Инвестиция экономиканы жетілдіруші фактор

Кіріспе

Қазақстан экономикасының қазіргі жағдайы негізгі капиталды қайта құру процессінің төменгі деңгейімен сипатталады. Негізгі капиталдың істен шығуы инвестициялық ресурстар ағымымен толықтырылмай, ал өндірістік аппараттардың жаңаруы техникалық-технологиялық және құрылымдық өзгерістерді қамтамассыз етпеуде.

Ал отандық коммерциялық банктердің несиелік портфеліндегі экономиканы несиелеуге бағытталған несиелерінің шамамен 20-30%-ы орта және ұзақ мерзімді несиелер үлесіне тиетін болса, ал қалған 70-80%-ы қысқа мерзімді несиелерді құрайды. Бұл жерде банктердің несиелік ресурстарының жұмсалуы тек қысқа мерзімділік сипатқа ие болады. Мұнда әлі де болса өз шешімін таппаған мәселелер аз емес. Банктердің қысқа мерзімді несиеге көп көңіл бөлуі, біріншіден, ондағы жинақталған ресурстардың басым бөлігінің қысқа мерзімде тартылуы; екіншіден, ұзақ мерзімді несиелеудегі орын алар несиелік тәуекелдің болуы және т. б. байланысты. Банктердің ұзақ мерзімді несиелеуге ынталы болмауы банктік несиенің өндіріспен байланысының жоқтығын дәлелдейді. Себебі өндіріс үшін қай кезде болсын, ұзақ мерзімде берілген несиенің маңызы жоғары. Бұл айтылғандар да бүгінгі күні өз шешімін таба алмай отырған өзекті мәселелерді қозғайды.

Қазіргі таңда экономикалық өсуге қол жеткізу үшін шикізатты пайдалану мен бәсекеге қабілетті өнімдер шығару арасындағы бой алған терең техникалық-технологиялық алшақтықты жоюға ықпал ететін жобаларды іске асыруға бағытталған инвестициялар көлемін ұлғайту қажет.

Экономикаға шетел инвестицияларын тарту өнеркәсіп, ауыл шаруашылығы және өзге де салалардағы инвестициялық жобаларды несиелеудің маңызды көздерінің бірі болып табылады. Шетел инвестициялары өндірістік аппаратты жаңа ғылыми технологиялық негізде қайта құрып, тауар және қызмет өндірісінің дамуын жеделдетеді. Мұндай жетістіктерге инвестицияны экономикаға ұтымды тарта білгенде және тартылған инвестицияны тиімді таратып, үлестіре білгенде ғана қол жеткізуге болады. ҚР-ның Президенті Н. Ә. Назарбаевтың Қазақстан халқына арналған Жолдауына шетел инвестицияларын тарту стратегиясы ұзақ мерзімді мақсат ретінде танылып назардан тыс қалмаған.

Дипломдық жұмыстың мақсаты экономикалық өсудің инвестициялық тәуелдділігін зерттеу арқылы инвестициялық жобаларды несиелеуге сыртқы қарызды пайдалану механизімінің тиімділігіне негіздеме беру, жобаларды бағалаудың халықаралық әдістемесін Қазақстан жағдайына сәйкестендіру, жобаларды халықаралық несиелік желілер ашу арқылы қаржыландырудың артықшылықтарын көрсету болып табылады.

Көзделген мақсатқа жету мынадай міндеттерді шешуді қажет етеді:

• әлемдік экономикалық ғылымда орын алған экономикалық өсу қарқынының инвестициялық қызмет белсенділігіне тәуелділігі теориясына баға беру;
• пайыз деңгйі және инвестициялық сұраныс пен табыс көлемі арасындағы байланысты ашып көрсету;
• тікелей шетел инвестициялары ағымының негізгі бағыттарын және олардың көлемі мен экономикалық мәнін ашып көрсету;
• экономикалық өсуге мультипликативтік және экономикалық белсенділік пен өндіріс көлемі деңгейінің өзгерісінің әсер етуін анықтау;
• инвестициялық жобаларды бағалауда халықаралық әдістемесін және оны Қазақстан жағдайына сәйкестендіруді интерпретациялау;
• Ақшабұлақ мұнай кенорнына технико-экономикалық анализ жасау;
• Шетел инвестициясын тартудағы кедергілерді және оны пайдаланудағы тиімді жолдарды қарастыру;

Жұмыстың құрылымы мен көлемі.

