Фискалдық саясатты іске асырудың негізгі бағыттары
Батыс Қазақстан облысы
әкімдігінің
2008 жылғы 30 қыркүйектегі
№246 қаулысына
ҚОСЫМША
Батыс Қазақстан облысы әкімдігінің
2009-2011 жылдарға арналған
орта мерзімді фискалдық саясаты
Орал қаласы 2008 ж.
МАЗМҰНЫ
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
1. Әлеуметтік-экономикалық
ахуал ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... .4
1.1. Облыстың 2007 жылғы әлеуметтік-экономикалық дамуын талдау және 2008-
2011 жылдарға арналған маңызды көрсеткіштер серпінін
бағалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .4
1.2. Бюджет жүйесін
жетілдіру ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ..5
2. 2009-2011 жылдарға арналған фискалдық саясаттың мақсаты мен
міндеттері ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..10
2.1. Фискалдық саясаттың мақсаты мен
міндеттері ... ... ... ... ... ... . ... ... ... 10
2.2. Фискалдық саясатты іске асырудың негізгі
бағыттары ... ... ... ... ... ... 10
3. Фискалдық саясатты іске асыру
тетіктері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... 11
3.1. Облыстың әлеуметтік-экономикалық дамуының 2009-2011 жылдарға
арналған негізгі
көрсеткіштері ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ..11
3.2. Кірістер
саясаты ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ..16
Облыс бюджетінің кірістері және салық
саясаты ... ... ... ... ... ... ... ... ...16
3.3. Шығындар
саясаты ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ..20
Басқару
органдары ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ..21
Қорғаныс ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ... ... ... ...23
Қоғамдық тәртіп және
қауіпсіздік ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. ...23
Білім
беру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... 24
Денсаулық сақтау және санитарлық-эпидемиолог. салауаттылық...27
Әлеуметтік қамсыздандыру және әлеуметтік
көмек ... ... ... ... ... ... ..30
Тұрғын үй-коммуналдық
шаруашылық ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 31
Мәдениет, спорт, туризм, мұрағат және ақпарат кеңістігі ... ... ... .34
Ауыл,су,орман,балық шаруашылығы және қоршаған ортаны қорғау.36
Өнеркәсіп, сәулет,қала құрылысы және құрылыс
қызметі ... ... ... ... ..37
Көлік және
коммуникация ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... 37
Басқалар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 38
3.4. Бюджеттік несие
беру ... ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
...39
3.5. Бюджетаралық
қатынастар ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... 39
3.6.Жергілікті атқарушы органның борышын басқару
... ... ... ... ... ... ... ..41
4.Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ..42
Қосымша ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... .43
Кіріспе
Батыс Қазақстан облысы әкімдігінің 2009-2011 жылдарға арналған орта
мерзімді фискалдық саясаты (бұдан әрі - Орта мерзімді фискалдық саясат)
Қазақстан Республикасы Үкіметінің Орта мерзімді фискалдық саясатты әзірлеу
ережесін бекіту туралы 2004 жылғы 21 маусымдағы № 677 қаулысына сәйкес,
Мемлекет Басшысының Бәсекеге қабілетті Қазақстан үшін, бәсекеге қабілетті
экономика үшін, бәсекеге қабілетті халық үшін, Қазақстан экономикалық,
әлеуметтік және саяси жедел жаңару жолында, Қазақстанның әлемдегі
бәсекеге барынша қабілетті 50 елдің қатарына кіру стратегиясы. Қазақстан өз
дамуындағы жаңа серпіліс жасау қарсаңында, Жаңа әлемдегі жаңа Қазақстан,
Қазақстан халқының әл-ауқатын арттыру – мемлекеттік саясаттың басты
мақсаты атты Қазақстан халқына Жолдауларын ескере отырып:
Қазақстан Республикасының Бюджет кодексі;
Қазақстан Республикасының Бюджетке түсетін салықтар және басқа да
міндетті төлемдер туралы (Салық кодексі) кодексі;
Батыс Қазақстан облысы әкімдігінің 2008-2010 жылдарға арналған орта
мерзімді фискалдық саясаты;
Батыс Қазақстан облысының 2008-2010 жылдарға арналған орта мерзімді
әлеуметтік-экономикалық даму жоспары;
аймақтық және салалық бағдарламалар негізінде әзірленді.
Орта мерзімді фискалдық саясаттың болжамды көрсеткіштері бюджеттің
атқарылуын талдау мен бағалауды, бюджеттік бағдарламалардың іске асыру
тиімділігін, Қазақстан Республикасының 2009-2011 жылдарға арналған негізгі
әлеуметтік индикаторларын және макроэкономикалық көрсеткіштердің болжамын
ескере отырып әзірленді.
Орта мерзімді фискалдық саясат әлеуметтік-экономикалық дамудың
негізгі бағыттарын іске асырудың негізгі тетіктерін құрайды, тиісті
кезеңіне арналған облыстық бюджет жобасын қалыптастыру негізі және
мемлекеттік басқарудың мен бюджетаралық қатынастардың облыстық және
аудандық (қалалық) деңгейінде салық және бюджет саясатын іске асыру кезінде
үйлестіруші құжат болып табылады.
Осы құжатта 2009-2011 жылдарға арналған фискалдық саясаттың негізгі
мақсаттары, міндеттері мен бағыттары айқындалды.
1. Әлеуметтік-экономикалық ахуал
1.1 Облыстың 2007 жылғы әлеуметтік-экономикалық дамуын талдау және 2008-
2011 жылдарға арналған маңызды көрсеткіштер серпінін бағалау
2007 жыл (есеп)
Облыстың 2007 жылғы әлеуметтік-экономикалық даму қорытындылары негізгі
әлеуметтік-экономикалық көрсеткіштер бойынша орнықты экономикалық өсу
қарқынының сақталғанын дәлелдейді.
Өнеркәсіптік өндіріс көлемдерінің өсу қарқыны 112,7% құрады, соның
ішінде тау-кен өнеркәсібінде – 12,5%-ға, өңдеу өнеркәсібінде – 14,8%-ға,
электр энергиясын, газ бен суды өндіру мен бөлуде – 20,8%-ға өсті.
Ауыл шаруашылығы жалпы өнімінің көлемі шаруашылықтың барлық
санаттарында 32,7 млрд. теңге немесе 2006 жылдың деңгейіне 112% құрады.
Ауыл шаруашылығы дақылдарының егіс алқабы 620,7 мың га құрады, бұл
2006 жылғыдан 6,6% аз. Соның ішінде дәнді дақылдардың үлесіне 85,7%,
азықтық дақылдарға – 10,2%, майлы дақылдарға – 2,8%, көкөніс-бақша
дақылдарына – 0,7%, картопқа – 0,6% тиесілі.
Орта есеппен 8,5 цга шығымдылықпен 422,9 мың тонна бидай (өңделгеннен
кейінгі салмақпен) орылды, 2006 жылғы деңгейден 1,6 есе көп.
Облыс шаруашылықтарының барлық санаты бойынша 34,8 мың тонна мал мен
құс сойыс салмағында етке өткізілді немесе 2006 жылдың деңгейіне 102,1%,
228,7 мың тонна сүт сауылды (104%), 106,5 млн.дана жұмыртқа өндірілді
(114,1%).
Барлық меншік нысандағы кәсіпорындар мен ұйымдар негізгі капиталға
186,3 млрд. теңге көлемінде инвестиция салды, ол 2006 жылғы көлемнен 67,2%
көп.
Шағын бизнестің шаруашылық жүргізуші субъектілерінің саны
23,7 мың бірлікті құрады немесе 2006 жылға 110,4%, шағын кәсіпкерлік
саласында жұмыс істейтіндер саны 56,1 мың адамға дейін өсті (119,1%),
шығарылған өнімдердің және көрсетілген қызметтердің көлемі 88,4 млрд. теңге
(126,5%), бюджетке түсімдер 11,6 млрд. теңгені құрады (126,8%).
Жұмыссыздардың жалпы саны 2007 жылдың аяғында 2006 жылмен
салыстырғанда 7,8% азайды және 25,5 мың адамды құрады. Тіркелген
жұмыссыздар саны 12% азайып, 3277 адамды құрады. Жалпы жұмыссыздық деңгейі
0,8 пайыздық пунктке азайып, 7,8% құрады. Тіркелген жұмыссыздар үлесі 0,2
пайыздық пунктке азайып, 1,0% құрады.
2008 жыл (бағалау) және 2009-2011 жылдарға болжам
2008 жылы алдын ала бағалау бойынша өнеркәсіп өндірісінің көлемі 800,7
млрд. теңгені құрайтын болады, бұл 2007 жылғы деңгейден 4,7%-ға артық.
2008 жылы етке өткізілетін мал мен құс (сойыс салмағы) 2007 жылмен
салыстырғанда 2,4% өсіп, 35,7 мың тоннаны құрайды. Сүт өндірісі 1% (230,8
мың тонна), жүн 1,1% (1,7 мың тонна), жұмыртқа 1,9% (108,5 млн. дана)
өседі.
Ауыл шаруашылығының жалпы өнімін өндіру бойынша күтілетін көлем 43,6
млрд. теңгені құрап, 2007 жылғы деңгейден 4,4% артады.
2008 жылғы бағалау бойынша жұмыс істейтін шағын бизнес субъектілері
24779 бірлікті немесе 2007 жылмен салыстырғанда 104,5% құрайды, соның
ішінде заңды тұлғалар - 2901 бірлік (101,1%), жеке кәсіпкерлер – 21878
(105%).
Шағын кәсіпкерлік саласында жұмыс істейтіндер саны 58,3 мың адамға
жетеді, бұл 2007 жылғы деңгейден 3,9% артық, өнімдер, тауарлар өндіру,
атқарылатын жұмыстар және көрсетілетін қызметтер 98,3 млрд. теңгені
құрайды, бұл 11,2%-ға көп.
Жалпы аймақтық өнімнің орташа жылдық өсу қарқыны 7% құрайды. Жан
басына шаққанда жалпы аймақтық өнімнің көлемі 2011 жылға қарай 1724,4 мың
теңгеге дейін ұлғаяды.
Еңбек өнімділігінің деңгейі 2009 жылы өткен жылмен салыстырғанда
17,4%, 2010 жылы – 16,3%, 2011 жылы – 9,4% өседі.
2009 жылы өнеркәсіп өндірісінің көлемі 2008 жылғы бағалауға қатысты
1,6% өседі (895,8 млрд. теңге), 2011 жылы – 3,6%-ға (1033,6 млрд. теңге).
Ауыл шаруашылығы жалпы өнімінің көлемі 2009 жылы 47,9 млрд. теңге
құрайды немесе 2008 жылғы бағалаумен салыстырғанда 9,8% ұлғаяды, 2011 жылға
қарай 57,7 млрд. теңге құрайды немесе 32,4% өседі.
2009 жылы шағын бизнестің шаруашылық жүргізуші субъектілерінің саны
2008 жылғы бағалаудан 4,7%-ға өседі және 26 мың бірлік құрайды, 2011 жылы –
15,8% (28,7 мың бірлік). 2009 жылы шағын кәсіпкерлік субъектілерімен тауар
өндіру, қызмет көрсету 2008 жылғы бағалаумен салыстырғанда 11,3% өседі және
109,5 млрд. теңге құрайды, 2011 жылы – 38,5% (136,2 млрд. теңге).
2009 жылы жұмыссыздар саны 2008 жылдың бағамымен салыстырғанда 1,6%
азаяды және 24,9 мың адамды, 2011 жылы – 3,2% (24,5 мың адам) құрайды,
жұмыссыздық деңгейі 2009 жылы 7,5%, 2011 жылы – 7,4% құрайды.
1.2. Бюджет жүйесін жетілдіру
Ағымдағы модель
2005 жылдан бастап бюджеттік және бюджетаралық қатынастарды реттейтін
және бірыңғай қағидаттары, ережелерімен бірге бюджеттік қатынастар
жүйесінің тұтастығын орнатуды, бюджет саласы шекараларын жете анықтауды,
бюджет үдерісі және олардың өкілеттігін анықтауды, бюджет құрылымын және
бюджет үдерісін жүйеге келтіруді, бюджет заңнамасының бұзылуына
жауапкершілік нормаларын енгізуді қамтамасыз ететін Қазақстан
Республикасының Бюджет кодексі енгізілді.
Бюджеттік бағдарламалау мынадай үш қағидатқа негізделеді:
- бағдарламалық даму стратегияларын анықтау;
- бюджет ресурстарын анықтау;
- бюджеттік бағдарламаларды жоспарлау.
Бағдарламалық даму стратегияларын анықтау әлеуметтік-экономикалық
дамудың орта мерзімді жоспарларында және салалық, аймақтық бағдарламаларда
іске асырылады.
Бағдарламалар негізгі экономикалық, әлеуметтік және басқа да
міндеттерді шешуге бағытталған өзара байланысқан ұйымдық, экономикалық,
әлеуметтік, экологиялық, қаржылық және техникалық шаралар кешенін
анықтайды, олар жіті анықталған мақсаттарға негізделеді және Батыс
Қазақстан облысының 2015 кезеңге дейінгі даму стратегиясы анықтаған
экономикалық дамудың ұзақ мерзімді стратегиялық басымдықтарын ескере
отырып, қойылған мақсаттарға жетуді қамтамасыз ететін күтілетін нәтижелерді
көрсете отырып іс-шаралардың мерзімдерін, ресурстары мен орындаушылары
бойынша келісілген жүйесін қамтиды.
Қолданыстағы және әзірленетін өңірлік бағдарламалардың тізбесі Батыс
Қазақстан облысының әлеуметтік-экономикалық дамуының орта мерзімді
жоспарының құрамында бекітіледі. Барлық бюджеттен қаржыландырылатын
бағдарламаларда қаржылық қаражаттар көлемі жылдар және қаржыландыру көздері
бөлінісінде анықталды.
Бюджет ресурстарын анықтау орта мерзімді макроэкономикалық сценарийлер
негізінде, бюджеттік бағдарламалар – бастапқы екі элемент негізінде жүзеге
асырылады.
Бюджеттік бағдарламалар экономикалық нәтижелерге байланысты облыстың
ағымдағы қажеттіліктерін орындауға бағытталған ағымдағы бюджеттік
бағдарламаларға және бюджеттік инвестицияларды жүзеге асыруға бағытталған
бюджеттік даму бағдарламаларына бөлінеді. Бұл заңнамада анықталған және
қолданыстағы мемлекеттік мекемелер желісін ұстауға бағытталған және
облыстың әлеуметтік-экономикалық дамуына бағытталатын бюджет қаржыларының
орындалу көлемінің құнын жергілікті атқарушы органдар функцияларының жіті
бағалауына, сондай-ақ бюджеттік бағдарламаларды жүйеге келтіруге мүмкіндік
береді.
Бюджет қаржыларының жұмсалуының ашықтығын қамтамасыз ету және олар
арқылы бюджеттік бақылау жүргізу үшін әкімші қызметіне жүктелген
функциялардың орындалуын бағалайтын негізгі құжат ретінде бюджеттік
бағдарламаның паспорты енгізілді. Мұндай шара бюджеттік бағдарламаларды
тиімді жоспарлау мен орындалу қажеттігіне және бюджет қаржыларын тиімді
пайдаланудағы әкімшілердің жауапкершілігін көтеруге байланысты қабылданып
отыр.
Облыста тұрақты негізде жұмыс істейтін бюджеттік комиссия жұмыс
жасайды, оның мақсаты тиісті қаржы жылына арналған облыстық бюджеттің
жобасын уақтылы және сапалы әзірлеуді қамтамасыз ету және облыстық бюджетті
нақтылау және оның орындалуы жөнінде ұсыныстар әзірлеу болып табылады.
Комиссияның негізгі міндеттері :
алдағы үш жылдық кезеңге арналған орта мерзімді фискалдық саясатты
әзірлеу;
тиісті қаржылық кезеңге арналған облыстық бюджет жобасының
көрсеткіштерін анықтау;
алдағы үш жылдық кезеңде және жоспарлы қаржылық кезеңде қаржыландыру
үшін бюджеттік бағдарламаларды іріктеу, орта мерзімді фискалдық саясатқа
сүйене отырып олардың іске асырылу тетігін анықтау;
жергілікті бюджет шығыстарының ұлғаюы немесе түсімдерінің азаюын
қарастыратын нормативтік құқықтық актілердің жобалары бойынша ұсыныстар
әзірлеу;
тиісті қаржылық кезеңге арналған облыстық бюджетті нақтылау;
облыстық бюджеттік бағдарламалардың іске асырылуын бағалау нәтижелерін
қарау және осылар бойынша ұсыныстар әзірлеу болып табылады.
Орта мерзімді фискалдық саясатты қалыптастыру
Келешектегі модель
Мемлекет Басшысы Қазақстан халқына арнаған өзінің жыл сайынғы
Жолдауында таяу он жылда Қазақстанның әлемдегі бәсекеге барынша қабілетті
50 елдің қатарына кіруі жөнінде стратегиялық міндет қойды. Бұл, өз
кезегінде, әртүрлі салаларда, соның ішінде бюджет саласында реформа жасауды
талап етеді. Бұнда, бюджет пен әлеуметтік-экономикалық дамудың стратегиялық
және орта мерзімді міндеттерін интеграциялау тұрғысында бюджет үдерісін
жетілдіру нысана болып қалады.
Стратегиялық мақсаттарға жетуге және әлеуметтік-экономикалық дамуының
басым міндеттерін іске асыруға бағдарланған мемлекеттік жоспарлаудың тұтас,
тиімді жүйесін қалыптастыру және түпкі нәтижелерге жетуге бағытталған
бюджеттеу жүйесін құру үшін бюджеттік жоспарлауды жетілдіру мақсатында
нәтижелерге бағдарланған мемлекеттік жоспарлау жүйесін енгізу жөніндегі
Тұжырымдама қабылданды.
Осы Тұжырымдаманың мақсаты мемлекеттік жоспарлаудың тиімді жұмыс
істейтін жаңа үлгісін кезең-кезеңмен қалыптастыруға және енгізуге негізгі
тәсілдер мен қағидаттарды әзірлеу болып табылады.
Осы мақсатқа қол жеткізу үшін мынадай міндеттер қойылды:
мемлекеттік органдардың шешімдер қабылдау мен оларды орындаудағы
дербестігін арттыруға, сондай-ақ нысаналы көрсеткіштер (индикаторлар)
арқылы олардың ұсынылатын қызметтер мен соңғы нәтижелерге қол жеткізу
жауапкершілігін күшейтуге бағытталған бағдарламалық құжаттарды әзірлеудің
және ұстаудың жаңа тәсілдерін тұжырымдау;
мемлекеттік жоспарлаудың қисынды жігін құру: мемлекеттің дамуының
мақсаттары - мемлекеттік органдарды дамытудың стратегиялық мақсаттары -
нақты міндеттер - индикаторлар - бюджеттік ресурстар;
бағдарламалық құжаттарды әзірлеу мен іске асыру және мемлекеттік
органдардың бюджет қаражатын пайдалануына байланысты олардың қызметінің
ашықтығын және қоғамның бақылауында болуын қамтамасыз ету мақсатында
бюджеттік үдерісті реформалау.
Мемлекеттік жоспарлаудың жаңа үлгісі жергілікті деңгейде мынадай
элементтерді қарастырады:
1) стратегиялық бағдарламалық құжаттар – Қазақстан-2030. Барлық
Қазақстандықтардың өсіп-өркендеуі, қауіпсіздігі және әл-ауқатының артуы
Стратегиясы, Мемлекет Басшысының Қазақстан халқына жыл сайынғы жолдаулары,
облыстың 2015 кезеңге дейінгі даму Стратегиясы;
2) макроэкономикалық болжам және фискалдық саясаттың негізгі
параметрлері;
3) мемлекеттік орган дамуының стратегиялық жоспары;
4) мемлекеттік органның есебі және бірқатар тағы басқа құжаттар.
Макроэкономикалық болжам және фискалдық саясаттың негізгі өлшемдері
(бұдан әрі - Макроэкономикалық болжам) - бұл экономиканың ағымдағы жай-
күйіне оның әр түрлі бөлінділерінде жасалған талдау мен құрастырылған кезде
қабылданған бағдарламалық құжаттарды, сондай-ақ салық-бюджет саясат
бағыттарын, соның ішінде бюджеттік бағдарламалар әкімшілері бөлігінде
бюджеттің параметрлері мен бюджет шығыстары лимиттерін ескере отырып
әлеуметтік-экономикалық даму болжамын қамтитын құжат.
Мемлекеттік органның стратегиялық даму жоспары (бұдан әрі -
Стратегиялық жоспар) - бұл мемлекеттік органға бөлінген бюджеттік
лимиттермен өзара байланыста оның орта мерзімді кезеңге арналған қызметінің
негізгі стратегиялық бағыттары мен мақсаттарын қамтитын құжат.
Стратегиялық жоспар мемлекеттік органның ағымдағы қызметінің
миссиясын, көрінісін, талдауын, қызметтің стратегиялық бағыттарын, даму
мақсаттарын, міндеттерді, әрбір стратегиялық бағыттар бойынша қызметтердің
саны мен сапасының нысаналы индикаторлары мен көрсеткіштерін, мемлекеттік
органның функционалдық мүмкіндіктерін, оларды іске асырудың мүмкін
құралдарын анықтайды.
Стратегиялық жоспардың құрамына Макроэкономикалық болжамда айқындалған
бюджеттік өлшемдер мен бюджеттік лимиттер шеңберінде мемлекеттік органдар
үш жылға әзірлейтін бюджеттік бағдарламалар кіреді.
Мемлекеттік органның есебі - бұл мемлекеттік органның өткен жылғы
Стратегиялық жоспары мен бюджеттік бағдарламаларын іске асыру туралы
есебін, көрсетілген мемлекеттік қызметтер туралы есепті, мемлекеттік орган
қызметінің нәтижелілігі индикаторларына әсер ететін сыртқы факторларды
бағалай отырып, мемлекеттік орган қызметінің тікелей және түпкі нәтижелерге
қол жеткізуі туралы, сондай-ақ әлеуметтік-экономикалық дамудың алға
қойылған мақсаттарына қол жеткізуге қажетті ресурстарды пайдалану
тиімділігін арттыру туралы ақпараттарды қамтитын құжат, ол одан әрі ресми
бұқаралық ақпарат құралдарында жарияланады.
Түпкі нәтижелерге жетуге бағытталған бюджеттеу жүйесін құру үшін
бюджеттік жоспарлауды жетілдіру мынадай жолмен іске асырылады:
Бюджеттік бағдарламалар мемлекеттік органдар көрсететін мемлекеттік
қызметтерге негізделеді және стратегиялық бағыттар мен мақсаттарға сәйкес
оларды пайдаланудың жоспарланған (іс жүзіндегі) нәтижелері мен бюджет
қаражатын бөлу арасындағы тікелей байланысты көрсететін болады.
Бюджеттік жоспарлау мемлекеттік органдардың Стратегиялық жоспарларында
белгіленген мемлекеттік органдар қызметі нәтижелілігінің нысаналы
индикаторларына қол жеткізуге бағытталатын болады.
Бюджет үдерісінде нақты орта мерзімді бағдарлар шеңберінде бюджеттік
бағдарламалар әкімшілерінің және бюджет үдерісінің барлық қатысушыларының
жауапкершілігін арттыру мен дербестігін кеңейту арқылы бюджет қаражатын
басқару әдісінен нәтижелерді басқару әдісіне көшу қамтамасыз етіледі.
Нәтижелерге бағдарланған бюджеттеуге көшу бір жылдан асатын кезеңге
арналған стратегиялық мақсаттарға қол жеткізуді жоспарлау, бюджеттік
бағдарламалар әкімшілерінде бар және олар басқаратын ресурстар көлемінің
болжамдылығын арттыру мақсатында орта мерзімді бюджетті қалыптастыруды
көздейді.
Өйткені, көптеген бюджеттік бағдарламалар бір қаржы жылының шегінде
аяқталмайтындықтан, бюджеттік шығыстарды жоспарлау орта мерзімді келешекте
жүзеге асырылуы қажет. Жергілікті бюджетті әзірлеудің жоспарланған мерзімі
үш жылды құрайды. Бұл ретте, бекітілген бюджеттің екінші жылының
жоспарланған көрсеткіштері сыртқы және ішкі факторлар мен жағдайлардың
өзгеруін талдау есебінен келесі үш жылдық кезеңге арналған бюджет жобасын
әзірлеу кезіндегі бастапқы қадам болады.
2. 2009-2011 жылдарға арналған фискалдық саясаттың мақсаты мен
міндеттері
2.1. Фискалдық саясаттың мақсаты мен міндеттері
Орта мерзімді кезеңдегі фискалдық саясаттың басты мақсаты тұрақты
экономикалық дамуды және өңірдегі барлық азаматтардың әл-ауқатының өсуін
айқындайтын өңір экономикасының бәсекеге қабілеттілігін арттыру болып
табылады.
Орта мерзімді кезеңде осы мақсаттарға қол жеткізуге келесі негізгі
міндеттерді шешу ықпал етеді:
- орта мерзімді және бюджеттік жоспарлауды үйлестіру;
- бюджеттік бағдарламалар жоспарлаудың сапасын жақсарту арқылы
мемлекеттік шығындардың нәтижелілігін және тиімділігін арттыру;
- жүргізіліп жатырған әлеуметтік реформалар, білім беру, денсаулық
сақтау, ауыл шаруашылығы салаларын және қоғамдық инфрақұрылымды дамытуды
және басқа да басымды сала қызметін қаржылай қамтамасыз ету;
- экономикада салық жүктемесінің ұтымды теңгерімін белгілей отырып,
көлеңкелі экономиканың үлесін азайту;
- мемлекеттік қызметтерге барлық әкімшілік-аумақтық бірліктегі
халықтың тең қол жеткізілімін қамтамасыз ете отырып, бюджетаралық
қатынастардың ашықтығы мен тұрақтылығын қамтамасыз ету;
- бюджетті жоспарлау және атқару үдерісінің ашықтығын қамтамасыз ету;
- бюджет қаражаттарын аймақтың орта мерзімді (бағдарламалық)
құжаттарымен өзара байланыста басым сектораларға бағыттай отырып экономика
салаларын әртараптандыру;
- мемлекеттік ұйымдардың қызметінің тиімділігін арттыру үшін
жеткілікті стимулдар құра отырып, көрсететін мемлекет қызметтердің сапасын
арттыру.
Қысқа мерзімді келешектегі негізгі мақсаттар: экономиканың қарқынды
өсімін сақтау үшін жағдайлар жасау, бағаның тұрақтылығын қамтамасыз ету,
экономиканың қызып кетпеуіне жол бермеу және оның бәсекеге қабілеттілігін
көтеру, осы негізде макроэкономиканың тұрақтылығын сақтау басты міндет
болып табылады.
2.2. Фискалдық саясатты іске асырудың негізгі бағыттары
Фискалдық саясат міндеттерін іске асыру мынадай негізгі бағыттар
бойынша:
стратегиялық, орта мерзімді, өңірлік бюджеттік бағдарламаларды әзірлеу
мен тиімділігін бағалау, осы бағдарламалардың санын және іске асырылу
тиімділігін оңтайландыру мақсатында жаңа тәсілдер енгізу;
салық әкімшілігін жүргізуді жақсарту және салық салынатын базаны
кеңейту;
шығыстарды, бір жағынан, мемлекеттік функциялардың толық көлемде
тиімді орындалуын және екінші жағынан, макроэкономикалық тұрақтылыққа
жәрдемдесуді қамтамасыз ететін деңгейді ұстау;
мемлекеттік шығыстардың нәтижелілігі мен тиімділігін, соның ішінде
бюджет үдерісінің барлық деңгейлерінде бюджеттік бағдарламалау әдістерін
одан әрі енгізу жолымен арттыру;
дамуға бағытталатын бюджет шығыстарын тиімді қалыптастырудың
жүйелілігін қамтамасыз ету мақсатында инвестициялық жобаларды дайындау,
қарау, іріктеу үдерісін реттеу;
бюджетаралық қатынастарды жетілдіру, бюджет жүйесінің түрлі деңгейлері
арасында кіріс және шығыс өкілеттіктерінің аражігін нақты ажырату;
бюджеттік бағдарламалар мен кіші бағдарламалардың құнын анықтау үшін
бюджеттік бағдарламалар мен кіші бағдарламалардың, сандық көрсеткіштердің
құнын анықтау нормалар мен нормативтерді енгізу;
Қысқа мерзімді келешекте Елбасының Қазақстан халқына Жолдауында
айтылған іс-шаралардың іске асырылу қажеттігіне бағдар ұстай отырып және
макроэкономикалық тұрақтылықты қолдауға, бюджет тұрақтылығын қамтамасыз ету
бағытында, мемлекеттік шығындардың шектілігіне, қатаң бюджеттік тәртіпті
қадағалауға, экономика әртараптандыруды ынталандыруға, бюджет заңнамасын
одан әрі жетілдіруге арналған таразыланған фискалдық саясат жүргізу керек.
Атап айтқанда, мемлекеттік активтерді басқару және бюджеттік
қаражаттарды тиімді пайдалануын арттыру, жоспарлау жүйесін жетілдіру мен
жаңғырту бойынша жұмыстарды жоспарлауды және жүргізуді айқындайтын
Қазақстан Республикасы Бюджет кодексінің жаңа редакциясы әзірленетін
болады, ол:
бюджет жүйесінің барлық денгейлерінде нәтижелерге бағдарланған
мемлекеттік жоспарлау және бюджеттеу жүйесін енгізуге;
үш жылдық бюджеттік жоспарлау енгізуге;
мемлекеттік органдардың қызметі мен олардың бюджет қаражаттарын
пайдалану ашықтығын және қоғамның бақылауында болуын орнатуға;
бюджет қаражаттарын игеруден нақты нәтижелерге қол жеткізуге
мемлекеттік органдардың қызметін қайта бағдарлауды жүзеге асыруға ықпал
ететін болады.
3. Фискалдық саясатты іске асыру тетіктері
1. Облыстың әлеуметтік-экономикалық дамуының 2009-2011 жылдарға
арналған негізгі көрсеткіштері
2009-2011 жылдарға арналған негізгі стратегиялық міндеттер:
өңдеу өнеркәсібін, машина жасау, аграрлық сектор, шағын кәсіпкерліктің
дамыту арқылы тұрақты экономикалық өсуді қамтамасыз ету;
жаңа ғылымды қажетсінетін және ресурс үнемдегіш технологиялар,
инновациялық шешімдер негізінде өндірілетін өнім сапасын көтеру;
кәсіпорындарда әлемдік стандартты енгізу бойынша жұмыс жүргізу;
әлеуметтік бағдарланған тұрғын үй құрылысын қамтамасыз ету және тұрғын-
үй шаруашылығын дамыту жеке сектор мен мемлекет арасында өзара іс-қимыл
орнату;
ұсынылатын білім беру қызметтерінің жоғары сапасын қамтамасыз ету және
денсаулық сақтау саласындағы қызметтің тиімділігін жақсарту үшін кешенді
шараларды іске асыру;
макроэкономикалық тұрақтандыруды қамтамасыз ету;
халықты сапалы ауыз сумен қамтамасыз ету және елді мекендерді
газдандыру;
жұмыспен қамтуға ықпал ететін белсенді шараларды әрі қарай дамыту және
жетілдіру.
Қазақстанның әлемдегі бәсекеге қабілетті 50 елдің қатарына кіру
Стратегиясын іске асыру шеңберінде серпінді жобаларды іске асыруға,
жоғары технологиялық индустрияны, әлемдік нарықта бәсекеге қабілетті
тауарлар мен қызметтер көрсетуді дамытуға бағытталған белсенді шаралар
қабылдау жоспарланып отыр.
Облыстың тиімді географиялық орналасуы, пайдалы қазбалар қорының,
негізінен мұнай мен газдың болуы, өндірістік-инновациялық әлеуетінің дамуы,
облысты мұнайгазөңдеу өнеркәсібін, мұнайхимия және машина жасау, ауыл
шаруашылығы өнімдерін өңдеу, жеңіл, ағаш өңдеу өнеркәсібі, құрылыс
материалдарын өндіру, транзиттік және көлік бизнесін дамыту жөніндегі аймақ
ретінде айқындайды.
Облыс экономикасын дамытудың перспективалы және басымды бағыттары
немесе экономикалық өсім нүктесі мыналар:
Қарашығанақ мұнай-газ конденсаты кен орнында көмірсутегі және газ
шикізаттарын өңдеу;
мұнай-газ өңдеу өнеркәсібі – Қарашығанақ мұнай-газ конденсаты кен
орнында газ өңдеу зауытын салу;
мұнай химия - мұнай және газхимия өнімін шығару өндірісін құру
мақсатында облыстың кен орындарындағы көмірсутегі шикізатын терең өңдеу;
аспап және машина жасау, әсіресе мұнай-газ, ауыл шаруашылығы - Батыс
аймағында мұнай-газ өндіретін және тасымалдайтын ұйымдар үшін мұнай-газ
кластерін құру. Бұл саланы дамытуға қолда бар өңдірістік қуат, белгілі өнім
түрлерін шығару жөніндегі тәжірибе, білікті кадрлар, оларды даярлау
жөніндегі база, халықаралық сапа сертификаттары және кәсіпорындарды
халықаралық сапа стандартына көшіру жөніндегі жоспарлы жұмыстар ықпал етеді
электр энергетикасы - газтурбиналы электр станциясын салу;
аграрлық өндірісті дамыту және өсімдік шаруашылығы мен мал шаруашылығы
өнімдерін терең қайта өңдеу;
құрылыс индустриясының кәсіпорындарын дамыту;
көлік-логистикалық қызметті дамыту (көлік-логистикалық орталық құру) –
заманауи жүк терминал кешендері жүйесін салу, транзиттік көлік сервисі
болып табылады.
Экономиканың шикізаттық бағыттылығын еңсеру жөнінде қойылған
міндеттерді ескере отырып, Индустриялық-инновациялық даму стратегиясын іске
асыру облыс үшін маңызды басымдық болып отыр. Стратегияны іске асыру
шеңберінде мыналар басымды және серпінді жобалар болып табылады:
- Тасқала ауданында цемент зауытын салу (Орал цемент компаниясы
ЖШС);
- Биохимиялық зауыт салу (БМЖШС);
- Қарашығанақ мұнай-газ конденсаты кен орнындағы ШТҚ-400 кешенінің
екінші кезегін салу (Конденсат АҚ);
- Қарашығынақ-Орал газ құбыры құрылысы;
- Батыс Қазақстан облысында құрылыс өнімдерінің номенклатурасын
кеңейту мақсатында жаңа өндірістер құру (Батыс Қазақстан құрылыс
материалдары корпорациясы АҚ);
- Су ығыстырымдылығы 500 тоннаға дейінгі арнайы теңіз кемелері мен
баржалар өндіруді ұйымдастыру (Орал Зенит зауыты АҚ);
- Газкомпрессорлық станциялармен газ айдаушы кәсіпорындарға арналған
жабдықтар өндіру, Мұнай дайындау жабдықтарын өндіру (Батыс Қазақстан
машина жасау компаниясы АҚ).
КПО б.в Қарашығанақ кен орнын игеру жобасының ІІІ кезеңін іске
асыру жоспарлануда. Жобаның құны шамамен 10,8 млрд. АҚШ долларын құрайды.
Жобаны жүзеге асыру құрылыс-монтаждау және бұрғылау жұмыстарын орындау
кезеңінде 12,5 мыңға дейін жаңа жұмыс орындарын, сондай-ақ ІІІ кезең
шеңберінде іске қосылған объектілерді пайдалану кезенде 1,4 мың жұмыс орнын
құруды қарастырады.
Бұдан басқа Қарашығанақ кен орны аумағында қуаттылығы жылына
5-тен 7 млрд.текше метрге дейін газ шығаратын газ өңдеу зауытын салу
көзделген. Жобаның құны шамамен 1,6 млрд.АҚШ долларын құрайды.
Көлік стратегиясын іске асыру шеңберінде болашақта Қазақстан
Республикасында 2015 жылға дейін Ресей Федерациясы мен Қазақстан
Республикасы шекаралары аймағында (Батыс Қазақстан облысының Тасқала
(Каменка) - Саратов губерниясының Озинки шекарасы) көлік-логистика
орталығын (КЛО) құру жоспарлануда, ол алғашқы кезекте:
қазіргі жағдайдағы жүк терминалдық кешендер желісін салуға;
кедендік рәсімдерді ыңғайлы және жылдам өткізе отырып кешенді көлік
пайдалану қызметін көрсететін, жүк өткізу жүйесін құруға;
бірқатар экономика секторларын, соның ішінде аймақтың мұнайгаз
жобасымен байланыспайтын немесе жанама байланысатын жобаларын дамыту үшін
облыстың инвестициялық рейтингін көтеруді қамтамасыз етуге;
Каспий, Кавказ, Иран, оңтүстік Ресей, Украина, сондай-ақ Қытай және
Шығыс Азияның ресей-азербайжан бөлігіне қысқа жолмен шығу үшін көліктік
мүмкіндіктерді қамтамасыз етуге;
облыстың көліктік, шикізаттық және қаржылық құрушы өнеркәсіптік және
машина жасау кәсіпорындарының өзіндік құнының негізгі реттеушілерін
оңтайландыру үшін арнайы экономикалық аймақ құру жөнінде жүйе құрушы рөл
атқарады және бірқатар жаңа өнеркәсіптік кәсіпорындар ұйымдастыруға
жағдайлар жасайды;
машина жасау және мұнай-химия кластерін ұйымдастыру үшін барынша
тиімді жағдайлар жасайды.
Маңызды басымдық Қазақстанның әлемдегі бәсекеге қабілетті елу елдің
қатарына кіру Стратегиясында шағын бизнесті нығайту және кеңейту,
кәсіпкерлікті мемлекеттік қолдауды іске асыру болып табылады.
Шағын кәсіпкерлікті дамытудың 2009-2011 жылдарға арналған негізгі
мақсаты кәсіпкерлік ортаның бастамасын іске асыру үшін жағдайлар жасау,
құрылатын өндірістік кластерлер аясында шағын кәсіпкерлік субъектілерінің
қызметін жандандыру, олардың бәсекеге қабілеттілігін мынадай жолдармен
арттыру:
- экономиканың әлеуметтік - мәнді салаларында шағын кәсіпкерлікті
дамыту үшін қолайлы жағдайлар жасау;
- шағын кәсіпкерлікті қолдау инфрақұрылымы жұмысының тиімділігін
арттыру;
- инновациялық жолмен шағын кәсіпкерлікті қолдау негізінде қаржы-несие
саясатын жалғастыру;
- инновациялық экономикада кәсіпкерлерді қатыстыру;
- тұрғындарға микрокредиттер және ауылдық жерлерде микрокредиттік
ұйымдардың одан әрі дамуын жалғастыру;
- шағын кәсіпкерлікті қолдау және дамыту мәселелерінде қоғамдық
ұйымдардың рөлін күшейту;
- ақпараттық қамтамасыз ету және шағын кәсіпкерлікті жандандыру;
Өңірлік аграрлық саясаттың негізгі бағыттары мыналарды қарастырады:
өңдеуші секторды қолдау мен дамытуға, тереңдетілген қайта өңдеуге және
жоғары қосылған құнмен өнім шығаруға баса назар аудара отырып, өндірістік
әлеуетті жаңғырту;
халықаралық сапа стандарттарын енгізу және ауыл шаруашылығы өнімдерін
өндірудің қазіргі заманғы технологияларына көшу;
астықты, етті, сүтті, жүнді, тері және мех өндірісін, тамақ, машина
жасау және басқа да аралас салаларды қайта өңдеу жөнінде ауыл шаруашылығы
тауарын өндірушілердің ықпалдастық процестерінің шеңберінде өңірлік кластер
жасақтау;
машина-трактор паркін жаңарту, қазіргі заманғы техникалар және құрал-
жабдықтар пайдалана отырып, ауылшаруашылығы дақылдарын өндірудің энергия
және ылғал ресурс үнемдегіш технологияларына көшу;
өндіріске ғылыми әзірлемелер енгізу, озық агротехнологияларды үйрену
және оны көрсету үшін базалар құру;
Сыртқы нарықта ішкі қажеттіліктер мен сұраныстарды ескере отырып,
өсімдік шаруашылығы саласында басымдық бағыт астық өндіру, ал астық -
негізгі экспорттық өнім болып қалады. Оны жүзеге асырудың шаралары –
аймақтық мамандандыруды тереңдету, ылғал сақтау технологиясына көшу және
тұқым шаруашылығын дамыту.
Мал шаруашылығында механикаландырылған фермалар мен сүт, ет, ірі қара
шаруашылығы, шошқа шаруашылығы және басқа салаларда кешендер құру
стратегиялық бағыттар болып табылады.
Орта мерзімді фискалдық саясатты іске асыру міндеттері мен негізгі
бағыттарын анықтаған кезде ел экономикасы дамуының 2009-2011 жылдарға
арналған біркелкі көрсеткіштері негізге алынды (1-2 кесте).
1-кесте
Қазақстан Республикасының 2009-2011 жылдарға арналған ақша-кредит
көрсеткіштері болжамы
Атауы 2007 жыл2008 жылғыболжам
есеп бағалау
2009 2010 2011 жыл
жыл жыл
Кезең аяғына инфляция , 18,8 7,9-9,9 7,5-9,5
%-бен
2-кесте
Қазақстан Республикасының 2009-2011 жылдарға арналған негізі
әлеуметтік индикаторларының болжамы
Атауы 2007 жыл2008 болжам
есеп жылғы
бағалау
2009 2010 2011
жыл жыл жыл
Жалақының ең төменгі мөлшері, теңге 9 752 10 515 11 461 12 49213 617
Базалық зейнеткерлік төлемдері 3 000 4 210 4 584 4 997 6 808
мөлшері, теңге
Зейнетақының ең төменгі мөлшері, 7 236 7 900 9 875 12 34416 047
теңге
Зейнетақының орташа айлық мөлшері, 10 823 13 660 17 075 21 34427 747
теңге
Ең төменгі күнкөріс минимумы, теңге 8 861 10 515 11 461 12 49213 617
Айлық есептік көрсеткіш, теңге 1 092 1 168 1 273 1 388 1 513
3-кестеде 2009-2011 жылдарға арналған елдің экономикасы дамуының
көрсеткіштері негізінде құрастырылған, Қазақстан Республикасының Бюджет
кодексі анықтаған құрылым бойынша* облыс бюджетінің болжамы көрсетілген.
3-кесте
2009-2011 жылдарға арналған облыс бюджетінің болжамы
млн. теңге
Атауы Болжам
2009 жыл 2010жыл* 2011жыл*
Кірістер 50 077,3 56 733,3 68 794,1
Шығындар 50 077,3 56 733,3 68 794,1
Операциялық сальдо 0 0 0
Таза бюджеттік несиелендіру 0 0 0
Бюджеттік несиелер 0 0 0
Бюджеттік несиелерді өтеу 0 0 0
Қаржылық активтермен операциялар 0 0 0
бойынша сальдо
Бюджет тапшылығы (профициті) 0 0 0
* даму бюджеті есебінсіз (техникалық және кәсiби бiлiм беру ұйымдарда
мамандар даярлауды қоспағанда)
3.2. Кірістер саясаты
Облыс бюджетінің кірістері және салық саясаты
Салық саясаты
Салық саясаты бекітілген орта мерзімді фискалдық саясаттың міндеттері
шеңберінде жүзеге асырылады. Сонымен қатар, Елбасының әлемдегі бәсекеге
қабілетті елу елдің қатарына кіру стратегиясын жүзеге асыруда, мемлекет
кәсіпкерлік ортаның бастамаларын іске асырып қолайлы жағдайлар жасалды,
сондай-ақ салықтық рәсімдер оңайлатуға және олардың ашықтығын арттыруда
икемді салық саясатын жүзеге асырылады.
Фискалдық саясаттың міндеттерін іске асыру шеңберінде салық саясаты
мемлекеттік қазынаны толықтырып қана қоймай, экономиканы басқарудың әлді
құралы ретінде бағыт ұстап отыр.
Шағын және орта кәсіпкерлік субъектілері қызметінің саласын барынша
кеңейтуге және олардың қызметін жандандыруға бағытталған институционалдық
жағдайларын жетілдіру есебінен, Қазақстанның бәсекеге қабілеттілігін
арттыру мақсатында Қазақстан Республикасында орта және шағын кәсіпкерлікті
дамыту жөніндегі жедел шаралар бағдарламасын іске асыру жалғасады.
2007 жылдан бастап:
( барлық жеке тұлғалар үшін табыс салығының 10%-дық тіркелген
мөлшерлеме белгіленген. Еңбекақысы аз жұмысшылар санатының табыс деңгейін
сақтау мақсатында айлық есептік көрсеткіштің орнына олардың салық салынатын
табысынан ең аз жалақы мөлшері алынып тасталды;
( шағын бизнес субьектілері үшін салық салудың кемітілген бірыңғай
мөлшерлемесін енгізу (патент негізінде жұмыс жасайтын кәсіпкерлер үшін 3%-
дан 2% дейін; жеке кәсіпкерлерге (3%-дан 5%-ға дейін) және заңды тұлғаларға
(3%-дан 7%-ға дейін) жеңілдетілген декларация негізінде арнайы салық
режимін қолданатындарға бөлек прогрессивтік шкала бойынша 3% азайтылған
бірыңғай мөлшерлеме енгізілді.
Бұдан басқа, Жолдауды іске асыру мақсатында 2008 жылдан бастап:
әлеуметтік салық шамамен 30%-ға азайтылды, ол жұмыс берушілердің
жұмысшылардың жалақысын өсіруге стимул жасауы тиіс.
Орта мерзімді кезеңге арналған облыс бюджетінің кірістерін болжау
Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы Қазақстан
Республикасының кодексіне, Қазақстан Республикасының Бюджет кодексіне және
2009-2011 жылдарға арналған макроэкономикалық көрсеткіштер болжамына сәйкес
жүзеге асырылады.
Кірістер түсімдерінің негізгі мақсаттары мен болжау қағидаттары:
- өткен жыл мен ағымдағы қаржы жылы бюджетінің орындалу нәтижелерін
ескере отырып, орта мерзімді фискалдық саясаттың бағыттарын қадағалау
арқылы бюджетті жоспарлау;
- нормативтік құқықтық актілер негізінде бюджет кірістерін жоспарлау;
- қолданыстағы әдістемеге сәйкес, әкімшілік-аумақтық бірліктер бойынша
болжамдық көрсеткіштер есептемелерін қалыптастыруға бірыңғай көзқарас;
- аумақтық кескіндегі салықтың әрбір түрі, алымдар мен басқа да
міндетті төлемдері бойынша бюджетке түсетін түсімдердің болжамдарын
анықтау.
Салықтық және салықтық емес түсімдердің болжамы салық базасының
көлемдік көрсеткіштеріне негізделуі тиіс, ол аумақтар бөлінісіндегі салық
әлеуетін барынша нақты көрсетуге мүмкіндік береді.
Көлемдік көрсеткіштері жоқ салықтық және салықтық емес төлемдер
бойынша болжау бірқатар жыл ішіндегі түсімдердің серпіні негізінде жүзеге
асырылатын болады.
Салық салу саласындағы мемлекеттік саясаттың айрықша бағыты мемлекет
пен салық төлеушілердің өзара қарым-қатынасының одан әрі жақсаруында болуы
тиіс, ол екі жақтың арасындағы өзара тығыз іс-әрекеттерде, болып жатқан
барлық маңызды үдерістерді өзара түсіністікте құрылуы тиіс.
Жүргізіліп жатқан саясаттың нәтижесінде бір жағынан, салық
төлеушілердің салық заңдарының нормаларын сөзсіз ұғынуға қол жеткізу, салық
төлеушілердің салық тәртібін сақтау деңгейін көтеру, екінші жағынан салық
жүйесінің транспаренттігін, оның әділдігі, тұрақтылығы мен нақтылығын
қамтамасыз ету, салық төлеушілердің барлық санаттары үшін салық
жүктемесінің теңгерімдігіне қол жеткізу үшін қолайлы жағдайлар жасалатын
болады, ол түпкі нәтижесінде экономикалық және саяси тұрақтылығын
қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.
Экономикасың субъектілердің іскерлік белсенділігінің өсуін
ыңталандырудың фискалдық мақсаттары мен міндеттерінің оңтайлы теңгеріміне
қол жеткізу мақсатында:
- Қазақстан Республикасының жаңа Салық кодексінің қабылдануы, ол
тікелей күші бар заң болуы тиіс, өзіне әкімшілендірудің сапасын арттыруға
және салық төлеушілердің мүддесін қорғауға бірмезгілде бағытталған
нормаларын ұштастырады.
Сөйтіп, салық саясаты экономикалық реттеуіш ретінде жұмыс орындары
санының, атқарылатын жұмыстар мен көрсетілетін қызметтер көлемінің ұлғаюын
қамтамасыз ете отырып, шағын және орта бизнес субъектілері санының өсуін
ынталандырады.
Облыс бюджетінің 2007 жылғы кірістері және 2009-2011 жылдарға арналған
болжам
2007 жылы облыс бюджетінің өз кірістері бойынша орындалуы 103,4%
немесе болжамдағы 31 527,5 млн. теңгенің орнына 32 605,9 млн. теңгені
құрады. Өз кірістерінің негізгі көздері болып жеке табыс салығы және
әлеуметтік салық болып табылды, яғни түскен кірістің көлемі 78,8% құрады.
Жеке табыс салығы бойынша 112,1% орындалды, жоспардағы 9 334,5 млн.
теңгенің орнына 10 466,1 млн. теңге түсті.
Әлеуметтік салық бойынша жоспардағы 13357,1 млн. теңге орнына
15216,3 млн. теңге түсті, немесе 113,9 %.
Кірістердің басқа түрлері бойынша жоспардағы 3476,2 млн. теңгенің
орнына 3895,3 млн. теңге құрады, немесе 112,1 %.
Салықтық емес түсімдер бойынша жоспардағы 195,1 млн. теңге орнына
275,9 млн. теңге түсті, немесе 141,4 %.
Негізгі капиталды сатудан түсетін түсімдер бойынша жоспардағы 5164,6
млн. теңгенің орнына 2752,3 млн. теңге құрады, немесе 53,3 %.
Жалпы жергілікті бюджет бойынша мезгілінде төленбеген салық 2008 жылғы
1 қаңтарға 211,5 млн. теңгені құрап отыр. Бұл өткен жылдың осы кезеңімен
салыстырғанда 63,2 млн. теңгеге аз ( яғни 23%-ға төмендеген).
Республикалық бюджеттен бюджеттік субвенциялар түрінде 11 173,2 млн.
теңге қаражат түсті (100%), ағымдағы нысаналы және дамуға нысаналы
трансферттер – 15984,6 млн. теңге, олар 95,4% игерілді.
Үш жылдық кезеңге арналған облыстың кірістер болжамы Қазақстан
Республикасының қолданыстағы бюджет және салық заңнамалары негізінде
анықталған.
Облыс бюджеті кірістерінің болжамы 4-кестеде келтірілген
4-кесте
млн. теңге
Атауы 2009 жыл 2010 жыл 2011 жыл
Жеке кірістер*, оның ішінде 28 365,3 30 187,8 33 212,3
Салық түсімдері 27 732,2 29 535,0 32 537,3
Салықтық емес түсімдер 258,5 273,2 290,1
Негізгі капиталды сатудан түсетін 374,6 379,6 384,9
түсімдер
Республикалық бюджеттен берілетін 21 712,0 26 545,4**35 581,8***
бюджеттік субвенциялардың түсімдері
Бюджеттік кредиттерді өтеу
*азаматтардың үйлерді сатудан түскен кірістерін есептемегенде
** даму бюджеті есебінсіз (техникалық және кәсiби бiлiм беру ұйымдарда
мамандар даярлауды қоспағанда)
*** болжам (даму бюджеті есебінсіз (техникалық және кәсiби бiлiм беру
ұйымдарда мамандар даярлауды қоспағанда)
Бюджеттің кіріс бөлігінің болжамында мыналар ескерілген:
Қазақстан Республикасында тұрғын-үй құрылысын дамытудың 2008-2010
жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасын іске асырудан түсетін қосымша
салықтар;
Елбасының Қазақстан халқына жолдауларына сәйкес төлем көздеріне
салынатын кірістерден жеке табыс салығы және мемлекеттік басқару және
мемлекеттік ұйымдар қызметкерлері жалақысының көтерілуіне байланысты
әлеуметтік салық бойынша түсетін қосымша салықтар;
Бұдан басқа, кіріс бөлімдеріне Қазақстан Республикасының салық
заңнамаларына жоспарланған және енгізілген өзгерістер мен толықтырулар
ескеріле отырып:
2008 жылдан бастап әлеуметтік салықтың орташа 30% төмендеуі;
2007 жылдан бастап, барлық жеке тұлғалар үшін табыс салығының 10%-дық
мөлшерлемесін енгізу;
2007 жылдың 1 қаңтарынан бастап шағын бизнес субьектілері үшін салық
салудың кемітілген бірыңғай мөлшерлемесін енгізу түсімдерге есептелінді.
Айлық есептік көрсеткіштен сомасы анықталған салықтар бойынша
есептер құрастырған кезде 2009-2011 жылдары тиісінше индексация қолданылды.
Облыстық салық комитетімен орта мерзімді кезеңге салық салу базасын
кеңейту бойынша іс-шаралар жоспары жасалған, бұл жоспар шегінде төмендегі
міндеттерді жүзеге асыру қажет:
құрылыс және жер қатынастары жергілікті уәкілетті органдарымен
бірлесіп, тұрақты негізде жер салығын төлету үшін жеке үй салушыларға
берілген жер учаскелеріне түгендеу жүргізу;
автокөліктер саны нақтылануда, сонымен қатар жолаушылар алып жүретін
көліктер бойынша кезеңдік сипаттағы қызметпен айналысатын тұлғаларды бір
жолғы алым төлеуге тарту;
мүлікке салық есептеу үшін қайта кірістірілген және жаңартып салынған
объектілер бойынша салық салу мақсатында деректер жинау жұмыстарын жүргізу;
арнайы салық режимімен жұмыс жасайтын және төлем көзінен салынатын
жеке еңбек салығы түсімдерін көбейту мақсатында бір жолғы талон негізінде
жеке кәсіпкерлердің жалдамалы қызметкерлерін тіркеу және есепке қою.
жалға беру шартында көрсетілген көлеммен қолданыстағы нақты
көлемдерді, сондай-ақ жалға беру шартынсыз коммуналдық меншік нысандарын
жалға алып отырған адамдарды анықтау мен салыстыру жөнінде іс-шаралар
жүргізу;
жер учаскелерін нақты пайдаланып отырған, сондай-ақ жерді пайдалану
құқына тиісті құжаттары жоқ заңды тұлғалар мен жеке кәсіпкерлерді анықтау
(мемлекеттік акт, жалға алу құқығы);
салық әкімшілігін жетілдіру, камералдық бақылау жүргізу сапасын
арттыру және нақты берілген салық есептері бойынша салық салынатын базаны
төмендету факторларын анықтау мақсатында жеке кәсіпкерлердің салық
салынатын базасының есебіне егжей-тегжейлі тұрақты бақылау және төлем
көздеріне салынбайтын жеке табыс салығының түсімдерін ұлғайту.
Республикалық бюджеттен берілетін бюджеттік субвенциялардың түсімдері
2009 жылы - 21712,0 млн. теңге, 2010 жылы – 26545,4 млн. теңге және 2011
жылы (болжам) – 35581,8 млн. теңгені құрайды.
Бұдан басқа, тиісті қаржы кезеңінде 2007 жылы бекітілген
Республикалық және облыстық бюджеттер, республикалық маңызы бар қала,
астана бюджеті арасындағы 2008-2010 жылдарға арналған жалпы сипаттағы
трансферттердің көлемдері туралы ҚР Заңының күші бар кезеңінде мемлекеттік
және салалық бағдарламаларды жүзеге асыруға нысаналы трансферттер бөлінетін
болады.
2. Шығындар саясаты
Орта мерзімді кезеңде жүргізілетін шығыстар саясаты әлеуметтік-
экономикалық саясаттың ұзақ мерзімді және орта мерзімді басымдықтарына
сәйкес мемлекеттік міндеттемелердің толық орындалуын қамтамасыз етуге,
әрбір мемлекеттік органның стратегиялық жоспарлау сапасын жақсарту және
басымдық емес шығыстарды азайту есебінен соңғы нәтижелерге бағдарлай отырып
бюджеттік шығыстарының тиімділігін арттыруға бағытталатын болады.
Жергілікті бюджеттің шығыстарын болжаған кезде Қазақстан халқының әл-
ауқатын арттыру – мемлекеттік саясаттың басты мақсаты атты Қазақстан
халқына жыл сайынғы жолдауында белгіленген Елбасының тапсырмаларын іске
асыруға арналған шығыстар ескерілді.
Қазақстан Республикасы Президентінің Қазақстан халқына жолдауына
сәйкес, Қазақстан Республикасы Үкіметінің бағдарламасы, аймақтық
бағдарламалары негізінде орта мерзімді кезеңдегі бюджеттік шығындардың
төмендегі басымдықтары анықталды:
денсаулық сақтауды реформалау және дамыту;
білім беру жүйесін дамыту, кадрларды даярлау және қайта даярлау;
халықты әлеуметтік қорғау;
қоршаған ортаны қорғау;
елді мекендерді сумен қамтамасыз ету және газдандыру;
тұрғын үй саясатын одан әрі дамыту;
инфрақұрылымды дамыту;
аграрлық секторды дамыту;
индустриялық-инновациялық даму.
Бұл жағдайда, тұрғындардың, соның ішінде ауылдық аумақтарды дамытудың
басты мақсаты болып табылатын ауыл тұрғындарының өмір сүру деңгейін арттыру
негізгі бағдар болмақ.
Республикалық бюджеттен берілетін бюджеттік субвенциялардың болжамды
көлемдерін ескере отырып, орта мерзімді кезеңде облыс бюджетінің шығындары
2009 жылы - 50 077,3 млн. теңге, 2010 жылы – 56 733,3 млн. теңге, 2011
жылы – 68 794,1 млн. теңге мөлшерінде болжамдалуда.
Батыс Қазақстан облысының 2009-2011 жылдарға арналған бюджет шығыстары
орта мерзімді фискалдық саясатқа 1-қосымшада көзделген шығындар көлемін
көрсете отырып, салалық бағыт бойынша біріккен.
Бюджет қаражаттарын бюджеттік бағдарламалар әкімшілері арасында
тиімді, нақты бөлуге қол жеткізу мақсатында олардың орындалуына жүйелі
мониторинг, шығыстардың тиімділігі, уақтылылығы, сапалылығы және
нәтижелілігі, қолданыстағы өңірлік бағдарламаларды іске асыру өлшемдерін
ескере және тиісті аймақтық бағдарламалардың қаржылық қамтамасыздықсыз
қабылдануын алып тастай отырып тиісті саладағы ахуалдың жай-күйі мен
өзгерістеріне талдау жүргізілетін болады.
Айта кету керек, Бюджет кодексінде көрсетілген жағдайлардан басқа
төменгі бюджеттердің бюджеттік үдерістеріне облыстың жергілікті атқарушы
органдарының араласуына жол берілмеуіне байланысты, берілген көрсеткіштерге
өзгерістер енгізілуі мүмкін. Тиісті қаржы жылына арналған жергілікті
бюджеттерді жоспарлау, сондай-ақ атқару үдерісі кезінде іс-шараларды
қаржыландыру көлемі нақтыланатын болады.
Жергілікті бюджеттің бюджет саясатының төмендегі көрсетілген негізгі
бағыттары салалық сипат бойынша біріккен.
Басқару органдары
Облыс бюджеті бойынша мемлекеттік басқару органдары қызметін
қамтамасыз етуге 2007 жылғы шығыстар 4 065,4 млн. теңге (облыстық бюджет –
1403,2 млн. теңге), немесе жылдық жоспарға 99,4%, соның ішінде материалдық-
техникалық базаны нығайтуға – 343,9 млн. теңге, әкімшілік ғимаратты күрделі
жөндеуге 160,1 млн.теңге бағытталды.
Әкімшілік реформа таяу арадағы жылдары мемлекеттік басқару жүйесіндегі
басымды бағдар болып қалады, ол мыналарға бағытталып отыр:
- әртүрлі деңгейдегі мемлекеттік басқару органдары арасындағы
функциялар мен өкілеттіктің аражігін анық ажырата отырып, билікті одан әрі
орталықсыздандыруға;
- мемлекеттік басқару үдерістері мен рәсімдерін, сондай-ақ
мемлекеттік қызметтер көрсетуді сапалы жетілдіру;
- мемлекеттік аппарат қызметінің кәсібилігін, тиімділігін және
үйлестіру қабілетін арттыру.
Қазақстан Республикасының Мемлекеттік басқарудың деңгейлері
арасындағы өкілеттіктің аражігін ажырату мәселелері бойынша Қазақстан
Республикасының кейбір заң актілеріне өзгерістер мен толықтырулар енгізу
туралы 2006 жылғы 10 қаңтардағы №116 Заңына сәйкес 2006 жылғы 1 қаңтардан
бастап жергілікті деңгейдегі мемлекеттік басқаруға өкілеттіліктің аражігін
ажырату шеңберінде әкімшілік функцияларға берілетін қосымша 63 бірлік
штат санын жеткізе отырып келесі салаларға:
• ауыл шаруашылығын реттеу ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
әкімдігінің
2008 жылғы 30 қыркүйектегі
№246 қаулысына
ҚОСЫМША
Батыс Қазақстан облысы әкімдігінің
2009-2011 жылдарға арналған
орта мерзімді фискалдық саясаты
Орал қаласы 2008 ж.
МАЗМҰНЫ
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
1. Әлеуметтік-экономикалық
ахуал ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... .4
1.1. Облыстың 2007 жылғы әлеуметтік-экономикалық дамуын талдау және 2008-
2011 жылдарға арналған маңызды көрсеткіштер серпінін
бағалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .4
1.2. Бюджет жүйесін
жетілдіру ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ..5
2. 2009-2011 жылдарға арналған фискалдық саясаттың мақсаты мен
міндеттері ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..10
2.1. Фискалдық саясаттың мақсаты мен
міндеттері ... ... ... ... ... ... . ... ... ... 10
2.2. Фискалдық саясатты іске асырудың негізгі
бағыттары ... ... ... ... ... ... 10
3. Фискалдық саясатты іске асыру
тетіктері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... 11
3.1. Облыстың әлеуметтік-экономикалық дамуының 2009-2011 жылдарға
арналған негізгі
көрсеткіштері ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ..11
3.2. Кірістер
саясаты ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ..16
Облыс бюджетінің кірістері және салық
саясаты ... ... ... ... ... ... ... ... ...16
3.3. Шығындар
саясаты ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ..20
Басқару
органдары ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ..21
Қорғаныс ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ... ... ... ...23
Қоғамдық тәртіп және
қауіпсіздік ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. ...23
Білім
беру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... 24
Денсаулық сақтау және санитарлық-эпидемиолог. салауаттылық...27
Әлеуметтік қамсыздандыру және әлеуметтік
көмек ... ... ... ... ... ... ..30
Тұрғын үй-коммуналдық
шаруашылық ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 31
Мәдениет, спорт, туризм, мұрағат және ақпарат кеңістігі ... ... ... .34
Ауыл,су,орман,балық шаруашылығы және қоршаған ортаны қорғау.36
Өнеркәсіп, сәулет,қала құрылысы және құрылыс
қызметі ... ... ... ... ..37
Көлік және
коммуникация ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... 37
Басқалар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 38
3.4. Бюджеттік несие
беру ... ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
...39
3.5. Бюджетаралық
қатынастар ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... 39
3.6.Жергілікті атқарушы органның борышын басқару
... ... ... ... ... ... ... ..41
4.Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ..42
Қосымша ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... .43
Кіріспе
Батыс Қазақстан облысы әкімдігінің 2009-2011 жылдарға арналған орта
мерзімді фискалдық саясаты (бұдан әрі - Орта мерзімді фискалдық саясат)
Қазақстан Республикасы Үкіметінің Орта мерзімді фискалдық саясатты әзірлеу
ережесін бекіту туралы 2004 жылғы 21 маусымдағы № 677 қаулысына сәйкес,
Мемлекет Басшысының Бәсекеге қабілетті Қазақстан үшін, бәсекеге қабілетті
экономика үшін, бәсекеге қабілетті халық үшін, Қазақстан экономикалық,
әлеуметтік және саяси жедел жаңару жолында, Қазақстанның әлемдегі
бәсекеге барынша қабілетті 50 елдің қатарына кіру стратегиясы. Қазақстан өз
дамуындағы жаңа серпіліс жасау қарсаңында, Жаңа әлемдегі жаңа Қазақстан,
Қазақстан халқының әл-ауқатын арттыру – мемлекеттік саясаттың басты
мақсаты атты Қазақстан халқына Жолдауларын ескере отырып:
Қазақстан Республикасының Бюджет кодексі;
Қазақстан Республикасының Бюджетке түсетін салықтар және басқа да
міндетті төлемдер туралы (Салық кодексі) кодексі;
Батыс Қазақстан облысы әкімдігінің 2008-2010 жылдарға арналған орта
мерзімді фискалдық саясаты;
Батыс Қазақстан облысының 2008-2010 жылдарға арналған орта мерзімді
әлеуметтік-экономикалық даму жоспары;
аймақтық және салалық бағдарламалар негізінде әзірленді.
Орта мерзімді фискалдық саясаттың болжамды көрсеткіштері бюджеттің
атқарылуын талдау мен бағалауды, бюджеттік бағдарламалардың іске асыру
тиімділігін, Қазақстан Республикасының 2009-2011 жылдарға арналған негізгі
әлеуметтік индикаторларын және макроэкономикалық көрсеткіштердің болжамын
ескере отырып әзірленді.
Орта мерзімді фискалдық саясат әлеуметтік-экономикалық дамудың
негізгі бағыттарын іске асырудың негізгі тетіктерін құрайды, тиісті
кезеңіне арналған облыстық бюджет жобасын қалыптастыру негізі және
мемлекеттік басқарудың мен бюджетаралық қатынастардың облыстық және
аудандық (қалалық) деңгейінде салық және бюджет саясатын іске асыру кезінде
үйлестіруші құжат болып табылады.
Осы құжатта 2009-2011 жылдарға арналған фискалдық саясаттың негізгі
мақсаттары, міндеттері мен бағыттары айқындалды.
1. Әлеуметтік-экономикалық ахуал
1.1 Облыстың 2007 жылғы әлеуметтік-экономикалық дамуын талдау және 2008-
2011 жылдарға арналған маңызды көрсеткіштер серпінін бағалау
2007 жыл (есеп)
Облыстың 2007 жылғы әлеуметтік-экономикалық даму қорытындылары негізгі
әлеуметтік-экономикалық көрсеткіштер бойынша орнықты экономикалық өсу
қарқынының сақталғанын дәлелдейді.
Өнеркәсіптік өндіріс көлемдерінің өсу қарқыны 112,7% құрады, соның
ішінде тау-кен өнеркәсібінде – 12,5%-ға, өңдеу өнеркәсібінде – 14,8%-ға,
электр энергиясын, газ бен суды өндіру мен бөлуде – 20,8%-ға өсті.
Ауыл шаруашылығы жалпы өнімінің көлемі шаруашылықтың барлық
санаттарында 32,7 млрд. теңге немесе 2006 жылдың деңгейіне 112% құрады.
Ауыл шаруашылығы дақылдарының егіс алқабы 620,7 мың га құрады, бұл
2006 жылғыдан 6,6% аз. Соның ішінде дәнді дақылдардың үлесіне 85,7%,
азықтық дақылдарға – 10,2%, майлы дақылдарға – 2,8%, көкөніс-бақша
дақылдарына – 0,7%, картопқа – 0,6% тиесілі.
Орта есеппен 8,5 цга шығымдылықпен 422,9 мың тонна бидай (өңделгеннен
кейінгі салмақпен) орылды, 2006 жылғы деңгейден 1,6 есе көп.
Облыс шаруашылықтарының барлық санаты бойынша 34,8 мың тонна мал мен
құс сойыс салмағында етке өткізілді немесе 2006 жылдың деңгейіне 102,1%,
228,7 мың тонна сүт сауылды (104%), 106,5 млн.дана жұмыртқа өндірілді
(114,1%).
Барлық меншік нысандағы кәсіпорындар мен ұйымдар негізгі капиталға
186,3 млрд. теңге көлемінде инвестиция салды, ол 2006 жылғы көлемнен 67,2%
көп.
Шағын бизнестің шаруашылық жүргізуші субъектілерінің саны
23,7 мың бірлікті құрады немесе 2006 жылға 110,4%, шағын кәсіпкерлік
саласында жұмыс істейтіндер саны 56,1 мың адамға дейін өсті (119,1%),
шығарылған өнімдердің және көрсетілген қызметтердің көлемі 88,4 млрд. теңге
(126,5%), бюджетке түсімдер 11,6 млрд. теңгені құрады (126,8%).
Жұмыссыздардың жалпы саны 2007 жылдың аяғында 2006 жылмен
салыстырғанда 7,8% азайды және 25,5 мың адамды құрады. Тіркелген
жұмыссыздар саны 12% азайып, 3277 адамды құрады. Жалпы жұмыссыздық деңгейі
0,8 пайыздық пунктке азайып, 7,8% құрады. Тіркелген жұмыссыздар үлесі 0,2
пайыздық пунктке азайып, 1,0% құрады.
2008 жыл (бағалау) және 2009-2011 жылдарға болжам
2008 жылы алдын ала бағалау бойынша өнеркәсіп өндірісінің көлемі 800,7
млрд. теңгені құрайтын болады, бұл 2007 жылғы деңгейден 4,7%-ға артық.
2008 жылы етке өткізілетін мал мен құс (сойыс салмағы) 2007 жылмен
салыстырғанда 2,4% өсіп, 35,7 мың тоннаны құрайды. Сүт өндірісі 1% (230,8
мың тонна), жүн 1,1% (1,7 мың тонна), жұмыртқа 1,9% (108,5 млн. дана)
өседі.
Ауыл шаруашылығының жалпы өнімін өндіру бойынша күтілетін көлем 43,6
млрд. теңгені құрап, 2007 жылғы деңгейден 4,4% артады.
2008 жылғы бағалау бойынша жұмыс істейтін шағын бизнес субъектілері
24779 бірлікті немесе 2007 жылмен салыстырғанда 104,5% құрайды, соның
ішінде заңды тұлғалар - 2901 бірлік (101,1%), жеке кәсіпкерлер – 21878
(105%).
Шағын кәсіпкерлік саласында жұмыс істейтіндер саны 58,3 мың адамға
жетеді, бұл 2007 жылғы деңгейден 3,9% артық, өнімдер, тауарлар өндіру,
атқарылатын жұмыстар және көрсетілетін қызметтер 98,3 млрд. теңгені
құрайды, бұл 11,2%-ға көп.
Жалпы аймақтық өнімнің орташа жылдық өсу қарқыны 7% құрайды. Жан
басына шаққанда жалпы аймақтық өнімнің көлемі 2011 жылға қарай 1724,4 мың
теңгеге дейін ұлғаяды.
Еңбек өнімділігінің деңгейі 2009 жылы өткен жылмен салыстырғанда
17,4%, 2010 жылы – 16,3%, 2011 жылы – 9,4% өседі.
2009 жылы өнеркәсіп өндірісінің көлемі 2008 жылғы бағалауға қатысты
1,6% өседі (895,8 млрд. теңге), 2011 жылы – 3,6%-ға (1033,6 млрд. теңге).
Ауыл шаруашылығы жалпы өнімінің көлемі 2009 жылы 47,9 млрд. теңге
құрайды немесе 2008 жылғы бағалаумен салыстырғанда 9,8% ұлғаяды, 2011 жылға
қарай 57,7 млрд. теңге құрайды немесе 32,4% өседі.
2009 жылы шағын бизнестің шаруашылық жүргізуші субъектілерінің саны
2008 жылғы бағалаудан 4,7%-ға өседі және 26 мың бірлік құрайды, 2011 жылы –
15,8% (28,7 мың бірлік). 2009 жылы шағын кәсіпкерлік субъектілерімен тауар
өндіру, қызмет көрсету 2008 жылғы бағалаумен салыстырғанда 11,3% өседі және
109,5 млрд. теңге құрайды, 2011 жылы – 38,5% (136,2 млрд. теңге).
2009 жылы жұмыссыздар саны 2008 жылдың бағамымен салыстырғанда 1,6%
азаяды және 24,9 мың адамды, 2011 жылы – 3,2% (24,5 мың адам) құрайды,
жұмыссыздық деңгейі 2009 жылы 7,5%, 2011 жылы – 7,4% құрайды.
1.2. Бюджет жүйесін жетілдіру
Ағымдағы модель
2005 жылдан бастап бюджеттік және бюджетаралық қатынастарды реттейтін
және бірыңғай қағидаттары, ережелерімен бірге бюджеттік қатынастар
жүйесінің тұтастығын орнатуды, бюджет саласы шекараларын жете анықтауды,
бюджет үдерісі және олардың өкілеттігін анықтауды, бюджет құрылымын және
бюджет үдерісін жүйеге келтіруді, бюджет заңнамасының бұзылуына
жауапкершілік нормаларын енгізуді қамтамасыз ететін Қазақстан
Республикасының Бюджет кодексі енгізілді.
Бюджеттік бағдарламалау мынадай үш қағидатқа негізделеді:
- бағдарламалық даму стратегияларын анықтау;
- бюджет ресурстарын анықтау;
- бюджеттік бағдарламаларды жоспарлау.
Бағдарламалық даму стратегияларын анықтау әлеуметтік-экономикалық
дамудың орта мерзімді жоспарларында және салалық, аймақтық бағдарламаларда
іске асырылады.
Бағдарламалар негізгі экономикалық, әлеуметтік және басқа да
міндеттерді шешуге бағытталған өзара байланысқан ұйымдық, экономикалық,
әлеуметтік, экологиялық, қаржылық және техникалық шаралар кешенін
анықтайды, олар жіті анықталған мақсаттарға негізделеді және Батыс
Қазақстан облысының 2015 кезеңге дейінгі даму стратегиясы анықтаған
экономикалық дамудың ұзақ мерзімді стратегиялық басымдықтарын ескере
отырып, қойылған мақсаттарға жетуді қамтамасыз ететін күтілетін нәтижелерді
көрсете отырып іс-шаралардың мерзімдерін, ресурстары мен орындаушылары
бойынша келісілген жүйесін қамтиды.
Қолданыстағы және әзірленетін өңірлік бағдарламалардың тізбесі Батыс
Қазақстан облысының әлеуметтік-экономикалық дамуының орта мерзімді
жоспарының құрамында бекітіледі. Барлық бюджеттен қаржыландырылатын
бағдарламаларда қаржылық қаражаттар көлемі жылдар және қаржыландыру көздері
бөлінісінде анықталды.
Бюджет ресурстарын анықтау орта мерзімді макроэкономикалық сценарийлер
негізінде, бюджеттік бағдарламалар – бастапқы екі элемент негізінде жүзеге
асырылады.
Бюджеттік бағдарламалар экономикалық нәтижелерге байланысты облыстың
ағымдағы қажеттіліктерін орындауға бағытталған ағымдағы бюджеттік
бағдарламаларға және бюджеттік инвестицияларды жүзеге асыруға бағытталған
бюджеттік даму бағдарламаларына бөлінеді. Бұл заңнамада анықталған және
қолданыстағы мемлекеттік мекемелер желісін ұстауға бағытталған және
облыстың әлеуметтік-экономикалық дамуына бағытталатын бюджет қаржыларының
орындалу көлемінің құнын жергілікті атқарушы органдар функцияларының жіті
бағалауына, сондай-ақ бюджеттік бағдарламаларды жүйеге келтіруге мүмкіндік
береді.
Бюджет қаржыларының жұмсалуының ашықтығын қамтамасыз ету және олар
арқылы бюджеттік бақылау жүргізу үшін әкімші қызметіне жүктелген
функциялардың орындалуын бағалайтын негізгі құжат ретінде бюджеттік
бағдарламаның паспорты енгізілді. Мұндай шара бюджеттік бағдарламаларды
тиімді жоспарлау мен орындалу қажеттігіне және бюджет қаржыларын тиімді
пайдаланудағы әкімшілердің жауапкершілігін көтеруге байланысты қабылданып
отыр.
Облыста тұрақты негізде жұмыс істейтін бюджеттік комиссия жұмыс
жасайды, оның мақсаты тиісті қаржы жылына арналған облыстық бюджеттің
жобасын уақтылы және сапалы әзірлеуді қамтамасыз ету және облыстық бюджетті
нақтылау және оның орындалуы жөнінде ұсыныстар әзірлеу болып табылады.
Комиссияның негізгі міндеттері :
алдағы үш жылдық кезеңге арналған орта мерзімді фискалдық саясатты
әзірлеу;
тиісті қаржылық кезеңге арналған облыстық бюджет жобасының
көрсеткіштерін анықтау;
алдағы үш жылдық кезеңде және жоспарлы қаржылық кезеңде қаржыландыру
үшін бюджеттік бағдарламаларды іріктеу, орта мерзімді фискалдық саясатқа
сүйене отырып олардың іске асырылу тетігін анықтау;
жергілікті бюджет шығыстарының ұлғаюы немесе түсімдерінің азаюын
қарастыратын нормативтік құқықтық актілердің жобалары бойынша ұсыныстар
әзірлеу;
тиісті қаржылық кезеңге арналған облыстық бюджетті нақтылау;
облыстық бюджеттік бағдарламалардың іске асырылуын бағалау нәтижелерін
қарау және осылар бойынша ұсыныстар әзірлеу болып табылады.
Орта мерзімді фискалдық саясатты қалыптастыру
Келешектегі модель
Мемлекет Басшысы Қазақстан халқына арнаған өзінің жыл сайынғы
Жолдауында таяу он жылда Қазақстанның әлемдегі бәсекеге барынша қабілетті
50 елдің қатарына кіруі жөнінде стратегиялық міндет қойды. Бұл, өз
кезегінде, әртүрлі салаларда, соның ішінде бюджет саласында реформа жасауды
талап етеді. Бұнда, бюджет пен әлеуметтік-экономикалық дамудың стратегиялық
және орта мерзімді міндеттерін интеграциялау тұрғысында бюджет үдерісін
жетілдіру нысана болып қалады.
Стратегиялық мақсаттарға жетуге және әлеуметтік-экономикалық дамуының
басым міндеттерін іске асыруға бағдарланған мемлекеттік жоспарлаудың тұтас,
тиімді жүйесін қалыптастыру және түпкі нәтижелерге жетуге бағытталған
бюджеттеу жүйесін құру үшін бюджеттік жоспарлауды жетілдіру мақсатында
нәтижелерге бағдарланған мемлекеттік жоспарлау жүйесін енгізу жөніндегі
Тұжырымдама қабылданды.
Осы Тұжырымдаманың мақсаты мемлекеттік жоспарлаудың тиімді жұмыс
істейтін жаңа үлгісін кезең-кезеңмен қалыптастыруға және енгізуге негізгі
тәсілдер мен қағидаттарды әзірлеу болып табылады.
Осы мақсатқа қол жеткізу үшін мынадай міндеттер қойылды:
мемлекеттік органдардың шешімдер қабылдау мен оларды орындаудағы
дербестігін арттыруға, сондай-ақ нысаналы көрсеткіштер (индикаторлар)
арқылы олардың ұсынылатын қызметтер мен соңғы нәтижелерге қол жеткізу
жауапкершілігін күшейтуге бағытталған бағдарламалық құжаттарды әзірлеудің
және ұстаудың жаңа тәсілдерін тұжырымдау;
мемлекеттік жоспарлаудың қисынды жігін құру: мемлекеттің дамуының
мақсаттары - мемлекеттік органдарды дамытудың стратегиялық мақсаттары -
нақты міндеттер - индикаторлар - бюджеттік ресурстар;
бағдарламалық құжаттарды әзірлеу мен іске асыру және мемлекеттік
органдардың бюджет қаражатын пайдалануына байланысты олардың қызметінің
ашықтығын және қоғамның бақылауында болуын қамтамасыз ету мақсатында
бюджеттік үдерісті реформалау.
Мемлекеттік жоспарлаудың жаңа үлгісі жергілікті деңгейде мынадай
элементтерді қарастырады:
1) стратегиялық бағдарламалық құжаттар – Қазақстан-2030. Барлық
Қазақстандықтардың өсіп-өркендеуі, қауіпсіздігі және әл-ауқатының артуы
Стратегиясы, Мемлекет Басшысының Қазақстан халқына жыл сайынғы жолдаулары,
облыстың 2015 кезеңге дейінгі даму Стратегиясы;
2) макроэкономикалық болжам және фискалдық саясаттың негізгі
параметрлері;
3) мемлекеттік орган дамуының стратегиялық жоспары;
4) мемлекеттік органның есебі және бірқатар тағы басқа құжаттар.
Макроэкономикалық болжам және фискалдық саясаттың негізгі өлшемдері
(бұдан әрі - Макроэкономикалық болжам) - бұл экономиканың ағымдағы жай-
күйіне оның әр түрлі бөлінділерінде жасалған талдау мен құрастырылған кезде
қабылданған бағдарламалық құжаттарды, сондай-ақ салық-бюджет саясат
бағыттарын, соның ішінде бюджеттік бағдарламалар әкімшілері бөлігінде
бюджеттің параметрлері мен бюджет шығыстары лимиттерін ескере отырып
әлеуметтік-экономикалық даму болжамын қамтитын құжат.
Мемлекеттік органның стратегиялық даму жоспары (бұдан әрі -
Стратегиялық жоспар) - бұл мемлекеттік органға бөлінген бюджеттік
лимиттермен өзара байланыста оның орта мерзімді кезеңге арналған қызметінің
негізгі стратегиялық бағыттары мен мақсаттарын қамтитын құжат.
Стратегиялық жоспар мемлекеттік органның ағымдағы қызметінің
миссиясын, көрінісін, талдауын, қызметтің стратегиялық бағыттарын, даму
мақсаттарын, міндеттерді, әрбір стратегиялық бағыттар бойынша қызметтердің
саны мен сапасының нысаналы индикаторлары мен көрсеткіштерін, мемлекеттік
органның функционалдық мүмкіндіктерін, оларды іске асырудың мүмкін
құралдарын анықтайды.
Стратегиялық жоспардың құрамына Макроэкономикалық болжамда айқындалған
бюджеттік өлшемдер мен бюджеттік лимиттер шеңберінде мемлекеттік органдар
үш жылға әзірлейтін бюджеттік бағдарламалар кіреді.
Мемлекеттік органның есебі - бұл мемлекеттік органның өткен жылғы
Стратегиялық жоспары мен бюджеттік бағдарламаларын іске асыру туралы
есебін, көрсетілген мемлекеттік қызметтер туралы есепті, мемлекеттік орган
қызметінің нәтижелілігі индикаторларына әсер ететін сыртқы факторларды
бағалай отырып, мемлекеттік орган қызметінің тікелей және түпкі нәтижелерге
қол жеткізуі туралы, сондай-ақ әлеуметтік-экономикалық дамудың алға
қойылған мақсаттарына қол жеткізуге қажетті ресурстарды пайдалану
тиімділігін арттыру туралы ақпараттарды қамтитын құжат, ол одан әрі ресми
бұқаралық ақпарат құралдарында жарияланады.
Түпкі нәтижелерге жетуге бағытталған бюджеттеу жүйесін құру үшін
бюджеттік жоспарлауды жетілдіру мынадай жолмен іске асырылады:
Бюджеттік бағдарламалар мемлекеттік органдар көрсететін мемлекеттік
қызметтерге негізделеді және стратегиялық бағыттар мен мақсаттарға сәйкес
оларды пайдаланудың жоспарланған (іс жүзіндегі) нәтижелері мен бюджет
қаражатын бөлу арасындағы тікелей байланысты көрсететін болады.
Бюджеттік жоспарлау мемлекеттік органдардың Стратегиялық жоспарларында
белгіленген мемлекеттік органдар қызметі нәтижелілігінің нысаналы
индикаторларына қол жеткізуге бағытталатын болады.
Бюджет үдерісінде нақты орта мерзімді бағдарлар шеңберінде бюджеттік
бағдарламалар әкімшілерінің және бюджет үдерісінің барлық қатысушыларының
жауапкершілігін арттыру мен дербестігін кеңейту арқылы бюджет қаражатын
басқару әдісінен нәтижелерді басқару әдісіне көшу қамтамасыз етіледі.
Нәтижелерге бағдарланған бюджеттеуге көшу бір жылдан асатын кезеңге
арналған стратегиялық мақсаттарға қол жеткізуді жоспарлау, бюджеттік
бағдарламалар әкімшілерінде бар және олар басқаратын ресурстар көлемінің
болжамдылығын арттыру мақсатында орта мерзімді бюджетті қалыптастыруды
көздейді.
Өйткені, көптеген бюджеттік бағдарламалар бір қаржы жылының шегінде
аяқталмайтындықтан, бюджеттік шығыстарды жоспарлау орта мерзімді келешекте
жүзеге асырылуы қажет. Жергілікті бюджетті әзірлеудің жоспарланған мерзімі
үш жылды құрайды. Бұл ретте, бекітілген бюджеттің екінші жылының
жоспарланған көрсеткіштері сыртқы және ішкі факторлар мен жағдайлардың
өзгеруін талдау есебінен келесі үш жылдық кезеңге арналған бюджет жобасын
әзірлеу кезіндегі бастапқы қадам болады.
2. 2009-2011 жылдарға арналған фискалдық саясаттың мақсаты мен
міндеттері
2.1. Фискалдық саясаттың мақсаты мен міндеттері
Орта мерзімді кезеңдегі фискалдық саясаттың басты мақсаты тұрақты
экономикалық дамуды және өңірдегі барлық азаматтардың әл-ауқатының өсуін
айқындайтын өңір экономикасының бәсекеге қабілеттілігін арттыру болып
табылады.
Орта мерзімді кезеңде осы мақсаттарға қол жеткізуге келесі негізгі
міндеттерді шешу ықпал етеді:
- орта мерзімді және бюджеттік жоспарлауды үйлестіру;
- бюджеттік бағдарламалар жоспарлаудың сапасын жақсарту арқылы
мемлекеттік шығындардың нәтижелілігін және тиімділігін арттыру;
- жүргізіліп жатырған әлеуметтік реформалар, білім беру, денсаулық
сақтау, ауыл шаруашылығы салаларын және қоғамдық инфрақұрылымды дамытуды
және басқа да басымды сала қызметін қаржылай қамтамасыз ету;
- экономикада салық жүктемесінің ұтымды теңгерімін белгілей отырып,
көлеңкелі экономиканың үлесін азайту;
- мемлекеттік қызметтерге барлық әкімшілік-аумақтық бірліктегі
халықтың тең қол жеткізілімін қамтамасыз ете отырып, бюджетаралық
қатынастардың ашықтығы мен тұрақтылығын қамтамасыз ету;
- бюджетті жоспарлау және атқару үдерісінің ашықтығын қамтамасыз ету;
- бюджет қаражаттарын аймақтың орта мерзімді (бағдарламалық)
құжаттарымен өзара байланыста басым сектораларға бағыттай отырып экономика
салаларын әртараптандыру;
- мемлекеттік ұйымдардың қызметінің тиімділігін арттыру үшін
жеткілікті стимулдар құра отырып, көрсететін мемлекет қызметтердің сапасын
арттыру.
Қысқа мерзімді келешектегі негізгі мақсаттар: экономиканың қарқынды
өсімін сақтау үшін жағдайлар жасау, бағаның тұрақтылығын қамтамасыз ету,
экономиканың қызып кетпеуіне жол бермеу және оның бәсекеге қабілеттілігін
көтеру, осы негізде макроэкономиканың тұрақтылығын сақтау басты міндет
болып табылады.
2.2. Фискалдық саясатты іске асырудың негізгі бағыттары
Фискалдық саясат міндеттерін іске асыру мынадай негізгі бағыттар
бойынша:
стратегиялық, орта мерзімді, өңірлік бюджеттік бағдарламаларды әзірлеу
мен тиімділігін бағалау, осы бағдарламалардың санын және іске асырылу
тиімділігін оңтайландыру мақсатында жаңа тәсілдер енгізу;
салық әкімшілігін жүргізуді жақсарту және салық салынатын базаны
кеңейту;
шығыстарды, бір жағынан, мемлекеттік функциялардың толық көлемде
тиімді орындалуын және екінші жағынан, макроэкономикалық тұрақтылыққа
жәрдемдесуді қамтамасыз ететін деңгейді ұстау;
мемлекеттік шығыстардың нәтижелілігі мен тиімділігін, соның ішінде
бюджет үдерісінің барлық деңгейлерінде бюджеттік бағдарламалау әдістерін
одан әрі енгізу жолымен арттыру;
дамуға бағытталатын бюджет шығыстарын тиімді қалыптастырудың
жүйелілігін қамтамасыз ету мақсатында инвестициялық жобаларды дайындау,
қарау, іріктеу үдерісін реттеу;
бюджетаралық қатынастарды жетілдіру, бюджет жүйесінің түрлі деңгейлері
арасында кіріс және шығыс өкілеттіктерінің аражігін нақты ажырату;
бюджеттік бағдарламалар мен кіші бағдарламалардың құнын анықтау үшін
бюджеттік бағдарламалар мен кіші бағдарламалардың, сандық көрсеткіштердің
құнын анықтау нормалар мен нормативтерді енгізу;
Қысқа мерзімді келешекте Елбасының Қазақстан халқына Жолдауында
айтылған іс-шаралардың іске асырылу қажеттігіне бағдар ұстай отырып және
макроэкономикалық тұрақтылықты қолдауға, бюджет тұрақтылығын қамтамасыз ету
бағытында, мемлекеттік шығындардың шектілігіне, қатаң бюджеттік тәртіпті
қадағалауға, экономика әртараптандыруды ынталандыруға, бюджет заңнамасын
одан әрі жетілдіруге арналған таразыланған фискалдық саясат жүргізу керек.
Атап айтқанда, мемлекеттік активтерді басқару және бюджеттік
қаражаттарды тиімді пайдалануын арттыру, жоспарлау жүйесін жетілдіру мен
жаңғырту бойынша жұмыстарды жоспарлауды және жүргізуді айқындайтын
Қазақстан Республикасы Бюджет кодексінің жаңа редакциясы әзірленетін
болады, ол:
бюджет жүйесінің барлық денгейлерінде нәтижелерге бағдарланған
мемлекеттік жоспарлау және бюджеттеу жүйесін енгізуге;
үш жылдық бюджеттік жоспарлау енгізуге;
мемлекеттік органдардың қызметі мен олардың бюджет қаражаттарын
пайдалану ашықтығын және қоғамның бақылауында болуын орнатуға;
бюджет қаражаттарын игеруден нақты нәтижелерге қол жеткізуге
мемлекеттік органдардың қызметін қайта бағдарлауды жүзеге асыруға ықпал
ететін болады.
3. Фискалдық саясатты іске асыру тетіктері
1. Облыстың әлеуметтік-экономикалық дамуының 2009-2011 жылдарға
арналған негізгі көрсеткіштері
2009-2011 жылдарға арналған негізгі стратегиялық міндеттер:
өңдеу өнеркәсібін, машина жасау, аграрлық сектор, шағын кәсіпкерліктің
дамыту арқылы тұрақты экономикалық өсуді қамтамасыз ету;
жаңа ғылымды қажетсінетін және ресурс үнемдегіш технологиялар,
инновациялық шешімдер негізінде өндірілетін өнім сапасын көтеру;
кәсіпорындарда әлемдік стандартты енгізу бойынша жұмыс жүргізу;
әлеуметтік бағдарланған тұрғын үй құрылысын қамтамасыз ету және тұрғын-
үй шаруашылығын дамыту жеке сектор мен мемлекет арасында өзара іс-қимыл
орнату;
ұсынылатын білім беру қызметтерінің жоғары сапасын қамтамасыз ету және
денсаулық сақтау саласындағы қызметтің тиімділігін жақсарту үшін кешенді
шараларды іске асыру;
макроэкономикалық тұрақтандыруды қамтамасыз ету;
халықты сапалы ауыз сумен қамтамасыз ету және елді мекендерді
газдандыру;
жұмыспен қамтуға ықпал ететін белсенді шараларды әрі қарай дамыту және
жетілдіру.
Қазақстанның әлемдегі бәсекеге қабілетті 50 елдің қатарына кіру
Стратегиясын іске асыру шеңберінде серпінді жобаларды іске асыруға,
жоғары технологиялық индустрияны, әлемдік нарықта бәсекеге қабілетті
тауарлар мен қызметтер көрсетуді дамытуға бағытталған белсенді шаралар
қабылдау жоспарланып отыр.
Облыстың тиімді географиялық орналасуы, пайдалы қазбалар қорының,
негізінен мұнай мен газдың болуы, өндірістік-инновациялық әлеуетінің дамуы,
облысты мұнайгазөңдеу өнеркәсібін, мұнайхимия және машина жасау, ауыл
шаруашылығы өнімдерін өңдеу, жеңіл, ағаш өңдеу өнеркәсібі, құрылыс
материалдарын өндіру, транзиттік және көлік бизнесін дамыту жөніндегі аймақ
ретінде айқындайды.
Облыс экономикасын дамытудың перспективалы және басымды бағыттары
немесе экономикалық өсім нүктесі мыналар:
Қарашығанақ мұнай-газ конденсаты кен орнында көмірсутегі және газ
шикізаттарын өңдеу;
мұнай-газ өңдеу өнеркәсібі – Қарашығанақ мұнай-газ конденсаты кен
орнында газ өңдеу зауытын салу;
мұнай химия - мұнай және газхимия өнімін шығару өндірісін құру
мақсатында облыстың кен орындарындағы көмірсутегі шикізатын терең өңдеу;
аспап және машина жасау, әсіресе мұнай-газ, ауыл шаруашылығы - Батыс
аймағында мұнай-газ өндіретін және тасымалдайтын ұйымдар үшін мұнай-газ
кластерін құру. Бұл саланы дамытуға қолда бар өңдірістік қуат, белгілі өнім
түрлерін шығару жөніндегі тәжірибе, білікті кадрлар, оларды даярлау
жөніндегі база, халықаралық сапа сертификаттары және кәсіпорындарды
халықаралық сапа стандартына көшіру жөніндегі жоспарлы жұмыстар ықпал етеді
электр энергетикасы - газтурбиналы электр станциясын салу;
аграрлық өндірісті дамыту және өсімдік шаруашылығы мен мал шаруашылығы
өнімдерін терең қайта өңдеу;
құрылыс индустриясының кәсіпорындарын дамыту;
көлік-логистикалық қызметті дамыту (көлік-логистикалық орталық құру) –
заманауи жүк терминал кешендері жүйесін салу, транзиттік көлік сервисі
болып табылады.
Экономиканың шикізаттық бағыттылығын еңсеру жөнінде қойылған
міндеттерді ескере отырып, Индустриялық-инновациялық даму стратегиясын іске
асыру облыс үшін маңызды басымдық болып отыр. Стратегияны іске асыру
шеңберінде мыналар басымды және серпінді жобалар болып табылады:
- Тасқала ауданында цемент зауытын салу (Орал цемент компаниясы
ЖШС);
- Биохимиялық зауыт салу (БМЖШС);
- Қарашығанақ мұнай-газ конденсаты кен орнындағы ШТҚ-400 кешенінің
екінші кезегін салу (Конденсат АҚ);
- Қарашығынақ-Орал газ құбыры құрылысы;
- Батыс Қазақстан облысында құрылыс өнімдерінің номенклатурасын
кеңейту мақсатында жаңа өндірістер құру (Батыс Қазақстан құрылыс
материалдары корпорациясы АҚ);
- Су ығыстырымдылығы 500 тоннаға дейінгі арнайы теңіз кемелері мен
баржалар өндіруді ұйымдастыру (Орал Зенит зауыты АҚ);
- Газкомпрессорлық станциялармен газ айдаушы кәсіпорындарға арналған
жабдықтар өндіру, Мұнай дайындау жабдықтарын өндіру (Батыс Қазақстан
машина жасау компаниясы АҚ).
КПО б.в Қарашығанақ кен орнын игеру жобасының ІІІ кезеңін іске
асыру жоспарлануда. Жобаның құны шамамен 10,8 млрд. АҚШ долларын құрайды.
Жобаны жүзеге асыру құрылыс-монтаждау және бұрғылау жұмыстарын орындау
кезеңінде 12,5 мыңға дейін жаңа жұмыс орындарын, сондай-ақ ІІІ кезең
шеңберінде іске қосылған объектілерді пайдалану кезенде 1,4 мың жұмыс орнын
құруды қарастырады.
Бұдан басқа Қарашығанақ кен орны аумағында қуаттылығы жылына
5-тен 7 млрд.текше метрге дейін газ шығаратын газ өңдеу зауытын салу
көзделген. Жобаның құны шамамен 1,6 млрд.АҚШ долларын құрайды.
Көлік стратегиясын іске асыру шеңберінде болашақта Қазақстан
Республикасында 2015 жылға дейін Ресей Федерациясы мен Қазақстан
Республикасы шекаралары аймағында (Батыс Қазақстан облысының Тасқала
(Каменка) - Саратов губерниясының Озинки шекарасы) көлік-логистика
орталығын (КЛО) құру жоспарлануда, ол алғашқы кезекте:
қазіргі жағдайдағы жүк терминалдық кешендер желісін салуға;
кедендік рәсімдерді ыңғайлы және жылдам өткізе отырып кешенді көлік
пайдалану қызметін көрсететін, жүк өткізу жүйесін құруға;
бірқатар экономика секторларын, соның ішінде аймақтың мұнайгаз
жобасымен байланыспайтын немесе жанама байланысатын жобаларын дамыту үшін
облыстың инвестициялық рейтингін көтеруді қамтамасыз етуге;
Каспий, Кавказ, Иран, оңтүстік Ресей, Украина, сондай-ақ Қытай және
Шығыс Азияның ресей-азербайжан бөлігіне қысқа жолмен шығу үшін көліктік
мүмкіндіктерді қамтамасыз етуге;
облыстың көліктік, шикізаттық және қаржылық құрушы өнеркәсіптік және
машина жасау кәсіпорындарының өзіндік құнының негізгі реттеушілерін
оңтайландыру үшін арнайы экономикалық аймақ құру жөнінде жүйе құрушы рөл
атқарады және бірқатар жаңа өнеркәсіптік кәсіпорындар ұйымдастыруға
жағдайлар жасайды;
машина жасау және мұнай-химия кластерін ұйымдастыру үшін барынша
тиімді жағдайлар жасайды.
Маңызды басымдық Қазақстанның әлемдегі бәсекеге қабілетті елу елдің
қатарына кіру Стратегиясында шағын бизнесті нығайту және кеңейту,
кәсіпкерлікті мемлекеттік қолдауды іске асыру болып табылады.
Шағын кәсіпкерлікті дамытудың 2009-2011 жылдарға арналған негізгі
мақсаты кәсіпкерлік ортаның бастамасын іске асыру үшін жағдайлар жасау,
құрылатын өндірістік кластерлер аясында шағын кәсіпкерлік субъектілерінің
қызметін жандандыру, олардың бәсекеге қабілеттілігін мынадай жолдармен
арттыру:
- экономиканың әлеуметтік - мәнді салаларында шағын кәсіпкерлікті
дамыту үшін қолайлы жағдайлар жасау;
- шағын кәсіпкерлікті қолдау инфрақұрылымы жұмысының тиімділігін
арттыру;
- инновациялық жолмен шағын кәсіпкерлікті қолдау негізінде қаржы-несие
саясатын жалғастыру;
- инновациялық экономикада кәсіпкерлерді қатыстыру;
- тұрғындарға микрокредиттер және ауылдық жерлерде микрокредиттік
ұйымдардың одан әрі дамуын жалғастыру;
- шағын кәсіпкерлікті қолдау және дамыту мәселелерінде қоғамдық
ұйымдардың рөлін күшейту;
- ақпараттық қамтамасыз ету және шағын кәсіпкерлікті жандандыру;
Өңірлік аграрлық саясаттың негізгі бағыттары мыналарды қарастырады:
өңдеуші секторды қолдау мен дамытуға, тереңдетілген қайта өңдеуге және
жоғары қосылған құнмен өнім шығаруға баса назар аудара отырып, өндірістік
әлеуетті жаңғырту;
халықаралық сапа стандарттарын енгізу және ауыл шаруашылығы өнімдерін
өндірудің қазіргі заманғы технологияларына көшу;
астықты, етті, сүтті, жүнді, тері және мех өндірісін, тамақ, машина
жасау және басқа да аралас салаларды қайта өңдеу жөнінде ауыл шаруашылығы
тауарын өндірушілердің ықпалдастық процестерінің шеңберінде өңірлік кластер
жасақтау;
машина-трактор паркін жаңарту, қазіргі заманғы техникалар және құрал-
жабдықтар пайдалана отырып, ауылшаруашылығы дақылдарын өндірудің энергия
және ылғал ресурс үнемдегіш технологияларына көшу;
өндіріске ғылыми әзірлемелер енгізу, озық агротехнологияларды үйрену
және оны көрсету үшін базалар құру;
Сыртқы нарықта ішкі қажеттіліктер мен сұраныстарды ескере отырып,
өсімдік шаруашылығы саласында басымдық бағыт астық өндіру, ал астық -
негізгі экспорттық өнім болып қалады. Оны жүзеге асырудың шаралары –
аймақтық мамандандыруды тереңдету, ылғал сақтау технологиясына көшу және
тұқым шаруашылығын дамыту.
Мал шаруашылығында механикаландырылған фермалар мен сүт, ет, ірі қара
шаруашылығы, шошқа шаруашылығы және басқа салаларда кешендер құру
стратегиялық бағыттар болып табылады.
Орта мерзімді фискалдық саясатты іске асыру міндеттері мен негізгі
бағыттарын анықтаған кезде ел экономикасы дамуының 2009-2011 жылдарға
арналған біркелкі көрсеткіштері негізге алынды (1-2 кесте).
1-кесте
Қазақстан Республикасының 2009-2011 жылдарға арналған ақша-кредит
көрсеткіштері болжамы
Атауы 2007 жыл2008 жылғыболжам
есеп бағалау
2009 2010 2011 жыл
жыл жыл
Кезең аяғына инфляция , 18,8 7,9-9,9 7,5-9,5
%-бен
2-кесте
Қазақстан Республикасының 2009-2011 жылдарға арналған негізі
әлеуметтік индикаторларының болжамы
Атауы 2007 жыл2008 болжам
есеп жылғы
бағалау
2009 2010 2011
жыл жыл жыл
Жалақының ең төменгі мөлшері, теңге 9 752 10 515 11 461 12 49213 617
Базалық зейнеткерлік төлемдері 3 000 4 210 4 584 4 997 6 808
мөлшері, теңге
Зейнетақының ең төменгі мөлшері, 7 236 7 900 9 875 12 34416 047
теңге
Зейнетақының орташа айлық мөлшері, 10 823 13 660 17 075 21 34427 747
теңге
Ең төменгі күнкөріс минимумы, теңге 8 861 10 515 11 461 12 49213 617
Айлық есептік көрсеткіш, теңге 1 092 1 168 1 273 1 388 1 513
3-кестеде 2009-2011 жылдарға арналған елдің экономикасы дамуының
көрсеткіштері негізінде құрастырылған, Қазақстан Республикасының Бюджет
кодексі анықтаған құрылым бойынша* облыс бюджетінің болжамы көрсетілген.
3-кесте
2009-2011 жылдарға арналған облыс бюджетінің болжамы
млн. теңге
Атауы Болжам
2009 жыл 2010жыл* 2011жыл*
Кірістер 50 077,3 56 733,3 68 794,1
Шығындар 50 077,3 56 733,3 68 794,1
Операциялық сальдо 0 0 0
Таза бюджеттік несиелендіру 0 0 0
Бюджеттік несиелер 0 0 0
Бюджеттік несиелерді өтеу 0 0 0
Қаржылық активтермен операциялар 0 0 0
бойынша сальдо
Бюджет тапшылығы (профициті) 0 0 0
* даму бюджеті есебінсіз (техникалық және кәсiби бiлiм беру ұйымдарда
мамандар даярлауды қоспағанда)
3.2. Кірістер саясаты
Облыс бюджетінің кірістері және салық саясаты
Салық саясаты
Салық саясаты бекітілген орта мерзімді фискалдық саясаттың міндеттері
шеңберінде жүзеге асырылады. Сонымен қатар, Елбасының әлемдегі бәсекеге
қабілетті елу елдің қатарына кіру стратегиясын жүзеге асыруда, мемлекет
кәсіпкерлік ортаның бастамаларын іске асырып қолайлы жағдайлар жасалды,
сондай-ақ салықтық рәсімдер оңайлатуға және олардың ашықтығын арттыруда
икемді салық саясатын жүзеге асырылады.
Фискалдық саясаттың міндеттерін іске асыру шеңберінде салық саясаты
мемлекеттік қазынаны толықтырып қана қоймай, экономиканы басқарудың әлді
құралы ретінде бағыт ұстап отыр.
Шағын және орта кәсіпкерлік субъектілері қызметінің саласын барынша
кеңейтуге және олардың қызметін жандандыруға бағытталған институционалдық
жағдайларын жетілдіру есебінен, Қазақстанның бәсекеге қабілеттілігін
арттыру мақсатында Қазақстан Республикасында орта және шағын кәсіпкерлікті
дамыту жөніндегі жедел шаралар бағдарламасын іске асыру жалғасады.
2007 жылдан бастап:
( барлық жеке тұлғалар үшін табыс салығының 10%-дық тіркелген
мөлшерлеме белгіленген. Еңбекақысы аз жұмысшылар санатының табыс деңгейін
сақтау мақсатында айлық есептік көрсеткіштің орнына олардың салық салынатын
табысынан ең аз жалақы мөлшері алынып тасталды;
( шағын бизнес субьектілері үшін салық салудың кемітілген бірыңғай
мөлшерлемесін енгізу (патент негізінде жұмыс жасайтын кәсіпкерлер үшін 3%-
дан 2% дейін; жеке кәсіпкерлерге (3%-дан 5%-ға дейін) және заңды тұлғаларға
(3%-дан 7%-ға дейін) жеңілдетілген декларация негізінде арнайы салық
режимін қолданатындарға бөлек прогрессивтік шкала бойынша 3% азайтылған
бірыңғай мөлшерлеме енгізілді.
Бұдан басқа, Жолдауды іске асыру мақсатында 2008 жылдан бастап:
әлеуметтік салық шамамен 30%-ға азайтылды, ол жұмыс берушілердің
жұмысшылардың жалақысын өсіруге стимул жасауы тиіс.
Орта мерзімді кезеңге арналған облыс бюджетінің кірістерін болжау
Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы Қазақстан
Республикасының кодексіне, Қазақстан Республикасының Бюджет кодексіне және
2009-2011 жылдарға арналған макроэкономикалық көрсеткіштер болжамына сәйкес
жүзеге асырылады.
Кірістер түсімдерінің негізгі мақсаттары мен болжау қағидаттары:
- өткен жыл мен ағымдағы қаржы жылы бюджетінің орындалу нәтижелерін
ескере отырып, орта мерзімді фискалдық саясаттың бағыттарын қадағалау
арқылы бюджетті жоспарлау;
- нормативтік құқықтық актілер негізінде бюджет кірістерін жоспарлау;
- қолданыстағы әдістемеге сәйкес, әкімшілік-аумақтық бірліктер бойынша
болжамдық көрсеткіштер есептемелерін қалыптастыруға бірыңғай көзқарас;
- аумақтық кескіндегі салықтың әрбір түрі, алымдар мен басқа да
міндетті төлемдері бойынша бюджетке түсетін түсімдердің болжамдарын
анықтау.
Салықтық және салықтық емес түсімдердің болжамы салық базасының
көлемдік көрсеткіштеріне негізделуі тиіс, ол аумақтар бөлінісіндегі салық
әлеуетін барынша нақты көрсетуге мүмкіндік береді.
Көлемдік көрсеткіштері жоқ салықтық және салықтық емес төлемдер
бойынша болжау бірқатар жыл ішіндегі түсімдердің серпіні негізінде жүзеге
асырылатын болады.
Салық салу саласындағы мемлекеттік саясаттың айрықша бағыты мемлекет
пен салық төлеушілердің өзара қарым-қатынасының одан әрі жақсаруында болуы
тиіс, ол екі жақтың арасындағы өзара тығыз іс-әрекеттерде, болып жатқан
барлық маңызды үдерістерді өзара түсіністікте құрылуы тиіс.
Жүргізіліп жатқан саясаттың нәтижесінде бір жағынан, салық
төлеушілердің салық заңдарының нормаларын сөзсіз ұғынуға қол жеткізу, салық
төлеушілердің салық тәртібін сақтау деңгейін көтеру, екінші жағынан салық
жүйесінің транспаренттігін, оның әділдігі, тұрақтылығы мен нақтылығын
қамтамасыз ету, салық төлеушілердің барлық санаттары үшін салық
жүктемесінің теңгерімдігіне қол жеткізу үшін қолайлы жағдайлар жасалатын
болады, ол түпкі нәтижесінде экономикалық және саяси тұрақтылығын
қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.
Экономикасың субъектілердің іскерлік белсенділігінің өсуін
ыңталандырудың фискалдық мақсаттары мен міндеттерінің оңтайлы теңгеріміне
қол жеткізу мақсатында:
- Қазақстан Республикасының жаңа Салық кодексінің қабылдануы, ол
тікелей күші бар заң болуы тиіс, өзіне әкімшілендірудің сапасын арттыруға
және салық төлеушілердің мүддесін қорғауға бірмезгілде бағытталған
нормаларын ұштастырады.
Сөйтіп, салық саясаты экономикалық реттеуіш ретінде жұмыс орындары
санының, атқарылатын жұмыстар мен көрсетілетін қызметтер көлемінің ұлғаюын
қамтамасыз ете отырып, шағын және орта бизнес субъектілері санының өсуін
ынталандырады.
Облыс бюджетінің 2007 жылғы кірістері және 2009-2011 жылдарға арналған
болжам
2007 жылы облыс бюджетінің өз кірістері бойынша орындалуы 103,4%
немесе болжамдағы 31 527,5 млн. теңгенің орнына 32 605,9 млн. теңгені
құрады. Өз кірістерінің негізгі көздері болып жеке табыс салығы және
әлеуметтік салық болып табылды, яғни түскен кірістің көлемі 78,8% құрады.
Жеке табыс салығы бойынша 112,1% орындалды, жоспардағы 9 334,5 млн.
теңгенің орнына 10 466,1 млн. теңге түсті.
Әлеуметтік салық бойынша жоспардағы 13357,1 млн. теңге орнына
15216,3 млн. теңге түсті, немесе 113,9 %.
Кірістердің басқа түрлері бойынша жоспардағы 3476,2 млн. теңгенің
орнына 3895,3 млн. теңге құрады, немесе 112,1 %.
Салықтық емес түсімдер бойынша жоспардағы 195,1 млн. теңге орнына
275,9 млн. теңге түсті, немесе 141,4 %.
Негізгі капиталды сатудан түсетін түсімдер бойынша жоспардағы 5164,6
млн. теңгенің орнына 2752,3 млн. теңге құрады, немесе 53,3 %.
Жалпы жергілікті бюджет бойынша мезгілінде төленбеген салық 2008 жылғы
1 қаңтарға 211,5 млн. теңгені құрап отыр. Бұл өткен жылдың осы кезеңімен
салыстырғанда 63,2 млн. теңгеге аз ( яғни 23%-ға төмендеген).
Республикалық бюджеттен бюджеттік субвенциялар түрінде 11 173,2 млн.
теңге қаражат түсті (100%), ағымдағы нысаналы және дамуға нысаналы
трансферттер – 15984,6 млн. теңге, олар 95,4% игерілді.
Үш жылдық кезеңге арналған облыстың кірістер болжамы Қазақстан
Республикасының қолданыстағы бюджет және салық заңнамалары негізінде
анықталған.
Облыс бюджеті кірістерінің болжамы 4-кестеде келтірілген
4-кесте
млн. теңге
Атауы 2009 жыл 2010 жыл 2011 жыл
Жеке кірістер*, оның ішінде 28 365,3 30 187,8 33 212,3
Салық түсімдері 27 732,2 29 535,0 32 537,3
Салықтық емес түсімдер 258,5 273,2 290,1
Негізгі капиталды сатудан түсетін 374,6 379,6 384,9
түсімдер
Республикалық бюджеттен берілетін 21 712,0 26 545,4**35 581,8***
бюджеттік субвенциялардың түсімдері
Бюджеттік кредиттерді өтеу
*азаматтардың үйлерді сатудан түскен кірістерін есептемегенде
** даму бюджеті есебінсіз (техникалық және кәсiби бiлiм беру ұйымдарда
мамандар даярлауды қоспағанда)
*** болжам (даму бюджеті есебінсіз (техникалық және кәсiби бiлiм беру
ұйымдарда мамандар даярлауды қоспағанда)
Бюджеттің кіріс бөлігінің болжамында мыналар ескерілген:
Қазақстан Республикасында тұрғын-үй құрылысын дамытудың 2008-2010
жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасын іске асырудан түсетін қосымша
салықтар;
Елбасының Қазақстан халқына жолдауларына сәйкес төлем көздеріне
салынатын кірістерден жеке табыс салығы және мемлекеттік басқару және
мемлекеттік ұйымдар қызметкерлері жалақысының көтерілуіне байланысты
әлеуметтік салық бойынша түсетін қосымша салықтар;
Бұдан басқа, кіріс бөлімдеріне Қазақстан Республикасының салық
заңнамаларына жоспарланған және енгізілген өзгерістер мен толықтырулар
ескеріле отырып:
2008 жылдан бастап әлеуметтік салықтың орташа 30% төмендеуі;
2007 жылдан бастап, барлық жеке тұлғалар үшін табыс салығының 10%-дық
мөлшерлемесін енгізу;
2007 жылдың 1 қаңтарынан бастап шағын бизнес субьектілері үшін салық
салудың кемітілген бірыңғай мөлшерлемесін енгізу түсімдерге есептелінді.
Айлық есептік көрсеткіштен сомасы анықталған салықтар бойынша
есептер құрастырған кезде 2009-2011 жылдары тиісінше индексация қолданылды.
Облыстық салық комитетімен орта мерзімді кезеңге салық салу базасын
кеңейту бойынша іс-шаралар жоспары жасалған, бұл жоспар шегінде төмендегі
міндеттерді жүзеге асыру қажет:
құрылыс және жер қатынастары жергілікті уәкілетті органдарымен
бірлесіп, тұрақты негізде жер салығын төлету үшін жеке үй салушыларға
берілген жер учаскелеріне түгендеу жүргізу;
автокөліктер саны нақтылануда, сонымен қатар жолаушылар алып жүретін
көліктер бойынша кезеңдік сипаттағы қызметпен айналысатын тұлғаларды бір
жолғы алым төлеуге тарту;
мүлікке салық есептеу үшін қайта кірістірілген және жаңартып салынған
объектілер бойынша салық салу мақсатында деректер жинау жұмыстарын жүргізу;
арнайы салық режимімен жұмыс жасайтын және төлем көзінен салынатын
жеке еңбек салығы түсімдерін көбейту мақсатында бір жолғы талон негізінде
жеке кәсіпкерлердің жалдамалы қызметкерлерін тіркеу және есепке қою.
жалға беру шартында көрсетілген көлеммен қолданыстағы нақты
көлемдерді, сондай-ақ жалға беру шартынсыз коммуналдық меншік нысандарын
жалға алып отырған адамдарды анықтау мен салыстыру жөнінде іс-шаралар
жүргізу;
жер учаскелерін нақты пайдаланып отырған, сондай-ақ жерді пайдалану
құқына тиісті құжаттары жоқ заңды тұлғалар мен жеке кәсіпкерлерді анықтау
(мемлекеттік акт, жалға алу құқығы);
салық әкімшілігін жетілдіру, камералдық бақылау жүргізу сапасын
арттыру және нақты берілген салық есептері бойынша салық салынатын базаны
төмендету факторларын анықтау мақсатында жеке кәсіпкерлердің салық
салынатын базасының есебіне егжей-тегжейлі тұрақты бақылау және төлем
көздеріне салынбайтын жеке табыс салығының түсімдерін ұлғайту.
Республикалық бюджеттен берілетін бюджеттік субвенциялардың түсімдері
2009 жылы - 21712,0 млн. теңге, 2010 жылы – 26545,4 млн. теңге және 2011
жылы (болжам) – 35581,8 млн. теңгені құрайды.
Бұдан басқа, тиісті қаржы кезеңінде 2007 жылы бекітілген
Республикалық және облыстық бюджеттер, республикалық маңызы бар қала,
астана бюджеті арасындағы 2008-2010 жылдарға арналған жалпы сипаттағы
трансферттердің көлемдері туралы ҚР Заңының күші бар кезеңінде мемлекеттік
және салалық бағдарламаларды жүзеге асыруға нысаналы трансферттер бөлінетін
болады.
2. Шығындар саясаты
Орта мерзімді кезеңде жүргізілетін шығыстар саясаты әлеуметтік-
экономикалық саясаттың ұзақ мерзімді және орта мерзімді басымдықтарына
сәйкес мемлекеттік міндеттемелердің толық орындалуын қамтамасыз етуге,
әрбір мемлекеттік органның стратегиялық жоспарлау сапасын жақсарту және
басымдық емес шығыстарды азайту есебінен соңғы нәтижелерге бағдарлай отырып
бюджеттік шығыстарының тиімділігін арттыруға бағытталатын болады.
Жергілікті бюджеттің шығыстарын болжаған кезде Қазақстан халқының әл-
ауқатын арттыру – мемлекеттік саясаттың басты мақсаты атты Қазақстан
халқына жыл сайынғы жолдауында белгіленген Елбасының тапсырмаларын іске
асыруға арналған шығыстар ескерілді.
Қазақстан Республикасы Президентінің Қазақстан халқына жолдауына
сәйкес, Қазақстан Республикасы Үкіметінің бағдарламасы, аймақтық
бағдарламалары негізінде орта мерзімді кезеңдегі бюджеттік шығындардың
төмендегі басымдықтары анықталды:
денсаулық сақтауды реформалау және дамыту;
білім беру жүйесін дамыту, кадрларды даярлау және қайта даярлау;
халықты әлеуметтік қорғау;
қоршаған ортаны қорғау;
елді мекендерді сумен қамтамасыз ету және газдандыру;
тұрғын үй саясатын одан әрі дамыту;
инфрақұрылымды дамыту;
аграрлық секторды дамыту;
индустриялық-инновациялық даму.
Бұл жағдайда, тұрғындардың, соның ішінде ауылдық аумақтарды дамытудың
басты мақсаты болып табылатын ауыл тұрғындарының өмір сүру деңгейін арттыру
негізгі бағдар болмақ.
Республикалық бюджеттен берілетін бюджеттік субвенциялардың болжамды
көлемдерін ескере отырып, орта мерзімді кезеңде облыс бюджетінің шығындары
2009 жылы - 50 077,3 млн. теңге, 2010 жылы – 56 733,3 млн. теңге, 2011
жылы – 68 794,1 млн. теңге мөлшерінде болжамдалуда.
Батыс Қазақстан облысының 2009-2011 жылдарға арналған бюджет шығыстары
орта мерзімді фискалдық саясатқа 1-қосымшада көзделген шығындар көлемін
көрсете отырып, салалық бағыт бойынша біріккен.
Бюджет қаражаттарын бюджеттік бағдарламалар әкімшілері арасында
тиімді, нақты бөлуге қол жеткізу мақсатында олардың орындалуына жүйелі
мониторинг, шығыстардың тиімділігі, уақтылылығы, сапалылығы және
нәтижелілігі, қолданыстағы өңірлік бағдарламаларды іске асыру өлшемдерін
ескере және тиісті аймақтық бағдарламалардың қаржылық қамтамасыздықсыз
қабылдануын алып тастай отырып тиісті саладағы ахуалдың жай-күйі мен
өзгерістеріне талдау жүргізілетін болады.
Айта кету керек, Бюджет кодексінде көрсетілген жағдайлардан басқа
төменгі бюджеттердің бюджеттік үдерістеріне облыстың жергілікті атқарушы
органдарының араласуына жол берілмеуіне байланысты, берілген көрсеткіштерге
өзгерістер енгізілуі мүмкін. Тиісті қаржы жылына арналған жергілікті
бюджеттерді жоспарлау, сондай-ақ атқару үдерісі кезінде іс-шараларды
қаржыландыру көлемі нақтыланатын болады.
Жергілікті бюджеттің бюджет саясатының төмендегі көрсетілген негізгі
бағыттары салалық сипат бойынша біріккен.
Басқару органдары
Облыс бюджеті бойынша мемлекеттік басқару органдары қызметін
қамтамасыз етуге 2007 жылғы шығыстар 4 065,4 млн. теңге (облыстық бюджет –
1403,2 млн. теңге), немесе жылдық жоспарға 99,4%, соның ішінде материалдық-
техникалық базаны нығайтуға – 343,9 млн. теңге, әкімшілік ғимаратты күрделі
жөндеуге 160,1 млн.теңге бағытталды.
Әкімшілік реформа таяу арадағы жылдары мемлекеттік басқару жүйесіндегі
басымды бағдар болып қалады, ол мыналарға бағытталып отыр:
- әртүрлі деңгейдегі мемлекеттік басқару органдары арасындағы
функциялар мен өкілеттіктің аражігін анық ажырата отырып, билікті одан әрі
орталықсыздандыруға;
- мемлекеттік басқару үдерістері мен рәсімдерін, сондай-ақ
мемлекеттік қызметтер көрсетуді сапалы жетілдіру;
- мемлекеттік аппарат қызметінің кәсібилігін, тиімділігін және
үйлестіру қабілетін арттыру.
Қазақстан Республикасының Мемлекеттік басқарудың деңгейлері
арасындағы өкілеттіктің аражігін ажырату мәселелері бойынша Қазақстан
Республикасының кейбір заң актілеріне өзгерістер мен толықтырулар енгізу
туралы 2006 жылғы 10 қаңтардағы №116 Заңына сәйкес 2006 жылғы 1 қаңтардан
бастап жергілікті деңгейдегі мемлекеттік басқаруға өкілеттіліктің аражігін
ажырату шеңберінде әкімшілік функцияларға берілетін қосымша 63 бірлік
штат санын жеткізе отырып келесі салаларға:
• ауыл шаруашылығын реттеу ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz