Жұмыссыздарды қорғау

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

Жоспар
I.Кіріспе

II.Негізгі бөлім

2.1. Әлеуметтік қорғаудың компоненттері, нысандары, деңгейлері

2.2. Әлеуметтік қорғау жүйесінің салалары

2.3. Әлеуметтік қорғау жүйесінде мемлекеттің ролі.

II.Қорытынды

Пайдаланылған әдебиеттер

2.1. Әлеуметтік қорғаудың компоненттері, нысандары, деңгейлері

1992-1997жж. Қазақстандағы әлеуметтік қорғау жүйесінің дамуы негізінен
экономикалық құлдыраудың, жоғары инфляция мен жұмыссыздықтың келеңсіз
әлеуметтік-экономикалық салдарларын жұмсарту жолымен жүрді. Атап айтқанда,
бюджеттен тыс әлеуметтік қорлар (жұмыспен қамтылу, зейнетақы, әлеуметтік
сақтандыру), әлеуметтік төлемдерді индекстеу механизмдері және азаматтардың
әлеуметтік осал санаттарына қолдау көрсеу жөніндегі мекемелердің желісі
құрылды.
Өтпелі қоғамдарда, соның ішінде Қазақстан да, шын мәнінде еңбекке
берілетін әлеуметтік кепілдіктер, тегін білім алу және медициналық
қызметтер түріндегі және т.б. халықты әлеуметтік қорғаудың ескі үлгісі
бұзылып, ал қалыптасу үстіндегі әлеуметтік қорғаудың жаңа үлгіс үшін
қаржылай қаражаттар ұдайы жетіспейді. Қазір қолайлы табыстар алуға,
жұмыспен қамтуға, тамақ және халыққа медициналық қызмет көрсетуге
байланысты өте қиын жағдай орнады.
Осы жағдайда халықты әлеуметтік қорғауды дамыған индустриялы елдердегі
сияқты тек ақшалай-өтемдік деңгейде ғана жүзеге асыруға болмайды. Жаңа
тәуелсіз мемлекеттердегі әлеуметтік қорғау мазмұнына әлсіреген экономика,
бюджеттің төмен қаржылық әлеуеттері (потенциялары) және халық арасында
кедейшіліктің кеңінен таралуы елеулі түзетулер енгізеді.
Ұдайы және қатаң бюджеттік-қаржылық шектеулер жағдайларында бұрынғы
социалистік өзге елдердегі сияқты Қазақстандағы халықты әлеуметтік қорғау
жүйесі де көмек көрсетуге дейін қарапайымдалған және жүйелік белгілерлі
жойған. Ол қоғамдағы әлеуметтік катаклизмдерді (көпшілік тәртіпсіздігі,
аштық жариялаулар және т.б.) болдырмау қолдарынан келетін халықтың жеке
жіктеріне немесе еңбек ұжымдарының ақшалай-өтемдік сипаттағы шұғыл шаралар
қабылдауымен астасып кетті.
Қазақстан халқының әлеуметтік қорғау жүйесін дамытудың ерекшелігі, мұнда
әлеуметтік сақтандырудың қосалқы жүйелері мен әлеуметтік көмектің
(әлеуметтік қамсыздандыру) арасында айқын меженің жоқтығы болып
табылады.Мәселен, 1998 жылдан бері халықтың көптеген маргиналды (шектеулі)
жіктеріне еңбек үлесін ұйғаратын зейнетақылардың орнына ақшалай
жәрдемақылар бере бастады, олар соңғыларының төмен мөлшерлеріне қарай
зейнетақылық төлемдерден шамалы ғана төмен болды.Осындай тәсіл әлеуметтік
қорғаудың негізгі қағидаларының бірін бұзды, өйткені дұрысында әлеуметтік
сақтандыру бойынша төленетін төлемдер олардың еңбек сипатының салдарынан
әлеуметтік көмек бойынша төлемдерден жоғары болуы тиіс еді.
Бюджеттік бөліс қағидатына сәйкес әлеуметтік шығындардың ауыртпалығы
барған сайын жергілікті бюджеттерге көптеп ауысуда. Халықты әлеуметтік
қорғауда коммерциялық емес (бейкоммерциялық) ұйымдар да біршама (әзірше
мардымсыз) роль атқарады.
ҚР халқын әлеуметтік сақтандыру қаражаттарының есебінен әлеуметтік
қорғау 1996 жылғы Міндетті сақтандыру туралы тиісті Заң арқылы 1999 жылға
дейін реттеліп келді, осы заң бойынша елдегі азаматтарға әлеуметтік
кепілдіктердің мына түрері берілетін еді: зейнетақылық қамсыздандыру,
уақытша еңбекке жарамсыздыққа, екіқабаттыққа және босануларға байланысты
жәрдемақылар, сауықтыру сипатындағы қызметтер, міндетті медициналық
сақтандыру,жұмыссыз болғанда әлеуметтік қолдау көрсету, бала туғанда
берілетін жәрдемақы, жерлеуге бөлінетін жәрдемақы.
90-шы жылдардың бас кезі мен орта шеніндегі экономиканың дағдарысы
әлеуметтік сақтандыру жүйесін де дағдарысқа ұшыратты, ол жарналарды
төлетудің базалық көрсеткіштерінің құлдырауынан, сондай-ақ жарна
төлеушілердің жарналарды әлеуметтік қорларға толық және уақтылы аударуға
құлықсыздық көрсетулерінің салдарынан әлеуметтік сақтандыруға жарналар
жинаудың төмен деңгейінен көрініс тапты. Бұл зейнеткерлер мен жәрдемақы
алушылар алдында ірі ауқымдағы берешектерге ұшыратты. Әлеуметтік қорлар
қаражаттарының инфляциялық құнсыздануы зейнеткерлер мен жәрдемақылар
алушылардың күнкөріс минимумдағы қажеттіліктерін қамтамасыз ете алмады және
қорлар индекстеу қажеттілігін туындайды.Сондай-ақ экономикаға жоғары
ставкадағы аударымдардың келеңсіз ықпал ету проблемасы мен өндіріс
шығындардың азайту үшін оны төмендету қажеттілігін пісіп жетілді.
1999 жылы әлеуметтік қорларға төленетін төлемдер бірыңғай әлеуметтік
салыққа ауыстырылды. Оның қаражаттары бюджетке түседі, бірақ қатаң
мақсаттық тағайындауда болулары тиіс, яғни олар Зейнетақы төлемдері
жөніндегі Мемлекеттік орталыққа, Медициналық қызметтерге төлем жасау
жөніндегі Мелекеттік орталыққа және жұмыспен қамту қызмет орындарында
жолданулары керек. Алайда қазіргі кезде олардың мақсатты пайдаланылуларын
қадағалау қиын. Осы кезеңде әлеуметтік салық туралы жаңа ереже талқылануда.
Бірақ талқылау нәтижесіне байланыссыз, салық төлеушілер әлеуметтік салаға
жасайтын төлемдеріне баламалы мөлшерде әлеуметтік қамсыздандыру алулары
үшін, 2 мезетті-жалпы бюджеттің ашықтығын және әлеуметтік салықтың
мақсаттық тағайындалуын реттеу қажет.
Бүгінгі таңда Қазақстанда халықты әлеуметтік қорғаудың мына бағыттарын
шартты түрде бөліп атауға болады: жұмыссыздарды қорғау, медициналық
қызметтер ақысын жарым-жартылай төлеу, әлеуметтік көмек (жәрдемақылар
беру), зейнеткерлік қамсыздандыру. Осы бағыттардың әрқайсысын толық қарап
көрелік.

2.2. Әлеуметтік қорғау жүйесінің салалары
Жұмыссыздарды қорғау.Жұмыссыздарды әлеуметтік қорғау жүйесінде белсенді
және енжар шараларды даралайды. Белсенді шараларға кәсіптік даярлау мен
жұмыссыздарды қайта оқыту, қоғамдық жұмыстар ұйымдастыру және жаңа жұмыс
орындарын ашу жатады.Енжар шаралар жұмысқа орналастыруды, жәрдемақылар
төлеу мен жұмыссыздарға материалдық көмек көрсетуді қамтиды.
Дамыған елдерде де жұмыспен қамту саясатына белсенді және енжар
компоненттер кіреді. Белсенді іс-шараларға жаңа жұмыс орындарын ашуға,
қайта мамандануға, мүгедектерді еңбек қатарына қосуға және т.б. барлық
шығындардың 25-30% жұмсалады. Қалған қаражаттар жұмыссыздық бойынша
жәрдемақылар төлеуге пайдаланылады. Ұзақ мерзімді жұмыссыздық кезінде (1-2
жыл) жұмыссыздар аз қамсыздандырылған азаматтар санатына көшеді де,
кедейшілік бойынша жәрдемақылар ала бастайды.
Қазқстанда 1991-1999 жылдары халықты әлеуметтік қорғаудың енжар
нысандарына екпін берілді. 1991 жылы жұмыспен қамтуға жәрдемдесудің
мемлекеттік қоры құрылды, қорға бюджеттен тыс саладағы кәсіпорындар мен
ұйымдар, ал 1997 жылдан бері бюджеттік саладағылар да жалақы қорынан 1-2%
ақша аудара басталады.
ҚР Халықтың жұмыспен қамтылуы туралы (1991ж) бірінші Заңына сәйкес
жұмыссыздардың бұрынғы жұмыс стажына, асыраудағы жандарына, жұмыстағы
үзілістердің ұзақтығы мен өзге факторларға қарай жұмыссыздарға сараланған
жәрдемақылар белгіленеді. Әлеуметтік қолдау көрсетудің анағұрлым жоғары
деңгейі штаттың қысқаруына немесе кәсіпорындарды таратқан жағдайға
байланысты жұмыстан босатылған қызметкерлерге кепілденді. Сондай-ақ
мамандыққа оқыту мерзімінде жұмыссыздарға стипендиялар төлеу қарастырылды.
1999 жылғы 1 қаңтардан бастап Қазақстан Республикасының Халықтың
жұмыспен қамтылуы туралы жаңа Заңы күшіне енді, ол жұмыспен қамту
саласында белсенді саясат жүргізуге, азаматтарды жұмыс іздеуге уәждеуге,
халықтың ең осал санаттарына әлеуметтік қорғау көрсетуге бағдарланды. Осы
заңға сәйкес жұмыссыздық бойынша жәрдемақы едәуір азайтылды және ол айлық
есептік көрсеткіштің 3,5 еселік мөлшерінде есептеле бастады. Бұрын жұмыс
істемегендерге төленетін жәрдемақы жойылды. Жұмыссыздарды кәсіптік даярлау
(қайта даярлау) кезінде төленетін стипендиялар айлық есептік көрсеткіштің 3
еселік шамасында сақталды. Қазақстанда жұмыспен қамтудың белсенді саясаты
мен еңбек рыногының жаңа парадигмасына көшудің амалсыздан және қаржылық
пайымдардың мәжбүр етуінен болғанын атап кеткен жөн. Бюджет жағдайының одан
әрі нашарлауы небәрі 3 ай өтпей ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.