Сахналаумен жасырылған адам өлтіру қылмыстарының криминалистік сипаттамасы

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 141 бет
Таңдаулыға:

әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті

ӘОЖ 343. 98 (574) Қолжазба құқығында

ДОСАНОВ МҰРАТ ӨСКЕМБАЙҰЛЫ

Сахналаумен жасырылған адам өлтіру қылмыстарын тергеуді криминалистік қамтамасыз ету және тергеуге қатысушылардың қызметін үйлестіру

12. 00. 09 - қылмыстық іс жүргізу; криминалистика және сот сараптамасы; жедел-іздестіру қызметі

Заң ғылымдарының кандидаты ғылыми дәрежесін алу үшін дайындалған диссертация

Ғылыми жетекші: заң ғылымдарының

докторы, профессор А. А. Исаев

Алматы, 2009

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ . . . 3

1. САХНАЛАУМЕН ЖАСЫРЫЛҒАН АДАМ ӨЛТІРУ ҚЫЛМЫСТАРЫН ТЕРГЕУДІ КРИМИНАЛИСТІК ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУДІҢ ЖАЛПЫ МӘСЕЛЕЛЕРІ

1. 1 Сахналаумен жасырылған адам өлтіру қылмыстарын тергеуге қатысушылардың өзара әрекетін және қызметін криминалистік қамтамасыз етудің негізгі мәселелері . . . 11

1. 2 Сахналаумен жасырылған адам өлтіру қылмыстарының криминалистік сипаттамасы . . . 25

1. 3 Тергеудің алғашқы кезеңіндегі типтік тергеу жағдайлары және тергеу болжамдарын құру . . . 48

1. 4 Тактикалық операцияның түсінігі және мәні . . . 60

2. САХНАЛАУМЕН ЖАСЫРЫЛҒАН АДАМ ӨЛТІРУ ҚЫЛМЫСТАРЫН ТЕРГЕУГЕ ЖӘНЕ БОЛДЫРМАУҒА БАҒЫТТАЛҒАН ТАКТИКАЛЫҚ ОПЕРАЦИЯЛАРЫ

2. 1 Сахналандырудың белгілерін табуға бағытталған ақпаратты жинау тактикалық операциясы . . . 68

2. 2 Жәбірленушінің жеке басын анықтау, оның тұлғалық қасиеттерін сипаттайтын ақпаратты жинау тактикалық операциясы . . . 95

2. 3 Қылмыскерді анықтау мен іздестіру тактикалық операциясы . . . 103

2. 4 Қылмыскерді әшкерелеу тактикалық операциясы . . . 108

2. 5 Сахналаумен жасырылған адам өлтіру қылмыстарын болдырмау тактикалық операциясы . . . 124

ҚОРЫТЫНДЫ . . . 130

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ . . . 135

КІРІСПЕ

Жұмыстың жалпы сипаттамасы.

Диссертациялық жұмыстың арқауына криминалистика ғылымының теориясындағы күрмеуі қалың күрделі мәселелердің бірі - сахналаумен жасырылған адам өлтіру қылмыстарын тергеуді криминалистік қамтамасыз ету және тергеуге қатысушылардың қызметін үйлестіру өзек етілген. Зерттеу жұмысында сахналаумен жасырылған адам өлтіру қылмыстарын тергеудің жалпы мәселелері, тергеудің алғашқы кезеңінің ерекшеліктері, сахналаумен жасырылған адам өлтіру қылмыстарын тергеудің кейінгі кезеңінде криминалистік қамтамасыз етудің орны, оның ғылыми-теориялық байламдары, ой-түйіндері, пікір-көзқарастармен жан-жақты толыға түсуі егжей-тегжейлі сөз болады.

Зерттеу тақырыбының өзектілігі. Өткен ғасырдағы КСРО-ның ыдырауы және сонымен байланысты Қазақстанда басталған саяси-құқықтық, экономикалық өзгерістер мемлекетіміздің қазіргі заман тарихында ерекше орын алды. Бұл уақыт еліміздің егемендікті, тәуелсіздікті алуымен, азаматтық қоғамның қалыптасуымен, экономиканың нарықтық жолға бет алуымен, әлемнің барша өркениетті елдерімен дипломатиялық қарым-қатынастарды орнатумен сипатталады.

1995 жылғы 30 тамызда бүкілхалықтық референдумда қабылданған Казақстан Республикасының Конституциясы мемлекетіміздің беріктігін нығайтты, мемлекет пен қоғамның даму жолын анықтады, адамның және азаматтың құқықтарының, бостандықтарының қорғалу кепілдіктерін бекітті. Қазақстан Республикасы Конституциясының 1-бабында бекітілген демократиялық, зайырлы, құқықтық, әлеуметтік мемлекетті орнықтыру әлеуметтік, экономикалық, құқықтық және саяси міндеттердің кешенін одан әрі, жеделдетілген қарқынмен жүзеге асыруды талап етеді [1, 2 б. ] .

Қазақстанның жас мемлекет ретінде қалыптасу жылдарында көптеген жақсы өзгерістермен бірге, өкінішке орай, өткен ғасырдың соңындағы қылмыстылықтың жаңа түрлерінің пайда болу, ұйымдасқан қылмыстылықтың қалыптасу, көрші республикаларда содырлардың ату және жарылғыш заттарды пайдаланып лаңкестік іс-қимылдарды жасауы, шет мемлекеттердің трансұлттық қылмыстық қауымдастықтарының еліміздің кеңістігін қылмыстарды жасауға, есірткі, қару-жарақты тасымалдауға пайдалануы, қылмыстық байланыстарды орнату әрекеттері, қылмыскерлердің адам өлтіру қылмыстарын орындаушыны жалдау арқылы, қылмыстың ізін жасыру мақсатындағы іс-қимылдарды орындау, тергеуге қарсы әрекет ету секілді келеңсіз құбылыстардың орын алғаны баршамызға аян. Мемлекетіміздің дамуына кедергі болатын қауіпті құбылыстарға сыбайлас жемқорлық та жатқызылады.

Қылмыстылықтың өршіп жатқан қауырт жылдарында Республика басшылығымен қабылданған нормативтік-құқықтық актілері мен мемлекеттік бағдарламаларындағы бекітілген қылмыстылықпен күресудің қылмыстық-құқықтық іс-шаралары қылмыстылықпен күресу бағытын айқындап, криминогендік жағдайдың жақсаруына үлкен септігін тигізіп, адамның құқықтары мен бостандықтарының берік қорғалуын мүмкін етті.

Қазақстан Республикасының Президенті Н. Ә. Назарбаев: "Жоғарғы заңды қорғауды қамтамасыз ете отырып, заңды сыйлайтын азаматтарды қылмыстан қорғауға жете мән берілсін және заңға қарама-қайшы іс-әрекет жасайтындарға билік пен заңның ең қатаң түрі қолданылсын", - деп атап өтті [2, 15 б. ] .

Сол себептен, құқық қорғау органдарының қызметі ең алдымен азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын қорғауға, сонымен бірге мемлекеттік институттардың қалыпты қызметін қамтамасыз етуге, қоғамдық өмірдегі құқықтық тәртіпті нығайтуға, қылмыстылықпен күресті күшейтуге арналған.

Қылмыстардың санын тіркеу жөніндегі статистикалық деректерге назар аударсақ, Қазақстан Республикасы Бас Прокуратурасының Кұқықтық статистика және арнайы есеп жүргізу комитетінің мәліметтері бойынша республикада 1998 жылы 142100 қылмыс тіркелсе, 1999 жылы - 139431; 2000 жылы - 150790; 2001 жылы - 152168; 2002 жылы - 135151; 2003 жылы - 118485; 2004 жылы - 143550; 2005 жылы - 146347; 2006 жылы -141271; 2007 жылы - 146347; 2008 жылы - 153300 қылмыс тіркелді.

Салыстырып талдау нәтижесінде жалпы қылмыстылықтың динамикасы 2002 жылға дейін өсіп, одан кейінгі жылдары азайғаны байқалады.

Қазақстан халқының экономикалық-әлеуметтік әл-ауқатын едәуір деңгейде көтерілуі, сонымен бірге, ауыр, аса ауыр қылмыстармен күресудің, оларды болдырмаудың нәтижелі іс-шаралардың жүргізілуі өмірге қарсы зорлық қылмыстарының сандық көрсеткіш динамикасының төмендегенін көрсетуде. Оның үстіне құқық қорғау органдарының қызметінің жақсаруы сыбайлас жемқорлық қылмыстылығымен күрестің күшейтілгенімен, тергеу және жедел-іздестіру қызметтерінің жаңа үлгідегі криминалистік-техникалық құралдармен жақсы жабдықталғанымен түсіндіріледі. Криминалистік ғылымның жедел қарқынмен дамуы және сонымен байланысты криминалистика саласында қорғалып жатқан докторлық, кандидаттық диссертациялардың негізгі тұжырымдары да құқық қорғау органдарын криминалистік қамтамасыз етуге өзінің едәуір үлесін қосуда.

Қылмыстылық санының статистикалық көрсеткіштерінің ауытқып тұруы қылмыстылықпен күрес жүргізу іс-шараларын үнемі жетілдіруді талап етеді. Осыған орай, сот-тергеу тәжірибесін қорытындылау мен талдау нәтижесінде әзірленген диссертациялық зерттеудің ұсынымдары қылмыстылықпен, әсіресе, адам өлтіру қылмыстарымен күресу және онымен байланысты болатын басқа да қылмыстармен күрес жұмысын жетілдіруге арналған.

Тақырыптың зерттелу деңгейі. Қазіргі кезде қоғамымызда қауіпті құбылысқа айналып отырған қылмыстар жеткілікті, оларды құқық қорғау органдарының анықтап, күрес жүргізу кезінде кейбір қиындықтардың болатыны сөзсіз. Сол себептен, қазақстандық заңгерлер мемлекет дамуының осы кезеңінде орын алған қылмыстылықпен күрес жүргізуге терең көңіл бөліп, құқық қорғау органдарының қызметін криминалистік қамтамасыз етуге мән беру қажет.

Құқық қорғау органдарының қызметі қоғамдағы тәртіпті қамтамасыз етуге, бұзушылық пен қылмыстылықты болдырмауға, олардың алдын алуға бағытталады. Қылмыстық іс жүргізу заңнамасының нормаларына сәйкес қылмыстарды тез және толық ашу, оларды жасаған адамдарды әшкерелеу және қылмыстық жауапқа тарту, әділ сот талқылуы және қылмыстық заңды дұрыс қолдану қылмыстық іс жүргізудің басты міндеттері болып табылады [3] .

Осыған орай, сахналаумен жасырылған адам өлтіру қылмыстарын тергеу кезінде сахналандырудың белгілерін анықтау, тергеуге қарсы әрекет етушілерді әшкерелеу, тактикалық операциялардың шеңберінде оқиға болған жерді тексеру, жауап алу, тінту, тергеу эксперименті, көрсетулерді өз орнында тексеру мен нақтылау, басқа да тергеу әрекеттерін, жедел-іздестіру шараларын криминалистік қамтамасыз ету, тергеуге қатысушылардың өзара әрекетін сауатты үйлестіру қылмыстылықпен тиімді, әрі табысты күрестің қажетті құралы есептеледі. Міне, осындай жағдайларға қарамастан, бұл үлкен, мәнді мәселелер төңірегіндегі әңгімелер жеткілікті деңгейде әлі де болса көтерілмей отыр.

Ауыр қылмыстармен күресу, оларды болдырмау жөніндегі жетістіктер алдын ала тергеу органдарының қызметін жетілдіруге, тиімділігін арттыруға бағытталған ғылыми зерттеулердің нәтижесімен тығыз байланысты. Қылмыстарды тергеуді криминалистік қамтамасыз ету мәселесі жеткілікті зерттелген десек ешбір күмән туғызбас, дегенмен, сахналаумен жасырылған адам өлтіру қылмыстарын тергеу кезінде тергеу әрекеттерін криминалистік тактикалық санаттар шеңберінде қамтамасыз ету, тергеуге қатысушылардың өзара әрекетін үйлестіруге байланысты теориялық, тәжірибелік негіздеріне байланысты түбегейлі зерттеу мәселесі әлі өз шешімін толық тапқан жоқ. Адам өлтіру қылмыстарымен күрес мәселелеріне ғалымдардың жүргізген арнаулы зерттеулері көптеген құқықтық ғылыми әдебиеттерде орын алады. Қылмыстарды тергеу әдістемесіне, жеке тергеу әрекеттерін жүргізу тактикасына алдыңғы қатарлы ғалымдардың еңбектері арналған.

Бұл мәселелерге А. Ф. Аубакиров, В. П. Бахин, А. Н. Басалаев, В. С. Бурданова, Р. С. Белкин, А. Н. Васильев, А. Г. Видонов, А. И. Винберг, А. И. Возгрин, Волынский А. Ф., Гавло В. К., Герасимов И. Ф., Глазырин Ф. В., Грановский Г. Л., Е. Ғ. Жәкішев, Е. И. Зуев, Г. Г. Зуйков, А. А. Исаев, В. Н. Карагодин, В. П. Колмаков, Т. А. Кулибаев, Е. И. Қайыржанов, М. Ч. Қоғамов, В. С. Козлов, Ю. Г. Корухов, В. П. Лавров, А. А. Леви, И. М. Лузгин, В. Н. Мудьюгин, С. И. Медведев, Б. М. Нургалиев, Б. А. Салаев, А. Р. Шляхов ғылыми еңбектерін жазған.

Дегенмен, сахналаумен жасырылған адам өлтіру қылмыстарын тергеуді криминалистік қамтамасыз ету және тергеуге қатысушылардың қызметін үйлестіру адам өлтіру қылмыстарын тергеуді зерттеу саласындағы тың тақырыптардың бірі болып табылады. Тергеу тәжірибесі айғақтағандай, адам өлтіру қылмыстармен күрестің табысты жүргізілуі полицияның тергеу және жедел-іздестіру бөлімдерінің бірлескен күштерін пайдаланып, өзара әрекет етуді нақты үйлестіріп, қазіргі заманғы криминалистік әдістер мен құралдарды тиімді қолдануға тікелей байланысты.

Зерттеудің әдіснамалық және теориялық негізін нақты ақиқатты танудың жалпы негізі ретіндегі материалистік диалектикалық және қисындық заңдылықтар құрайды. Жұмысты жазу кезінде осы мәселені зерттеген ғалымдардың пікірлерін салыстыру, қылмыстық істерді және фактілерді сипаттау, бақылау, модельдеу, талдау, синтез, қорытындылау, әлеуметтік-құқықтық, қисынды-заңдылық, статистикалық тәсілдері кеңінен қолданылды.

Осы жұмыстың теориялық негізін тақырыпқа тікелей қатысты жазылған ғылыми монографиялық еңбектер, мақалалар мен оқулық әдебиеттер құрайды. Сонымен қатар, зерттеу жұмысына дайындық жасау және жұмысты орындау барысында қылмыстық құқық, қылмыстық іс жүргізу құқығы, психология, сот медицинасы, жедел-іздестіру қызметі, қылмыстық атқару құқығы ғылымдары бойынша жазылған еңбектер қолданылды.

Диссертацияның тәжірибелік негізін Қазақстан Республикасы Бас Прокуратурасы, ІІМ-нің статистикалық мәліметтері, жарияланған сот-тергеу тәжірибесі материалдары, сонымен қатар сахналаумен бүркеленген адам өлтіру қылмыстарын тергеу мәселелері бойынша құқық қорғау органдары қызметкерлерімен сұхбаттасу нәтижесінде алынған мәліметтер құрайды.

Зерттеуге қойған міндеттерді жүзеге асыру мақсатында адам өлтіру қылмыстарын бүркеу, жасыру бойынша әрекеттері орын алған қылмыстық іс материалдары, Алматы қалалық соты, Оңтүстік-Қазақстан облыстық соты, Астана қалалық Соты архивтерінен алынып, оларға талдау жасалынды.

Сахналаумен бүркеленген адам өлтіру қылмыстарының табысты тергелуі криминалистік әдістерді, тәсілдерді, құралдарды құқық қорғау органдары қызметкерлірінің жоғары деңгейдегі біліктілікпен қолданып, жедел-іздестіру қызметінің тергеу органдарымен бірлесіп тиімді, әрі сапалы іс-қимылдарының нәтижесінде қамтамасыз етіледі.

Аталған еңбектерде сахналаумен жасырылған адам өлтіру қылмыстарын тергеу, тергеуді криминалистік камтамасыз ету, тергеуге қатысушылардың өзара әрекеттерінің мәселелері бұрын-соңды қарастырылмаған, монографиялық зерттеулер жүргізілмеген. Сол себептен, сахналаумен жасырылған адам өлтіру қылмыстарын тергеуді криминалистік қамтамасыз ету және тергеу қатысушыларының қызметін үйлестіру мәселелеріне арналған диссертациялық зерттеу тақырыбының маңыздылығы және өзектілігі одан әрі күшейе түседі.

Зерттеудің мақсаты және міндеттері - адам өлтіру қылмыстарын, әсіресе, сахналаумен жасырылған адам өлтіру қылмыстарына қатысты сот-тергеу тәжірибесін қорытындылау, шетелдік және қазақстандық заң әдебиеттерін, ғылыми монографияларды зерттеу және талдау негізінде сахналаумен жасырылған адам өлтіру қылмыстарын тергеу барысында тергеу қатысушыларының қызметін криминалистік қамтамасыз ету, өзара әрекет етуді жоғары деңгейде ұйымдастыру, адам өлтіру қылмыстарын тергеуде заңгерлерге, құқық қорғау органдарының қызметкерлеріне арналған ғылыми-әдістемелік ұсынымдарды әзірлеу.

Осы мақсатқа жету үшін келесі зерттеу міндеттері қойылды:

сахналаумен жасырылған адам өлтіру қылмыстарын тергеу кезінде өзара әрекет етудің маңызын және нысандарын көрсету;
тергеуші мен жедел-іздестіру қызметкерлерінің, басқа да тергеуге қатысушылардың өзара әрекет ету деңгейін жоғарылату мақсатында етудің криминалистік ұсынымдарын әзірлеу;
криминалистік маңызды белгілерін топтастырып, сахналаумен жасырылған адам өлтіру қылмыстарының криминалистік сипаттамасын беру;
криминалистік сипаттаманың шеңберінде сот-тергеу тәжірибесінде кездесетін адам өлтіру қылмыстарын сахналандырумен жасырудың түрлерін көрсету;
сахналаумен жасырылған адам өлтіру қылмыстарын тергеудің бастапқы кезеңінде кездесетін типтік тергеу жағдайлары және солардың негізінде криминалистік болжамдардың түрлерін көрсету.
сахналаумен жасырылған адам өлтіру қылмыстарын тергеу мен ашу үшін маңызды болатын қайшылықты мән-жайларды тактикалық операцияларды жүргізу шеңберінде табу, олардың пайда болу заңдылықтарын зерттеу, оқиға болған жердегі қоршаған ортаның басқа мән-жайларымен салыстыру, талдау бойынша қызметін сипаттау;
тактикалық операциялардың шеңберінде жүргізілетін тергеу, жедел-іздестіру және басқа да іс-шаралардың негізінде жәбірленушінің жеке басын анықтау, тұлғалық қасиеттерін сипаттайтын ақпаратты жинау, қылмыскерді анықтау, іздестіру, әшкерелеу жөніндегі ғылыми негізделген ұсынымдарды әзірлеу;
адам өлтіру қылмысын істеуге әсер еткен себептер мен жағдайларды анықтап, тактикалық операция шеңберінде тергеуші мен жедел-іздестіру қызметкерлерінің сахналандырумен жасырылған адам өлтіру қылмыстарын болдырмау жөніндегі әрекеттердің кешенін көрсету.

Диссертациялық зерттеудің ғылыми жаңалығы - сахналаумен жасырылған адам өлтіру қылмыстарын тергеу кезінде тергеу және жедел- іздестіру бөлімдері қызметін үйлестіру нысандарын, криминалистік-тактикалық әдістерді, тәсілдерді және криминалистік-техникалық құралдарды қолдану мәселелерін мемлекетімізде алғаш рет ғылыми түрде негіздеп, әзірлеумен анықталады. Сахналаумен бүркеленген адам өлтіру қылмыстары тергеу тәжірибесін ғылыми, криминалистік талдау негізінде, тактикалық операциялардың көлемінде жедел-іздестіру мен тергеу әрекеттерін үйлестіру, өзара ақпаратпен алмасуды жақсарту жөнінде ұйымдық-әдістемелік, тактикалық ұсынымдар берілді.

Қорғауға ұсынылатын негізгі тұжырымдар.

1. Сахналаумен жасырылған адам өлтіру қылмыстарын тергеу кезіндегі өзара әрекет ету - адам өлтіру қылмыстарын анықтау, тез және толық ашу, кінәлілерді әшкерелеу мақсатында процессуалдық, әрі процессуалдық емес шаралардың тиімді үйлесуіне, қолдағы бар мүмкіндіктерді ұтымды қолдануына бағытталған, заңнамалық нормативті актілерге негізделген тергеушінің, жедел-іздестіру қызметкерлерінің, басқа да субъектілердің құзыреттеріне, функцияларына байланысты орны, уақыты, мақсаттары жөнінде бірлескен, келісілген қызмет. Өзара әрекет етудің субъектілері өз қызметінде бірлескен жедел-тергеу шараларын орындау кезінде криминалистикамен әзірленген тактикалық әдістерді, әдістемелік ұсынымдарды, криминалистік техниканың барлық мүмкіншіліктерін табысты қолданады. Сахналаумен жасырылған адам өлтіру қылмыстарын ашу үшін полицияның тергеуге қатысушылардың өзара әрекеті жедел-тергеу тобын құру, тергушінің бірыңғай ойымен қамтылған және тиімді жоспарланған тактикалық операцияларды жүргізу негізінде мүмкін болады.

2. Тергеу барысында тергеуші мен жедел-іздестіру қызметкерлерінің, басқа да тергеуге қатысушылардың өзара әрекет ету деңгейін жоғарылату, іскерлік қасиеттерін арттыру, ақпаратпен дер уақытында алмасуды күшейту үшін криминалистік ғылыми ұсынымдар даярланды.

3. Сахналаумен жасырылған адам өлтіру қылмыстарының криминалистік сипаттамасы қылмыстарды ашу, тергеу, алдын алу үшін қажетті әдеттегі тергеу жағдайлары, қылмысты істеудің және қылмысты жасырудың тәсілі мен құралдары, қылмысты істеу орны, уақыты, қоршаған ортаның ерекшеліктері, қылмыс іздерінің пайда болу механизмі және шоғырлану орны, жәбірленуші мен қылмыскер, олардың арасындағы байланыстары туралы мәліметтердің жиынтығы ретіндегі, қылмыстың абстрактілі ой моделі ретінде қарастырылады.

4. Криминалистік сипаттаманың шеңберінде адам өлтіру қылмыстарын сахналандырумен жасырудың түрлері көрсетілді.

5. Сахналаумен жасырылған адам өлтіру қылмыстарын тергеудің алғашқы кезеңінде қалыптасатын әдеттегі тергеу жағдайлары көрсетіліп, осыған орай, тергеу және жедел-іздестіру әрекеттерін үйлесімді ету бойынша ұсынымдар дайындалды.

6. Сахналаумен жасырылған адам өлтіру қылмыстарын тергеудің бастапқы кезеңінде кездесетін типтік тергеу жағдайлары және солардың негізінде криминалистік болжамдардың түрлері көрсетілді.

7. Сахналаумен жасырылған адам өлтіру қылмыстарын тергеу кезінде оқиға болған жердің жай-жапсарындағы іздік сурет өзгертілген, күрделі болғандықтан, тергеушінің тактикалық операциялардың шеңберінде сахналандырудың белгілерін анықтау, оқиға болған жерді қарау кезінде анықталатын қайшылықты мән-жайлардың түрлері, олардың пайда болу заңдылықтарын зерттеу, тексеру, оқиға болған жердің жай-жапсарындағы басқа да мән-жайлармен салыстыру, талдау жұмысы көрсетілді.

8. Тактикалық операциялардың шеңберінде жүргізілетін тергеу, жедел-іздестіру және басқа да іс-шаралардың негізінде жәбірленушінің жеке басын анықтау, тұлғалық қасиеттерін сипаттайтын ақпаратты жинау, қылмыскерді анықтау, іздестіру, әшкерелеу жөніндегі ғылыми негізделген ұсынымдарды әзірлеу.

9. Адам өлтіру қылмысын істеуге әсер еткен себептер мен жағдайларды анықтап, тактикалық операция шеңберінде жүргізілетін тергеушінің және жедел-іздестіру қызметкерлерінің сахналандырумен жасырылған адам өлтіру қылмыстарын болдырмау жөніндегі әрекеттердің кешені дайындалды.

Диссертациялық зерттеудің теориялық және тәжірибелік құндылығы. Ғылыми зерттеу еңбегінің негізгі қорытындылары, ережелері сахналаумен жасырылған адам өлтіру қылмыстарын тергеу кезінде тергеуші мен жедел-іздестіру қызметкерлерінің өзара әрекет етуді ұйымдастыру деңгейін жоғарылату, олардың қызметін криминалистік қамтамасыз ету, қылмыскерлердің адам өлтіру қылмыстарын жасыру, қылмысқа қатыстылығын жоққа шығару мақсатындағы орындайтын іс-әрекеттерін әшкерелеу, тергеуші мен жедел-іздестіру қызметкерлерінің қылмыс фактісі орын алғандығын күәландыратын дәлелдемелік ақпаратты іздеу, жинау, бекіту бағытындағы қызметті тиімді және нәтижелі жүргізуге қолданылуы мүмкін.

Алдын ала тергеуді криминалистік қамтамасыз ету мәселелері бойынша әзірленген тактикалық әдістемелік ұсынымдар тергеу органдары мен жедел-іздестіру қызметкерлері үшін құндылығы елеулі ақпарат болып табылады.

Жұмыс қорытындысының тәжірибелік мәні:

- құқық қорғау және құқық қолдану органдарының қылмысқа қарсы күрес жүргізуді қолдану тәжірибесінде;

- соттардың адамның өміріне, денсаулығына қарсы қылмыстарды саралау, жаза тағайындаудағы тиімділігін арттыруда;

- криминалистика, жедел-іздестіру қызметі, сот сараптамасы, қылмыстық құқық, қылмыстық іс жүргізу құқығы, криминология пәндерінің оқу процесінде;

- оқу әдістемелік құралдарды дайындау, магистрлық, бітіру жұмыстарын жазу барысында қолдануға мүмкіндік береді.

Диссертациялық зерттеудің /эмпирикалық/ деректік негіздері. Диссертациялық зерттеу нәтижелерінде жасалған қорытындылардың шынайлығы мен негізділігі деректік материалдарды кешенді түрде жинаумен қамтамасыз етіледі.

Диссертацияның деректік негізіне Қазақстан Республикасының Жоғарғы Сотында, облыстық соттарда 1995-2008 жылдары аралығында қаралған 258 қылмыстық істер бойынша тәжірибелік материалдар пайдаланылды. Қазақстан Республикасы Бас Прокуратурасының Кұқықтық статистика және арнайы есеп жүргізу комитетінің соңғы он бес жыл ішіндегі қылмыс статистикасының мәліметтері қолданылды. Ішкі істер министрлігі қызметкерлерінің жұмысы туралы жан-жақты мәліметтер алу үшін 117 тергеуші мен жедел уәкілдерге сауалдар қойылып, олардың өзара әрекеті барысында туындайтын қиыншылықтыр, тұлғалық қарым-қатынастары, қылмыстарды ашу мен тергеу кезінде қылмыскерлердің тарапынан қылмысты жасыру, тергеуге қарсы іс-қимылдары туралы қызметтік әңгіме түріндегі тәжірибе мысалдары ретінде жауаптар алынды.

Зерттеу нәтижесінің сыннан өтуі. Диссертациялық жұмыстың басты ұсыныстары мен нәтижелері мына халықаралық ғылыми-теориялық, ғылыми-тәжірибелік конференцияларда талқыланған:

1. «Қазақстан Республикасының мемлекеттік тәуелсіздігі туралы» Конституциялық заңның 10 жылдығына арналған «Қазақстан Республикасының мемлекеттік тәуелсіздігі туралы ұлттық идеясының өмірден көрініс табуы» тақырыбындағы халықаралық ғылыми-теориялық конференциясының материалдары // Оқиға болған жерді қарау кезінде айыпталушының тұлғасын зерттеу. Алматы, 2002 ж., 270-271 беттер.

2. «Қазіргі кезеңде қылмыстылықпен күресудің өзекті мәселелері» атты халықаралық ғылыми тәжірибелік конференцияның материалдары // Өзін-өзі өлтіру инсценировкасымен жасырылған адам өлтіру қылмыстарын тергеу кезінде оқиға болған жерді қарау. Алматы, 2002 ж., 183-189 бб.

3. «Орта Азия аймағындағы мемлекеттерде егемендіктің орнау мәселелері» атты халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференциясының материалдары // Инсценировкалармен бүркеленген, адам өлтіру істері бойынша оқиға болған жерді қарау кезінде тергеушінің жедел қызметкерлерімен өзара әрекет етуі. Алматы, 2003 ж., 12-19 бб.

4. «Орта Азия аймағындағы мемлекеттерде ұлттық құқықтың түзілу мәселелері» атты халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференциясының материалдары // Инсценировкалармен жасырылған адам өлтіру қылмыстарын тергеуді жоспарлау. Алматы, 2003 ж., 179-184 бб.

5. «Саяси-құқықтық зерттеулердің өзекті мәселелері» атты халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференциясының материалдары // Адам өлтіру қылмыстарын тергеу кезінде арнаулы медициналық білімді қолдану. Алматы, 2003 ж., 245-251 бб.

6. «ҚазҰУ хабаршысы» журналы №2 (27) // Адам өлтіру қылмыстарын тергеу кезінде қайшылықты жағдайда жауап алу. Алматы, 2003 ж., 33-35 беттер.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.