Өндірістік шығындардың аудиті

Жоспар

КІРІСПЕ

і. Зерттелген кәсіпорынның техникалық-экономикалық сипаты

1. Ұйымның жалпы құрылымы

1. 2 Кәсіпорынның есеп саясаты

1. 3 Зерттелген кәсіпорынның негізгі техникалық - экономикалық көрсетіштерін талдау

1. Үстеме шығындардың есебін ұйымдастыру

2. 1 Ұйымдағы үстеме шығындардың қолданылуы және қозғалысы

2. 2 Үстеме шығындардың есебін ұйымдастыру

2. 3 Үстеме шығындарды үлестіру

3 ҮСТЕМЕ ШЫҒЫНДАРДЫҢ АУДИТІН ҰЙЙЫМДАСТЫРУ ЖӘНЕ ТАЛДАУ

3. 1 Өндірістік шығындардың аудиті

3. 2 Үстеме шығындардың аудитін ұйымдастыру

3. 3 Үстеме шығындарды талдау

КІРІСПЕ

Бүгінгі нарықтық экономиканың жағдайында бухгалтерлік есепті жүргізу басқару жүйесінің ең маңызды және міндетті шарты болып табылады. «Бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік» жөніндегі заңға сәйкес барлық шаруашылық ұйымдары бухгалтерлік есеп жүргізуге және қаржылық есептілікті тиісті ұйымдарға ұсынуға міндетті. Оның ішінде ірі бизнес өкілдері үшін Халықарылық қаржылық есептілікке сәйкес есеп жүргізу мен есептілікті құрастыру міндеттелсе, орта және кіші бизнес өкілдері үшін Ұлттық бухгалтерлік есеп стандарттары бойынша есеп жүргізу міндеттелген.

Бухгалтерлік есеп өндірістің жағдайын, экономикалық тиімділігін анықтап, негізгі міндеттерін нақты сипаттайтын бірден -бір ақпараттық жүйе. Қазіргі қалыптасқан дағдарыстық экономикалық қатынастар жағдайында Елбасымыздың халқымызға Жолдауының бағыттарын ұстанып, өндірістік салада өндіретін өнім түрлеріне зор мән бере отырып, өндіруге кеткен шығындардың ауқымынын неғұрлым азайтып және өзіндік құнды дұрыс әрі дәл анықтау міндетті шарт болып отыр.

Осы мәселеге орай ұйымдарда үстеме шғындарды есептеу жолдарын дұрыс жүйеге келтіре отырып, өндірістің шаруашылық қызметін басқарудың заңдылықтары сақталған жағдайда халық шаруашылығының өркендеуіне жол береді.

Нарықтық экономиканың нағыз шарықтап келе жатқан шағында күрделі экономикалық механизмді басқару өндірістегі дәл, әрі нақты жүргізілген есеп арқылы ғана жүзеге асуы тиіс.

Ішкі шаруашылық есептеулерде ең басты рөлді бухгалтерлік есеп атқарады, өйткені, жоспарлау және мөлшерлеу - бір ғана қолданатын дискретті үрдістер, ал ішкі шаруашылық есеп үзіліссіз және тұрақты, осы жүйедегі кері байланыс элементі ретінде көрініс тапты.

Пайда табу ұйымды басқару жұмыстарының тиімділігіне, өндірісті нақты ұйымдастыруға, ресурстарды үнемдеу саясатының жүргізілуіне одан ары тәуелді бола бастады. Ол ұйымдағы бухгалтерлік есептің барлық жүйесін қайта құруды талап етті.

Бухгалтерлік есептің бәсекелестік экономикаға, сыртқы тұтынушыларға неғұрлым ақпаратты көбірек беруге, сонымен қатар коммерциялық құпияны сақтауға сай келу қажеттілігі ұйымның бұрынғы біртұтас бухгалтериясын жеке екі бөлікке - қаржылық және калькуляциялық бөлікке бөлуге итермелейді.

Нарықтық экономика жағдайында осы мәселе өзекті болып тұрғандықтан диплом жұмысында өнімнің өзіндік құнын анықтау және калькуляциялау әдістеріне терең мән берілген. Ұйымдар өздерінің есеп саясатында пайдаланылатын ең тиімді өзіндік құнды калькуляциялау тәсілін таңдап көрсетуі қажет.

Бүгінгі күнгі экономикалық қатынастарда дағдарыстың қалыптасуы, жалпы экономикалық жағдайдың күрт нашарлап кетуі ауыл шаруашылығы өнімдеріне деген сұранысты арттырып отыр. Ауыл шаруашылық өнімдері қандай жағдайда болмасын бірінші кезекте қанағаттандырылуға тиісті қажеттілік болғандықтан, ауыл шаруашылығы өнімдерін өндіретін ұйымдар қызметіне баса назар аударылуда. Халықтың сатып алу қабілеті біршама төмендеуіне байланысты ауыл шаруашылығының өнімдерінің де бағасын реттеу қажет болуда. Сол себепті бүгінгі қатынастар жағдайында өнімнің құнын дұрыс анықтау, ол үшін ең тиімді тәсілді пайдалану мәселесі өзекті тақырып саналады. Ұйымның алатын табысының мөлшері өндірілген өнімнің өзіндік құнына тәуелді.

Кеңес үкіметі кезеңінде орталықтандырылған Мемлекеттік баға белгілеу жағдайында өнімдердің толық өзіндік құнының есебі үстеме шығындарды өнім түрлері арасында бөліп тарату арқылы жүргізілген болатын. Қазіргі кездегі әртүрлі ұйымдық-құқықтық нысандағы шаруашылық бірліктерінің бөлініп шығуы басқару есебіне деген қажеттілікті арттырып отыр. Соған сәйкес ұйымдардың бухгалтерлік есеп жүйесі қаржылық және басқарушылық есеп түрлеріне бөлінген. Өндірілген өнім бірлігінің өзіндік құны көптеген басқару шешімдерін қабылдауға негіз болады, оның ішінде:

• қай өнім өндірісін тоқтату немесе жалғастыру;
• құрастырушы бөлшектерді, бұйымдарды өндіру немесе сатып алу;
• өнімге қандай баға белгілеу;
• жаңа жабдықтар сатып алу;
• өндірістің технологиясы мен ұйымдастырылуына өзгерістер енгізу.

Осы жоғарыда аталған жағдайлар зерттеу тақырыбының өзектілігін анықтайды. Орындалып отырған диплом жұмысының негізгі мақсаты үстеме шғындар есебін ұйымдастыру мен өнімнің өзіндік құнын калькуляциялаудың теориялық және практикалық сұрақтарын зерттеу болып табылады.

Диплом жұмысын жазудағы басты міндеттер келесідей түрде анықталды:

• үстеме шғындарының жіктелу және өнімнің өзіндік құны мен калькуляция жөніндегі теориялық сұрақтарды қарастыру;
• өнімнің өзіндік құнын калькуляциялаудың тәсілдерін зерттеу;
• үстеме шғындарының синтетикалық есеп шоттарында көрсетілуі қарастыру;
• ««Локомотив сервис орталығы»» жауапкершілігі шектелген серіктестік мысалында үстеме шығынары есебін ұйымдастырылуын зерделеу;
• халықарылқ тәжірибеде қолданылатын тәсілдерді оқып-үйрену;
• өнімнің өзіндік құнының құрамына талдау жасау;
• өнімнің өзіндік құнын кеміту мен есепті жетілдіру жолдарын қарастыру.

Зерттеліп отырған тақырыпта диплом жұмысын жазу барысында ««Локомотив сервис орталығы»» жауапкершілігі шектелген серістестігінің нақты мәліметтері негіз болды. ««Локомотив сервис орталығы»» акционерлік қоғамы (әрі қарай - Қоғам) Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2004 жылғы 6 ақпандағы №145 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасының темір жол көлігін қайта құрылымдауының барысында «Локомотив» акционерлік қоғамынан бөліп шығару (қайта ұйымдастыру) арқылы құрылған. Қоғам бөлу балансына сәйкес «Локомотив» акционерлік қоғамының құқықтары мен міндеттемелерінің заңды мұрагері болып табылады (14. 10. 03ж. Заңды тұлғаны мемлекеттік тіркеу туралы №14689-1901-АО куәлігі; ««Локомотив сервис орталығы»» АҚ-ны мемлекеттік тіркеу туралы №17532-1901-АО куәлігі; 03. 11. 04ж. №40383028 статистикалық карточкасы (ОКПО) ; Салық төлеушінің тіркеу нөмірі (СТТН) №620300248987) .

Құрылысына қарай орындалған диплом жұмысымыз кіріспеден, үш негізгі бөлімнен, қорытынды мен қосымша беттерден тұрады. Кіріспеде зерттеу тақырыбының өзекті екенідгін анықтап, жұмысты орындаудағы мақсатымыз бен міндеттерімізді анықтадық. Негізгі бөлімде үстеме шғындарының мәні мен жіктелуіне, өнімнің өзіндік құны түсінігіне, үстеме шғындардың бухгалтерлік есеп шоттарында есепке алынуына, өзіндік құнға қатысты талдау мен есепті жетілдіру мәселелерін қарастырдық.

Көлеміне қатысты диплом жұмысы 73 беттен тұрады, оның ішінде 15 кесте түріндегі сандық мәліметтер, 9 сызбалар мен суреттер және 3 қосымша беттер кіреді.

і. Зерттелген кәсіпорынның техникалық-экономикалық сипаты

1. Ұйымның жалпы құрылымы

«Локомотив сервис орталығы» акционерлік қоғамы (әрі қарай - Қоғам) Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2004 жылғы 6 ақпандағы №145 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасының темір жол көлігін қайта құрылымдауының барысында «Локомотив» акционерлік қоғамынан бөліп шығару (қайта ұйымдастыру) арқылы құрылған. Қоғам бөлу балансына сәйкес «Локомотив» акционерлік қоғамының құқықтары мен міндеттемелерінің заңды мұрагері болып табылады (14. 10. 03ж. Заңды тұлғаны мемлекеттік тіркеу туралы №14689-1901-АО куәлігі; «Локомотив сервис орталығы» АҚ-ны мемлекеттік тіркеу туралы №17532-1901-АО куәлігі; 03. 11. 04ж. №40383028 статистикалық карточкасы (ОКПО) ; Салық төлеушінің тіркеу нөмірі (СТТН) №620300248987) . «Қазақстан темір жолы» ұлттық компаниясы» акционерлік қоғамының Президентімен 2004 жылғы 17 қыркүйекте бекітілген Қоғамның Жарғысына сәйкес Қоғамның негізгі мақсаты - табыс алу. Осы қойылған мақсатқа жету үшін Қоғам келесі қызметтерді жүзеге асырады:

1) пайдаланудағы локомотивтердің техникалық жарамды жағдайын және олардың тұрақты
жұмысын қамтамасыз ету бойынша қызмет көрсету;
2) локомотивтерді жанар-жағар маймен қамту;
3) локомотивтерді сумен, маймен және құммен жабдықтау;
4) темір жол жылжымалы құрамын жөндеу және техникалық қызмет көрсету;
5) темір жол жылжымалы құрамының жабдықтарын жөндеу;
6) темір жол жылжымалы құрамының доңғалақ жұптарын куәліктендіру, оларды жөндеу және техникалық қызмет көрсету;
7) локомотив бригадаларының демалысын ұйымдастыру бойынша қызмет көрсету;
8) темір жол жылжымалы құрамын қысқы (жазғы) жұмысқа дайындау бойынша қызмет көрсету;
9) локомотив радиостанцияларына, АЛСН қауіпсіздік құралдары мен машинист қырағылығын бақылайтын құрылғыларды құрастыру, жөндеу және оларға қызмет көрсету;
10) маркетингтік қызмет;
11) сыртқы экономикалық қызмет;
12) Қазақстан Республикасының заңнамасымен тыйым салынбайтын өзге қызметтер. «Локоматив сервис Орталығы»негізгі мақсаттары мен міндеттері локомотивтерді тепловоздарды және т. б. жылжымалы құрамдардың капиталдық және деполық жөндеуін ұйымдастыру, сонымен қатар осы жылжымалы құрамдарды техникалық қызмет көрсетумен қамтамасыз ету, жылжымалы құрамдардар үшін қосалқы бөлшектерді, бұйымдарды қайта өңдеу.

«Локоматив сервис Орталығы» кәсіпорнынның алдына келесі міндеттер қойылған:

1. Темір жолдың және басқа кәсіпорындардың жылжымалы құрамдарын жөндеу қажеттілігін қанағатандыру;
2. Жылжымалы құрамның өндіріс жөндеуінің бәсекелестігін өсіру.

«Локоматив сервис Орталығы» жұмыстардың келесі түлерін іске асырады:

1. Техникалық қызмет көрсету - ТО-2, ТО-3, ТО-4, ТО-5, ТО-6, ТО-7, ТО-8.
2. Жылжымалы құрамдардың ағымды жөндеуі.
3. Жылжымалы құрамдардың күрделі жөндеуі- КР-1, КР-2.

1-ші кестеде деподағы 2009 жылдағы кіріс бөлімі талданған.

1 кесте

2007 жылдың кіріс бөлімін талдау

*Дерек көзі: Шеремет А. Д. Управленческий учет:Учебное пособие. М. :ФБК-ПРЕСС, 1999. -33бет

1. 2 Кәсіпорынның есеп саясаты

Қазақстанның бухгалтерлік есеп стандарттарында және ол бойынша жасалған әдістемелік ұсыныстарында басқарушылық пен қаржылык есебін жүргізудін қоғамдық тұрғысынан танылған тәсілдері мен әдістері, ережелері мен қағидалары белгіленген, онда әрбір , олардын шешетін міндеттемелерінін күрделілігіне, басқарушы карап нақтыланған.

Кәсіпорынның бастапкы бакылауын жүзеге асыру үшін таңдап алынған тәсілдер жиынтығы, кұндықөлшемдері, ағымдағы топтастыруы және бухгалтерлік есептегі шаруашылык кызметіне жасалған корытынды шолу фактілері кәсіпорынның есептік саясатында көрініс табуы тиіс. Баскаша айтканда, есептік саясат - бұл бухгалтерлік есептің әдісін жүзегеасыратынтетігі.

Бухгалтерлік есеп жүйесін жүргізудің жалпы кағидасы мен ережесі нормативтік-кұкықтык кұжаттарда белгіленген.

Оларды жүзеге асыру барысында накты кәсіпорынның есептік саясаты келесідей жорамалдардан алынғаны жөн:

- кәсіпорын өз мүлкімен өзімен-өзі болушылығы (кәсіпорын өз балансында тек заң бойынша танылған мүліктерді ғана көрсетеді, ал қалған барлык құндылыктар мен міндеттемелер баланстан тыс шоттарда есепке алынады) ;

- толассыз кызметі (есеп саясатының мәселесі бойынша кандай да бір қабылданатын шешім, кәсіпорын өз кызметін болашақ кезеңде тоқтатпайтындығы немесе қызмет масштабын қыскартпайтындығы басшылыққа алынуы керек) ;

- есеп саясатын пайдаланудың жүйелілігі (шаруашылықопераииясын керсету әдісінің тұрақтылығы, есеп беру жылының барысында міндеттеме мен мүлікті бағалау, сондай-ақ бір есептік жылдан баскасына өткен кезде де) ;

- шаруашылық кызметіндегі фактілердің мерзімділік анықтылығы (әр фактілердің түскен немесе төленген кезіне карамастан, олар өзінің орындалған немесе орын алған кезеңіне жатқызылуы керек) .

Пайдаланатын есеп саясатының басты міндеті мен негізгі арналымы - кәсіпорынның кызметін барынша пара-пар көрсету, іс мүддесі үшін осы кызметтің тиімділігін реттеу максатында толык, объективті және шынайы акпаратпен қаптастыру.

Ол есеп процесінің барлык тараптарын қамтуы керек: әдістемелік, техникалык, ұйымдық жақтарын.

Әдістемелік аспектісі деп кәсіпорында өнімнің езіндік күнын есептеу, амортизацияны шығару, міндеттеме мен мүлікті бағалау үшін пайдаланатын әдістерін айтады; техникалық деп осы әдістердің синтетикалық шоттарында көрсету сызбасы, есеп регистрлерінде осы әдістің калай жүзеге аскандығын айтады; ұйымдық деп осы әдістердің бухгалтерлік кызмет тұрғысынан жүзеге асқандығын, оның кәсіпорынды баскару құрылымындағы алатын орнын айтады.

Есеп саясатының әдістемелік бөлігі накты шаруашылық ахуалынан, олардың қолдану тәртібінде белгіленген және бухгалтерлік есеп Стандартының біршама рұксатымен бухгалтерлік есепті жүргізудің белгілі бір әдістерінен тандап алу жолымен қалыптасады. Егер де стандартты бухгалтерлік есепті жүргізудің кейбір объектілері көрсетілмесе, онда бухгалтерлік есеп бойынша нормативтік актілер мен заң талаптарына сәйкес, кәсіпорынның езі есеп жүргізудің процедурасын дербес әзірлей алады.

Кәсіпорын бухгалтерлік есептің келесідей ережелерін өз бетінше шешуіне болады:

- келіп түскен негізгі кұралдар объектісін бағалау - бухгалтерлік есептін №6-шы "Негізгі кұралдардың есебінің" стандарттарындағы әдістемелік ұсынысына сәйкес, пайдалануға берілген және кәсіпорынның сатып алуға телеген накты шығындар негізінде, негізгі кұралдар объектісінің бастапкы кұны аныкталады; кұрылтайшылардың берген объектілері - олардың өзара келісімі бойынша; тегін берілген объектілер - эксперттік жолмен немесе алыс-беріс актілерінің мәліметі бойынша; ал кәсіпорынның өзі дайындаған объектілерін - накты өзіндік кұны бойынша; айырбас нәтижесіде алынған объектілер - ағымдағы бағалары бойынша аныкталады;

- негізгі қуралдың амортизациясы - бухгалтерлік есептің №6-шы "Негізгі кұралдардың есебінің" стандарттарындағы әдістемелік ұсынысына сәйкес, амортизацияны есептеудің келесідей тәсілдерінін бірін немесе бірнешеуін пайдалануына болады: кұнын есептен шығарудың біркалыпты (түзу сызықты) әдісі; кұнын есептен шығару үшін орындалған жұмыстардың пропорционалды түрде есептелінетін әдісі (өндірістік әдіс) ; кұнын есептен шығарудың сандык сомасы бойынша есептелінетін әдісі (кумулятитівтік әдіс) ; калдык кұнын азайтатын әдісі. Екі және одан да кеп әдісті пайдаланған кезде, амортизацияны есептейтін тәсілін және негізгі кұралдың кандай түрі бойынша пайдаланатындығын керсету керек. Негізгі кұралдың бір түрі бойынша амортизацияны есептеудің бір ғана әдісі пайдаланады; негізгі кұралдыңбір түрі бойынша амортизациялаудың әртүрлі әдісін пайдалануға болмайды; пайдалы қызмет ету мерзімі-кезеңі, негізгі кұралды пайдаланудан алынатын экономикалык олжаны жобалау кезеңі; жою кұны - есептен шығарылуымен байланысты шығындары, негізгі кұралды жою барысында алынған запас бөлшектердің, кайтып пайдалануға жарайтын кұндылықтардын кұнын алып тастағаннан шығады;

- негізгі қуралдарды жөндеу - жендеу жумысын жүргізудің кезендігі мен жендеу жұмысының мерзімі; негізгі кұралды жөдеуге арналған резерв қорларын жасауы; жөндеуді жүргізудіңтәсілі туралы мәселені кәсіпорынныңөзі шешеді;

- материалдық емес активтердің амортизациясы - әрбірматериалдықемес активтердің әрбір түрінің пайдалануына қарап пайдалы мерзімі және амортизацияны есептеу әдісін әрбір кәсіпорын ез бетінше анықтай алады;

- болашақ кезеңнің шыгыстары - кезеңдері нақты анықталмаған жағдайда, кезең барысында ол өнімнің (жұмыстың, кызметтің) өзіндік кұнына жатқызылуы мүмкін, немесе басқа да көздерінің есебінен (тау-кен дайындық жұмыстарына кеткен шығындарына, жаңа өнім түрін игеруге кеткен шығыстарына, жерді игеруге кеткен шығындарына) есептен шығарылуы мүмкін, бірақ аталған жағдайлардың барлығы да, яғни олардың кезеңін және есептеп шығару тәртібін кәсіпорынның өзі аныктайды;

- алдагы шыгыстар мен төлем резервтері - кәсіпорын кандай резервтерді және қандай көлемде кұруды және олардың пайдадану тәртібін аныктап езі шешеді (кезекті демалыска акы төлеу резервтері, көп жылғы сіңірген еңбегі үшін марапаттау шығыстары, маусымдык салаларда дайындык жұмыстарын жүргізуге кеткен өндірістік шығындары және баскалары) ;

- күмәнді қарыздар бойынша резервтері - кәсіпорынтүгендеу мәліметтерінің негізінде дебиторлык карыздардың қандайы күмәнді болып табылмайтындығын, резервтерді кұрудын әдісін және резервтеуге жататын шығындарын өзі тандай алады;

- қаржылық инвестиция - кәсіпорын ұзакмерзімді қаржылыкинвестицияны есепке алудың жолдарын өзі қарастырады: қайта бағаланатын кұнын ескере отырып, сатып алу құны бойынша немесе ағымдағы мен сатып алу кұндарынан алынған ең кіші бағасы бойынша; ұзақ мерзімді инвестицияның қайта бағаланған сомасын қалай көрсетудің мәселесін шешеді: демек ол табыс ретінде де, немесе таратылмаған табыс ретінде болуы мүмкін.

Еншілес, тәуелді және бірлесіп бакыланатын шаруашылық серіктестіктерінің инвестициясын есептеудің әдісін кәсіпорынның өзі таңдайды: үлестік қатынасу әдісін немесе құндық әдісін.

- табысты тану - №5 "Табыс" деп аталатын бухгалтерлік есеп стандартына сәйкес (БЕС) табыстар келесідей жағдайларды сақтаған кезде танылады: табыс сомасы барынша дәлденген деңгейі бойынша бағаланады; экономикалық олжа жасалған мәмілемен байланысты, сондықтан оны алу ықтималдығы бар болса ғана, оны субъекті алады. Жалпы қағидасымен қатар, кейбір операциялары бойынша, табысты танудың косымша жағдайлары қарастырылуы мүмкін:

- тауарды сату бойынша - субъектінің сатып алушыға меншік құқығын беру; мәміле бойынша күтілетін немесе накты шығыстар, барынша дәлденген деңгейде бағалануы мүмкін;

- көрсеткен қызметі бойынша - есептік күнге жасалған мәміленің біту сатысын барынша дәлденген деңгейде анықталады; мәмілені жүргізу кезіндегі жасалған және мәмілені аяқтау үшін қажет шығыстары барынша дәлденген деңгейде анықталады;

- дивиденттер, пайыздар түріндегі табыстар - пайыздар активтерден алынатын нақты табыстарды ескеріп уакытша катынастықнегізде танылуы тиіс; роялтилер келісім-шарттың мазмұнына сәйкес есептелген әдісі бойынша танылуы тиіс; дивидендтер акционерлер оны алу құкын белгілеген жағдайда ғана танылуы тиіс. Жоғарыда аталған барлық жағдайда табысты тек есептеу әдісі бойынша танылатындығы қарастырылған. Есеп саясатының техникалық бөлігін әзірлеген кезде келесідей мәселелер қарастырылуы тиіс:

- негізгі қүралдарды жөндеу есебі. Негізгі құралды жөндеу бухгалтерлік есепте, оның құнын өсірмейтін сызбасының (схемасының) бірін қолдануы мүмкін: жөндеу жұмысының аткарылуына қарап ол өнімнің (жұмыстың, кызметтің) нақты өзіндік

кұнына жаткызылуы мүмкін немесе алдын ал; ¹ 'сұрылған жөндеу қорына жаткызылуы мүмкін. Аталған схемалардың бірін тандау, кәсіпорынның кай салаға жататындығымен де байланысты болып келеді;

- материалдардың есебі. Өндіріске жаткызылатын (немесе өндіріске есептен шығарылатын) . материалдык ресурстарының нақты өзіндік күнын аныктау тәсілі туралы шешім кабылдау кажет: орташа елшенген кұны бойынша әдісін, ФИФО әдісін, ЛИФО әдісін немесе арнайы теңестірілген (ұксастырылған) әдісін таңдайды. Шаруашылык жүргізуші субъекті аталған әдістердің бірін ғана таңдай алады және ол барлык тауарлы-материалдык кұндылыктарға пайдалануы тиіс;

- басқарушы есеп. Есептің бұл түрі сырткы пайдаланушылардың кең түрде пайдалануына арналмаған, сонымен коса, оның есеп беру талабына сай келетін үйлестірілген регистрлері де жок, сондыктан оны ішкі бакылау мен жоспарлау максатында пайдаланады. Жалпы тұрғыдан алғанда, кәсіпорын ол үшін шоттардың Бас жоспарындағы шоттарды немесе өндіріс шоттарының жүйесіне қосымша немесе жекелеген шоттарын қолдануына болады. Бірақ ол кезде кәсіпорынның қүрамы, құрылымы жөне ұйымдық ерекшеліктері ескеріледі;

- өндіріске кеткен шыгындар мен өнімнің езіндік қүнын калькуляциялау есебінің әдісі. Кәсіпорын калькуляциялау мен есеп объектісін, шығындарды жанама мен тікелей керсету тәртібін анықтайды. Кәсіпорын өзінің негізгі кызметінің сипатына байланысты езіндік құнның калькуляциялауы мен ендіріске кеткен шығынын есептеу үшін нормативтік немесе тапсырыстық, немесе белістік әдістерінің бірін немесе бірнешеуінің үйлескен түрін тандай алады.

Таңдап алынған әдістердің жинақ есебі шалафабрикаттық немесе шалафабрикатсыз нүсқасымен жүргізілуі мүмкін.

---

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс