Ақша айналысы және несие

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:

Жоспар

Кіріспе

1. Несие қабілеттілігінің рөлі және маңызы
2. Несие түрлері
3. Несиелеу шарттарын талдау
4. Ұйымның несие қабілеттілігін бағалау

Қорытынды

Пайдаланған әдебиеттер

Кіріспе
Еліміздің нарықтық экономикаға өткеніне аз уақыт болғанымен, жалпы
экономикалық өсу байқалғаны барлығына белгілі. Дегенмен, ұлттық байлықтың
молайуы мұнайға байланысты екені барлығымызды мазалайды. Өйткені, біздің
экономикамыз тек әлемдік мұнай сұранысы мен бағасына тәуелді болмақ.
Сондықтан да республика экономикасын тұрақтандыру үшін тек табиғи
байлықты қазып алумен ғана шектелмей, өндіру, өңдеу салаларын да дамыту
бүгінгі күннің басты міндеті.
Кеңес Одағы кезінде үлкен қарқынмен жұмыс істеген зауыт, фабрикалар
бүгінгі күні жекешеленді, ол толығымен сапалы өнім өндіріп, оны нарыққа
бәсеке қабілеттілігі жоғары етіп шығару өте қиын. Тұрмыс – ақшаға тәуелді
дегендей өнеркәсіптің жұмыс істеуінің қайнар көзі ақша-қаражаттар екені
мектеп оқушысына да белгілі. Соңғы бес-алты жылда бұл мәселенің де шешілуі
табылғандай.Еліміздің басын жүйесінің әлемдік стандарттарға сай дамуы
экономиканың салалрына көптеген ақша-қаражаттарының келуін қамтамасыз
етуде.
Адам Смиттің экономиканың қозғаушы күші халықтың жинақ ақшасы деп
өз заманында айтып кеткен ойы бүгінгі танның өзінде де өз күшін
орнамағанына еріксіз мойын.
Екінші деңгейлердегі банктарда шығарылған халықтың жинақ ақшасын
экономиканың жекелеген салаларын, оның ішінде өнеркәсіпті дамытуға бағыттау
қажет.
Қазақстан Республикасының нарықтық экономиканың қатынастарға көшуіне
байланысты елдің экономикалық өмірінде, соңғы жылдары ұйымдар арасындағы
шаруашылық қатынастар жүйесінде, сондай-ақ тұтастай алғанда халық
шаруашылығының барлық салаларында терең, ауқымды өзгерістер көрініс тапты.

1. Несие қабілеттілігінің рөлі және маңызы
Қазіргі несиелеу жүйесі қарыз алушының несиелік жобасын анықтау
әдістерінде де негізделеді. Айта кету керек, қарыз алушының несиелік жобасы
- бұл коммерциялық банк балансының өтімділігін қолдау әдісі болып
табылады.
Несиелеу процесі белгіленген мерзімде сауданың қайтарылмай қалуға
себепкер болатын көптеген тәуекел факторлардың іс әрекетімен байланысты
болып келеді. Сондықтан да, банк ссудасының берілуі алдын-ала ықпал ететін
факторларды оқып-үйрену арқылы несиелік жобасын оқып үйренуге жағдай
жасайды.
Қарыз алушының несиелік жобасы - бұл қарыз алушының өзінің қарыздық
міндеттемелері бойынша толық және уақтылы есеп айырысу қабілетін білдіреді.

Қарыз алушының несиелік жобасынан бір айырмашылығы - онда өткен
кезеңдегі немесе қандай да бір күндегі төлемсіздікті есепке алмайды, ал
жақын перспективадағы қарызды өтеу қабілетін болжайды. Өткен уақыттардағы
қарыз алушының төлем қабілетсіздігінің дәрежесі клиенттің несиелік жобасын
бағалау барысында иек артатын ең бір формальды көрсеткіш болып табылады.
Егерде қарыз алушының мерзімі өткен қарызы болып,ал балансы өтімді және
меншікті капиталдың мөлшері жеткілікті болса, онда банкке өткен уақыттағы
төлемдердің бір рет кешіктірілуі, клиенттің несиелік қабілетсіздігі туралы
қорытынды үшін негіз болып табылмайды. Несиелік қабілетті бар клиенттер
банкке, жабдықтаушыларға, бюджетке ұзақ төлемсіздіктің болуын жібермейді.

Клиенттің несиелік жобасының деңгейі, банктің нақты қарыз алушыға
беретін нақты ссудасымен байланысты қарапайым (жеке) тәуекелдерінің
дәрежесін көрсетеді.
Қарыз алушының қаржылық тұрақтылығын объективті бағалау және несиелік
операцияларға байланысты мүмкін болар тәуекелдерді есепке алу банкке
несиелік ресурстарды тиімді басқаруға және пайда табуға мүмкіндік береді.
Әлемдік және отандық банктік тәжірибе қарыз алушының несиелік жобасының
мынадай критерийлерін бөліп қарайды: қарыз алушының мінездемесі, қаражатты
қарызға алу қабілеті; ағымдағы қызметі барысында қарызды өтеу үшін қажетті
қаражатты табу қабілеті (қаржылық мүмкіндігі), капиталы, несиенің
қамтамасыз етілуі, несиелік мәміле жасалатын жағдай, бақылау (қарыз
алушының қызметінің заңдылық негізі, банк стандарты мен қадағалау
ұйымдарына ссуданың сипатының дәл келуі).
Қарыз алушының мінездемесі деп оның заңды тұлға ретіндегі беделі және
менеджерлерінің беделі, қарызды қайтарудағы жауапкершілігі және несиенің
мақсатының банктің несиелік саясатына сай келуі түсіндіріледі.
Қарыз алушының занды тұлға ретінде беделі оның сол аяда ұзақ уақыт
қызмет етуінен, экономикалық көрсеткіштерінің орташа салалық көрсеткіштерге
сай келуінен, оның несиелік тарихынан, оның серіктестерінің
(жабдықтаушылары, сатып алушылары, несие берушілері) іскерлік әлеміндегі
беделінен түрады. Менеджерлерінің беделі олардың кәсіби жарамдылығына
(білімі, жұмыс тәжірибесі) моральдық сапасына, жеке қаржылық және жанұялық
жағдайына, оның басқаратын құрылымы мен банк арасындағы қарым-қатынастар
нәтижесіне байланысты негізделеді.
Қаражатты қарызға алу жобасы қарыз алушының несиеге өтініш беруге,
несиелік келісім-шартқа қол қоюға немесе келіссөздер жүргізуге құқының
болуын, яғни кәсіпорынның немесе фирманың өкілдерінде белгілі бір
өкілеттіліктерінің болуын білдіреді.
Қарыз алушының несиелік жобасының ең негізгі критерийлерінің бірі - оның
қарыз өтеу үшін ағымдағы қызметінің жүргізілу барысында қаражат табу
қабілеті болып табылады.

2. Несие түрлері
Несие – бұл пайыз төлеу және қайтару шартында уақытша пайдалануға
берілетін ссудалық капитал қозғалысы. Зерттеу заты сияқты несие құрылымы
бір- бірімен өзара байланысты элементтерден тұрады. Мұндай элементтер ең
алдымен несиелік қатынастар субъектілері жатады. Несиелік мәміле бойынша
несиелік қатынастар субъектісіне қарыз беруші және қарыз алушы жатады.
Қарыз беруші- қарызды беретін несиелік қатынастың бір жағы. Қарыз беруші-
бұл уақытша пайдалануға қарыз беруші субъектілер болып табылады. Қарыз
берушілерге: банктер, банктік емес мекемелер, мемлекет, шаруашылық
субъектілері және халық жатады. Қарыз алушы- бұл несиені алушы және оны
қайтаруға міндетті, несиелік қатынастың екінші жағы. Борышқор және қарыз
алушы бір-бірімен жақын сөздер болғанымен де, олардың түсініктері әртүрлі.
Мысалға, кәсіпорын немесе жеке азаматтардың коммуналдық қызметке,
салықтарға және т.б. байланысты төлемдері кешігуі мүмкін, бірақ бұл жерде
ешқандай да несиелік қатынас туындамайды. Борыш бұл тек қана экономикалық
қатынасты емес, сондай-ақ адамзаттық қатынастар жағдайын сипаттайды. Борыш
– бұл өте ауқымды ұғым. Ал қарыз алушы – бұл қосымша қаражатқа деген
сұранысы бар тұлға. Несиенің экономикадағы орны мен рөлі, оның атқаратын
қызметтерімен сипатталады. Жалпы несие экономикалық категория ретінде
мынадай қызметтерді атқарады:
- қайта бөлу;
- айналыс шығындарын үнемдеу;
- айналыстағы нақты ақшалардың орнын уақытша алмастыру;
- капиталдың шоғырлануын жеделдету;
- ғылыми- техникалық прогрессті жеделдету.
Несиенің қайта бөлу қызметі кез келген елдің ұлттық
экономикасының толық қанды жұмыс жасауына өз үлесін қосады. Несиенің бұл
қызметінің көмегімен экономикалық жүйенің бір саласынан екінші бір
саласына капитал ағымы болады. Несиенің бұл қызметінің қаржының қайта
бөлу қызметінен айырмашылығы қаржынының бөлінуі әкімшілік негізде
жүргізілсе, ал салалар мен аймақтар арасындағы капитал ағымы несие арқылы,
яғни ол нарықтық механизм негізінде жүзеге асырылады.
Несиенің айналыс шығындарын үнемдеу қызметінің іс жүзінде асуы несиенің
экономикалық мәнінен туындайды. Шаруашылық субъектілеріндегі ақшалай
қаражаттардан түсуі мен жұмсалуы арасындағы уақытша болатын алшақтық кей
жағдайларда қаржылай ресурстарға деген қажеттілікті туындатады.Міне,
сондықтан да мұндай жағдайларда қарыз алушылардың барлық категориялары
өздерінің меншікті қаражатқа деген жетіспеушіліктің орнын толтыру үшін
несиені пайдаланады. Бұл дегеніміз капитал айналымын қамтамасыз етіп қана
қоймай, айналыс шығындарын үнемдеуге де мүмкіндік жасайды. Ал келесі
қызметі, яғни несиенің айналыстағы нақты ақшалардың орнын уақытша
алмастыруы. Қазіргі несиелік шаруашылықта мұндай ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.