Фараби және оның шәкірттері ғылым мен мәдениетті дамудағы орнын анықтау, ғылым мұраларын мұқият зерттеу өте үлкен маңызды жұмыс

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

Жоспар
Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3
Негізгі бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...5
1.1 А.Көбесовтің Әбу - Насыр Әл-Фараби жайлы зерттеулері
1.2 Әл-Фараби және география ғылым
Қорытынды.
Пайдаланылған әдебиеттер.

Кіріспе
Тарихты білмей тұрып қазіргінің қадіріне жету, болашақты болжау қиын дейтін өз қағидасы бар. Өміріміздің даму барысын дұрыс түсініп ғылымның бүгіні мен ертеңін танып, бағдарып отыруда ғылым тарихы маңызды орын алады. Расында адамзаттың жинақталған материалдық байлықтары қандай ұшан теңіз болса, оның рухани байлығының қоры да іріктей білу, оны қастерлеп бағалай білу, халыққа жеткізу - кейінгі ұрпақтың абыройлы міндеті. Осы кездегі өркені өскен сан салалы ғылым мен мәдениетті жаауға талай елдің, талай ұрпақтың таңдаулы өкілдері қатысты. Орта ғасырларда адамзат білімінің молайып, ақыл-парасаттың жетілуіне орасан зор еңбек сіңірген ғұламаның бірі - қазақ топырағынан шыққан данышпан Абу Насыр Әл-Фараби. Фараби және оның шәкірттері ғылым мен мәдениетті дамудағы орнын анықтау, ғылым мұраларын мұқият зерттеу өте үлкен маңызды жұмыс. Бұл жағдайда білім паздар өте ертеден-ақ аңғарған сияқты. Сондықтан да болу керек, дүние жүзінің әр түрлі халықтарынан шыққан оқымыстылар. Әл-Фараби мұраларын мың жыл бойы зерттеп келеді. Әдебиеттен ауызша шығармалардан басқа Қазақстанда ғылыми білімінің дамуы да кең тараған. Астрономия, география және басқа да жаратылыстану ғылымдары туралы көшпенділердің білімі орта ғасырларда ғылыми трактаттар түрінде кең тараған. Өкінішке орай соның көп бөлігі бізге дейін жеткен жоқ. Бізге Қазақстаннан шыққан көптеген есімдер белгілі, бірақ Орта Азия мен Түркістан Араб халифатының ықпалында болған. Соған байланысты қала халқы сауда саттық мәселесінде ислам қалыстасып, дамуына зор үлес қосқан араб, парсы, түркі тілдерін қатар қолданған. Соның ішінде рухани, ғылыми тіл араб тіл болған. Сондықтан осы қала да сауат ашып, осы қалада білімге, ғылымға деген құмарлығы оянған. Әл-Фарабидің осы үш тілді жетік білуі заңдылық еді. Ол кейін білім ғылым іздеп, көп жерді аралайды. Ақыры сол кездің әйгілі ғалымдарымен кездесіп, олармен сырлас болады. Грек, латын, санскрит және басқа тілдерді үйренеді. Ол өз заманындағы дамыған ғылым салаларының бәріне, өнеріне өзіндік үлес қосып, елеулі із қалдырады. Одан қалған ғылыми еңбектердің өзінің саны жүзден астам. Сол еңбектерді ғылым салаларына қарай бөлетін болсақ, олар мынандай: астраономия, астрология, математика, логика, музыка, медицина, табиғат ғылымдары, социология, лингвистика, позия риторика, философия болып келеді. Қазақстан ғалымдары да бұл салада біраз жұмыстар істеді. Орыс және қазақ тілдерінде Фарабидің философиялық және әлеуметтік-этикалық трактаттарының жинақтары, орыс тілінде математикалық, тарихи философиялық, логикалық, жаратылыстану ғылыми еңбектері, Птолемейдің Алмагестіне түсініктемелері жарық көрді. Ғұламаның филоофиялық, ғылыми еңбектерін зерттеуді, түсіндіруді, насихаттауды нысана еткен көптеген ғылыми зерттеу, кітаптар, мақалалар көркем әдеби туындылар басылып шықты. Бұлардың ішінде осы еңбек авторының Әл-Фараби, Фарабидің математикалық мұрасы (орыс тілінде), Сөнбес жұлдыздар, Фараби еңбектерінде астрономия мәселелері (орыс тілінде) , Фарабидің педагогикалық мұрасы (орыс тілінде) монография, кітаптары, Фараби Бағдат шахарында атты повесі көптеген мақалалары бар. Фарабидің философиялық және қоғамдық саяси еңбектерін, көзқарастарын талдауға біршама уақыт кетті. Фарабидің төл еңбектерінің халық арасында көп белгісіз болып отырғанын ескеріп, біз оның ғылым мен өнер туралы мұраларына арналған тарауларда, көбінесе, ғалымды ана тілімізде сөйлетуге көп көңіл бөлдік. Бұл ұлы ғалымның өзінің ой-парасатын, ойлау, пайымдау, баяндау жүйесін ғана емес, сол замандағы рухани мәдениеттің жәй-жапсарын, ерекшеліктерін дұрыс аңғаруға, түсінуге қолайлы болар деп ойлаймыз. Әл-Фараби өздігінен оқып жетілген ғалым. Ол ең алдымен грек ғылымын, оның пәлсафасын, әсіресе ұлы ұстазы Аристотельдің еңбектерін қызыға оқыған. Әл-Фараби логика, музыка, астрономия, география және басқа ғалымдар бойынша еңбектер жазған. Әл-Фараби жихан кезіп жүргенді ұнатқан. Орта ғасырда тарихшылар оның қарапайым, аса қанағатшыл, жұпыны ғана, той-думан, ырду-дырдудан бойын барынша аулақ ұстаған адам болғанын жазған. Күндіз ол көбінесе қаладағы бақта бақта күзетшілік қызмет атқарып, тапқан ақшасына сатып алған шырақ жарығымен түні бойы кітап оқумен шұғылданған. Сондай-ақ өзі де Кемеңгерлік шығуы, Бақытқа жету сияқты т.б көптеген трактаттар жазған.

Негізгі бөлім
1.1 А.Көбесовтің Әбу - Насыр Әл-Фараби жайлы зерттеулері Әл-Фараби ғылым тарихында негізі - нен философ және музыка теориясын жасаушы ретінде белгілі болса, А.Көбесовтің зерттеулері ұлы жерлесі - міздің математик, жаратылыстану, география ғылымдарының зерттеушісі ретіндегі шынайы бейнесін қалпына келтіруге шешуші үлес қосты.
Әл-Фарабидің бай ғылыми мұра - ларын зерттеуде ғалым А.Көбесов 200-ден астам ғылыми, ғылыми-танымдық ең - бек - тер жариялады және араб тілінен көп - теген аударма жасады. Олардың ішінде кеңінен танымал Әл-Фараби, Әл-Фарабидің математикалық мұраcы, Әл-Фараби еңбектеріндегі астрономия сияқты еңбектері, араб тіліндегі математикалық трактаттарының аудармалары, Алмагестке түсініктемесі және көптеген монографиясы мен кітабы бар.
А.Көбесовтің Әл-Фарабидің матема - тикалық мұрасы атты монографиясы ғұлама бабамыздың ойшыл-математик ретіндегі тұлғасын жан-жақты ашып берді. Бұл еңбекте әл-Фарабидің геометрия, тригонометрия, арифметика, алгебра және олардың астрономия мен музыкада қолданылуы, сондай-ақ ықти - малдықтар туралы ілім, т.с.с. мәсе - лелер қарастырылған. А.Көбесов әл-Фарабидің бұл еңбектерін өзге ғалым - дардың жетістіктерімен тығыз байла - ныс - - та қарастырған.
Жұртшылыққа, әсіресе математик - тер қауымына осы Әл-Фарабидің мате - матикалық мұрасы монография - сы кеңінен мәлім. Бұл еңбек шетел әл-Фараби зерттеушілерінің жоғары баға - сын алған және ол әл-Фарабидің мате - матикалық еңбектері жан-жақты, жүйелі түрде терең зерттелген бірден бір еңбек ретінде аса зор маңызға ие.
Оның маңыздылығы бүгінгі күнде одан әрі артпаса, кеміген жоқ. А.Көбесовтің осы әл-Фарабидің матема - ти - калық мұрасы атты еңбегі, оның ғылыми ре - дак - торлығымен шық - қан әл-Фарабидің Математикалық трактаттар кітабының шетелде, яғни Американың Мичиган университетінің кітапханасында цифр - ланған көшір - месі жасалынып, осы универ - ситеттің электронды қорында сақталуы, бұған қоса, Птоломейдің Алма - гесіне түсініктеме еңбегінің Кали - форния университетінің кітапха - насында тұруы көп нәрсені аңғартса керек.
Атап айтар болсақ, Жаңа Зеландия - дағы Окленд университетінің профессоры Гарри Дж.Ти Араб ғылымының тарихы журналында жариялаған ма - - қа - - ласында былай деп жазған: А.Кө - бесов - тің монографиясы әл-Фара - би - - дің математикалық еңбектеріне шолу жасалынған алғашқы кітап және әл-Фарабидің математикасына қызы - ғу - шылық танытқандар үшін өте маңыз - ды... Көбесовтің кітабы әл-Фараби матема - тикалық еңбектерінің керемет дәйектілігі мен тереңдігін және оның көптеген кейінгі авторларға күшті әсерін көрсетуімен құнды. Ол әл-Фарабидің шы - ғармаларын зерттейтіндердің бар - лығына да пайдалы.
Белгілі ғалым, физика-математика ғылымдарының докторы, профессор Б.А.Розенфельд өзінің бұл кітапқа кезін - де берген пікірінде: А.Көбесовтің бұл монографиясы әл-Фарабидің ғылыми шығармашылығының осыған дейін белгісіз тағы бір қырын ашып көрсетті және әлемдік ауқымда аталып отырған ұлы ойшылдың 1100-жылдығына лайық - ты ескерткіш болып табылады, деп атап айтқан еді.
А.Көбесовтің фарабитануға қосқан маңыз - ды үлестерінің бірі, ғылым тарихында алғаш рет әл-Фарабиді ортаға - сыр - лық Шығыстың көрнекті астрономы ретінде көрсеткен Әл-Фараби еңбек - теріндегі астрономия монографиясы болып табылады. Аталған кітап авторы Птоломейдің Алмагесіне түсініктеме кітабын араб тілінен аударды, әл-Фарабидің бұл ірі шығармасының мазмұнын және басқа да еңбектерін зерттей отыра, әл-Фарабиді астрономияның теориясы мен тәжірибесіне қосқан үлесін көрсетіп жаңа қырынан танытты.
А.Көбесов өзінің тарихи-астроно - миялық зерттеулерінде Шығыстың екі ғұламасының әл-Фараби мен Ұлық - бек арасында өзара сабақтастық байла - ныстың бар ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.