Жалпылама бағыттары мен зерттеу логикасы жұмыстың ішкі бір тұтастығы мен құрылымын анықтайды. Осы дипломдық жұмыс 83 бет көлемде баяндалған және ол кіріспеден, үш тараудан, қорытынды мен ұсыныстардан, пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.

Жұмыстың кіріспесінде тақырыптың өзектілігі, жұмыстың мақсаты мен міндеттері, зерттеу объектісі мен жұмыстың тәжірибелік маңызы берілген.

1-тарауда, инвестицияның нарықтық экономикада қызмет етуінің теориялық-әдістемелік негіздері зерттеліп, соның ішінде шетел капиталын тартудың мәні, нысандары, ерекшеліктері қарастырылды. Сондай-ақ, сыртқы қарыздар арқылы несиеленетін инвестициялық жобалардың тиімділігін бағалау әдістері Қазақстанның қазіргі экономикалық жағдайына сәйкестендірілді.

2-тарауда, Ақшабұлақ кенорнын тәжірибе-өндірістік эксплуатация негізде орналастыру жобасына технико-экономикалық анализ жасалды.

3-тарауда, инвестициялық ахуалды жетілдіру, инвестицияны тартқандағы ел экономикасына кері және жағымды тиетін әсерлері қарастырылған.

Қорытынды және ұсыныстар бөлімінде негізгі нәтижелері мен ұсыныстары түйінді түрде көрініс тапты.

І. Инвестицияның теориялық методологиялық негіздері

1. Инвестиция экономиканы жетілдіруші фактор

Ивестицияға анықтама берген кезде оның тек мағыналық сипатына ғана көңіл бөлмей, мақсатты түрде бағытталуын да көрсетуін маңызды. Осы тұрғыдан қарағанда, инвестициялар жалпы ұлттық өнім өндірісіне жұмсалатын табыстардың маңызды бөлігін құрайтын жаңа технологияны, материалдарды және басқа да еңбек құралдарын енгізумен байланысты өндірісті кеңейту және жұмыс жағдайын жақсарту мақсатында жұмсалатын қаражаттардың активтерге салынуы болып табылады.

Бірақ осы кезге дейін экономикалық тақырыптағы әдебиеттерде инвестиция деген ұғымға алуан-түрлі түсініктер беру орын алып келді. Көптеген авторлар күрделі қаржы мен инвестициялардың бір-бірінен айырмашылығы жоқ деп көрсетсе, ал кейбіреулері инвестицияны мақсатты бағытталуына байланыссыз салынған қаражат салымының кез-келген түрі деп есептейді.

Мәселен, Ресей ғалымдары Г. П. Журавлев, И. Ю. Малышева инвестицияны жаңа технологияларды, материалдарды және басқа да құрал- жабдықтарды өндіріске енгізе отырып, өндірісті кеңейту және жаңарту ісіне жұмсалатын шығындар деп есептейді. Бұл жерде негізгі және айналым қорлары аралығында айырмашылықтар, сондай-ақ, ғылыми-техникалық прогресс, еңбек ресурстары т. б факторлар есепке алынбады.

Инвестициялық қызметтің негізгі объектісі айналым қаражаты деп түсінетін кейбір қазақстандық экономистер де осыған ұқсас пікірді қабылдайды. Бұл экономистер инвестицияның күрделі қаржыдан басты айырмашылығы инвестицияларды қамту негізгі капиталға салынған қаражат салымдарымен қатар, айналым қаражаттарын толықтыруға бағытталғандығында да деп есептейді. Егер ағымдағы өндірістің белгілі-бір бөлігі негізгі капитал көлемін көбейту ісінде пайдаланылатын болса, инвестициялар кеңінен орын алады. Біздің пікірімізше, жеткілікті түрде толық әрі айқын болмағанымен де, мына келесі анықтаманы негізге алуға болады. Инвестиция дегеніміз - капиталды толассыз түрде, ұдайы жаңартып, оны қолдап - сүйемелдеп, көлемін ұлғайтып отыруға жұмсалатын ақша қаражатының шығындары деген мәнге ие.

Инвестициялық қызметтің объектілерін және инвестициялаудың келесі беттегі 1-сызба арқылы көруге болады.

ҚР-ның «шетел инвестициялары туралы» Заңында «инвестиция» деген ұғымға жаңа әрі кең мағыналы түсініктеме беру арқылы «инвестиция» және «күрделі қаржы» деген ұғымдардың арасына шектеу қоюға деген талпыныс әрекеттері қолданылған. Бұл Заңда «Инвестиция дегеніміз - табыс табу мақсатында кәсіпкерлік қызметтің объектілеріне жұмсалатын барлық мүліктік, интелектуалдық құндылықтар және оны иемдену құқы» деп жазылған. Алайда, бұл анықтама өте нақты болмағандықтан, оның мазмұны бір мағыналы түрде ашылуы мүмкін.

Оның үстіне, анықтама пайда табуға мүмкіндік беретін кәсіпкерлік объектілерге бағытталған салымдарды ғана қамтиды. Шетелдерде теория және тәжірибе жүзінде кеңінен танымал болғанындай, инвестиция тиімділігіне баға беру кезінде оның тек қаржылық тиімділігіне ғана емес, материалдық емес сипаттағы қоғамдық құндылықтары және оларға жұмсалатын қаражат шығындары (мәселен, денсаулық сақтау, білім беру, мамандық деңгейін жоғарлату, экологиялық жағдайды жақсарту, халықтың әл-ауқатын көтеру және басқалар), сондай-ақ, қоғамымыздың жалпы ұлттық мақсат мүделерін көздеп, ескеріп отыратын экономикалық тиімділік сияқты маңызды көрсеткіштері де анықталады. Осыған орай, ҚР-ның «Шетел инвестициялары туралы» Заңында инвестициялардың барлық түрлері бірдей қамтып көрсетілмегендіктен, анықтама толық емес. Біздің ойымызша, ағымдағы шығындардың инвестицияға қатысы жоқ және өндіріске қатыстырылатын инвестицияларды қарастырғанда, біз негізгі өндірістік және өндірістік емес қорларға салынатын бір жолғы салымдар мен материалдық запастарды ғана ескеретін боламыз. Cонымен қатар, инвестиция ұғымының күрделі қаржы ұғымына қарағанда анағұрылым терең екендігін атап өткен жөн. Сызба-1

Инвестициялық қызмет объектілері және инвестициялау нысандары

Өйткені күрделі қаржы - негізгі капиталды қайта құру мақсатында жұмсалатын шығындар, ал инвестициялар болса, материалдық активтерге салынған қаражат салымдары. Бұл салымдар, біріншіден, жанама түрде қаржылық аспаптар арқылы материалдық байлықты ұлғайтады, екіншіден, материалдық емес сипаттағы қоғамдық құндылықтардың мейлінше өсе түсуіне ықпал етеді. Инвестицияның ақшалай капиталдан ерекшелігі - инвестиция капиталдың құрылуымен, нақты физикалық ұғымдағы физикалық капиталдың ұлғаюымен байланысты .

Материалдық байлық құрып және оны молайта түсу, қоғамымыздың тұрмыс халін жақсарту - инвестициялаудың негізгі мақсаты болғандықтан, күрделі қаржыларды негізгі қорға айналдыру процесі инвестицияның классикалық анықтамасына сай келгендіктен, «инвестиция» ұғымын қолдану кезінде оған жан-жақты түсініктеме беріп отырған орынды. Инвестициялау процесі инвестициялық ресурстардың материалдық байлықтарға және материалдық емес құндылықтарға айналу процесі. Инвестициялау процесі келесі беттегі бірінші сызба түрінде бейнеленген.

Тек нарықтық экономика жағдайына өту жоспарлы экономикаға ғана тек «күрделі қаржы» ұғымын санатында құнды қағаздарды және басқа да қаржылық активтері бар «инвестиция» ұғымына алмастырып қойған жоқ, сондай-ақ, өндіргіш күштердің ғылыми-техникалық тұрғыда өркендеуі жалпы мәдениеттің алға басып, өркен жаюы жағдайында олардың жоғары индустриалық жүйелерінің қалыптасуы және де қоғамымыздың жалпы ұлттық мақсат-мүдделерінің ролі мен мағынасының күшеюі ғылыми-техникалық және әлеуметтік салаларды қаржыландырудың еліміздің материалдық байлықтары мен қоғамдық құндылықтарына салынатын салым екендігін танытып мойындауға ықпалды әсерін тигізеді.

Сонымен, біз «инвестиция» деген ұғымды қаржылық аспаптар, инновациялық салалар арқылы материалдық байлықтарға және қоғамымыздың материалдық емес құндылықтарына тікелей немесе жанама түрде салынатын инвестициялық ресурстарды түсінеміз. Негізгі капиталға салынатын инвестициялық ресурстардың белгілі-бір бөлігі күрделі қаржы көлемімен бірдей. Осыған орай, біз ол көрсеткішті бұдан былайға уақытта негізгі капиталға салынған инвестиция немесе күрделі қаржы деп атайтын боламыз. Инвестициялардың қандай түрлері болмасын әлемде әрқайсысының атқарар ролі әрқилы болғанымен де, олардың еліміздің экономикасын өркендетуге маңызы зор.

Сызба-2.

Инвестициялау процесінің сызбасы

Негізгі капиталды қайта жаңарту ісінде алатын орны тұрғысынан қарағанда, инвестицияның атқарар ролдері мына төмендегідей қалыппен сараланып бөлінеді: жалпы және бүтінде инвестициялар; негізгі капиталды көбейтуге бағытталған таза инвестиция; істен шыққанның орнын толтыруға бағытталған инвестиция. Экономикалық әдебиеттерде инвестициялардың қалыптасуына әсер ететін факторларға сәйкес оларды туынды және индукциялы, автономды деп бөледі.

Туынды инвестициялардың динамикасы, әдетте, экономикалық жүенің ішкі (эндогенді) факторларына, яғни, ұлттық табыс пен тұтынушылық сұраныстағы өзгерістерге байланысты болады. Автономды инвестицияларының өсуіне экзогенді факторлар - ғылыми-техникалық прогресс, халық санының өсуі, мемелекеттің саясаты және тағы басқалары себепкер болады. Халықаралық және отандық тәжірибеде инвестицияларды мақсатты бағыталуына байланысты келесі түрлерге бөліп қарайды:

Заттай активтерге жұмсалған инестициялар өндіріс ғимараттарын, құрылғыларды, сондай-ақ қызмет ету мерзімі бір жылдан жоғары болып келетін активтерге қаражат жұмсалуын сипаттайды.

Материалды емес активтерге жұмсалған инвестициялар - бұл қандай да бір кәсіпкерлікпен айналысатын шаруашылық субъектілердің қызмет етуіне, сонда-ақ сауда белгілерін даярлауға, лицензия алуға және тағы басқаларға жұмсалған қаражаттарды білдіреді.

Заттай активтрге жұмсалған инвестициялар өзінің пайдалану аясы бойынша келесідей жіктеледі:

өндіріс тиімділігін арттыруға жұмсалған қаражаттар, яғни, өндірістегі құрал-жабдықтарды, құрылғыларды және т. б. ауыстыру нәтижесінде өндіріс шығындарының төмендігін қамтамассыз етуді сипаттайды; өндірісті кеңейтуге жұмсалған инвестициялар. Оның басты міндеті - тауарлар шығару, мүліктерді кеңейту болып табылады; жаңа өндріс орнын салуға жұмсалған инвестициялар, яғни, жаңа тауарлар өндіруге немесе жаңа қызмет түрлерін көрсетуге бағытталған кәсіпорындарды салуды қамтамасыз етуді сипаттайды. Экономикалық түрлендіруді жүзеге асыруда, сондай-ақ жаңа кәсіпкерлік қызмет түрлерін дамытуға пайдаланылатын инвестицияларды олардың экономикалық мазмұнына қарай әртүрлі нысанда бөліп қарастырады. Оның ішінде бізге танымалылары мыналар:

Ссудалық капитал нысанындағы инвестициялар - инвестицияның ссудалық қарыз немесе әртүрлі несие нысанында пайдалануын сипаттайды.

Кәсіпкерлік нысандағы инвестициялар - кәсіпкерлік капиталдың тікелей және жанама нысанда пайдалануын білдіреді.

Кәсіпкерлік капиталдың тікелей нысанда пайдалануы тікелей инвестицияларды білдірсе, ал жанама нысандарында пайдалануы портфельдік инвестицияны сипаттайды. Тікелей инвестициялар өндірістік кәсіпорындарға тікелей қаражат жұмсаумен байланысты экономикалық қатынастар жиынын білдірсе, ал портфельдік инвестициялар - бұл инвестициялық процеске қатысушы банктердің, әртүрлі қорлардың, кәсіпорындардың, ұйымдардың немесе мекемелердің бағалы қағаздарын, акция, облигацияларын, сертификаттарын сатып алу негізінде қаржы жұмсаумен байланысты экономикалық қатынастар жиынтығын білдіреді.

Қазақстанның экономикалық дамуына жұмсалған инвестициялар нысандарына байланысты үлес салмағы талдау нәтижесі портфельдік инвестициялардың пайдалануы өте төмен көрсеткішке ие болуын сипаттайды. Әрине, бұл жағдай еліміздегі бағалы қағаздар нарығының аса дамуымен байланысты.

Сонымен қатар, инвестицияларды меншік нысанына байланысты келесідей түрде бөліп қарайды:

мемлекеттік меншік нысанындағы инвестициялар мемлекеттік бюджет есебінен қаржыландыруды сипаттайды, оның жұмсалу бағыты әлеуметтік сала болып табылады; жекеменшік капитал нысанындағы инвестициялар кәсіпкерлік қызметпен айналысатын ұлттық шаруашылық субъектілердің өз қаражаттары мен тартылған қаражаттарының жиынтығын сипаттайды. Мұндай мемлекеттік және жекеменшік нысанындағы инвестицияларды бір сөзбен отандық инвестициялар деп те атайды; шетелдік капитал нысанындағы инвестициялар шет мемлекетерден, оның ішінде халықаралық қаржы ұйымдарынан тартылатын қаражаттар болып табылады. Қарастырылған инвестициялардың барлық түрлерін төмендегі 3-сызба бойынша жүйелеп, топтастырып көрсетуге болады.

Сызба-3

Инвестицияларды негізгі белгілері бойынша жіктеу

Осылай топтау біздің пікірімізше, шартты түрдегі көзқарас болғандықтан, ол статистикалық тұрғыда бағаланбайды. Сондықтан да осындай сараптаулар әртүрлі салымдардың қозғалыс дәрежелерін, олардың сұраныстың төлем қабілеттілігіне тәуелділік деңгейін, сондай-ақ, өсу шегі мен динамикасының өздеріне тән ерешеліктерін атап көрсету мақсатында инвестициялық қызметтің теориялық үлгілерінде кеңінен қолданылады.

Инвестициялық процестерді талдау инвестициялардың өсуі жалпы ұлттық өнімнің мультипликативті түрде өсуіне ықпал ететіндігін көрсетді. Басқаша айтқанда, инвестицияға жұмсалған қаражат - «жоғары қуатты ақша». Мемлекеттік инвестициялардың көбеюі осындай нәтижелерге қол жеткізеді. Экономикалық теорияда мұндай құбылысты инвестицияның және мемлекеттік шығындардың жалпы ұлттық өнімге мультипликативті әсері деп атайды.

Инвестицияның қозғалыс қарқынын пайда, кіріс және экономикалық дамудың қозғалыс қарқынымен байланыстырып отырған осы тәуелділік ең алғаш рет Дж. М. Кейнстің концепцияларында мазмұндалып, тұжырымдалған болатын. Кейнсиандықтардың пайымдаулары бойынша, осы тәуелділік ақша қаражатын құру тұрғысында қаралады. Бұл теорияның басты мазмұны сол, алғашқы инвестицияланған ақша соммасы бастапқы кірістерге айналды. Бұдан соң сол қаражаттың белгілі бөлігі жеке және инвестциялық тұтыну қажеттіліктеріне жұмсалады да, екінші тараптағы кірістерге айналып отырады, яғни, тұтыну көлемін ұлғайту арқылы кіріс көлемін ұлғайтуға инвестициялардың өсуі ықпал етеді. Мультипликаторлардың шамасына сәйкес, мультипликативтік процестердің ұзақтығы мен жалпы тиімділігі неғұрылым жоғары болса, соғұрылым кірістің басым көп бөлігі тұтынуға жаратылатын болады.

Мультипликатор теориясы бойынша инвестициялар жинақ салымы деңгейіне және басқа да көптеген факторларға тәуелді екенін көреміз. Мультипликатор дегенді барлық жинақтық кіріс ( В) көлемінің өзгеруі, инвестицияның ( И) өзгеруі аралығында тәуелділікті анықтайтын коэффицент (К) деп түсінеміз. Бұл коэффицент инвестиция көлемінің өзгеруі салдарынан туындаған барлық жиынтық кіріс көлемі өзгерісінің инвестиция көлемі өзгерісіне қатынас арқылы анықталады. Мультипликатор математикалық тұрғыда мына төмендегі формула арқылы көрсетіледі:

В

К _к =

И

Мұндағы: В жиынтық кіріс көлеменің өзгерісі

И инвстиция көлемінің өзгерісі

Бұл формуланы И = В - C деп, оны В -ға бөлу арқылы өзгертуге болады

В

В В В 1

К _к = = = = =

И В - С В - С С

1

В В

1 1

= =

1- МРС МРS

Мұндағы С - тұтынудың өзгерісі

С

МРС тұтынуға шектеулі бейімділік немесе қосымша бірлік

В табысқа сәйкес келетін тұтыну үлесі

S -жинақ салымының өзгерісі

S

МРS = жинақ салымына шектеулі бейімділік немесе

В жинақ салымына жұмсалатын қолда бар кірістін

қосымша бөлігі

Мультипликативті тиімділіктің мәні инвестициялық шығындрдың өндіріс көлеміне тигізер әсерлі ықпалынан тұрады. Қосымша инвестициялар өндіріс пен кірістің өсуіне қозғау бола отырып, өз кезегінде жинақ салымы мөлшерін көбейтуге мүмкіндік туғызады. Сөйтіп, мультипликатор концепциясы инвестициялық қозғалыс пен өндріс көлемінің арасында тәуелділіктің бар екендігін анықтап, атап көрсетіп қана қоймайды, қайта нақтылы әрі қатаң түрде түсініктмелер береді. Бұдан экономикалық жүйенің ең көңіл аударатын жері инвестциямен байланысты деген қорытынды жасауға болады. Инвестициялар шын мәнінде, экономикалық белсенділік деңгейін арттырып, сәйкесінше, жалпы ішкі өнім деңгейін өсіретін фактор болып табылады.

Инвестициялар теориясында мультипликатор әрекеті акселерация (шапшандатқыш) қағидасымен толықтырылып отырады. Бұл қағида өндіріс көлемінің ұлғаюының (В) жаңа инвестиция көлемінің өсуіне (И) ықпал етуін сипаттайды, осының нәтижесінде процесс тұйықталған сипатқа ие болады.

Акселерация коэффицентінің (А) өзі өндіріс көлемінің және инвестициялар көлемінің ұлғаюы немесе таза инвестициялардың жалпы ішкі өнім көлемінен қанша есе артқанын көрсетеді. Бұл математикалық тұрғыда мынадай формула бойынша есептеледі:

И _t

А =

В _t+1

Мұндағы И _t - t жылындағы инвестиция;

В _t+1 - жалпы ішкі өнімнің t+1 жылындағы өсімі.

Осыған орай, егер мультипликатор инвестицияның экономикалық өсуге ықпал етуінің ақырғы нәтижесін анықтап, сипаттайтын болса, онда акселиратор кері байланысты сипаттайды және осы кезеңдегі инвестициялау масштабын уақыт аралығы үйлесімсіз болып келетін, өткен мерзім аралығындағы экономикалық белсенділік пен өндіріс деңгейінің өзгеруімен байланыстырады. Осы ретте экономиканың өсу қарқынының төмендеуі немесе баяулауы инвестицияның қарқынын төмендетіп, тіпті, олардың жойылып кетуіне әкеліп соқтыратынын аңғаруға болады.

Бұл туралы Самуэльсон өзінің еңбектерінде: «Акселирация экономикада тұрақсыздықтан тудыратын қуатты фактор болып табылады. Экономикалық өсу байқалғанда, ол таза инвестицияларға қозғаушы болса, ал экономика қарқыны бәсеңдеген кезде, сол бастапқы тегеурінімен инвестицияның жоюлуына қозғаушы болады» деп жазған.

Сондай-ақ өндірістік секторларда тепе-теңдікті қалыптастыруда тұтынушылық және инвестициялық қызметтер шешуші роль атқарады. Тұтыну тек ағымдағы кірістің деңгейіне ғана байланысты деп есептеледі:

С= С(В), оның үстіне 0 < C(B) < 1 (4)

Мұндағы В - жалпы ішкі өнімнің көлемі;

С - жеке тұтыну шығындарының көлемі.

Бұл теңсіздік жеке тұтыну шығындарының көлемі әрдайым кіріс көлемі ұлғайған сайын өсіп отыратындығын білдіреді.

Инвестициялық қызмет ссудалық пайыз деңгейі мен инвестиция көлемі арасындағы кері байланысты тұжырымдап көрсетуге мүмкіндік береді (күтілген пайда нормасы бойынша) :

И= И (r), И (r) < 0

---

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс