылар алдындағы тірілей салмағының пайызына шаққандағы ұшасы мен іш майының салмағы айтылады.

15 Сурет. Қой ұшасын кесінділерге бөлу МСТ 7596-55 бойынша
(1 сортының шығуы 78-80%):
I - сорт: 1 -- арқа-жауырын бөлігі; 2 -- артқы бөлігі;
II сорт: 3 - мойын; 4 - төстік; 5 - төс етегі;
III -- сорт: 6 -- артқы сирақ; 7 -- жіліншігі; 8 -- бауыздау

Тірі қой малдарының қоңдылығын анықтап, бағалау үшін сойылған койлардың етінің қондылық категорияларымен салыстырып, ет өңдеу өнеркәсіптеріндегі талаптармен танысып, меңгеріңіз (мем.стандарт 5111-55).
Ұшаланған қой мен ешкі еттері (мемстандарт 1985-55) екі категорияға бөлінеді, олар:
Бірінші категория (төменгі шегі): бұлшық еттері қанағаттанарлықтай дамыған, арқасы мен шоқтығындағы омыртқаларының қырлары аздап шығыңқы, тері асты майлары ұшаның арқасында жұқа қабат құрайды, жамбасы мен қабырғаларын, қапталы мен бөксесінде тері асты майлары өте жұқа да болуы мүмкін.
Екінші категория (төменгі шегі): бұлшық еттері нашар дамыған, сүйектері аздап шығыңқы, ұшаның үстінде әр жерде аздаған жұқа жиналған май болады, болмауы да мүмкін. Қой етін немесе ешкі етін қондылығы жөнінен осы стандарт белгілеген талапқа сай көрсеткіштері болмаса, арыққа жатқызады.
Қой саулықтарының төлдегіштігі, қозылардың сақталуы өткізуге арналған тоқтылардың тірілей салмағы және ұшасының салмағы саулықтардың тірілей салмақтары туралы мағлұматтарды талдау арқылы бір қоздаған саулықтардың ет өнімділігі төмендегі үлгімен анықталады.
Қойдың қоңдылығын анықтау. Қойдың қондылығын -- шоқтығындағы, арқасындағы, беліндегі, құйрық түбіндегі және қабырғаларындағы бұлшық ет ткандерінің даму дәрежесіне қарай анықтайды. Май құйрықты қойлардың құйрық түбіндегі майы немесе құйрықтарының толысу шамасы анықталады.
Бұлшық ет ткандерінің жетілу дәрежесі -- малды сырт көрінісінің жұмырлығы,сипап көргендегі бұлшық еттерінің тығыздығы,сонымен бірге денелердің жекеленген мүшелерінің толықтығы бойынша анықталады.
Майдың аз-көптігін құйрықтың түбінен, арқа тұсынан, қабырғасының орта шенінен сипап байқайды. Қабырғаларының майлануы біртегіс май басқанын көрсетеді. Майдың организміне жиналу дәрежесі, қойдың тұқымы, жасы,жынысы және тағы басқа факторларға байланысты болып келеді. Етті-жүнді қой тұқымдары майды негізінен бұлшық ет талшықтарының арасына,етті-майлы құйрықты тұқымдар құйрыққа, жүндес қой бүкіл денеіне жинауға бейім.
Жас малдың өсіп келе жетқан организіміне белок көп құралатындықтан, олардың май жинауға бейімділігі онша емес.
Қой қондылығына қарай жоғары, орташа және ортадан төмен категорияларға бөлінеді. Қой қоңдылығының категориясын анықтау шарттары 30 кестеде келтіріліп отыр.
Қоңдылығы ортадан төмен категорияға жататын қой арық мал қатарына жатқызылады. Бұндай малдардың дене бітімі сүйірлеу, сүйектері шығыңқы келеді.
Қойдың қоңдылығы тірі кезінде органолептикалық баға бойынша анықталғандықтан едәуір дәрежеде анықтаушының біліктілігіне байланысты болып келеді, кейбір кездері тәжірибесіз мамандардың қателесіп кетуі де мүмкін. Сондықтан да малға объективті баға беру үшін, оның қоңдылығын сойғаннан кейін ұшасының сапасына қарай анықтаған дұрыс.
Ұшаның категориясын бұлшық ет тканінің дамуына және малдың жинақталу дәрежесіне қарай анықтайды (23 кесте).

3 Кесте. Қойдың қоңдылық категориясын анықтау (5111 -- 55 мемлекеттік стандартынан көшірме)

Қоңдылық
категориясы
Қойылатын талаптар (төменгі шегі)

Малдың сырт пішініне қарап баға бергенде
Жоғары

Орташа

Орташадан төмен
Ұстап қарағанда арқасы мен белінің бұлшық еттерінің жақсы жетілгендігі байқалады. Арқа және бел омыртқалараның сыртқа қараған сабағы білінбей шоқтығының білініп тұруы мүмкін; беліндегі май қолмен ұстағанда білініп тұрады,арқадағы және бүйірдегі майдың қалыңдығы орташа болады. Құйрықты,сондай-ақ салпы құйрықты қойлардың құйрығында едәуір мөлшерде май болады; құйрығы жақсы толысқан.
Ұстап қарағанда арқасы мен белінің бұлшық еттері орташа жетілгендігі байқалады; сербек және бел омыртқаның сабақтары едәуір білініп тұрады, белдемеде малдың шамалы екені байқалады. Құйрықты және сапалы құйрықты қойдың құйрығында едәуір май болады; құйрық жақсы толысқан.
Ұстап қарағанда бұлшық еттері нашар жетілгені байқалады; арқа омыртқа және бел омыртқалардың сабағы сәл шығыңқы, қолмен байқалады,шоқтығы білініп тұрады,ұстап қарағанда қыртыс май белдемеде және бүйірде байқалады. Құйрықты және және салпы құйрықты қойдың құйрығында сәл ғана май болады.

Малдың ет өнімділігі оны сойғанда алынған өнімнің мөлшеріне қарай ғана емес, сонымен қатар өнімнің сапасына қарай да анықталады.
Жас малдың бұлшық еттері жақсы жетілген және қыртыс майы көп емес, жұмсақ келетін етінен даярланған тағам адам үшін өте пайдалы.
Еттің сапасы жақсы болған жағдайда үша жинақы, қабырғалары мен сауырының бұлшық еттері жетілген, саны жұмыр, сирақтары қысқа келеді, сондай - ақ қыртыс майының сапасы жоғары болады.
4 Кесте. Бақылау ретінде сойылған малдың ұшасының сапасына баға беру (5111 - 55 мемлекеттік стандартынан көшірме)

Категория
Сипаттама
Жоғары

Орташа

Ортадан
Жоғары
Бұлшық еттері жақсы жетілген, шоқтығы омыртқалардың сабағынан басқа сүйектері білінбейді, қыртыс май ұшаны түгелдей басып тұрады, тек шоқтық айналасында майдың тегіс болмауы мүмкін.
Бұлшық еттері орташа жетілген; арқасы мен шоқтығындағы омыртқалардың сабақтары білініп тұрады; арқасындағы қыртыс майы жұқа, белдемесінде тіпті жұқа болады; бүйіріндегі, құйымшағындағы және жамбасындағы майы ойдым-ойдым болып келеді.
Бұлшық еттері нашар жетілген, сүйектері шығыңқы; ұшаның кей жерінде жұқа май қыртысы кездеседі,

Етінің сапасы мен дәмділігі қойдың тұқымына, жасы мен қондылығына байланысты болады. Жас малдың ұшасына қарағанда сақа малдың ұшасына төменірек баға беріледі. Жас мал етінің түсі сақа малдыкіне қарағанда ақшылдау келеді, ол жіңішке талшықтардан құралады, майы ақшыл сары түсті. Сақа және кәрі малдың еті қаттырақ және құрғақтау, ал жас малдың еті хош иісті, жұмсақ нәрлі келеді.
Еттің морфологиялық құрамы (ұшаның жеуге жарамды және жарамсыз бөліктерінің қатынасы) етті сүйектен бөлу арқылы анықтайды. Яғни оның морфологиялық құрамына ет пен сүйектің орта қатынысы, ет бөлігінің бұлшық ет және май ткандарының мөлшері, бұлшық ет талшықтарының жуандығы, олардың арасындағы (бұлшық еттің түйіршіктігі) ткань дәнекер қабаттарының жайы, ең ақырында қан тамырлары айналасындағы май жинайтын жасушалардың көлемі және ірі дәнекер ткань қабаттары сияқты мәселелер кіреді.
Қой ұшасының жеуге жарамды және жарамсыз бөліктерінің ара қатынасы малдың тұқымына, конституциясына , жасына, жынысына, қоңдылығына байланысты 65%-тен 85%-ке дейін ауытқып тұрады.
Еттің химиялық құрамы. Еттің химиялық құрамын біле отырып, оның сапасын дәл анықтауға болады. Қой етінің химиялық құрамының сиыр және шошқа етінен айырмашылығы аз.

5 Кесте. Әр түрлі мал етінің химиялық құрамы мен калориялылығы (П. Е. Павловский мен В. В. Пальминидің 1975 ж. материалынан)

Құрамы, пайыз
Сиыр еті
Шошқа еті
Қой еті
Белоктар
Су
Май
Минералды заттар
Калориялылығы, ккал
16,2-19,5
55-69
11-28
0,8-1,0
1800-3200
13,5-16,4
49-58
25-37
0,7-0,9
3000-3900
12,8-18,6
48-65
16-37
0,8-0,9
2200-3800

Құрамындағы белоктардың мөлшері жағынан қой еті, сиыр және шошқа етінен қалыспайды, ал май мөлшері мен калориялығы жағынан ол тіпті сиыр етінен де басым. Қой етінің айтарлықтай бір ерекшелігі оның майында холестерин аз - 29 мг процент, ал сиыр етінің майында 75 мг процент, шошқа майында 74,5-126 мг процент холестерин болады. Осыдан білу керек, қой етін көп пайдаланатын халықар арасында атеросклерозбен ауыратын адамдар аз кездеседі.
Еттің биологиялық, тағамдық құндылығының ең жоғары объективті көрсеткіші-белоктағы алмастыруға болатын және болмайтын амин қышқылдарының арақатынасымен анықталады.

6 Кесте. Еттің амин қышқылдық құрамы
(П.Е.Павловский мен В.В.Пальминидің 1975 ж. материалынан)

Алмасты-руға болмай -тын амин қышқыл-дары
Жалпы белоктан алғандағы мөлшері , %
Алмас-тыруға бола-тын амин қыш-қылда-ры
Жалпы белоктан алғанда мөлшері, %

Сиыр еті
Шошқа еті
Қой еті

Сиыр еті
Шош-қа еті
Қой еті
Аргинин
Валин
Гистидин
Изолейкин
Лейцин
Лизин
Мерианин
Треонин
Фенилала-нин
Триптофан
6,6
5,7 2,9 5,1 8,4 8,4 2,3 4,0

4,0 1,1
6,4 5,0 3,2 4,9
7,5 7,8 2,5 5,1

4,1 1,4
6,9 5,0 2,7 4,8 7,4 7,6 2,3 4,9

3,9 1,3
Аланин
Аспара гин қышқы лы
Глицин
Глута мин қышқы лы
Пролин
Серин
Тиро зин
Цистин

6,4

8,8
7,1

14,4 5,4
3,8
3,2
1,4
6,3
8,9
6,1
14,5 4,6 4,0 3,0 1,3
6,3
8,5 6,7
14,4 4,8 3,9 3,2 1,3

Бұл кестеден қой еті амин қышқылдың құрамы жағынан басқа малдың еттерінен қалыспайтынын байқаймыз. Әр жастағы қой етін салыстырғанда, қозы етінің сапасы белоктық көрсеткіші жағынан сақа қойға қарағанда жоғары болған.
Қозы етінің кулинарлық құрамы өте жақсы. Олардың етінен әзірленген сорпада сақа қой етінен әзірленген сорпаға қарағанда белокпен азотты экстрактивті заттар бір жарым есе көп.
Еттің калориясы. Еттің калориясы оның бағалы қасиеттерінің бірі. Еттің калориясы белоктың, майдың және көмірсудың энергия шығару қабілетіне қарай есептеп шығарылады. Организмде 1г май ыдырағанда 9,3 килокалорияның, 1г белок ажырағанда-4,1 килокалорияның, 1 г көмірсу ыдырағанда - 4,2 килокалорияның бөлінетіні анықталды. Еттің калориясы негізінен организмдегі майдың мөлшеріне, яғни малдың қоңдылығына байланысты болады. Малдың жасы өскен сайын оның етінің калориялығы арта түседі.
Жоғарыда айтылғаннан шығатын қорытынды-қозы еті ересек қойлардың етіне қарағанда едәуір сапалы, биологиялық жағынан құнды, адам организміне сіңімді. Сондықтан да жас қозыларды бордақылап туған жылы етке өткізу халықтың сапалы етке деген талабын қанағаттандыруға септігін тигізуімен қатар, қой шаруашылығын интенсивтендірудің тауарлылығымен рентабелділгін көтерудің ең негізгі шараларының бірі болып табылады.

2.Қойдың ет өнімділігіне әсер ететін факторлар

Қойдың ет өнімділігіне мына сияқты бірнеше факторлар әсер етеді -- тұқымы, жынысы, жасы, денсаулығы, қондылығы, азықтандырып күтіп-бағу жағдайы, тағы басқалары ықпалын тигізеді.
Қойдың тұқымы. Дүние жүзінде қазіргі уақытта алты жүзге жақын, ал біздің елімізде 50-ден аса қой тұқымы өсіріледі. Орналасу жер жағдайына қарай олардың өнімінің басты түрі жүнді-етті, етті-жүнді және сүтті, етті-майлы т.б.
Қой шаруашылығының интенсивтендіру кезіндегі қажетті шарттардың бірі, қойдың тез өсіп жетілуі. Мұндай қасиет құйрықты қойда, әсіресе еділбай қойында бар. Сондай-ақ қойдың еттік-жүндік бағытындағы биязылау жүнді тұқымдарында байқалады. Мәселен, еділбай қойының 4 айлық еркек қозылары 40 кг тартса, биязы жүнді қой тұқымдарынікі 30-33 кг-нан аспайды.Осыған сәйкес 1 кг салмаққа жұмсалатын қоректік заттардың шығыны да еділбай қойында едәуір төмен, ал бұның өзі экономикалың жағынан маңызды мәселе.
Қойдың жынысы. Америка Құрама Штаттарының ғалымдары жүргізген бір тәжірибеде бордақылау еркек тоқтылардың, сондай жағдайдағы ұрғашы және піштірілген тоқтыларға қарағанда тәуліктік салмағы 15 процентке жоғары, ал бір өнім өлшеміне жұмсалған азық шығыны 7 процентке төмен болған. Бірақ, 1 ұрғашы немесе 1 піштірілген тоқтыны сақтағандағы пайда, 1 еркек тоқтыға қарағанда, 20 процентке жоғары болған. Бұны ұрғашы және піштірілген тоқтылардың етінің мейлінше сапалы болуынан, ұшадағы бұлшық ет пен майдың жақсы дамымағандығынан деп түсіндіреді. С.В.Буйлов т.б. жүргізген бір тәжірибеде, жайып семіртілген Куйбышев тұқымының ерекек қозыларының ұшасы піштірілген қозылардыкіне қарағанда 4-5 % ауыр болған, ал бірақ піштірілген қозылардікі еті сапалы келген. Піштірілменегендерге қарағанда, піштірілген қозылардың сойыс шығымы 1,4 процентке, етінің калориялығы 64 ккал жоғары болған. Ет пен сүйектің ара қатынасы піштірілмеген қозыларда 3,00:1, піштірілгендерде - 3,22:1 болып келген.
Қорыта келгенде, қозыларды етке арнап өсіргенде, піштірілмеген еркек қозылар тез салмақтанып, піштірілгендерге қарағанда етті едәуір көп береді, бірақ етінің сапасы жағынан піштірілген қозылар артық бағаланады. Бұл айырмашылық күн өтіп, жасы асқан сайын айқындала түседі.
Қойдың жасы. Қозының жасы асқан сайын өсу қарқыны бәсеңдеіді. Мәселен, қозының салмағы туғаннан кейінгі бірінші айда 3-4 рет жоғарыласа, енесінен бөлгеннен кейінгі үш айда өсі қарқыны 2 есеге дейін түседі және төмендеуі жалғаса береді. Сонымен бірге бұлшық еттің сыбағалы салмағы сүйекке қарағанда туғаннан үш айлығына дейін 2,5-2,7 есе, 3-тен 5 айлығына дейін 1,3 есе және 5 айлығынан өсу кезеңінің аяғына дейін 1,2 есе өседі. Қозының жасы асқан сайын бұлшық еттің талшықтары жуандайды, коллаген талшықтары қысқарып, иленгіш талшықтарының саны көбейеді, соның әсерінен еті қаттылау болып келеді.
Қойдың өсу қарқыны бәсеңдеген сайын бір өнім өлшеміне жұмсалатын азық шығыны жоғарылай түседі. Қойдың ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.