Әуежай ғимараттарын салудағы геодезиялық жұмыстар

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 70 бет
Таңдаулыға:

Диплом жұмысы

ӘУЕЖАЙ ҚҰРЛЫСЫН ЖҮРГІЗУІНДЕГІ ГЕОДЕЗИЯЛЫҚ ЖҰМЫСТАР

Реферат

Бітіру жұмыстың тақырыбы: Әуежай құрлысын жүргізуіндегі геодезиялық жұмыстар.

Жұмыстың мақсаты: Әуежай құрлысын жүргізуіндегі барлық геодезиялық жұмыстарды көрсету.

Жұмыстың көлемі: дипломдық жұмыс - беттен тұрады, 4 тарау бар, кесте саны 3, сурет саны 26, пайдаланылған әдебиеттер саны 14.

Жұмыстың міндеттері: 1. Әуежайды іздеу міндеттері

2. Аэродром салудағы геодезиялық жұмыстар

3. Әуежай ғимараттарын салудағы геодезиялық жұмыстар

Жұмыстың мазмұны: 1. Әуежай туралы жалпы мәлімет

2. Әуежай ғимараттарын салудағы геодезиялық жұмыстар

3. Аэродромдағы геодезиялық жұмыстар

4. Инженерлік геодезиялық жұмыстарды орындау кезіндегі техникалық қауіпсіздік және құжаттарды дайындау

ГЛОССАРИЙ

Топографиялық план мен картаның масштабы - карта бетіндегі сызықтың, сол сызыққа сәйкес жер бетіндегі ұзындығының қатынасы

Нивелирлеу - бір дәрежелі деңгейге келтіру, айырмашылықтарын жою.

ТОПОПЛАН - жер бетінің дөңестігін есепке алмай ірі масштабта салынған жер бетінің сұлбасы

Теодолит -(гр. thtaomai - қарастырамын- dolichos - ұзын) жергілікті белгіленген жерде геодезиялық түсірулерде тік және көлденең бұрыштарды өлшегіш аспап

Откос -құлама, еңіс, баурай

Тахеометрия -белгіленген жердің нүктелерін биіктігі және жоспарында көлденең және тік бұрышын бір мезгілде өлшеу арқылы, сонымен қатар нүкте-лердің ара қашықтығын анықтайтын әдіс.

Тахеометр - (грек. тachys - шапшаң, тез) - қашықты өлшегішпен жарақталған, теодолит аспабының бір түрі, автоматтандырылған және айналмалы тахеометрлерде бұрыштар мен қашықтықтар есептеулер жасамастан, автоматты түрде шығатын аспап.

Триангуляция - (лат. - үшбұрыш) - топографиялық түсірілімдер және басқа геодезиялық жұмыстардың бастапқы кезінде геодезиялық пунктердің жағдайын айқындайтын әдістердің бірі.

Дальнометр -қашықтықты өлшегіш

Рейка -өлшемдерге бөлінген ұзын бақан

Геодезия - жердің пішінін, көлемін, бетін зерттейтін, өлшейтін ғылым

Автоматика - ғылым мен техниканың өндіріс процестерін автоматтық әдіспен басқарудың құралдары мен жүйелерін жасаудың теориясын және принциптерін қамтитын саласы

Радиальный - радиустар бойынша жіберілген сәуле, сәулелік,

Абрис - (нем. - Abriss- сызба, жоба, жоспар) - топографиялық түсірілімде қолдан істелген, дәл, нақты жоспар жасау үшін далалық өлшеулердің нәтижесі белгіленген сызба.

Лимб - (лат. limbus-жиек, ернеу) - шеңберінде тең үлесті бөліктерге (градус, минуттарға бөлінген) жалпақ металл сақина, сол бойынша бұрыш өлшегіш аспаптарда өлшенетін бұрыштың аумағын есептейді.

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ . . .

1 ӘУЕЖАЙ ТУРАЛЫ ЖАЛПЫ МӘЛІМЕТ . . .

1. 1 Әуежайлар . . .

1. 2 Әуежайлардың жіктелуі . . .

1. 3 Әуежайды іздеу міндеттері . . .

2 ӘУЕЖАЙ ҒИМАРАТТАРЫН САЛУДАҒЫ ГЕОДЕЗИЯЛЫҚ ЖҰМЫСТАР

2. 1 Топографиялық түсірістері және құрлыстың жер асты бөлігін салудағы геодезиялық жұмыстар . . .

2. 2 Құрлысты вертикаль жоспарлау кезіндегі жер жұмыстары көлемін есептеу . . .

2. 3 Ғимараттарды жер беті бөлігіне шығару кезіндегі геодезиялық жұмыстар . . .

3 АЭРОДРОМДАҒЫ ГЕОДЕЗИЯЛЫҚ ЖҰМЫСТАР . . .

3. 1 Аэродромды іздеу, жобалау және фотограмметриялық жұмыстар . . .

3. 2 Аэродромдағы топография - геодезиялық жұмыстар . . .

3. 3 Аэродромдағы геодезиялық бөлу жұмыстары . . .

4 ИНЖЕНЕРЛІК ГЕОДЕЗИЯЛЫҚ ЖҰМЫСТАРДЫ ОРЫНДАУ КЕЗІНДЕГІ ТЕХНИКАЛЫҚ ҚАУІПСІЗДІК ЖӘНЕ ҚҰЖАТТАРДЫ ДАЙЫНДАУ

4. 1 Жалпым техникалық қауіпсіздіктер . . .

4. 2 Әуежай құрлысын жүргізуіндегі геодезиялық жұмыстардың өндірісі . . .

4. 3 Геодезиялық құжаттарды дайындау . . .

ҚОРЫТЫНДЫ . . .

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР . . .

ҚОСЫМШАЛАР

КІРІСПЕ

Әуежай - құрлымына мыналар кіретін күрделі инженерлік құрлым:аэродром, әуеден келу жолағы (ӘКЖ), қызмет техникалық территория (ҚТТ), әуе қозғалысын басқару объектілері, радионавигациялар және отырғызу объектілері.

Аэродром - ҰҚЖ, жолдар, тұрақ орын және жанармай құю, қойма және әуе қозғалысын реттеу кешендері.

Аэровакзал - тек әуежай қызметіне, яғни жолаушыларды аэропортқа кіргеннен бастап, ұшаққа отырға дейін қызмет көрсетуге арналған.

Әуежай - ХХ ғасырдан осы уақытқа дейін дамып келе жатқан ғылымның өте үлкен жетістігі. Бұл бес ірі жүк тасымал түрінің біріне жатады: теңіз жолдары, темір және автожолдар, құбырлар және әуе жолдары. Бүгінде еліміздің индустриялды - иновациялық даму стратегиясы - нақты өндіріс саласын дамыту, жаңа технологияларды енгізу, ғылым мен техниканың сонғы жетістіктерімен қарулану, шикізатты экономикада тұсында, осы тасымал түрі, Қазақстанның халықаралық экономикалық қарым - қатынасты дамытуда өте үлкен маңызға ие. Сондықтан бізге әлі көптеген әуежай құрлысын салуды жалғастыру қажет, бірақ қазіргі таңда Франция мен Қазақстан мемлекеттерінің біріккен жобасымен Алматы қаласының шығыс жақ сыртында (Талғар асты) үлкен халықаралық әуежайдың іргетасы қалануда. Оның негізгі ерекшелігі құрлысы ұлттық нақышта, яғни ғимараттары 4 қанатты қазақ үй тәрізді болмақ.

Менің ойымша қазіргі уақытта әуежайлар мемлекеттік дәрежеде қолданыста болса, кейінгі болашақта ғылымның дамуымен әр ұйымның, әр жеке тұлғаның қолжетімді құралына айналуы мүмкін.

Әуежай құрлысы барлық ғылымдардың тоғысуынан, араласуынан салынатын күрделі инженерлік ғимараттар мен жолдар кешені. Ал менің дипломдық тақырыбым мамандығыма сай әуежай құрлысын салуда геодезия ғылымының қатысы жайлы болмақ. Әуежай құрлысына геодезия ең алғашқы мамандықтардың бірі болып кіріссе, сонғы кірпіші қаланғанға дейін ат салысып және пайдалануға берілгеннен кейінде қызметін жалғастыра береді. Негізгі жұмыстарына тоқтала кетсек:

Геодезиялық іздеу, зерттеу жұмыстары

2. Әуежай ғимараттарын салудағы геодезиялық жұмыстар

3. Аэродром және жол құрлысындағы геодезиялық жұмыстар

4. Жоғарыда айтқанымдай әуежай құрлысы аяқталып пайдалануға берілгеннен кейін де, әуе кемелерінің әуе жолдарының қауіпсіздігін қамтамасыз етуде ғарыштық геодезияның қызметі және т. б.

1 ӘУЕЖАЙ ТУРАЛЫ ЖАЛПЫ МӘЛІМЕТ

1. 1 Әуежай

Әуежай - әр түрлі жүк және адам тасмалын әуе жолы арқылы тасмалдайтын ғимараттар кешені. 1919 ж әлемдегі ең алғаш салынған аэропорт - Кенигсбергтағы Девау әуе жайы. Бұлар құрлықтық аэропорттар, сонымен қатар гидросамалеттарды қабылдайтын гидроәуежайлар болады. Бұндай әуежайларда ұшу - қону жолағы болмайды, бірақ оның ролін су айдыны атқарады.

Аэродром - ҰҚЖ, жолдар, тұрақ орын және жанармай құю, қойма және әуе қозғалысын реттеу кешендері.

Әуежай - құрлымына мыналар кіретін күрделі инженерлік құрлым: аэродром, әуеден келу жолағы (ӘКЖ), қызмет техникалық территория (ҚТТ), әуе қозғалысын басқару объектілері, радионавигациялар және отырғызу объектілері. 1 сурет.

Басқарушы жел бағытының бойына жасанды цементбетонды жамылғысы бар ұшу - қону жолағынан, жанындағы және соңғы қауіпсіздік жолақтары жанасатын грунтты ұшу - қону жолағынан тұратын негізгі жазғы жолақ орналастырады. Ұшақтарға тұрақ ретінде және қызмет көрсету үшін ерекше тұрақ орындарын салады (ТО) . Жасанды цементбетонды жамылғыға параллель магистраль басқарушы жолдар (МБЖ) және жасанды ұшу - қону жолағын тұрақ орыдарымен жалғастыратын басқарушы жодар (БЖ) салады. Тұрақ орындары мен басқарушы жолдары жасанды цементбетонды жамылғыдан тұрады.

Аэродром құрылысы ортасынан сондай - ақ жерасты инженерлік торларын бөліп көрсетуге болады: жерасты су бұрғыш жүйесін, су жүргізетін торлар, кабельді линиялар [1] .

1. 2 Әуежайлардың жіктелуі

Азаматтық авиация әкімшілігі әуежайларды қызмет көрсету типіне тәуелді 8 категорияға жіктейді:

1. Жеңіл ұшақтар (1350 кг - нан аз) қызмет ететін және шағын елді - мекендер мен қалалық аудандарғы дара қолданыстағы әуежайлар (Personal)

2. Ауыр ұшақтар (9000 - 6750 кг) қызмет ететін, қарастырылған графиктен тыс пайдаланылатын екінші дәрежелі әуежайлар (Secondary) .

3. Магистральды авиалиналарды қамтамасыз ететін жергілікті әуе линияларының әуежайлары (Teeder)

4. Транзитті линиялар өтетін шағын қалаға қызмет ететін транзитті әуежайлар (Trunk Line)

5. Маңызды қалалар немесе магистральды жолдардың түйінді нүктелерінде орналасқан төтенше әуе линияларының әуежайлары (Express)

1 сурет. Әуежай аумағының схемасы

6. Ұзақ қонбай ішкі континентальды ұшуды жүзеге асыруда қызмет ететін ұшақтар тұратын ішкі континентальды әуежайлар (Continental)

7. Ұзақ халықаралық ұшуды жүзеге асыруда қызмет ететін ұшақтар тұратын халықаралық соңғы әуежайлар (Intercontinental)

8. Өте алыс мұхиттан әрі ұшуды жүзеге асыруда қызмет ететін ұшақтар тұратын континент аралық төтенше әуежайлар (Intercontinental Express ) .

Аэродром құрлысын жоспарлау кезінде болашақ аэродромның класын анықтау үшін олармен байланысты транспорт сипатын зерттеп алған жөн. Әрүрлі класты аэдромды анықтау оларды қызмет ететін ұшақтардың пайдаланушы сипаттамасымен үйлесіуі керек. Осы кластарға байланысты әуежай құрлысын жүргіуіндегі геодезиялық жұмыстардың көлемі мен жай күйі белгілі болады [2] .

2 сурет. Әуежайдың жолаушылар қабылдайтын ғимаратының планы

1 - магистральды өткел; 2 - автожол; 3 - ұшақтар; 4 - қалалық көлік тұрағы; 5 - электрокарлар өткелі; 6 - судан қорғайтын шит; 7 - перронның электрмен қоректендіру көзі; 8 - жолаушылардың ұшаққа барар өткелі; 9 - кеңес беру бюросы мен касса; 10 - буфет; 11 - сақтау камерасы; 12 - жүкті рәсімдеу мен тіркеуге алу орны; 13 - санузлдар

1. 3 Әуежайды іздеу міндеттері

Жобалау стадиясына тәуелді, әуежайды жобалау кезінде шешілетін міндеттердің тізімімен сәйкес, іздестіру кезінде сол немесе басқа көлемде негізгі келесі жұмыстар түрлері орындалады:

Негізгі жазғы жолақты трассалаумен негізгі жазғы жолаққа парраллель қабырғалары 400 х 400 м квадрат торлары түріндегі жоспарлы - биіктік түсіріс құрумен, әуежай аумағы мен оған кіретін территорияның топографиялық түсірумен, әуеден келу түсірістерімен және кедергілердің орналасқан орны мен биіктігін анықтаумен, жер асты жолдарын, су тартқыштарды, электрберушілерді, жер асты және жер беті су бұрғыш жүйесінің трассаларын іздеумен байланысты инженерлі геодезиялық жұмыстар.

Желдің бағыты мен жылдамдығы, жауын - шашын температура, ылғалдылық, топырақтың қату тереңдігі, тұман көктайғақ құбылыстары және т. б. туралы метеорологиялық ақпараттарды жинаумен байланысты гидрометеорологиялық жұмыстар.

Энергия және сумен жабдықтау кәздерін іздеумен, экологиялық мәселелерді шешумен, жерді пайдаланушылар, ұйымдар келісімімен байланысты жұмыстар.

Әуежайды іздеу кезеңде жүзеге асырылады: дайындық, дала және камеральдық.

Дайындық кезеңінде жоболау міндетінің негізінде іздеу ауданына бар материалды жинау мен зерттеу жүзеге асырылады.

Топографагеодезиялық, гидрометеорологиялық, инженерлік геологиялық, геоморфологиялық, экономикалық және басқа осы кезде картографиялық материалдарды, топографиялық пландарды және бұрынғы жылдардағы әуе түсіріс материалдарын жинау мен зерттеуге ерекше назар аударады.

Дайындық кезеңінде жазғы даланың бағдарлануы мен орналастыруын дәлдеу үшін жергілікті жерді зерттеу мақсатында ұшақ немесе тікұшақтан әуе аэродромдық барлау жүргізіледі, сондай - ақ іздеу жұмыстарының көлемін дәлдеу және жергілікті жердің топырақтық - грунттық, гидрогеологиялық жағдайын бағалау мақсатында да жер бетілік барлау жүргізіледі.

Дайындық кезеңінде далалық іздеу жұмыстары ұйымының проектісін құрастырады және ең алдымен топографиялық түсіріс жүргізу үшін тірек геодезиялық торларының проектісін құрады және соңында іздеу ұйымының проектісіне сай іздеуге техникалық тапсырма құрастырады және іздеу бөлігін қалыптастырады.

Далалық кезеңде инженерлік - геодезиялық, гидрометеорологиялық, инженерлік - геологиялық және басқа жұмыстар кешенін жер беттік және әуе ғарыштық, жер беті - ғарыштық әдістермен орындайды. Жекелегенде, сонғы жылдары жинақталған әуе түсірістерді қолдануды тапты, мұнда ситуациялық нақтылықтар аэрофотограметрялық әдістермен, ал релеф қарапайым немесе электронды тахеметрлік түсірісті қолданумен түсірілген. Әуежайды іздеу кезінде JPS спутниктік навигациялар жүйесін қолданумен топографиялық түсірістің жер беті - ғарыштық әдістерін тауып отыр.

Камеральды кезеңде далалық іздеу жұмыстарының мәліметтерін өңдеуді жүзеге асырады, топографиялық пландар, профилдер, жергілікті жердің сандық үлгісін құрастырады және өткізілген іздеу жұмыстары туралы есеп дайындайды. Камеральды жұмыс кезеңінде іздеу мәліметтерін өңдеу, редактілеу, тіркеу үшін және топографиялық пландар мен олардың электронды нұсқасын дайындау үшін есептеу техникасы мен автоматизацияны кеңінен қолданады [1] .

3 сурет. Әуежайдағы вакзал кешенінің ұсынылған планы

1 - магистральды өткел; 2, 3 - шығуға арналған ғимараттар; 4 вокзал құрлысы; 5 - ұшақтарға; 6 - вакзал алды алаң; 7 - қонақ үй; 8 - бортты қоректендіру цехы; 9 - қалалық көлік тұрағы; 10 - перронға өту; 11 - авто жол; 12 - жүкті рәсімдеу мен тіркеуге алу орны; 13 - перронның кеңейтілуі

ӘУЕЖАЙДАҒЫ ҒИМАРАТТАРДЫ САЛУДАҒЫ ГЕОДЕЗИЯЛЫҚ ЖҰМЫС

2. 1 Топографиялық түсірістері және құрлыстың жер асты бөлігіндегі геодезиялық жұмыстар

Әуежайды іздеу кезіндегі топографиялық түсірісті өткізу үшін құрылған жоспарлы - биіктік негіздеу бір уақытта әуежайды табиғатқа шығару проектісі үшін геодезиялық негіз қызметін атқарады, яғни құрлыс процесінің геодезиялық алып жүруі үшін. Сондықтан жоспарлы - биіктік негіздеу дәлдігі түсірілімдік және бөлу жұмыстарының талаптарына сай болуы керек.

Әуежайды жоспарлы - биіктік негіздеудің негізін, өлшемі 400 х 400 м квадраттар түзетін теодалиттік - нивелирлік түсірістердің көлденең және ұзынына бойлы тұрақты торын құрады. Осылайша алынған торларды қоюландыру үшін қабырғаларының өлшемі 200 х 200 м квадрат торын түзетін теодалитті түсірістерді салады, ал кейде әр бір 400 м квадраттарды диогональдармен бөлу арқылы микротрянгуляцияны қолданады.

Трек геодезиялық торды, егер ол дайындық іздеу жұмыстары кезеңінде орнатылған болса, жасанды ұшу - қону жолағына парллель бағдарлайды. Басқа жағдайда трек геодезиялық торларын релефке өте қолайлы басқарушы желдің бағыты бойынша немесе әуеден келуге ыңғайлы бағыт бойынша бағдарлайды. Негіздеудің негізгі трек сызығын жасанды ұшу - қону жолағының өсне параллель 80 - 130 м қашықтықта теодалит көмегімен іледі, осыған сай далалық іздеу жұмыстарының жүрісінде оны алдымен табиғатқа шығарады. Геодезиялық негіздеудің негізгі тірек сызығынан орталық нүктені таңдай отырып, сол нүктеден екі жаққа негізгі сызық бойынша әуежай ауданының барлық байқалған ұзындықтарында 400 м кесінді өлшеп кеседі. Әр бір 400 метрлік кесіндінің соңын сенімді сақиналармен бекітеді, сосын теодалит көмегімен әуежай ауданының барлық еніне перпендикуляр бағыттар бөледі. 400 м көлденең кесінділердің соңын тағы да бекітеді. Трек геодезиялық торын бөлуді жоспарлы биіктік негіздеудің тұйықтаушы контуры бойынша полигонометриялық жүрісті салумен аяқтайды.

Әуежай ауданының биіктік негізі ретінде әдетте квадрат торының қабырғалары бойынша салынатын III класты нивелирлеу торлары қызмет етеді. Полигон ішінде IV класты нивилерлі жүрістер салады.

Тірек геодезиялық торларының пункттерін 400 метрлік квадраттар төбесінде негізгі (бетонды) және уақытша (ағаш) белгілермен бекітеді. Алайда әр бір жоспарлы геодезиялық тор белгісі бір уақытта ауданды биіктіктік негіздеудің белгісі ретінде қызмет етеді, оларды мезгілдік қату тереңдігінен 0, 5 м төмен терңдікке бекітеді.

4 сурет. Әуежайды негіздеудің биіктіктік схемасы

Белгілерді жергілікті жерде тек жер беттілік геодезиялық жұмыстарын жүргізуде ғана емес, олар тану ролін орындайтын аэроіздестіру кезіндеде жеңіл тауып алатындай етіп белгілейді. Осы мақсат үшін белгілерді ормен қазып, тас немесе кесек үйіндісімен белгілеп қояды.

Жобаланатын әуежай ауданындағы құрылған трек геодезиялық торын белгілердің ортасының координатасын мемлекетік координаталар жүйесінде есептей отырып және олардың абсолюттік биіктігін есептей отырып мемлекетік геодезия тор пункттеріне байлайды. Жобаланатын әуежайға жақын маңда мемлекеттік геодезиялық тор пунктері жоқ болғанда әуежай ауданының жоспарлы-биіктік негіздеуін JPS спутниктік навигация жүйесін қолдана отырып жер беті- ғарыштық әдісімен құрады.

Топографиялық түсіріспен бөлу бөлу жұмыстарының қажетті дәлдігін қамтамасыз ету үшін трек геодезиялық тор пунктері орналасуының орташа квадраттық қателіктері ± 10 см - ден аспауы керек, ал белгілер биіктігіндегі қателер ±25 см - ден.

Әуежай ауданының топографиялық түсірісін әуежайдың негізгі планын өңдеуге және барлық құрлымын жобалау үшін қажет топографиялық план мен сандық модел алу мақсатында жүргізеді. Сандық модел сондай - ақ әуежайды жүйелі автоматтандырылған жобалау жағдайында қажет.

1:5000, 1:2000 және 1:1000 маштабтағы жобалау сатысына тәуелді орындалатын топографиялық түсіріс жүрісінде релеф нақтылықтарын түсіреді, ауылшаруашылығы және орман шаруашылығы шекарасын, елді-мекендерді, өзендер мен су қоймаларды, автомобиль және темір жолдарды, бөлек құрлыстар мен объектілерді, жер беті және жер асты комуникацияларын және т. б. түсіреді. Топографиялық түсіріс өткізу жүрісінде жер бетінен көтеріліп тұрған заттар мен объектілердің биіктігін міндетті түрде анықтайды (байланыс бағаналары, жеке ғимараттар, өнеркәсіп өндірісінің құбырлары, жеке ағаштар мен басқа да объектілер) . Топографиялық планда осымен бірге қарапайым ақпараттан басқа осы ауа кедергілерінің биіктіктері де көрсетіледі.

Әуежайды іздеу кезінде мүмкін болатын жеті топографиялық түсіріс әдістерін қолданады: мензулалық, квадраттар бойынша нивелирлеу, тахеометрлік, фототеодалиттік, аэро және жинақталған түсіріс, жер - беті ғарыштық топографиялық туүсіріс әдістерін таңдау факторлар қатарына тәуелді және бәріне бұрын жобалау сатысына, іздеу жұмыстарының көмегіне, жергілікті жердің сипатына, жобалау мерзіміне тәуелді.

Мензулалық түсіріс әлі де болса әуежайді іздестіру жұмыстарында қолданыста. Алайда оған тән жетіспеушіліктерге байланысты мензулалық түсірісті қолданумен орындалатын іздеу жұмыстарының көлемі жылдан - жылға азаюда (дала жұмыстарын өткізу кезіндегі үлкен еңбек шығыны, топографиялық план дардың қолмен даярлануы, ауа - райы шартының әсер етуі және негізгісі мәліметтерді өңдеу, тіркеу, жинау процесін автоматтандырудағы қиындықтар) .

Квадраттар бойынша невелирлік түсіріс - әуежайды іздеу кезіндегі кеңінен қолданатын дәстүрлі топографиялық түсіріс түрі, әсіресе нақтылы жобалау сатысында. Бұл түсірістің өте дәл түрі, алайда осы уақытта біршама күрделі, қымбат бағалы және көп еңбек сіңіруді қажет етеді. Сонымен қатар осы әдіспен алынған ақпарат дәстүрлі топо план бойынша сияқты, дұрыс төртбұрышты тор түйінінде үнемі сандық моделді қолданумен автоматты түрде жобалық міндеттерді шешу үшін ыңғайлы түрде беріледі. Квадраттар бойынша нивелирлік түсіріс әдісі мәліметтерді өңдеу, тіркеу, жинау процесін автоматтандыруға мүмкіндік беретін және далалық, камеральдық жұмыстардың өнімділігін, соңғы нәтижелерінің сапасын артыруға мүмкіндік беретін тікеуші (электронды) нивелирді қолдану кезінде ерекше перспективті.

Квадраттар бойынша невелирлік түсіріс техникасы әуежайды іздеуге сәйкес келесіге келтіріледі: тірек геодезиялық торының ішінде (400 х 400 м және 200 х 200 м квадрат торлары) 1:12000 маштабта 20 х 20 м пикеттік тор бөледі және оны сәйкес белгілермен нүктелермен немесе басқамен бекітеді. Пикеттік тордың төбелерінен басқа олардың қабырғаларында нүктелермен жергілікті жердің рельефі мен жағдайына тән нүктелерге сәйкес плюстерді белгілейді. Осыдан кейін жер бетін геометриялық (ал кейде тригонометриялық) нивелирлейді. Әдетте тұрған жерінен 200 м квадратта таралған барлық нүктелерді түсіреді. Өткікізілген өлшеу нәтижелері бойынша жергілікті - жердің сандық моделі мен топографиялық планын құрастырады.

Тахиеометриялық түсіріс әуежай ауданын іздеу кезінде кеңінен қолданыс табуда. Бұл жағдай ең алдымен оның далалық іздеу жұмыстарының көлемін қысқартуға мүмкіндік беретініне байланысты және камьпютер мен графотұрғызғышты қолданып топоплан және сандық мадель дайындауды автоматтандыруды қамтумен камералдық жағдайға ауыстырумен байланысты. Түсірістің бұл түрі магнитті ақпарат тасушыларында өлшеу нәтижелерін автоматты тіркейтін электронды тахеометрді қолданғанда өте перспективті. Тахеметрді әдетте аэродромдағы тұрғын және қызмет зоналары астындағы ауданды түсіру үшін қолданады.

Фототеодалиттік түсіріс, аэродром аудандарын орналастыратын жергілікті жердің жазықтығын ескере отырып түсіріс кезінде негізінен ауадан келуді қолданады.

Әуетүсіріс және жинақталған әуетүсіріс электронды тахеометрмен және JPS спутниктік навигация жүйесімен бірігіп тез арада қазіргі уақытта әуежай ауданын түсіруге қолданатын басқа түсіріс түрлерін алмастырды. Бұл сапалы жаңа технологиялар мен автоматизация және есептеу техникасы құралдарын кеңінен қолданғанда іздеу жұмыстарының өнімділігінің максималды ұлғаюын талап ететін проектілік іздеу жұмыстарының жүйелік автоматты өндірісі әдістеріне өтумен байланысты. Әуежайды іздеу кезіндегі әуетүсірістің ерекшелігі - түсірілімдік негіздеу пункттерін ұшу алдында белгілер астында маркілеу, ал әуетүсірістік маршурттарды жазғы жолақ бағытына параллель салу болып табылады.

Әуежайды іздеу кезіндегі JPS спутниктік навигациялар жүйесін қолданатын жер беттік - ғарыштық түсірістерді топографиялық түсірістердің барлық түрін жоспарлы - биіктік негіздеу үшін сондай - ақ JPS базалық станцияларын қолданып олардың өндірісін базалық вариантта орындау үшін де кеңінен қолднылады. Бұл әуежай ауданын топографиялық түсірудің заманауи және перспективті түрі [1] .