Сұраныс факторы

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 12 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3
1. Экономикалық өсімнің анықтамасы, өлшемі және
түрлері ... ... ... ... ...4
2. Экономикалық өсімнің мақсаты, жылдамдығы,
сапасы ... ... ... ... ... ... 8
3. Экономикалық өсім теориясының даму
эволюциясы ... ... ... ... ... ... . ...10
Қортынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...12
Қолданған
әдебиет ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ..13

Кіріспе.

Барлық елдің алдында тұрған ортақ мәселе- экономикалық өсу, онда
ұлттық эканомика дамуы, халықтың өмір сүру деңгейі, ресурстардың
шектеулі мәселелері шешіледі. Экономикалық өсуді қолдау оның
қарқынын тиянақты және оптималдық деңгейде ұстау үшін айқын көрініс
болу керек. Бұндай экономикалық өсімге қандай фактор себепші
болады, керісінше қандай фактор кері әсер ететінін білу керек.
Неге экономикалық өсу қажетті экономикалық мақсат ретінде
қарастырылады? Жан басына шаққандағы жалпы өнімнің өсуі халық жағдайының
көтерілуіне әкеледі. Қойылған сұраққа жауап басқа түрде және басқа әдіспен
құралуы мүмкін. Өсіп келе жатқан экономика жаңа тұтынуларды қанағаттандыра
алады және әлеуметтікэкономикалық ахуалдарды шеше алады. Экономикалық өсу
ресурс шектелуінің ахуалын шешуді жеңілдетеді.
Экономикалық теория экономикалық өсімнің оптималдық өсу
қарқынын, динамикалық моделдерін жасауға көмектеседі. Ол әрбір елдің
саясатында ерекше орын алады.
Танымал экономист, тарихшы Б. Семоген: “ Экономикалық өсім
кездейсоқ, күрделі көрініс болып табылады. Табиғи ресурстар,
заңдылықтар, сонымен қатар көптеген психологиялық және қоғамдық
факторлар экономиклық өсудің қанағаттанарлық теориясы болып табылады.
Экономикалық өсімнің теориялары, проблемалары әлі зерттеуді қажет
етеді. ” - дейді.[6]
Сондықтан әрбір экономикалық өсімнің теориясын немесе моделдерін
зерттеп әрі қарай дамытуда.
Бұл жұмыста экономикалық өсім және оның типтеріне тоқталып оның
мәнін ашуға тырысамыз. және экономикалық өсімнің мақсатын, сапасын
анықтап, оның даму тарихын баяндалды.

Экономикалық өсудің анықтамасы, өлшемі және түрлері .

Экономиканың өсуі тұтынудың жаңа түрлерін қанағаттандыру қабілеті
болып табылады. Сонымен қатар ірі әлеуметтік экономикалық мәселелерді
шешуге бағытталады. Сондықтан экономикалық теорияда “Экономикалық өсу ”
категориясына теориялық және практикалық тұрғыдан ерекше мән береді.
Экономикалық өсу деп нені түсінуге болады?
Экономикалық өсу ұлғаймалы ұдайы өндірістің болуымен түсіндіріледі.
Бұл жыл сайынғы қоғамдық өнімнің сандық әрі сапалық артуы және олар екі
топтан өндіріс құралдары мен тұтыну құралдарынан тұрады.
Экономикада әрбір елде тек қана ұлттық өнім шығарып қана қоймайды,
сонымен қатар олардың белгілі-бір бөлігін, яғни өндірістік немесе
өндірістік емес шығындалуын есепке алып отырады. Қазіргі нарықтық
экономикада ұлттық өнімді өндіру ұзақ мерзімде және кеңейтілген мерзімде
жоспарланады. Бұл өткен периоттан пайдаланылған өнімнен әлдеқайда көп
тұтынылатынын көрсетеді. Кеңейтілген динамикалық өндіріс мына жағдайды
көрсетеді, яғни экономикалық өсу құбылыстарын. Ең қарапайым анықтамамен
есептеу экономикалық өсіммен байланысты, ірі халықтық көрсеткішпен
көрсетеді., яғни инфлияциядан тазартуды білдіреді.
Экономикалық өсім дегеніміз –бұл бақылау мерзімішіндегі
салыстырмалы өзгеріс пен ЖҰӨмен ЖІӨ–ның көлемі. Экономикалық өсімнің
қарқыны ЖҰӨ мен ЖІӨпайыздық өсіміне байланысты және әрқашан 1жылға
есептеледі. Кейде бұл көрсеткішті есептеу 1айға 1квартлға, 10жылға т.с.с
керек мерзімдерде де бола береді.
Есептеу формуласы:
Мұндағы:
У1-тексерілген периодтағы ЖҰӨ-іның көлемі.
У -алдағы периодтағы ЖіӨнің көлемі.
Экономикалық өсім дегеніміз- динамикалық тұтас көрсеткіш және
ел экономикасының белгілі- бір уқыттағы жағдайын көрсететін
көрсеткішті экономиканың жеке секторларын өндіріс салалары өндірістер
немесе жеке мекеменің экономикалық жағдайын анықтау үшін
пайдалануға болады. Осыдан кейін өндіріс саласының көлемінің өсу
қарқыны немесе мекеме есептеледі, ал көрсеткіш “ cектордағы өсім,
саласы немесе өндірістік тағы сол сияқты өнім” деп аталады.
Мысалы:
Ресейде экономикалық өсім 1997 ж 0,6% құрады. Кейбір өндіріс
саласында экономикалық өсім- нөлге жуықтады, ал екіншілері-
керісінше
15-16%көтерілді.
Экономикалық өсім көрсеткіші әрқашан да бірқалыпты тұрмайды.
Статистикаға жүгінсек, экономикалық өсім қарқыны о-ге жуықтауы
мүмкін немесе жағымсыз болуы да мүмкін.
Егер біз қарастырып отырған кезең ішіндегі өндірілген
тауарлардың жалпы көлемі, алдағы өткен өнімдердің көлемі тең болса,
онда экономикалық өсім қарқыны нөлге тең болады. Оны нөлдік
қарқын деп атаймыз. Экономика крезистік жағдайында тұрғанда ұлттық
өнім жартылай өндіріледі осыны жағымсыз өсім деп атайды. 90ж 1
жартысында Ресейде жағымсыз экономикалық өсім орын алды. ЖІӨ-нің
қарқынының төмендеуі қысқарды. Ал 1996ж бұл құлау нөлдік
экономикалық өсіммен алмасты.
Әрине, ол ЖҰӨ-нің нақты көрсеткіші экономикалық өсімнің
тазалылығына кепілдік бере алмады. Ойлап қарасақ қоғамдағы ВВП-ның
нақты өсіміне қарағанда халықтың санының өсу қарқыны әлдеқайда
жоғары және екі көрсеткіш те қатар өскен жағдайда тұтас өнімнің
халықтың жан басына шаққандағы көрсеткіші қысқарды. Осы жағдайда
экономикалық өсімнің тиімді жағы деп қарауға бола ма Елдегі
экономикалық жағдайды дәлірек анықтау керек. Ол үшін экономикалық
өсімнің қарқынын пайдалана отырып, ЖІӨнің нақты көрсеткішін халықтың
жан басына шағу керек.
Бірақ бұл көрсеткіш те айқын емес себебі керісінше халық
арасындағы өлім саны көбейіп өмірге келетін адам саны азайса, бұл
жағдайда ВВП-ның нақты өсім нөлдік қарқында болғанда, онда тұтас
өнім долясы халықтың жан басына шаққандағыдан өседі.

Сонымен теориялық деңгейде оңайлатылған түрде ЖІӨ-нің нақты
көрсеткішін пайдалануға болады. Ол үшін жоғарыда көрсетілген (1)-ші
формуланы пайдаланылып экономикалық өсімнің деңгейін анықтауға
болады. Практикада бұны анықтаудың басқа жолдары да көп және
күрделендірілген тәсілдер арқылы экономикалық өсімді есептеуге бола
Жыл сайынғы қоғамдық өнім көлемінің өсуі ұлғалмалы ұдайы
өндірістің экстенсивті типіне немесе интенсивті типіне негізделе
дамиды.

Ұлғаймалы ұдайы өндірістің экстенсивті типінде өнім
шығаруды екі есеге арттыру үшін, жұмыскер саны мен өндірістік
қорлары екі есе ұлғаюы қажет.
Ұлғаймалы ұдайы өндірістің интенсивті типінде осындай нәтижеге
жұмыс күшін және өндірістік қорларды дұрыс қолдану арқылы
жеткізуге болады.
Практикада бұл ұлғаймалы өндірістің типтерін белгілі ара
қатынаста немесе бірін-бірі толықтыратын жағдайда кездестіреміз.
Қазіргі жағдайда, ҒТР жағдайында, өндірістің интенсификациялануының
негізінде жүзеге асады.
Ұлғаймалы ұдайы өндірістің қайнар көзі қосымша құн болып
табылады. Осы мақсатқа ол күрделі қаржы ретінде жұмсалады. Алайда
нарықтық механизмінің сұранымы мен ұсынымы жағдайында мұның өзі
жеткіліксіз.
Сұранымның қалыпты жағдайындағы экономикалық өсудің экстенсивті
типін алатын болсақ, мұнда ерекше қиындық туа қоймайды. Экономиканың
жеткілікті қарқынды дамуы сол кезге дейін жүзеге асуы мүмкін: оған қай
уақытта экстенсивті өсудің шектеулі кедергілерімен жолыққанша, ондай
кедергілерге табиғи ресурстардың қосымша жетіспеушілігін жатқызамыз.
Әдетте, бұл жағдайда туындаған кедергілер шаруашылық айналымына
жекелеген, қолайлы емес пайдалы қазбаларды қосу есебінен жабылады және бұл
ресурстарды қымбаттатады. Өңделген кезінде ресурстар құнының бірлігі
нәтижесінде түпкі өнімнің өсуін өте аз береді. Оның тиімділігінің
төмендегенінде экономикадағы пропорциональдық өзгереді және
экономикалық өсу қарқыны төмендей бастайды.[20]
Сұранымның өсу жағдайында табиғи ресурстар мүмкіндігі мәселесі
одан әрі қиындай түседі. Сондықтан экономикалық өсу бірқатар факторларға
байланысты:
• Табиғи ресурстарының саны мен сапасына
• Еңбек ресурстарының саны мен сапасына
• Капитал ресурсына
• Қолда бар технологияға
Бір сөзбен айтатын болсақ, экстенсивті дамудың өзіндік экономикалық
жіктеулері бар. Мұндай жағдайға тап болған қоғам өзінің бағыт-бағдарын
өзгертуге тырысады. Экстенсивті дамудың қайнар көзінің жойылуы қоғамды
интенсивті өсу мүмкіндіктерін қарастыруға итермелейді. Демек техникалық
процестің ресурсты сақтау түрлеріне бағыт-бағдар жасау: оларға материалды
сақтау, инергияны сақтау және қорды сақтау жатады. Барлық қоғам
масштабындағы экономикалық өсу тауар мен қызмет көрсетудің жылдық көлемінің
ұлғаюымен байқалады. Сондықтан экономикалық өсуді өлшеудің көрсеткіші:
Жалпы ішкі өнім(ЖІӨ)немесе жалпы ұлттық өнім (ЖҰӨ) немесе ұлттық табыс(ҰТ)
болып табылады. Экономикалық өсу обсолюттік және салыстырмалы
мөлшерде(алдағы кезеңдегі мөлшерге пайыз ретінде)өлшенеді. Мысалы осы жылы
реалды ЖҰӨ 210млн теңге құраса, ал алдыңғы да-200млн теңге болған, онда
обсолюттік тұрғыдағы өсімі 10 млн теңге, ал салыстырмалы тұрғыда-5%
құрайды.
Жекелеген уақыт мерзімінде экономикалық өсу жылдық өсу қарқынымен
анықталады. (ЖҰӨ-нің қарқынын анықтау үшін, осы жылғы нақты ЖҰӨ мөлшерін
алдағы жылғы нақты ЖҰӨ-ге жатқызып нәтижесінпайыз түрінде көрінеді)
Жалпы ұлттық өнімнің (ЖҰӨ)біраз жылғы қарқынды өсу сипаттамасы
көрсеткіштерін тізе отырып, оның тенденциясын ашуға яғни экономикалық
дамудың бағытын анықтауға болады. [2]

Экономикалық өсудің мақсаты, жылдамдығы, сапасы.

Экономикалық өсудің негізгі мақсаты тұрғындардың материялдық
игіліктерін және ұлттық қауіпсіздікті қамтамасыз ету. Экономикалық
өсудің мақсатын анықтау мыналарға байланысты:
1. Халықтың жан басына шаққандағы орташа кірістің өсімі. Бұл
мақсаттың нәтижесінде ұлттық кірістің өсу қарқынына баға береді.
2. Бос уақытты ұлғайту. Бос уақыт халық игілігі болып
табылады, бірақ елдің ЖҰӨ мен НД-ның нақты көрсеткіші болып
табылмайды. Сондықтан берілген мақсаттың жетістіктерінің дәрежесін
бағалау үшін мынаған көңіл бөлу керек. Біз қарастырып отырған
периот ішінде жұмыс жылы ішінде қысқартылу жұмысшылар мен
қызметкерлерде болды ма, жоқ па?
3. Әртүрлі ұлттық қабаттарда ұлттық кірістің таралуының жақсаруы.
Егер негізгі ұлттық кірістің таралуы айтарлықтай төмендеген жағдайда,
онда ұлттың үлкен бөлігі ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.