Жамбыл облысы Мойынқұм ауданының қаржылық жағдайын талдау
Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті
Экономика және бизнес факультеті
Макро-микроэкономика кафедрасы
Кәсіптік практиканы Жамбыл облысы Мойынқұм
аудан әкімдігінің кәсіпкерлік бөлімі өту жөнінде
Есеп беру
Университет атынан практика
жетекшісі, э.ғ.к, доцент (қолы)
2009 ж.
Кәсіпорын атынан практика
жетекшісі, бөлім бастығы (қолы)
2009 ж.
Алматы, 2009
Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3
І Жамбыл облысы Мойынқұм ауданы Әкімдігінің басқару және ұйымдық
құрылымына сипаттама ... ...5
1 Жамбыл облысы Мойынқұм ауданы Әкімдігінің сипаты ... ... ... ... ... ..5
1.2. Жамбыл облысы Мойынқұм ауданы Әкімдігінің ұйымдық құрылымы..7
ІІ Жамбыл облысы Мойынқұм ауданының қаржылық жағдайын
талдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... 9
2.1. Кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .9
2.2. Мойынқұм ауданының экономикасын тұрақтандырудағы
2009-2010 жылдарға арналған бағдарламаның
орны ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 14
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 27
Қолданылған әдебиетер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .29
Кіріспе
Кәсіптік практика оқу процесінің ажырамас бөлігі және оны
Жамбыл облысы Мойынқұм ауданының Әкімдігінің кәсіпкерлік бөлімінде өту
барысында теориялық білімді тәжірибелік біліктілікпен пысықтауға қол
жеткізілді.
Сонымен бірге кәсіптік практика барысында дипломдық жұмысқа материалдар
әзірлеу мен талдау іске асты.
Кәсіптік практиканың міндеттері болып:
- Жамбыл облысы Мойынқұм ауданының Әкімдігінің қызметін зерделеу;
- ұйымдастыру құрылымы, басқару және өндірістік негізгі функциялады
анықтау;
- өндірістік, қаржылық қызметінің сипатын айқындау;
- стратегиялық жоспарлау тәжірибесін, кәсіпкерлік қызметті
ұйымдастыру тәсілдерін зерттеу;
- өндіріс тиімділігін арттыру жолдарын байқау;
- мекеменің басқару стилінің ерекшелігін, іскерлік кеңес, кездесу,
келіссөз өткізу тәжірибесін білу табылады.
Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдаудың маңызы өте зор. Бұл
кәсіпорындардың тәуелсіздікке ие болуымен, сондай-ақ және де басқа
контрагенттер алдында өзінің өндірістік-кәсіпкерлік қызметінің нәтижелері
үшін толық жауапкершілікте болуымен байланысты.
Кәсіпорынның қаржылық жағдайы кәсіпорынның қалыпты өндірістік,
коммерциялық және басқа да қызмет түрлері үшін қажетті қаржы ресурстармен
қамтамасыз етілуімен және оларды мақсатқа сай, тиімді тарату және
пайдаланумен, сондай-ақ басқа шаруашылық субъектілерімен қаржылық қарым-
қатынаста болу, төлеу қабілеттілігі және қаржылық тұрақтылықпен
сипатталады. Кәсіпорынның уақтылы төлеу мүмкіндігі оның қаржылық жағдайының
жақсылығын көрсетеді. Қаржылық жағдайды бағалау қаржылық тәуекелді
төмендететін және капиталдың табыстылық деңгейін болжауға мүмкіндік беретін
фактор екенін ескере отырып, кәсіптік практиканы өту барысында кәсіпорынның
(Жамбыл облысы Мойынқұм ауданының Әкімдігі) қаржылық талдауға ерекше
көңіл бөлінді.
Кәсіптік практиканы өту кезінде келесі сатылар өтілді:
- Рұқсат қағаз алу, техника қауіпсіздігі бойынша нұсқау;
- Кәсіпорын бөлімшелерімен, нұсқау материалдарымен танысу;
- жеке тапсырмалар алу.
Практика есебінде келесідей есептілік, материалдар қолданылды:
- Жамбыл облысы Мойынқұм ауданының Әкімдігінің жарғысы;
- статистикалық мәліметер;
- арнайы көрнекі баспа құралдары;
- бюджет.
Есепті дайындау барысында тарихи (экономикалық), теориялық материалдар,
статистикалық дерек көздері, ресми құжаттар мен заңнамалық актілер
қолданылды.
Есеп құрылымы кіріспе, екі негізгі бөлімнен және қорытынды (және
әдебиет тізімінен) тұрады.
І Жамбыл облысы Мойынқұм ауданы Әкімдігінің басқару және ұйымдық
құрылымына сипаттама
1 Жамбыл облысы Мойынқұм ауданы Әкімдігінің сипаты, мақсаты мен қызметінің
мәні
Қазақстан Республикасының Конституциясына, Қазақстан Республикасының
Азаматтық Кодексіне Заңды тұлғаларды мемлекеттік тіркеу және филиалдар
мен өкілдіктерді есептік тіркеу туралы Заңына және қолданыстағы басқа да
заң актілерінің негізінде Мойынқұм ауданы әкімі аппараты мемлекеттік
мекемесі, құрылтайшымен қаржыландырылатын коммерциялық емес ұйым болып
табылады.
Мемлекеттік мекеменің құрылтайшысы Мойынқұм ауданының әкімияты болып
табылады.[1, 9-бет]
Мемлекеттік мекеме Қазақстан Республикасының заңдары бойынша заңды
тұлға болып табылады, шұғыл басқару құқында мүліктерге иелік етеді, дербес
балансы, өз атауындағы мөрі, банктерде есеп шоттары және басқа да шоттары
болады.
Мемлекеттік мекеменің толық атауы:
Жамбыл облысы Мойынқұм ауданы әкімдігі мемлекеттік мекемесі.
Мемлекеттік мекеме Қазақстан Республикасының әділет органдарында
мемлекеттік тіркеуден өткізілген сәттен бастап заңды тұлға құқығына ие
болады.
Мемлекеттік мекеме осы ұйымның түріне сәйкес Қазақстан
Республикасының заңдарымен көрсетілген барлық құқықтар мен жеңілдіктерді
пайдаланады.[1, 11-бет]
Мемлекеттік мекеме өзінің міндеттемелері бойынша өз иелігіндегі
ақшалармен жауап береді. Мемлекеттік мекеменің ақшалары жетпеген жағдайда
оның міндеттемелері бойынша жауапкершілікті тиісті жергілікті атқарушы
орган алып жүреді. Келісім-шарт міндеттемелері бойынша жауапкершілік заңға
сәйкес мемлекеттік мекеменің күтілуіне бекітілген смета шегінде жүктеледі.
Мемлекеттік мекеме бюджет есебінен қаржыландырылады.
Орналасқан жері: Жамбыл облысы, Мойынқұм ауданы, Мойынқұм ауылы,
Амангелді көшесі, 174-үй.
Мемлекеттік мекеменің қызмет мерзімі шектелмеген.
Мемлекеттік мекеменің мақсаты мен қызметінің мәні. Мемлекеттік
мекеменің қызметінің мақсаты мен мәні Қазақстан Республикасы Президентінің,
Үкіметтің және облыс әкімінің бағдарламаларын басшылыққа ала отырып, аудан
аумағында экономикалық, әлеуметтік және ауылшаруашылығы саласындағы
мемлекеттік саясатты жүзеге асыруға басшылық жасау арқылы ұйымдастыру болып
табылады.
Құрылтайшының құқықтары мен міндеттемелеріне келсек, Құрылтайшының
құқығы мен міндеті Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңдарына сәйкес
белгіленеді.
Мемлекеттік мекеме құрылтайшымен оған берілген мүліктерге өзінің
қызметінің негізгі мақсаты бойынша және осы мүліктердің орны мен оны
пайдалану жөнінде ақыл кеңестерге сәйкес иелік ету, пайдалану құқықтарын
жүзеге асырады.
Құрылтайшы мемлекеттік мекемеге берілген өз мүліктері бойынша оның
сақталуына және тиімді пайдалануына бақылау жүргізеді.
Мемлекеттік мекеменің оған берілген мүліктерді өз бетінше дербес
оқшаулауға құқы жоқ.
Мемлекеттік мекеме мүлкінің құрастырылу көздері құрылтайшымен
берілген мүліктер болып табылады.
Құрылымы, басқару органын құру тәртібі, оның құзыреті және қызметін
ұйымдастыру тәртібі. Мемлекеттік мекеме құрылымы қолданыстағы заңдарға
сәйкес белгіленеді.[1, 13-бет]
Мемлекеттік мекеме қызметінің ағымдық басқаруын атқарушы орган –
аудан әкімі жүзеге асырады.
Аудан әкімін заңға сәйкес облыс әкімі тағайындайды.
Басшы өкілеттігі өкілетті органмен белгіленеді.
Аудан әкімінің құзіретіне мыналар жатады:
- мемлекеттік мекеме атынан іс-қимыл жүргізеді, барлық органдарда, жеке
және заңды тұлғалар қатынасында оның мүддесін көздеп ұсынады;
- барлық кәсіпорындар, ұйымдар мен мекемелер алдында келісім-шарт
міндеттемелерінің орындалуын қамтамасыз етеді;
- мемлекеттік мекеме атынан іс жүргізу құқығына сенім хат беру, сонымен
қатар қайта сену құқығына сенім хаттар беру;
- еңбек ақы төлеу жүйесін, қызметтік жалақыларды және дербестік қосымша
төлемдер мөлшерін белгілейді, сыйақы беруді шешеді, мадақтау мен тәртіптік
шараларын қабылдайды;
- әртүрлі мәмілелерді және басқа да заңдылық актілерді жасау, келісім
шарттарға соның ішінде еңбектік, жұмысқа қабылдау контрактілері бойынша
мәмілеге тұру;
- мемлекеттік мекеменің мүлкіне оның ақшасына билік етеді, мемлекеттік
мекеме қызметіне тікелей басшылығын жүргізеді және оның нәтижесіне дербес
жауапкершілігін алып жүреді;
- ерекше құзырына жатқызылмаған басқа да мәселелерді шешеді.
Мемлекеттік мекеме басшысы ерекше құзырына жатқызылмаған
мемлекеттік мекеме қызметінің барлық мәселелерін дербес шешіп отырады.
Мекеме басшысы мемлекеттік мекеме атынан сенім-хатсыз іс қимыл жүргізеді,
азаматтар мен заңды тұлғалар қатынасында оның мүддесін ұсынады, оған
берілген құқық шегінде мемлекеттік мекеменің мүлігіне билігін жүргізеді,
есеп шоттар мен басқа да шоттар ашады, сенім хаттар береді, аудан әкімінің
шешім, өкімдерін шығарады, аудан әкімиятының қаулыларын бекітеді.
Мемлекеттік мекеменің қайта құрылуы мен таратылуы мына жағдайларда
жүргізіледі:
- құрылтайшы шешімімен;
- сот шешімінің негізінде;
- қолданыстағы заңдармен белгіленгендегідей басқа да жағдайларда.
Таратылу бітті деп, ал мемлекеттік мекеме өз қызметін тоқтатты деп
осы жөнінде заңды тұлғалар бірыңғай мемлекеттік регистріне жазылған кезден
бастап есептелінеді.
Тарату аяқталғаннан соң мүліктер құрылтайшының қарамағына өтеді.
Мемлекеттік мекеме Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңдарына
сәйкес филиалдар мен өкілдіктер ашуға құқылы.
1.2. Мойынқұм ауданының әлеуметтік-экономикалық жағдайының сипаты [5]
Аудан әкiмi
Мұсаев Маден Тоқтарбайқлы
Ауданның құрылған уақыты 1965 жыл
Аумағы
50,5 мың шаршы км
Халқы
30,2 мың адам
Ауылдық, кенттiк округтер саны 16
Оның iшiнде ауылдық округтер 10
кенттiк округтер 6
Елдi мекендер саны 27
Аудан орталығы Мойынқұм
ауылы
Облыс орталығынан қашықтығы 380 км
Экономиканың негiзгi саласы өнеркәсiп
қосымша саласы
ауылшаруашылығы
2007 жылғы өнеркәсiп өнiмiнiң көлемi 1,9 млрд теңге
өндiрiлген алтын 436,5
кг
күмiс
85,5 кг
барит кенi
107,7 мың тонна
барит концентраты 24,1 мың
тонна
гранит
3430 текшеметр
көмiр
50 мың тонна
Негiзгi қорға салынған қаржы 576,2 млн теңге
2007 ж.пайдалануға берiлген тұрғын үй,м2 1834 шаршы метр
2007 жылғы салық түсiмдерi 1028,0 млн теңге
Ауыл шаруашылығының жалпы өнiмi 959,7 млн теңге
Шағын кәсiпкерлiкте өндiрiлген өнiм көлемi 461,7 млн теңге
Аудан бойынша жұмыс iстейтiндер саны 8647 адам
Орташа айлық еңбекақы 30670 теңге
Жұмыссыздық деңгейi
(экономикалық белсендi тұрындарға) 2,3%
Мектептер саны 28
Балабақшалар 6
Клубтар
17
Кiтапханалар 17
Денсаулық сақтау мекемелерi 29
1-кесте. 2007-2008 жылдардағы негізгі экономикалық көрсеткіштер.
2008 2007 2008ж.
қаңтар-желтоқсқаңтар-желтоқс2007 ж.
аны аны пайызбен
Өнеркәсіп өнімдерінің көлемі2051,1 2876,4 70,9
ағымдағы бағалармен,
млн.теңге
Негізгі қорға қаржылар 364,1 236,2 146,8
салымы нақты бағамен,
млн.теңге
Тұрғын үйлерді іске қосу, 990 860 115,1
шаршы метр
Жүк айналымы мың тоннакм 34419,1 33390,4 98,3
Тасымалданған жүк, мың тонна3783,4 2345,2 99,2
Жолаушы айналымы, мың 45762,4 47334,2 91,6
жолаушышақырым
Тасымалданған жолаушы, мың 7589,3 7493,9 95,9
Адам
Еңбекпен қамтылғандар адам*)3618 4428 81,7
Еңбек ақы қоры мың, теңге*) 1057072,8 1128146,0 93,7
Орташа еңбек ақы, теңге*) 26843 23505 114,2
Бөлшек тауар айналымы, 9,0 5,2 163,4
млн.теңге (салыстырмалы
бағамен)
Көтерме тауар айналымы, - - -
млн.теңге
ІІ. Жамбыл облысы Мойынқұм ауданының қаржылық жағдайын талдау
2.1 Кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығын талдау.
Талдау жүргізушінің келесі әрекеті баланс активінің құрылу көздерін
талдау болады. Бұл кезде кәсіпорын мүлкінің келіп түсуі, оны сатып алу және
оны құрылуы да, кәсіпорынның өзінің де, қарызға алынған капиталдың да
есебінен жүргізілуі мүмкін екендігін есте сақтау керек. Ал меншікті капитал
мен қарызға алынған капиталдың арасындағы қатынас оның қаржылық
тұрақтылығын көрсетеді.
Нарық қатынасы жағдайында кәсіпорынның қызметі және оның дамуы көбіне
өзін өзі қаржыландырумен, яғни меншікті капиталдың көмегімен жүзеге
асырылады. Тек ол капитал жетпегенде ғана шеттен капитал тартылады. Бұл
кезде қиын болса да сырттан тартылған капиталдан қаржылық тәуелсіздік аса
маңызды орын алады, бірақ онсыз әрине мүмкін емес. Сондықтан да қаржылық
есеп берудің ағымдағы активтерінің құрастырылу көздерін шектеу керек. Оның
ең аз бөлігі өндірістік бағдарламаны қамтамасыз ету үшін өзінің кейбір
кезеңдерінде ағымдағы активтерге әдеттегіден жоғары, яғни қосымша
қажеттілік туғанда, ол банктердің қысқа мерзімді несиелерімен және
коммерциалық несиелерімен жабылады.
Активтердің қорлану көздерін талдау кезінде меншікті және қатыстырылған
капиталдың көрсетілген көлемі белгіленіп, есеп беру кезеңіндегі олардың
өзгеру себептері анықталып, оларға баға беріледі. Бұл кезде өз меншігіндегі
капиталға басты назар аударылады, себебі өз қаражаттарының қоры болуы оның
қаржылық тұрақтылығының барлығын көрсетеді.
Меншікті капиталдың көлемін ғана анықтап қоймай, сонымен бірге капиталдың
жалпы сомасындағы оның үлес салмағын да анықтау маңызды. Бұл көрсеткіш
арнайы әдебиеттерде әр түрлі атпен берілген (тәуелсіздік коэффициенті, ав-
тономдық коэффициенті), бірақ оның мәні бір ғана - бұл коэффициентке қарап
кәсіпорын сырттан тартылған қаржыдан қаншалықты тәуелсіз екендігін және өз
қаражатын қаншалықты жұмсай алатынын көруге болады. Тәуелсіздік
коэффициентін меншікті капиталды барлық авансталған капиталға бөлумен
анықтайды:
Ктс = Мк:Ак
Мұндағы: Ктс - тәуелсіздік коэффициенті;
Мк - меншікті капитал;
Ак - авансталған капитал (баланс валютасы жиыны, яғни қаржыландырудың
жалпы сомасы).
Бұл коэффициенттің өсуі кәсіпорынның қаржылық тәуелсіздігі жоғары екен-
дігін көрсетсе, алдағы уақытта қаржылық қиындықтардың азаятындығын
көрсетеді.
Батыс экономистері тәуелсіздік коэффициентінің неғұрлым жоғары деңгейде
болғаны дұрыс деп санайды. Себебі бұл қаржы көздерінің тұрақты құрылымын
сақтауға мүмкіндік береді. Инвесторлар, несие берушілер дәл осындай
құрылымды таңдайды, себебі ол кәсіпорынға өздерінің міндеттемелерінің
кепілдігін жоғарылатады. Неғұрлым кәсіпорынның қаражаты көп болса, соғұрлым
үздіксіз жұмыс қамтамасыз етіліп, нарық жағдайында алға шығуға көмектеседі.
Сондықтан кәсіпкерлер әр түрлі резервтерді құру жолымен және жарғылық қорға
бөлінбеген табысты тікелей қосу арқылы өзіндік капиталды көбейтуге тырыса-
ды.
Қаржылық талдаудан кітаптардың бірқатар авторлары инвесторлар мен не-сие
берушілерді қамтамасыз ететін, меншікті капиталдың оның жалпы сомасына
қатынасының ең аз мәні 0,6 болып табылады деп есептейді [1,2].
А.Д.Шеремет, А.М.Ковалев; В.П.Привалов, О.В.Ефимова және тағы басқа-лар
бұл көрсеткіштің 0,5 деңгейдегі мәні кәсіпорынның барлық міндеттемелерін өз
қаражатымен жабуды қамтамасыз ете алатын ең теменгі көрсеткіш бола алады
деп санайды[1].
АҚШ және Еуропа елдерінде тәуелсіздік коэффиентінің жоғары жетерлік
деңгейі болып, 0,5-0,6 тең болатын меншікті капиталдың баланс валютасына
қатынасы саналады. Бұл жағдайда несие берушілердің тәуекелдігі төмен бола-
ды: өз қаражаттарынан қалыптастырылған мүліктің жартысын сатып (қарызға
алынған каражаттар салынған, екінші жартысы кейбір себептермен құнсыздан-
ған болса да), кәсіпорын өзінің қарыз міндеттемелерін жабуына болады.
Жабдықтаушылар мен сатып алушылар арасындағы келісім-шарттық
міндеттемелер қатаң сақталатын және фирманың атағына үлкен мән берілген
нарықтық экономикасы дамыған елдерде тәуелсіздік коэффициентіне мұндай
жоғары талаптарды қоймайды (Жапонияда оны 0,2-ге дейін төмендетуге болады).
Жоғарыда келтірілген меншіктік коэффициентін 0,5-0,6 деңгейінде шектеуді
орындау, қарызға берушілер үшін ғана емес, кәсіпорынның өзіне де маңызды.
Сонтықтан талдаушыға, қаражат көздерін орналастырудың тиімділігін
белгілеуге мүмкіндік беретін, құрылымына зерттеу жүргізіп баға беру қажет.
Нарық жағдайында ол акпарат ішкі және сыртқы пайдаланушылармен жүзеге
асырылады.
Ақпаратты сыртқы пайдаланушылар, мысалы, банктер, несие берушілер сыртқы
пайдаланушылар, мысалы, банктер, несие берушілер капиталдың авансталынған
капиталдың жалпы сомасындағы үлесінің өзгеруін, келісім-шарттарға отырған
кездегі қаржылық тәуекелдік жағынан баға береді. Меншіктік капиталдың үлесі
төмендегенде тәуекелділік өседі. Кәсіпорын капиталының құрылымын зерттеу
оларға кәсіпорын қызметінің кеңейгені немесе қысқарғаны жайлы айтуына
мүмкіндік береді. Қысқа мерзімдік несиелердің төмендеуі және меншіктік
капиталдың өсуі кәсіпорын қызметінің қыскарғанын көрсетеді. Бірақ бірыңғай
мұндай қорытынды жасауға болмайды, себебі бұл қаражаттардың үлесі басқа
факторлардың несие үшін және дивидендке пайыздық мөлшерлемелер әсерінен
болуы мүмкін. Егер несие үшін пайыздық мөлшерлемелер дивиденттердің
мөлшерлемелерінен төмен болса, онда тартылған қаражаты өсірген дұрыс, ал
егер керісінше болса, онда меншікті капиталды пайдаланған дұрыс.
Әрине, авансталған капиталдың құрылымы жоғарыда қарастырылған жағдайларға
тәуелді болады.
Каржылық есеп берудің активтерінің қалыптасу көздерінің құрылымын зерт-
теу үшін келесідей талдау 2-кестесі құрылады.
2-кесте. Жамбыл облысы Мойынқұм ауданының қаржылық жағдайын талдау.
Көрсеткіштер Сомасы, мың тг. Құрылымы, % Өзгеріс (+;-)
Жыл басында Жыл Жыл Жыл Мың тг. Үлес
соңында басында соңында салмағы%
1 2 3 4 5 6 7 8 9 1
Жалпы өнiмжұмыс, көрсетiлген қызмет ақшалай көлемi млн. тенге 3990,0
5050,7 6845,3 6440,4 6711,3 136,0 Оның iшiнде:
өнеркәсiп
млн. тенге 1941,4 3212,5 3995,1 3566,6 3644,6 121,4 -ауыл
шаруашылығы млн. тенге 959,7 1067,5 1609,9 1660,6 1707,3 160 -
шағын кәсiпкерлiк млн. тенге 461,7 309,2 337,3 365,0 373,0 120,6
-байланыс млн. тенге 51,0 52,0 53,0 55,0 61,0 117,3 -құрылыс
млн. тенге 576,2 409,5 1048,3 811,1 669,3 163,4 2 Өнеркәсiп
өнiмiн өндiрудiң заттай көлемi -алтын кг 436,5
414,9 820 600 600 145 -күмiс кг 85,5 92,2 80 60 60 65
-гранит куб. м 3430 4000 3650 3650 3650 91,3 -барит рудасын
өндiру мың. тн 107,7 261,8 180 180 180 68,8 -барит
концентраты мың. тн 24,1 93,2 91,5 96,1 100,9 108,3 көмiр мың
тн 50 320 400 400 400 125 3 Ауыл шаруашылығы өнiмдерiн өндiрудiң
жалпы көлемi млн. тенге 959,7 1067,5 1609,9 1660,6 1707,3 160
Оның iшiнде: -егiн шаруашылығы млн. тенге 268,3
401,4 645,0 648,5 652,4 162,5 -мал шаруашылығы млн. тенге
691,4 666,1 964,9 1012,1 1054,9 158,4 4 Мал шаруашылығы
өнiмдерiн өндiру -сүт тн 7916 7795 7850 7920 8100
104 -ет тiрi салмақ тн 3481 3335 3719 3958,5 4162,6 124,8
-жүн тн 302 312,6 342 365 372 119 -жұмыртқа мын. дана
2900 2930 3000 3050 3100 105,8 5 Мал басы жыл аяғына
-мүйiздi iрi қара бас 23484 23493 24908 25406
25914 110,3 -қой, ешкi бас 157487 157500 163850 167127 170470
108,2 -жылқы бас 3886 4081 3964 4048 4088 100,2 -түйе
бас 961 962 1034 1054 1075 111,7 -құс бас 52840 51800 51864
52448 52967 102,3 6
Барлық егiс көлемi га 3880 3920 3960 4000 4040 103,0 оның
iшiнде -арпа га 15 81 50 50 50 61,7 -жүгерi
га 85 280 80 80 80 28,5 -тары га 210 249 200 200 200
80,3 -күнбағыс га 40 35 30 30 30 85,7 -картоп га 208
106 200 200 200 188,6 -бақша га 616 632,8 600 600 600 94,8
1 2 3 4 5 6 7 8 9 -көкөнiс га 220 165,7 200 200 200
120,7 жоңышқа га 2286 2170,4 2600 2640 2680 123,4 7 Егiн
шаруашылығы өнiмi тн Оның ішінде : -арпа тн. 14,1
79,2 58 58 58 73,0 -жүгерi тн. 309,5
917,5 296 296 300 32,6 -тары тн. 248
319,3 256 256 260 81,4 -күнбағыс тн.
37,8 33,7 30 30 30 89,0 -картоп тн.
2127 1052,2 1954 1960 1960 186,3 -бақша
тн. 6734 7101 6330 6330 6360 89,5
-көкөнiс тн. 2577 2525 2700 2710 2720 107,7
-жоңышқа тн. 13212 12421 13000 13200 13400 107,8
-табиғи шөп тн. 81500 81500 81500 81500 81500
100 8
Әлеуметтiк сала бойынша Жалпы халық саны адам
32131 31029 31960 33070 34390 110,8 Экономикалық белсендi
тұрғындар адам 13617 17759 18537 19511 20634 116,1 Жұмыссыздар
– барлығы адам 501 452 339 338 337 98,8 Жұмыссыздық деңгейi %
3,7 3,1 1,8 1,8 1,8 58 Жаңа жұмыс орындарын ашу жұмыс орны
265 234 400 800 400 171 Ақылы қоғамдық жұмыс
адам 146 140 160 195 195 139 ... жалғасы
Экономика және бизнес факультеті
Макро-микроэкономика кафедрасы
Кәсіптік практиканы Жамбыл облысы Мойынқұм
аудан әкімдігінің кәсіпкерлік бөлімі өту жөнінде
Есеп беру
Университет атынан практика
жетекшісі, э.ғ.к, доцент (қолы)
2009 ж.
Кәсіпорын атынан практика
жетекшісі, бөлім бастығы (қолы)
2009 ж.
Алматы, 2009
Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3
І Жамбыл облысы Мойынқұм ауданы Әкімдігінің басқару және ұйымдық
құрылымына сипаттама ... ...5
1 Жамбыл облысы Мойынқұм ауданы Әкімдігінің сипаты ... ... ... ... ... ..5
1.2. Жамбыл облысы Мойынқұм ауданы Әкімдігінің ұйымдық құрылымы..7
ІІ Жамбыл облысы Мойынқұм ауданының қаржылық жағдайын
талдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... 9
2.1. Кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .9
2.2. Мойынқұм ауданының экономикасын тұрақтандырудағы
2009-2010 жылдарға арналған бағдарламаның
орны ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 14
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 27
Қолданылған әдебиетер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .29
Кіріспе
Кәсіптік практика оқу процесінің ажырамас бөлігі және оны
Жамбыл облысы Мойынқұм ауданының Әкімдігінің кәсіпкерлік бөлімінде өту
барысында теориялық білімді тәжірибелік біліктілікпен пысықтауға қол
жеткізілді.
Сонымен бірге кәсіптік практика барысында дипломдық жұмысқа материалдар
әзірлеу мен талдау іске асты.
Кәсіптік практиканың міндеттері болып:
- Жамбыл облысы Мойынқұм ауданының Әкімдігінің қызметін зерделеу;
- ұйымдастыру құрылымы, басқару және өндірістік негізгі функциялады
анықтау;
- өндірістік, қаржылық қызметінің сипатын айқындау;
- стратегиялық жоспарлау тәжірибесін, кәсіпкерлік қызметті
ұйымдастыру тәсілдерін зерттеу;
- өндіріс тиімділігін арттыру жолдарын байқау;
- мекеменің басқару стилінің ерекшелігін, іскерлік кеңес, кездесу,
келіссөз өткізу тәжірибесін білу табылады.
Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдаудың маңызы өте зор. Бұл
кәсіпорындардың тәуелсіздікке ие болуымен, сондай-ақ және де басқа
контрагенттер алдында өзінің өндірістік-кәсіпкерлік қызметінің нәтижелері
үшін толық жауапкершілікте болуымен байланысты.
Кәсіпорынның қаржылық жағдайы кәсіпорынның қалыпты өндірістік,
коммерциялық және басқа да қызмет түрлері үшін қажетті қаржы ресурстармен
қамтамасыз етілуімен және оларды мақсатқа сай, тиімді тарату және
пайдаланумен, сондай-ақ басқа шаруашылық субъектілерімен қаржылық қарым-
қатынаста болу, төлеу қабілеттілігі және қаржылық тұрақтылықпен
сипатталады. Кәсіпорынның уақтылы төлеу мүмкіндігі оның қаржылық жағдайының
жақсылығын көрсетеді. Қаржылық жағдайды бағалау қаржылық тәуекелді
төмендететін және капиталдың табыстылық деңгейін болжауға мүмкіндік беретін
фактор екенін ескере отырып, кәсіптік практиканы өту барысында кәсіпорынның
(Жамбыл облысы Мойынқұм ауданының Әкімдігі) қаржылық талдауға ерекше
көңіл бөлінді.
Кәсіптік практиканы өту кезінде келесі сатылар өтілді:
- Рұқсат қағаз алу, техника қауіпсіздігі бойынша нұсқау;
- Кәсіпорын бөлімшелерімен, нұсқау материалдарымен танысу;
- жеке тапсырмалар алу.
Практика есебінде келесідей есептілік, материалдар қолданылды:
- Жамбыл облысы Мойынқұм ауданының Әкімдігінің жарғысы;
- статистикалық мәліметер;
- арнайы көрнекі баспа құралдары;
- бюджет.
Есепті дайындау барысында тарихи (экономикалық), теориялық материалдар,
статистикалық дерек көздері, ресми құжаттар мен заңнамалық актілер
қолданылды.
Есеп құрылымы кіріспе, екі негізгі бөлімнен және қорытынды (және
әдебиет тізімінен) тұрады.
І Жамбыл облысы Мойынқұм ауданы Әкімдігінің басқару және ұйымдық
құрылымына сипаттама
1 Жамбыл облысы Мойынқұм ауданы Әкімдігінің сипаты, мақсаты мен қызметінің
мәні
Қазақстан Республикасының Конституциясына, Қазақстан Республикасының
Азаматтық Кодексіне Заңды тұлғаларды мемлекеттік тіркеу және филиалдар
мен өкілдіктерді есептік тіркеу туралы Заңына және қолданыстағы басқа да
заң актілерінің негізінде Мойынқұм ауданы әкімі аппараты мемлекеттік
мекемесі, құрылтайшымен қаржыландырылатын коммерциялық емес ұйым болып
табылады.
Мемлекеттік мекеменің құрылтайшысы Мойынқұм ауданының әкімияты болып
табылады.[1, 9-бет]
Мемлекеттік мекеме Қазақстан Республикасының заңдары бойынша заңды
тұлға болып табылады, шұғыл басқару құқында мүліктерге иелік етеді, дербес
балансы, өз атауындағы мөрі, банктерде есеп шоттары және басқа да шоттары
болады.
Мемлекеттік мекеменің толық атауы:
Жамбыл облысы Мойынқұм ауданы әкімдігі мемлекеттік мекемесі.
Мемлекеттік мекеме Қазақстан Республикасының әділет органдарында
мемлекеттік тіркеуден өткізілген сәттен бастап заңды тұлға құқығына ие
болады.
Мемлекеттік мекеме осы ұйымның түріне сәйкес Қазақстан
Республикасының заңдарымен көрсетілген барлық құқықтар мен жеңілдіктерді
пайдаланады.[1, 11-бет]
Мемлекеттік мекеме өзінің міндеттемелері бойынша өз иелігіндегі
ақшалармен жауап береді. Мемлекеттік мекеменің ақшалары жетпеген жағдайда
оның міндеттемелері бойынша жауапкершілікті тиісті жергілікті атқарушы
орган алып жүреді. Келісім-шарт міндеттемелері бойынша жауапкершілік заңға
сәйкес мемлекеттік мекеменің күтілуіне бекітілген смета шегінде жүктеледі.
Мемлекеттік мекеме бюджет есебінен қаржыландырылады.
Орналасқан жері: Жамбыл облысы, Мойынқұм ауданы, Мойынқұм ауылы,
Амангелді көшесі, 174-үй.
Мемлекеттік мекеменің қызмет мерзімі шектелмеген.
Мемлекеттік мекеменің мақсаты мен қызметінің мәні. Мемлекеттік
мекеменің қызметінің мақсаты мен мәні Қазақстан Республикасы Президентінің,
Үкіметтің және облыс әкімінің бағдарламаларын басшылыққа ала отырып, аудан
аумағында экономикалық, әлеуметтік және ауылшаруашылығы саласындағы
мемлекеттік саясатты жүзеге асыруға басшылық жасау арқылы ұйымдастыру болып
табылады.
Құрылтайшының құқықтары мен міндеттемелеріне келсек, Құрылтайшының
құқығы мен міндеті Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңдарына сәйкес
белгіленеді.
Мемлекеттік мекеме құрылтайшымен оған берілген мүліктерге өзінің
қызметінің негізгі мақсаты бойынша және осы мүліктердің орны мен оны
пайдалану жөнінде ақыл кеңестерге сәйкес иелік ету, пайдалану құқықтарын
жүзеге асырады.
Құрылтайшы мемлекеттік мекемеге берілген өз мүліктері бойынша оның
сақталуына және тиімді пайдалануына бақылау жүргізеді.
Мемлекеттік мекеменің оған берілген мүліктерді өз бетінше дербес
оқшаулауға құқы жоқ.
Мемлекеттік мекеме мүлкінің құрастырылу көздері құрылтайшымен
берілген мүліктер болып табылады.
Құрылымы, басқару органын құру тәртібі, оның құзыреті және қызметін
ұйымдастыру тәртібі. Мемлекеттік мекеме құрылымы қолданыстағы заңдарға
сәйкес белгіленеді.[1, 13-бет]
Мемлекеттік мекеме қызметінің ағымдық басқаруын атқарушы орган –
аудан әкімі жүзеге асырады.
Аудан әкімін заңға сәйкес облыс әкімі тағайындайды.
Басшы өкілеттігі өкілетті органмен белгіленеді.
Аудан әкімінің құзіретіне мыналар жатады:
- мемлекеттік мекеме атынан іс-қимыл жүргізеді, барлық органдарда, жеке
және заңды тұлғалар қатынасында оның мүддесін көздеп ұсынады;
- барлық кәсіпорындар, ұйымдар мен мекемелер алдында келісім-шарт
міндеттемелерінің орындалуын қамтамасыз етеді;
- мемлекеттік мекеме атынан іс жүргізу құқығына сенім хат беру, сонымен
қатар қайта сену құқығына сенім хаттар беру;
- еңбек ақы төлеу жүйесін, қызметтік жалақыларды және дербестік қосымша
төлемдер мөлшерін белгілейді, сыйақы беруді шешеді, мадақтау мен тәртіптік
шараларын қабылдайды;
- әртүрлі мәмілелерді және басқа да заңдылық актілерді жасау, келісім
шарттарға соның ішінде еңбектік, жұмысқа қабылдау контрактілері бойынша
мәмілеге тұру;
- мемлекеттік мекеменің мүлкіне оның ақшасына билік етеді, мемлекеттік
мекеме қызметіне тікелей басшылығын жүргізеді және оның нәтижесіне дербес
жауапкершілігін алып жүреді;
- ерекше құзырына жатқызылмаған басқа да мәселелерді шешеді.
Мемлекеттік мекеме басшысы ерекше құзырына жатқызылмаған
мемлекеттік мекеме қызметінің барлық мәселелерін дербес шешіп отырады.
Мекеме басшысы мемлекеттік мекеме атынан сенім-хатсыз іс қимыл жүргізеді,
азаматтар мен заңды тұлғалар қатынасында оның мүддесін ұсынады, оған
берілген құқық шегінде мемлекеттік мекеменің мүлігіне билігін жүргізеді,
есеп шоттар мен басқа да шоттар ашады, сенім хаттар береді, аудан әкімінің
шешім, өкімдерін шығарады, аудан әкімиятының қаулыларын бекітеді.
Мемлекеттік мекеменің қайта құрылуы мен таратылуы мына жағдайларда
жүргізіледі:
- құрылтайшы шешімімен;
- сот шешімінің негізінде;
- қолданыстағы заңдармен белгіленгендегідей басқа да жағдайларда.
Таратылу бітті деп, ал мемлекеттік мекеме өз қызметін тоқтатты деп
осы жөнінде заңды тұлғалар бірыңғай мемлекеттік регистріне жазылған кезден
бастап есептелінеді.
Тарату аяқталғаннан соң мүліктер құрылтайшының қарамағына өтеді.
Мемлекеттік мекеме Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңдарына
сәйкес филиалдар мен өкілдіктер ашуға құқылы.
1.2. Мойынқұм ауданының әлеуметтік-экономикалық жағдайының сипаты [5]
Аудан әкiмi
Мұсаев Маден Тоқтарбайқлы
Ауданның құрылған уақыты 1965 жыл
Аумағы
50,5 мың шаршы км
Халқы
30,2 мың адам
Ауылдық, кенттiк округтер саны 16
Оның iшiнде ауылдық округтер 10
кенттiк округтер 6
Елдi мекендер саны 27
Аудан орталығы Мойынқұм
ауылы
Облыс орталығынан қашықтығы 380 км
Экономиканың негiзгi саласы өнеркәсiп
қосымша саласы
ауылшаруашылығы
2007 жылғы өнеркәсiп өнiмiнiң көлемi 1,9 млрд теңге
өндiрiлген алтын 436,5
кг
күмiс
85,5 кг
барит кенi
107,7 мың тонна
барит концентраты 24,1 мың
тонна
гранит
3430 текшеметр
көмiр
50 мың тонна
Негiзгi қорға салынған қаржы 576,2 млн теңге
2007 ж.пайдалануға берiлген тұрғын үй,м2 1834 шаршы метр
2007 жылғы салық түсiмдерi 1028,0 млн теңге
Ауыл шаруашылығының жалпы өнiмi 959,7 млн теңге
Шағын кәсiпкерлiкте өндiрiлген өнiм көлемi 461,7 млн теңге
Аудан бойынша жұмыс iстейтiндер саны 8647 адам
Орташа айлық еңбекақы 30670 теңге
Жұмыссыздық деңгейi
(экономикалық белсендi тұрындарға) 2,3%
Мектептер саны 28
Балабақшалар 6
Клубтар
17
Кiтапханалар 17
Денсаулық сақтау мекемелерi 29
1-кесте. 2007-2008 жылдардағы негізгі экономикалық көрсеткіштер.
2008 2007 2008ж.
қаңтар-желтоқсқаңтар-желтоқс2007 ж.
аны аны пайызбен
Өнеркәсіп өнімдерінің көлемі2051,1 2876,4 70,9
ағымдағы бағалармен,
млн.теңге
Негізгі қорға қаржылар 364,1 236,2 146,8
салымы нақты бағамен,
млн.теңге
Тұрғын үйлерді іске қосу, 990 860 115,1
шаршы метр
Жүк айналымы мың тоннакм 34419,1 33390,4 98,3
Тасымалданған жүк, мың тонна3783,4 2345,2 99,2
Жолаушы айналымы, мың 45762,4 47334,2 91,6
жолаушышақырым
Тасымалданған жолаушы, мың 7589,3 7493,9 95,9
Адам
Еңбекпен қамтылғандар адам*)3618 4428 81,7
Еңбек ақы қоры мың, теңге*) 1057072,8 1128146,0 93,7
Орташа еңбек ақы, теңге*) 26843 23505 114,2
Бөлшек тауар айналымы, 9,0 5,2 163,4
млн.теңге (салыстырмалы
бағамен)
Көтерме тауар айналымы, - - -
млн.теңге
ІІ. Жамбыл облысы Мойынқұм ауданының қаржылық жағдайын талдау
2.1 Кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығын талдау.
Талдау жүргізушінің келесі әрекеті баланс активінің құрылу көздерін
талдау болады. Бұл кезде кәсіпорын мүлкінің келіп түсуі, оны сатып алу және
оны құрылуы да, кәсіпорынның өзінің де, қарызға алынған капиталдың да
есебінен жүргізілуі мүмкін екендігін есте сақтау керек. Ал меншікті капитал
мен қарызға алынған капиталдың арасындағы қатынас оның қаржылық
тұрақтылығын көрсетеді.
Нарық қатынасы жағдайында кәсіпорынның қызметі және оның дамуы көбіне
өзін өзі қаржыландырумен, яғни меншікті капиталдың көмегімен жүзеге
асырылады. Тек ол капитал жетпегенде ғана шеттен капитал тартылады. Бұл
кезде қиын болса да сырттан тартылған капиталдан қаржылық тәуелсіздік аса
маңызды орын алады, бірақ онсыз әрине мүмкін емес. Сондықтан да қаржылық
есеп берудің ағымдағы активтерінің құрастырылу көздерін шектеу керек. Оның
ең аз бөлігі өндірістік бағдарламаны қамтамасыз ету үшін өзінің кейбір
кезеңдерінде ағымдағы активтерге әдеттегіден жоғары, яғни қосымша
қажеттілік туғанда, ол банктердің қысқа мерзімді несиелерімен және
коммерциалық несиелерімен жабылады.
Активтердің қорлану көздерін талдау кезінде меншікті және қатыстырылған
капиталдың көрсетілген көлемі белгіленіп, есеп беру кезеңіндегі олардың
өзгеру себептері анықталып, оларға баға беріледі. Бұл кезде өз меншігіндегі
капиталға басты назар аударылады, себебі өз қаражаттарының қоры болуы оның
қаржылық тұрақтылығының барлығын көрсетеді.
Меншікті капиталдың көлемін ғана анықтап қоймай, сонымен бірге капиталдың
жалпы сомасындағы оның үлес салмағын да анықтау маңызды. Бұл көрсеткіш
арнайы әдебиеттерде әр түрлі атпен берілген (тәуелсіздік коэффициенті, ав-
тономдық коэффициенті), бірақ оның мәні бір ғана - бұл коэффициентке қарап
кәсіпорын сырттан тартылған қаржыдан қаншалықты тәуелсіз екендігін және өз
қаражатын қаншалықты жұмсай алатынын көруге болады. Тәуелсіздік
коэффициентін меншікті капиталды барлық авансталған капиталға бөлумен
анықтайды:
Ктс = Мк:Ак
Мұндағы: Ктс - тәуелсіздік коэффициенті;
Мк - меншікті капитал;
Ак - авансталған капитал (баланс валютасы жиыны, яғни қаржыландырудың
жалпы сомасы).
Бұл коэффициенттің өсуі кәсіпорынның қаржылық тәуелсіздігі жоғары екен-
дігін көрсетсе, алдағы уақытта қаржылық қиындықтардың азаятындығын
көрсетеді.
Батыс экономистері тәуелсіздік коэффициентінің неғұрлым жоғары деңгейде
болғаны дұрыс деп санайды. Себебі бұл қаржы көздерінің тұрақты құрылымын
сақтауға мүмкіндік береді. Инвесторлар, несие берушілер дәл осындай
құрылымды таңдайды, себебі ол кәсіпорынға өздерінің міндеттемелерінің
кепілдігін жоғарылатады. Неғұрлым кәсіпорынның қаражаты көп болса, соғұрлым
үздіксіз жұмыс қамтамасыз етіліп, нарық жағдайында алға шығуға көмектеседі.
Сондықтан кәсіпкерлер әр түрлі резервтерді құру жолымен және жарғылық қорға
бөлінбеген табысты тікелей қосу арқылы өзіндік капиталды көбейтуге тырыса-
ды.
Қаржылық талдаудан кітаптардың бірқатар авторлары инвесторлар мен не-сие
берушілерді қамтамасыз ететін, меншікті капиталдың оның жалпы сомасына
қатынасының ең аз мәні 0,6 болып табылады деп есептейді [1,2].
А.Д.Шеремет, А.М.Ковалев; В.П.Привалов, О.В.Ефимова және тағы басқа-лар
бұл көрсеткіштің 0,5 деңгейдегі мәні кәсіпорынның барлық міндеттемелерін өз
қаражатымен жабуды қамтамасыз ете алатын ең теменгі көрсеткіш бола алады
деп санайды[1].
АҚШ және Еуропа елдерінде тәуелсіздік коэффиентінің жоғары жетерлік
деңгейі болып, 0,5-0,6 тең болатын меншікті капиталдың баланс валютасына
қатынасы саналады. Бұл жағдайда несие берушілердің тәуекелдігі төмен бола-
ды: өз қаражаттарынан қалыптастырылған мүліктің жартысын сатып (қарызға
алынған каражаттар салынған, екінші жартысы кейбір себептермен құнсыздан-
ған болса да), кәсіпорын өзінің қарыз міндеттемелерін жабуына болады.
Жабдықтаушылар мен сатып алушылар арасындағы келісім-шарттық
міндеттемелер қатаң сақталатын және фирманың атағына үлкен мән берілген
нарықтық экономикасы дамыған елдерде тәуелсіздік коэффициентіне мұндай
жоғары талаптарды қоймайды (Жапонияда оны 0,2-ге дейін төмендетуге болады).
Жоғарыда келтірілген меншіктік коэффициентін 0,5-0,6 деңгейінде шектеуді
орындау, қарызға берушілер үшін ғана емес, кәсіпорынның өзіне де маңызды.
Сонтықтан талдаушыға, қаражат көздерін орналастырудың тиімділігін
белгілеуге мүмкіндік беретін, құрылымына зерттеу жүргізіп баға беру қажет.
Нарық жағдайында ол акпарат ішкі және сыртқы пайдаланушылармен жүзеге
асырылады.
Ақпаратты сыртқы пайдаланушылар, мысалы, банктер, несие берушілер сыртқы
пайдаланушылар, мысалы, банктер, несие берушілер капиталдың авансталынған
капиталдың жалпы сомасындағы үлесінің өзгеруін, келісім-шарттарға отырған
кездегі қаржылық тәуекелдік жағынан баға береді. Меншіктік капиталдың үлесі
төмендегенде тәуекелділік өседі. Кәсіпорын капиталының құрылымын зерттеу
оларға кәсіпорын қызметінің кеңейгені немесе қысқарғаны жайлы айтуына
мүмкіндік береді. Қысқа мерзімдік несиелердің төмендеуі және меншіктік
капиталдың өсуі кәсіпорын қызметінің қыскарғанын көрсетеді. Бірақ бірыңғай
мұндай қорытынды жасауға болмайды, себебі бұл қаражаттардың үлесі басқа
факторлардың несие үшін және дивидендке пайыздық мөлшерлемелер әсерінен
болуы мүмкін. Егер несие үшін пайыздық мөлшерлемелер дивиденттердің
мөлшерлемелерінен төмен болса, онда тартылған қаражаты өсірген дұрыс, ал
егер керісінше болса, онда меншікті капиталды пайдаланған дұрыс.
Әрине, авансталған капиталдың құрылымы жоғарыда қарастырылған жағдайларға
тәуелді болады.
Каржылық есеп берудің активтерінің қалыптасу көздерінің құрылымын зерт-
теу үшін келесідей талдау 2-кестесі құрылады.
2-кесте. Жамбыл облысы Мойынқұм ауданының қаржылық жағдайын талдау.
Көрсеткіштер Сомасы, мың тг. Құрылымы, % Өзгеріс (+;-)
Жыл басында Жыл Жыл Жыл Мың тг. Үлес
соңында басында соңында салмағы%
1 2 3 4 5 6 7 8 9 1
Жалпы өнiмжұмыс, көрсетiлген қызмет ақшалай көлемi млн. тенге 3990,0
5050,7 6845,3 6440,4 6711,3 136,0 Оның iшiнде:
өнеркәсiп
млн. тенге 1941,4 3212,5 3995,1 3566,6 3644,6 121,4 -ауыл
шаруашылығы млн. тенге 959,7 1067,5 1609,9 1660,6 1707,3 160 -
шағын кәсiпкерлiк млн. тенге 461,7 309,2 337,3 365,0 373,0 120,6
-байланыс млн. тенге 51,0 52,0 53,0 55,0 61,0 117,3 -құрылыс
млн. тенге 576,2 409,5 1048,3 811,1 669,3 163,4 2 Өнеркәсiп
өнiмiн өндiрудiң заттай көлемi -алтын кг 436,5
414,9 820 600 600 145 -күмiс кг 85,5 92,2 80 60 60 65
-гранит куб. м 3430 4000 3650 3650 3650 91,3 -барит рудасын
өндiру мың. тн 107,7 261,8 180 180 180 68,8 -барит
концентраты мың. тн 24,1 93,2 91,5 96,1 100,9 108,3 көмiр мың
тн 50 320 400 400 400 125 3 Ауыл шаруашылығы өнiмдерiн өндiрудiң
жалпы көлемi млн. тенге 959,7 1067,5 1609,9 1660,6 1707,3 160
Оның iшiнде: -егiн шаруашылығы млн. тенге 268,3
401,4 645,0 648,5 652,4 162,5 -мал шаруашылығы млн. тенге
691,4 666,1 964,9 1012,1 1054,9 158,4 4 Мал шаруашылығы
өнiмдерiн өндiру -сүт тн 7916 7795 7850 7920 8100
104 -ет тiрi салмақ тн 3481 3335 3719 3958,5 4162,6 124,8
-жүн тн 302 312,6 342 365 372 119 -жұмыртқа мын. дана
2900 2930 3000 3050 3100 105,8 5 Мал басы жыл аяғына
-мүйiздi iрi қара бас 23484 23493 24908 25406
25914 110,3 -қой, ешкi бас 157487 157500 163850 167127 170470
108,2 -жылқы бас 3886 4081 3964 4048 4088 100,2 -түйе
бас 961 962 1034 1054 1075 111,7 -құс бас 52840 51800 51864
52448 52967 102,3 6
Барлық егiс көлемi га 3880 3920 3960 4000 4040 103,0 оның
iшiнде -арпа га 15 81 50 50 50 61,7 -жүгерi
га 85 280 80 80 80 28,5 -тары га 210 249 200 200 200
80,3 -күнбағыс га 40 35 30 30 30 85,7 -картоп га 208
106 200 200 200 188,6 -бақша га 616 632,8 600 600 600 94,8
1 2 3 4 5 6 7 8 9 -көкөнiс га 220 165,7 200 200 200
120,7 жоңышқа га 2286 2170,4 2600 2640 2680 123,4 7 Егiн
шаруашылығы өнiмi тн Оның ішінде : -арпа тн. 14,1
79,2 58 58 58 73,0 -жүгерi тн. 309,5
917,5 296 296 300 32,6 -тары тн. 248
319,3 256 256 260 81,4 -күнбағыс тн.
37,8 33,7 30 30 30 89,0 -картоп тн.
2127 1052,2 1954 1960 1960 186,3 -бақша
тн. 6734 7101 6330 6330 6360 89,5
-көкөнiс тн. 2577 2525 2700 2710 2720 107,7
-жоңышқа тн. 13212 12421 13000 13200 13400 107,8
-табиғи шөп тн. 81500 81500 81500 81500 81500
100 8
Әлеуметтiк сала бойынша Жалпы халық саны адам
32131 31029 31960 33070 34390 110,8 Экономикалық белсендi
тұрғындар адам 13617 17759 18537 19511 20634 116,1 Жұмыссыздар
– барлығы адам 501 452 339 338 337 98,8 Жұмыссыздық деңгейi %
3,7 3,1 1,8 1,8 1,8 58 Жаңа жұмыс орындарын ашу жұмыс орны
265 234 400 800 400 171 Ақылы қоғамдық жұмыс
адам 146 140 160 195 195 139 ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz