Бағалы қағаздардың негізгі түрлері

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 27 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3-5

1.Бағалы қағаздар нарығы мен процент нормасының мәні ... ... ...6-20
1.1 Бағалы қағаздар нарығының маңызы атқаратын қызметі.
1.2 Бағалы қағаздардың негізгі түрлері:
1.3 Бағалы қағаздарды механизмі және олардың эмитентері.
1.4 Процент нормасын қалыптастыру механизмі.

2. Қазақстан Республикасының бағалы қағаздар нарығының
дамуы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...21- 27
1. Қазақстан Республикасындағы бағалы қағаздар нарығының қалыптасуы.
2. Бағалы қағаздар нарығын реттейтін жүйелер.
3. Бағалы қағаздар нарығының даму жолдары.
4. Қазақстан Республикасындағы бағалы қағаздар нарығының құқықтық
негіздері.

Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ..28
Қолданылған
әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... .29
Қосымшалар ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... .30-32
Жоспары

Кіріспе

1. Бағалы қағаздар нарығы мен процент нормасының мәні.
1.1 Бағалы қағаздар нарығының маңызы және атқаратын қызметі.
1.2 Бағалы қағаздардың негізгі түрлері:
1.3 Бағалы қағаздарды механизмі және олардың эмитенттері.
1.4 Процент нормасын қалыптастыру механизмі.

2. Қазақстан Республикасының бағалы қағаздар нарығының дамуы.
5. Қазақстан Республикасындағы бағалы қағаздар нарығының қалыптасуы.
6. Бағалы қағаздар нарығын реттейтін жүйелер.
7. Бағалы қағаздар нарығының даму жолдары.
8. Қазақстан Республикасындағы бағалы қағаздар нарығының құқықтық
негіздері.

Қорытынды.
Қолданылған әдебиеттер.
Қосымшалар.
Кіріспе
Нарық – күрделі, әрі жан – жақты қызмет атқаратын қоғамдық қатыеастар
жиынтығы. Ол бір жағынан тауар және көрсетілген қызмет нарығын қамтыса,
екінші жағынан қор жинау нарығын қамтиды. Соңғысы өз кезегінде, қаржы
нарығы мен қозғалмайтын мүлік нарығынан тұрады. Осы аталған нарықтардың
өзара байланысты ұлттық экономикалық механизмді құрайды. Ал, бұл механизм
несиеге негізделген. Басқаша айтқанда, нарыққа қатысушылардың басым
көпшілігі іскерлік шартқа қол қойып, өздеріне бағалы қағаздар түрінде
міндеттеме алады. Кәсіпкерлердің өзара жасаған дәл осы міндеттемелері-
экономикалық механизмнің тұрақтылығының кепілі.
Бағалы қағаз нарығы субъектілерінің қатынастары экономикалық-құқықтың
механизмге негізделеді. Бұл бағалы қағаздардың материалды түрі ретінде оның
маңызын дәлелдейді. Бірақ бағалы қағаздардың маңызы оны мен шектеліп
қоймайды. Бағалы қағаздар кез-келген мемлекеттің төлем айналымында маңызды
орын алады, себебі олар арқылы мемлекеттің инвестициялық қызметі жүзеге
асырылады. Дәлірек айтқанда , бұлкүрделі қаржы тікелей халық шаруашылығының
ең тиімді саласына жіберіледі, яғни оларды нарық жүйесіндегі еңң өміршең
субъектілері ғана алалады.
Өзінің ұйымдық және құрылымдық ерекшеліктеріне орай бағалы қағаздар
қаржы институттары, қаржы нарықтары және оларды реттейтін құқықтық
ережелерімен қатар мемлекеттің қаржы жүйесінің тұтас бір бөлігін құрайды.
Мұндай жүйе біздің мемлекетімізде нарыққатынастарын қалпына келтіру
қажеттілігі туындаған кезде, яғни 90-шы жылдардың экономикалық тәжірибесі
дәлелдететіндей шаруашылықта жетілдірудің нарықтық әдістерін қалпына
келтірудің және оны одан әрі дамытудың басты құралы бағалы қағаздар ақша
түріндегі капиталға меншік құқын бекітіп, тек бағалы қағаздар арқылы ғана
мемлекетті меншікті акционерлік қоғамдардың, яғни жеке-меншік иелері
халықтың меншігіне айналдыру мүмкін. Бағалы қағаздар нарығында өзіне тән
қаржы институттары жүйесі қалыптасып, оларға экономикалық өрістеудің қаржы
көздері шоғырланып, және инвестициялық қорларды бөлу қатынастары жүзеге
асады. Қазіргі өндірістің жалпы құлдырап, қысқаруы кезінде мемлекеттік
жалпы ұлттық өнімдегі өндірістік инвестицияның үлесіне арттыру бағалы
қағаздар нарығының потенциалды қорларын пайдаланбай іске асуы мүмкін емес.
Қазақстан Республикасының мемлекетті бағалы қағаздар нарығын құру және
оны одан әрі өрістету мақсатында қажетті шараларды жасауда. Қазақстандағы
меншікті мемлекет иелігінен алу және жекеменшіктендірудің Ұлттық
бағдарламасын бағалы қағаздар нарығының негізгі әрекеттерін құру процесін
жеңілдетеді. Мемлекеттік кәсіпорындарды акционерлік қоғамдар ретінде қайта
құру олардың инвестиция таратудың ең бір тиімді механиздердің бірі – акция
шығаруды пайдалану мүмкіндігін ашты. Бағалы қағаздар нарығының механизмі
экономиканың барлық субъектілеріне инвестиция көздерін алуға мүмкіндік
жасайды. Акция шығару осы ресурстарды шектеусіз алуға туғызса; ал облигация
шығару ақша ресурстарын; оларды банктерден алудан гөрі, тиімді жағдайда
бюджет кемшілігін толтыру мақсатында да ақша белгілерін эмиссияламай,
мемлекеттік бағалы қағаздар шығарумен шұғылданады. Өркениетті мемлекеттерде
экономикалық өрлеуді қаржыландырудың басты жолы бағалы қағаздар нарығы
болып табылады. Бағалы қағаздар нарығының күрделі ұйымдық – экономикалық
жүйесі көптеген өзара байланысты элементтерден тұрады:
( элементтер, яғни әр-түрлі бағалы қағаздар шығарылатын шаруашылық
субъектілері;
( инвесторлар, яғни уақытша бос ақша иелері заңды және жеке тұлғалар;
( бағалы қағаздар нарығының кәсіби мамандары: брокерлер, диллерлер,
инвестициялық басқарушылар және т.б.;
( инвестициялық компаниялары, сақтандыру компаниялары, зейнет ақы қорлары
және т.б.;
( қор биржалары, депозитарийлер, клирингтік және т.б. бағалы қағаздарды
тіркейтін сақтайтын ұйымдар.
Осы күрделі құрылымдардың қызметін ұйымдастыратын, басқаратын және
реттейтін заңдар мен ережелер және мемлекеттік органдар қажет.
Айтылған мәселелердің барлығы мемлекетіміздің экономикалық дамуының
бүгінгі кездегі сатысында Қазақстан халқының жас буыны алдында жаңа, тіпті
ерекше бағыты, яғни бағалы қағаздарды шығару және сол қағаздар нарығындағы
операциаларды меңгеру міндеті пайда болғаннан анықтайды. Бұл өте терең
экономикалық және құқықтық білімді, математикалық мәні бағдарламалық
жағынан қамтитын және жинақтаған дағдылы ұғынуды талап ететін күрделі де,
қиын кәсіпшілік. Сондықтан бағалы қағңаздармен қызмет жасайтын жоғарғы
білімді мамандар дайындау уақыт талабы.

1. Бағалы қағаздар нарығы мен процент нормасының мәні.
1.1. Бағалы қағаздар нарығының маңызы және атқаратын қызметі.
Бағалы қағаздар нарығы басқа нарықтардан өзінің айрықша тауарымен
өзгешеленеді. Ол өзгеше тауар – бағалы қағаздар. Олар біріншіден, меншік
белгісі, екіншіден қарыз міндеттемесі, яғни олар бойынша табыс алу құқығы
және табыс төлеу міндеттемесі пайда болады.
Бағала қағаздар ақша капиталының немесе басқа материалды
құндылықтардың орнына жүретін “символы” болғандықтан, оны “қордың
құндылықтары” депте атайды. Сонымен қатар бағалы қағаздар “қордың
инструменті немесе құралы” болып та есептеледі. Себебі тек сол құралды
пайдаланып, нақты құндылықтарға қол жеткізуге немесе сол құндылықтар бар
субъектіден екіншіге ауысуына болады. Сонымен бағалы қағаздар нарығы
капитал нарығының , яғни ақша және басқа материалдық құндылықтардың нақты
қызметін көрсетеді.
Бағалы қағаздар нарығы нарықтық экономикада күтпеген қағаздар
кездейсоқ болатын процесстердің реттеушісі. Бұл алдымен капиталды
инвестициялаумен процесіне қатысты. Капиталды инвестициялау деген оның
капиталға мұқтаж өндіріс салаларына құйылуы, ол артық болған уақытта сол
саладан қайта алынады. Капиталдың бұндай айналыс механизмі мынадан
түсінікті. Мысалы: кейбір тауарларға немесе қызмет түрлеріне сұраныс өссе,
онда соған сәйкес бағасы да өседі, демек оларды өндіруден пайда да өседі;
сондықтан басқа салалардың өсімін сұраныс азайтып, олардың экономикалық
тиімділігі кетіп, ондағы капитал өніміне сұраныс өсіп тұрған салаларға
құйылады. Бағалы қағаздар осы механизмнің қызметін қамтамасыз ететін құрал.
Олар уақытша бос капиталды сату- сатып алу арқылы тиімді өндіріске бағыттап
отырады.
Кәсіпорынның қосымша капиталға мұқтаждығы көптеген жағдайларға
байланысты. Олардың бастылары негізгі қорды құру және ескі қорларды
жаңарту, айналыс құралдарын толықтыру . Бұл мұқтаждықтар нарық
коньюиктурасына тікелей байланысты. Сонымен қатар коньюиктураның өзгеруі
белгілі бір уақыт арасында болып тұрады. Сондықтан кәсіпорын қажетті
қаражатты белгілі – бір уақытта, яғни нарық коньюиктурасының өздеріне
қолайлы кезеңде алғаны жөн. Қазақстан Республикасында әзір бұндай жағдай
қалыптасқан жоқ. Себебі банктік несие әрі қымбат, әрі шектелген, ал бағалы
қағаздар нарығы жаңадан қалыптасу кезінде. Экономикасы дамыған
мемлекеттерді бағалы қағаздар көмегімен қосымша капитал алу анағұрлым
жеңіл. Акция және облигация сияқты бағалы қағаздарды шығаруға және оларды
тіркеуге 2 – жеті, эмиссиялық проспектісін шығарып және нарыққа
қатысушылардың оларды талқылауына 2 – 4 жеті, оларды сатып алу – сатуға
және есеп айырысуға 2 – 3 уақыт кетеді екен. Қорытындысында 1.5 – 2 ай
ішінде эмитент өзіне қажетті капиталды жинап, оны басқару құқына ие болады.
Сонымен, бағалы қағаздар нарығы экономикалық өрлеуді көп жағдайда
қаржыландыратын ең оңай және ең қолайлы қаржы көзі.
1.2. Бағалы қағаздардың негізгі және туынды түрлері.
Акциялар. Акция – үлесті немесе меншікті куәландыратын бағалы қағаз.
Ол иемденушісіне компанияның капиталының, мүлкінің, кірісінің бір бөлігіне
заң жүзінде меншік құқын береді. Компания қанша уақыт жұмыс істеп тұрса
акция да сонша уақыт қолданылады. Бірақ, осы уақыт ішінде акцияның иесі сан
рет өзгеруі мүмкін. Акционердің акцияны шығарған компанияға қайтаруға құқы
жоқ. Акционерлік оны тек екінші нарықта сатуына болады.
Акцияны шығару мына жағайда болады:
( меншікті акцияландырғанда, яғни акционерлік қоғам құрып, оның жарғылық
капиталын қалыптастырғанда;
( бар компанияны акционерлік қоғам ретінде қайта құрғанда:
( жарғылық капиталда қосымша молайтқанда.
Атап айтқанда, жарғылық капитал деген шығарлған акциялардың бастапқы
жиынтық құны. Ол өз кезегінде, айналымдағы капитал және компанияның
портфелінде қалған бағалы қағаздар болып бөлінеді. Оларды компания кез –
келген уақытта өз ойынша пайдалана алады.
Акция белгілі бір жағдайда акционерлік қоғамның өз капиталын ұлғайтуға және
оны инфлияциядан қорғау үшін жұмсауға болатын бағалы қағаздардың бірден –
бір түрі. Акция компанияның акционерлер алдындағы қарыз міндеттемесі.
Компанияның өз акциясын қайта сатып алатын құқы бар. Бірақ бірсыпыра
елдердің заңында егер корпорацияның төлем қабілеті жоқ болса, онда ол
акциясын қайта сатып алатын құқықтан айырылып қалуы мүмкін.
Акция бірнеше түрге жіктеледі ( с-1 ) бір жағынан бір акционерлік
басқа біреуге беру тәсілі бойынша: атаулы және иесі ұсынушы болып 2-ге
бөлінсе, екінші жағынан корпорацияны басқаруға қатынасы құқығы бойынша –
жай және артықшылықты акция деп екіге бөлінеді. Корпорация тек өзінің
жарғысында бекітілген акцияларды ғана шығара алады.

Акциялардың жіктелуі

Акция

Басқаруға қатынасу
құқығы бойынша

Артықшылықты Жай

Басқаға беру
тәсілі бойынша

Атаулы Ұсынушы

( с-1 )
а) Атаулы акция – иесі міндетті түрде корпорацияның листерінде тіркелуі
тиіс акция. Акционерлер кітабында қанша қай уақытта алғандығы туралы
жазылған акция иесі ғана акционер деп саналады.
ә) Ұсынушыға арналған акция – иесінің аты-жөні корпорация кітабында
тіркелмеген акция, кітапта ұсынушыға арнап шығарылған акцияның жалпы саны
ғана көрсетіледі.
Корпорацияны басқаруға қатынасу құқығы бойынша жай және артықшылықты
акциялар болып бөлінеді: Жай акцияларды иеленушілердің корпорацияның тапқан
пайдасының мөлшеріне байланысты дивиденттер алу құқы, жиналыстарда дауыс
беру арқылы корпоацияны басқаруға қатысу құқы және корпорацияжабылып қалған
жағдайда болса, несие берушілермен есеп айырысқаннан кейін мүліктің бір
бөлігін алуға құқы бар. Құқықтар акция мөлшеріне сәйкес көлемде жүзеге
асырылады.
Әрбір акция өз иесіне бір дауыс үлес береді. Сонымен бірге жай акция
дивиденд алуға кепілдік бермейді. Себебі, дивидент корпорацияның шаруашылық
нәтижесіне байланысты. Дивидент корпорацияның таза пайдасының бір бөлігі,
басқаша айтқанда дивидент төлеу пайданың салық төленгеннен қалған қалдығын
бөлуге негізделген.
Артықшылықты акциялар – меншік туралы ерекше сертификат. Олар
корпорация пайдасының деңгейіне қарамастан, белгіленген мөлшерде неғұрлым
нақты дивиденд төлеуін қамтамасыз етеді. Преференционалды акция дауыс құқын
бермейді. Ол дауыссыз бағал қағаз. Оған байланысты артықшылық дауыс құқы
жоқтығының орнына төлеу ретінде жүреді.
Артықшылықты акциялар наминал құны көрсетілген және көрсеиілмеген
болып екіге бөлінеді. Бірінші жағдайда дивидент акцияның нноминалына
байланысты процент түрінде есептеледі. Ал, номиналсыз артықшылықты акциялар
сирек кездеседі, олар дивиденттің нақты ақшалы мөлшері көрсетіледі. Акция
номиналы оның нарықтық бағасына әсері жоқ.
Жай акция бойынша төленетін дивиденттер сияқты артықшылықты акция
бойынша дивиденттер таза пайдадан бөлінеді. Артықшылықты акция әдетте
атаулы бағалы қағаз. Корпорация бұл акцияның бірнеше сериясын шығаруы
мумкін.
Артықшылықта акциялардың өзі, бірнеше түр тармағына бөлінеді. Олалды
былай топтастыруға болады: қатысушылар және қатыспаушылар, кумулетивтік
және кумулятивтік емес, конвертабельді және конвертабельді емес.
Артықшылықта акциялардың аталған түрлерін шығаруға мүмкіндігі корпорацияның
жарғысында қаралады. Акциялардың бұлай бөлінуінің себебі, акция
иемденушілердің артықшылықтарды пайдалануына байланысты. Олар: үстеме
пайданы бөлуге қатысу; хабарланып, бірақ төленбеген дивиденд алу
мүмкіндігіне келешекте қатысу;
Акцияны басқа түріне айырбастау мүмкіндігі.
Облигациялар. Облигация деп эмитенттің белгілі бір шартты орындауға,
яғни алған ақша сомасын қайтаруды және белгіленген мүддені төлеуді
міндеттелген жазбаша қарыз құжатын айтады. Ол корпорацияның активіне қарсы
қойылады. Облигация арқылы тартылған капитал акционерлік капитал деп
есептелмейді.
Облигация шығару – қосымша капитал тартудың бір нысаны. Эмитенттің жалпы
шығыны облигацияны шығаруға және оларды орналастыруға жұмсаған жылдық
шағында тең болады. Облигация бойынша мезгіл – мезгіл төленетін сыйақы
түріндегі пайда купонға алмастырылады. Купон деп облигациядан бірсыпыра
элементтер көрсетіледі, купондық мөлшер, өтеу туралы нұсқау, эмиссия шартты
қамтамассыз етілуі, рейтингі.
Акция сияқты облигациялардың номиналы және нарықтық бағасы болады. Оның
номиналына байланысты процентпен көрсетілген нарықтық бағасы облигацияның
курсы деп аталады. Егер нарықтық бағасы номиналынан жоғары болса, онда
облигация сыйлықпен сатылады деп айтады. Облигациялық нарықтың бағасы деп
атайды. Облигациялық нарықтық бағасы, біржағынан заимды шығару жағдайына
екінші жағынан нарықтағы әр уақытта әр түрлі болып қалыптасатын жағдайға
байланысты анықталады. Егер нарықта купондық бағасы жоғары жаңа заим пайда
болады, яғни ол жағдай айналымдағы облигацияларға екі түрлі әсер етеді.
Біріншіден, егер жаңа жағдайлармен шығарылған заимдар өте көп болса, онда
бұрын төмен бағамен шығарылған облигациялардың курсы төмендейді. Басқаша
айтқанда дисконтпен сатылады. Себебі бұндай облигациялар тек номиналы
бойынша өтеледі. Ал арасындағы айырмашылық жаңа иемденушіге өте төмен кіріс
түсіреді.
Екіншіден, егер жаңа облигациялар аз болса, олар номиналынан жоғары курспен
сатылады.
Инвесторлардың облигациядан алатын пайдасы купондық төлеммен дисконттық
айырмашылықтан түсетін кірістен құралады.
Жай акциялар тәрізді облигациялар да иесі ұсынушы және атаулы болып екіге
бөлінеді. Иесі ұсынушы облигациялар екі жерде тіркелмейді, ол бойынша
сыйақы ұсынушы субъектке төленеді.
Заимның мерзіміне қарай корпорация облигацияларды:
( қысқа мерзімді : 1 жылдан – 3 жылға ;
( орта мерзімді : 3 жылдан – 7 жылға ;
( ұзақ мерзімді : 7 жылдан да көп ;
осынша жылдарға дейінгі болып үшке бөлінеді.
Вексельдер. Өндірістегі жұмыстың айналымдылығы, яғни өнімді өндіру,
оны сату және басқа да коммерциялық қызмет көрсету кезінде қаржы қорының
жетіспеуі сияқты жағдайға душар болады. Сол кезде өнімді сатып алушы
жабдықтаушымен есеп айырысуда кейінге қалдырады. Демек өнім несиеге
сатылады. Несиені қайтару кезінде несиені ақшаларының бір түрі вексель
пайда болады.
Вексель – қарызды өтеудегі заңды түрде бекітілген төлем міндеттемесі. Ол
бағалы қағаз. Вексельді борышкер, яғни вексель беруші тауарды несиеге
алғанда тауар сатушыға яғни вексель иемденушіге беріледі. Вексельдің мәні
– несиеге алған белгілі бір соманы төлем уақыты жеткенде, келісілген жерде
өтеу үшін тауар сатып алушының сатушыға бугінгі қарыз міндеттемесі.
Вексель шығарып және оны пайдалануды дамыту ертеден несие қаржы қызметін
көрсету нарығының басты бағыттарының бірі болып келеді.
Себебі вексельдің мәні – тек қарызды қайтару кепілі ғана емес, саудалық
қарым – қатынастардың тиімділігін арттыру мақсатында осы төлем
міндеттемесін белсенді пайдалану арқылы ресурстардың айналымын жеделдету.
Қаржы жүйесі дамыған елдердің ақша айналымында вексель елеулі орын алады.
Қазіргі кезде электронды несие жүйесінің кез – келген операцияны бар
болғаны 1 сағаттың ішінде орындайтын мүмкіндігі бар ( Мыс.: Германияда
вексельдің ақша айналымының 20 – 25 % құрайды ) .
Вексель төлем дағдысын реттеп, заттық қорлардың айналысқа түсуін
жеделдетіп, кәсіпорындардағы тауар – зат құрылыстарының қорын азайтып, және
халық шаруашылығындағы есептерді тездетеді. Вексель айналымы экономикалық
қатынастардың сан – алуан жүйесін қамти алады.
Қолдану өрісіне қарай вексель жай және аудармалы вексель болып екіге
бөлінеді.
Бағалы қағаздардың басқа түрлері.
Бағалы қағаздардың өте көп басқа түрлері болады. Оларды әртүрлі
эмитенттер шығарады. Солардың екі – үш түрін қарарап өтейік. Корпорацияның
жарғысына қарсы келмесе, онда оның “екінші қатардағы” немесе айналымдағы
бағалы қағаздарға қосымша тағы да бағалы қағаздар шығаруға капитал табуға
мүмкіндігі бар. Оларды “құқықты бағалы қағаздар” деп те атайды. Оларға
жазылу құқын опцион, варрант деген сөздер айқындайды.
Жазаылу құқы – қысқа мерзімді бағалы қағаз. Әдетте ол бір айдан аспайды.
Егер корпорацияның акциясы қор биржасында айналымда болса, онда құқық
сертификаттары да сол биржада бағалануы мүмкін. Оларға басқа баға қойылады.
Опцион – шартқа негізілген мерзімдік талапты көрсететін бағалы
қағаз. Ол бойынша екі жақтық біріне белгілі бір уақыттың ішінде келісілген
ақыға бағалы қағаздардың біраз мөлшерін сатуға немесе сатып алуға құқық
беріледі, ал екінші жақ қажет болғанда шартта белгіленген ақыға бағалы
қағаздарды сатуға және сатып алуға міндеттенеді. Опцион – заңды түрде
бекітілген стандартты құжат. Онда сатылатын бағалы қағаздар саны
көрсетіледі. Оның өлшемі 1 лот деп аталады. Оның өлшемі 1 лотта 100 дана
бір таулы бағалы қағаздар болады. Бағалы қағаздардың туынды түрлерінің бірі
– варрант. Варрант – ерекше бағалы қағаз. Ол корпорацияның айналымдағы
бағалы қағаздарына сатушының сатып алушыға меншік құқын беретін
міндеттемесі. Варрант – ұзақ мерзімді бағалы қағаз. Әдетте, оны корпорация
облигациялармен және артықшылықта акциялармен қоса шығарады. Бұл бір
жағынан, бағалы қағаздарды алғашқы орналастырғанда тартымды етсе, екінші
жағынан корпорацияның эмиссиялық шығындарын азайтады.
Бағалы қағаздардың келесі тобына қаржы министрлігі шығаратын қысқа
мерзімді облигациялар. Олар Қазыналық вексельдер – мемлекеттік ішкі
қарызын өтеу үшін шығарылады. Бағалы қағаздардың бұл түрі жоғарғы
өтімділігімен ерекшеленеді, сондықтан оларды екінші ақша деп те атайды.
Депозиттік сертификат – ол эмитенттің мерзімді салымын алғандығын
куәландыратын банктік бағалы қағаздар. Оның иесі ұсынушы адам. Депозиттік
сертификат екінші нарыққа белсенді түсетін және қолдан – қолға тез өтетін
бағалы қағаз.
Чек – заңды түрде бекітілген ақшалы құжат. Ол қаржы институтындағы ағымдағы
есеп шот иесінің чек иесіне көрсетілген соманы төлеуін талап еткен жарлығы.
Чек төлем айналымын тездету мақсатында шығарылады.
Чек бірнеше түрге бөлінеді:
← Атаулы чектер. Оны чек беруші белгілі бір адамның аты – жөнін
көрсетіп толтырады. Ондай чектерді екінші кісіге беруге болады.
← Орделі чектер. Олар жекек немесе заңды тұлғаларға толтырылады.
Ордерлі чекті басқа кісіге “індоссаментпен” беруге болады.
← Иесі ұсынушы чектер. Ол бойынша көрсетілген сома чек ұсынушыға
төленеді. Ондай чектерді ешқандай жазумен көрсетпей-ақ бір кісіден
екіншіге көрсетуге болады.
1.3. Бағалы қағаздарды шығару механизмі. Бағалы қағаздар нарығы.
Бағалы қағаздарды шығару және олардың эмитенттері.
Бағалы қағаздар ең алдымен мүлікті иемденуге құқық беретін ақшалы
құжат немесе қарыз берушіге қарыз алушының берген қарыз міндеттемесі.
Бағалы қағаздар толтырылуы немесе жазылуы жөнінен екі түрлі болуы мүмкін:
не заң жүзінде бекітілген жеке құжат түрі. Егер басқа адамға иемденуге
берілсе бағалы қағаздардың екінші түрі бойынша ерекше куәлік толтырылып,
берілді. Оны иемдену құқын беретін құжатты сертификат деп атайды.
Шығаруы жөнінен бағалы қағаздар нарықтық қатынастардың дамуы негізінде
пайда болған қағаздардың ерекше түрі . Оларға жинақ облигациялары ,
депозиттік облигациялары және с.с. жатады.
Нарықтан тыс бағалы қағаздар әртүрлі қорларға немесе банктерге , оның
ішінде шетел банктеріне және кәсіпорын, ұйымдарға салған капиталдан түскен
табысты иемденуге құқық береді. Сонымен қатар, нарықтан тыс бағалы
қағаздарға басқа мемлекеттердің орталық банктерінде орналастыру үшін
шығарылуы кең өрістеген облигациялар жатады. Соңғы кездерде барлық дамыған
елдерде ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.