Бизнес идеяларды таңдау

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 222 бет
Таңдаулыға:

КӘСІПКЕРЛІК ҚЫЗМЕТ НЕГІЗДЕРІ
СТУДЕНТТІҢ ЖҰМЫС ДӘПТЕРІ
ӘДІСТЕМЕЛІК ҚҰРАЛ

Студенттің аты-жөні___________________________ _____________________________

НҰР-СҰЛТАН 2019

Әдістемелік құрал: "Кәсіпкерлік қызмет негіздері" курсы бойынша студенттерге арналған жұмыс дәптері Е. С. Дүйсенханов, Н. Е. Жұлдызбаев, А. С. Успаева, А. С. Өтепқалиев, С. Атагельдинова - "Атамекен" ҰКП - Нұр-сұлтан: "Шаңырақ-Медиа" ЖШС, 2019 ж. - 200 б.

Әдістемелік құрал: Кәсіпкерлік қызмет негіздері курсы бойынша студенттерге арналған жұмыс дәптері қазақстандық және халықаралық тәжірибені ескере отырып, кәсіпкерлік қызметті жүргізу, менеджмент, маркетинг, қаржы, бизнестің операциялық қызметі, стартап жобаларды бизнес-моделдеу бойынша базалық білімнің кіріспе курсын қамтиды. Әдістемелік құрал студенттердің кәсіпкерлік ойлауы мен XXI ғасырдың негізгі дағдыларын қалыптастыруға ықпал ететін оқытудың практикалық-бағдарлы моделін жүзеге асырады.
Әдістемелік құрал Қазақстан Республикасының техникалық және кәсіптік білім беру студенттері үшін Қазақстан Республикасы Президентінің Жолдауына сәйкес Қазақстанды жаңғырту контексінде және жарияланған басымдықтардың бірі - Нәтижелі жұмыспен қамту және жаппай кәсіпкерлікті дамыту бағдарламасын іске асыру арқылы бизнесортаны түбегейлі жақсарту мен кеңейтуге арналып жасалынған.

ISBN
(C) Атамекен ҰКП, 2019

МАЗМҰНЫ

Алғысөз

1.
Бизнес-ойлау психологиясы

1.1.
Бизнес-мәдениетті қалыптастыру

1.2.
Кәсіпкерлік қызметтегі команданың рөлі

2.
Бизнес идеяларды таңдау

2.1.
Нарық, аймақ трендтері

2.2.
Саланың трендтері

3.
Бизнес-модель, жоспарлау

3.1.
Бизнес-модель

3.2.
Бизнес-модельдің канвасы

3.3.
Бизнес-жоспар

4.
Маркетинг және маркетингтегі зерттеулер

4.1.
Маркетинг негіздері

4.2.
Маркетингтегі зерттеулер

4.3.
Мақсатты аудитория

4.4.
MVP-өміршеңдігі минималды өнім

4.5.
Сұхбат

4.6.
Офлайн арналары, ATL, BTL

4.7.
Онлайн арналар

4.8.
SMM

5.
Сату стратегиясы

5.1.
Сату айналымы. Клиентті қалай тартуға және ұстап қалуға болады

5.2.
Ағымдағы пайдаланушылармен сауданы қалай жақсартуға болады

5.3.
Сату техникасы

5.4.
Келіссөздер

5.5.
Пайда арналары

6.
Бизнестегі негізгі ресурстар

6.1.
Стартап қызметіне қажетті ресурстар

6.2.
Салалық ресурстардың ерекшеліктері

6.3.
HR-персоналды басқару

7.
Операциялық қызмет

7.1.
Басым істерді анықтау

7.2.
Серіктестік қатынастарды құру. Аутсорсинг

7.3.
Салықтар

7.4.
Құқықтық қатынастар

7.5.
Заңды тұлғаны тіркеу. Электрондық қызметтер

8.
Бизнестің қаржылық моделі

8.1.
Шығыстарды есептеу. Кассалық алшақтықтар

8.2.
Қаржы моделі-1

8.3.
Қаржы моделі-2

9.
Инвестициялар тарту және мемлекеттік қолдау шаралары

9.1.
Инвестицияларды тарту тәсілдері. Мемлекеттік қолдау шаралары

9.2.
Тиімді таныстыру әдістері

9.3.
Көпшілік алдында сөз сөйлеу дағдылары

10.
Даму стратегиясы

10.1.
Бизнесті кеңейту

11
Кәсіпкердің жауапкершілігі

11.1
Кәсіпкердің жауапкершілігі

Бизнес-жоспар үлгісін толтыру

АЛҒЫСӨЗ

Құрметті студент!
Бұл курсты оқу барысында сіз базалық және кәсіби құзыреттілікке ие бола аласыз, яғни интеграцияланған есептер, іскерлік және тәжірибе, сонымен қатар кәсіпкерлік қызметті тиімді жүзеге асыруға мүмкіндік беретін жеке қасиеттер негізінде кәсіби міндеттердің жиынтығын шеше аласыз., сонымен қатар сіз өз бетіңізше маркетингтік зерттеулер жүргізе аласыз және клиенттерді тарту және ұстап қалу бойынша сату техникасын қолдана аласыз, операциялық қызметтің; бизнес-модельдер мен бизнес-жоспарды құрудың; бизнестің құқықтық негіздерін; идеяларды іске асыру үшін қажетті өмірлік маңызды дағдылардың; электрондық қызметтерді қолдану, бизнесті масштабтау және кәсіпкерліктің жауаптылығының мәнін түсіне аласыз.
Осы курс "Атамекен" Ұлттық Кәсіпкерлер палатасының бастамасы бойынша факультативтік сабақтар түрінде енгізіледі. Пәнді оқытудың мақсаты-білім алушылардың кәсіпкерлік қызмет негіздерінен базалық білім алуы, алған білімдерін іс жүзінде қолдана білуі; өз таңдауына және кәсіпкерлік ойлауды, белсенді өмірлік позициясын қалыптастыруға жауапкершілікті дарыту; қазіргі нарықтық жағдайларда болашақ дербес іс-әрекеті үшін практикалық дағды базасын құру болып табылады.
Курс келесі міндеттерге қол жеткізуге бағытталған:
білім алушыларда кәсіпкерліктің теориялық және практикалық негіздерін қалыптастыру;
Қазақстан Республикасындағы кәсіпкерлік қызмет туралы білім жүйесін игеру;
өз жетістіктері мен өмірлік ұстанымдары үшін жауапкершілікті тәрбиелеу;
білім алушыларда кәсіпкерлік ойлауды және өз әлеуетін іске асыру үшін мүмкіндіктерді көре білуді қалыптастыру;
бизнес-идеяларды генерациялау және оларды кәсіпкерлік қызмет деңгейіне дейін дамыту дағдыларын меңгеру;
бизнестің өміршеңдігін арттыру мақсатында бәсекелестіктің өзгермелі жағдайларында бизнес-модельдеу және бейімдеу дағдыларын дамыту;
білім алушыларда жеке қаржылық сауаттылық пен бизнес-жоспарлаудың практикалық дағдыларын қалыптастыру;
заманауи ақпараттық технологияларды пайдалану, зерттеу дағдыларын қалыптастыру.
"Кәсіпкерлік қызмет негіздері" курсы 11 бөлімнен тұрады. Курстың ұзақтығы 36 академиялық сағат. Қорытынды нәтиже бизнес-жобаны қорғау және сертификат алу болып табылады. Әрбір бөлімнің соңында сынақ жұмыстарына арналған тапсырмаларды бағалау келесі критерийлерді ескере отырып жүзеге асырылады:
теориялық және практикалық білім көлемі;
командада жұмыс істей білу;
креативтілік;
нақты мәселелерді шешу үшін білімді қолдана білу; 5) өз мәтіні мен презетнациясын қисынды жасай білу; 6) шешендік қабілеттер.

1-бөлім. БИЗНЕС-ОЙЛАУ ПСИХОЛОГИЯСЫ Тақырып 1.1. БИЗНЕС-МӘДЕНИЕТТІ ҚАЛЫПТАСТЫРУ
Кәсіпкерлік ойлау;
Кәсіпкерлік түрлері;
Кәсіпкерліктің мәні

1. КӘСІПКЕРЛІК ОЙЛАУ
Таяуда Қазақстан дамудың келесі кезеңіне өтті. 2017 жылдың сәуір айында Қазақстан Республикасының тұңғыш Президенті Нұрсұлтан Назарбаев "Болашаққа көзқарас: қоғамдық сананы жаңғырту" мақаласын жария етті. Осы еңбегінде Мемлекет басшысы қоғам мен әрбір қазақстандықтың санасын жаңғыртудың негізгі бағыттарын атап өтті: бәсекеге қабілеттілік; прагматизм; ұлттық бірегейлікті сақтау; білімнің салтанат құруы; елдің эволюциялық дамуы және сананың ашықтығы ("Рухани жаңғыру"бағдарламасы).
Кәсіпкерлер экономикалық қатынастардың қатысушылары ретінде осы процесте жетекші рөл атқарады. Қазақстанды және қазақстандық тауарларды халықаралық нарықта бәсекеге қабілетті ету; әділдік пен прагматизм негізінде серіктестермен және тұтынушылармен қарым-қатынас жасау; ұлттық бірегейлікті жоғалтпай, бизнесті жүргізудің үздік инновациялық тәсілдері мен тетіктерін таңдау; бизнес-процестерге жаңа білім мен технологияларды әкелу кәсіпкерлердің қолынан келетін іс; олар елдің эволюциялық және ашық дамуына көмектеседі.
Кейінірек біз кәсіпкерлердің экономика үшін маңыздылығын талқылаймыз. Қазір кәсіпкерлердің кім екенін және олардың басқа - кәсіпкер емес адамдардан айырмашылығы қандай екенін екенін талдаймыз.
1-тапсырма
Төмендегі кестеге өз ойларыңызды жазыңыз.
Кәсіпкер
Кәсіпкер емес

Кәсіпкерлердің басқа адамдардан басты айырмашылығы -- олар ойлаудың ерекше үш қасиетіне ие - олар белсенді, жауапты және нәтижені мақсат тұтады.
XX ғасырдағы менеджменттің ең ықпалды теоретиктерінің бірі Питер Друкер айтқандай, ойлау типі осындай адамдар әрқашан өзгерістер іздейді, оларға жауап береді және оларды мүмкіндік ретінде пайдаланады. Олар әлемді өзгертуге ұмтылады және осы себеппен, Evernote бас директоры Фил Либин пайымдауынша, компанияларды ашады. Американдық инвестор Джеймс Алтачердің пікірінше, олар сәтсіздікке төзе алады, идеяларды генерациялай алады, осы идеяларды сата алады, осы идеяларды жүзеге асыра алады және өз қателіктеріне қарамастан, алға қарай келесі әрекеттерге ұмтылады. "Ашока: қоғам үшін инновациялар" коммерциялық емес қорының негізін қалаушы және төрағасы, әлеуметтік кәсіпкер Билл Дрейтон оладың қиындықты көре білетінін және оған жауап іздейтінін растайды. Garage Technology Ventures компаниясының басқарушы директоры, Apple Computer компаниясының алғашқы қызметкерлерінің бірі Гай Кавасаки олар үшін бизнес - жұмыс емес, болашақты өзгертетін ақыл-ойдың күйі екеніне сенеді.
Қарапайым адам пассионарлық тәсіл принциптерін ұстамайды (мақсатқа ұмтылу және көптеген адам үшін құрбандыққа шалуға дайындықты білдіреді), ол өте сақ болады, тәуекелге ұшыраудан қорқады және ешқашан өз еркімен ешқандай жұмысты мойнына алмайды, қиындықтардың алдында ол басын ала қашады және кім келіп, оған не істеу керек екенін айтар екен деп күтеді. Тығырықтан шығудың амалы ретінде ол кәсіпкерлік ойлау қабілеті бар адамдарға үміт артады.
Кәсіпкерлік ойлау - XXI ғасырдың қажетті дағдысы, бұл - ойлап табушылық, армандарды құру және әлі жоқ нәрсені - армандарды іске асыру қабілеті.
Сонымен қатар бұл - өте жоғары бейімделушілік (жаңа жағдайларға бейімделу қабілеті) және ұтқырлық (болған іске жылдам әрекет ете білу) - адамның өзгермелі жағдайларға икемделе алу қабілеті, икемді болу, қалыптасқан жағдайлардда эволюциялану (дами білу), қалыпты сценарийлермен әрекет ету мүмкін емес кез келген жағдайдан пайда таба білу, өмірге мүмкіндіктер әлемі деп қарау.
"Шын мәнінде, мен ақша таба аламын деп күткен жоқпын. Тапқан табысым жалдау ақысы мен азын-аулақ азық-түлік сатып алуға жетсе, маған сол жеткілікті болатын. Бірақ ақыр соңында, мұның бәрінің құнды екеніне көзім жетті. Қателесуден қорықпау керек. Ең бастысы - әр жолы жаңа қателіктер жіберу", - деп есептейді кәсіпкерлік ойлаудың символы болған Илон Маск. Дәл осы ойлау қабілеті Маскқа төлемдердің электрондық жүйесін жасап, қаржы әлемін өзгерткен PayPal стартапын құруға, ғарыштық зымырандарды құрастыратын әлемдегі алғашқы жеке компания - SpaceX негізін қалауға, Tesla электромобилін жасауға, бүкіл қалаларды және т.б. жабдықтау үшін күн энергиясын пайдалануды үйренуге мүмкіндік берді.
Жуырда ғалымдар адамның бизнестегі табысы үшін жауап беретін арнайы "кәсіпкерлік гені" жоқ па деген сауал қойды.
Көптеген табысты кәсіпкерлерді талдай отырып, зерттеушілер адамның бизнестегі табысқа жетуіне әкелетін қасиеттердің жиынтығын анықтауға тырысады.
Мысалы, Тулса университеті кәсіпкерлік кафедрасының профессоры Роберт Хисрич кәсіпкердің келесі басым мотивтерін атап көрсетеді: тәуелсіздікке, іс-әрекет бостандығына, шығармашылық жұмысқа және капитал құруға ұмтылу. Австриялық экономист Йозеф Шумпетер үстемдікке, билікке, ықпалға, жеңіске деген жігерге, қарсыластармен және өзөзімен күресуде табысқа, шығармашылық қуанышқа ұмтылысты атап көрсетеді. Колорад университетінің кәсіпкерлік орталығының директоры Томас Дуэнинг кәсіпкерге қажетті бес негізгі дағдыны атап өтті: мүмкіндіктерді тану, жобалау, тәуекелдерді басқару, сәтсіздікті бастан кешіре білу, жоспарлауға емес, әрекеттерге бейімділік.
Массачусетс қаласындағы Бабсон колледжінің зерттеушілері 1985 жылдан 2009 жылға дейін 4000 студентті зерттеді және кәсіпкерлік бойынша бірнеше курсты таңдаған адамдар бір ғана курсты алған адамдарға қарағанда өз бизнесін жиі ашқанын анықтады. Цюрих университетінен Уши Бакес-Гельнер және Зигендік Петр Моог кәсіпкерлердің және жалданып жұмыс істейтіндердің арасындағы айырмашылықты анықтау үшін 2000 неміс студентін зерттеді. Олардың пікірінше, білімнің бір ғана нақты саласын игерудің орнына, жаппай бар нәрседен үстіртін хабары бар адам бизнес жүргізуге бейім болады. Тар шеңберлі мамандар оларға бағынышты болады. Олар стэнфордтық экономист Эдвард Лейзирдің кәсіпкер туралы теориясын "барлық іске шебер" деп растады. Ол көптеген пәндерді оқитын және түрлі салаларда жұмыс істейтін студенттер қалғандарына қарағанда кәсіпкер болады деп санайды.
Көптеген кәсіпкерлердің тәжірибесін жинақтап, мынадай қорытынды жасауға болады: кез келген адам кәсіпкер бола алады. Өз ісін өмір тарихы, мінез-құлқы мен мақсаттары мүлдем әртүрлі адамдар ашады. Тек бизнесте іс жүзінде табысқа жетуді қалайтындар төрт сатылы алгоритмді ұстануға тиіс. Біріншіден, олар шын мәнінде ойына алған істі істегісі келеді. Екіншіден, жетістіктерді үлкен емес, кішкентай қадамдардан бастау. Үшіншіден, әрбір кішкентай қадамнан кейін өз идеясын зерделеу және қайта бағалау қажет. Төртіншіден, келесі қадамды жасау.
2-тапсырма
Әр түрлі ғалымдар анықтаған кәсіпкердің барлық қасиеттерін жинақтайық. Олар: 1) тәуелсіздікке ұмтылу, 2) іс-әрекет еркіндігі, 3) шығармашылық жұмыс, 4) капитал құру, 5) үстемдікке, билікке, беделге ұмтылу, 6) жеңіске деген ерік-жігер, 7) қарсыластармен және өзімен күресте табысқа ұмтылу, 8) мүмкіндіктерді ажырата білу, 9) жобалай білу, 10) тәуекелдерді басқара білу, 11) сәтсіздікті бастан өткере білу, 12) жоспарлау емес, әрекеттерге бейімділік.
Енді сіз осы қасиеттерді кестеде тарата аласыз: бірінші бағанада - сізде бар қасиеттер, екіншісі-сізде әлі жоқ қасиеттер.
Бар
Жоқ

2. КӘСІПКЕРЛІК ТҮРЛЕРІ
Біз мұндай кәсіпкерлердің кім екенін анықтадық. Бірақ кәсіпкерлік дегеніміз не?
Кәсіпкерлік - адамдардың әртүрлі қажеттіліктерін қанағаттандыра алатын, оларға пайда әкелетін және рахат сезіміне бөлейтін игіліктерді өндіру.
3-тапсырма
Кәсіпкерлердің қандай игіліктерді өндіре алатыны туралы ойланып көрейік. Кәсіпкерліктің қандай түрлері бар, болжамдап көріңіз.
Не өндіріледі?
Кәсіпкерлік түрі қалай аталады

Кәсіпкерлік әртүрлі болады. Кәсіпкерлікті түріне қарай бөлудің ең қолайлы тәсілі мыналар болып табылады: B2C, B2B және B2G.
Business to Consumer B2C (яғни "тұтынушыға арналған бизнес") - бұл өндіруші немесе сатушы өз өнімін сату үшін тікелей тұтынушымен өзара әрекет жасайтын кәсіпкерлік түрі.
"Business to Business" B2B, (яғни, "бизнеске арналған бизнес") - өнімдерді немесе қызметтерді өндіруші және сатушы оларды соңғы тұтынушыға емес, басқа бизнеске өткізетін кәсіпкерлік түрі.
Business to Government B2G (яғни "мемлекетке арналған бизнес") - қызметтерді өндіруші және сатушы оларды соңғы тұтынушыға емес, басқа бизнеске емес, мемлекеттік құрылымға өткізетін кәсіпкерлік түрі.
Егер сіз кез келген дүкенге кірсеңіз, сөрелерде көптеген азық-түліктерді, мысалы, сүтті көресіз. Ол сүт фермасында өндірілген. Фермада сиырлар бар, оларды ең соңында соңғы тұтынушы - біздер сатып алатын негізгі өнім - сүтті алу үшін бағып-қағады. Бұл B2C бизнестің үлгісі.
Бірақ ол сүтті сату үшін оны Tetra Pak қаптамасына, пластик немесе шыны бөтелкеге құю қажет. Барлық осы қаптамаларда қақпақтар мен заттаңбалар болуы тиіс. Қаптаманы, қақпақтарды сататын және сүт фермасына арналған заттаңбалар шығаратын компаниялар - бұл B2B-бизнестің мысалдары.
Бизнес жасай алатындардың барлығын екі үлкен топқа бөлуге болады, бұл - тауарлар мен қызметтер.
Тауарлар - ұстауға, өлшеуге, сақтауға, буып-түйуге болатын материалдық заттар немесе бұйымдар. Тауарды кімнің өндіргені, станокта кімнің тұрғаны, оны кімнің қаптағаны тауарға маңызды емес. Тауарларды сатып алуға, үйге әкеліп, пайдалануға болады.
Қызметтердің заттай нысаны жоқ, олар қажет еткен адамдар үшін жүзеге асырылатын іс-әрекеттер болып табылады. Қызметтер деп шаштараз, мұғалім, пәтер сатушыға сатып алушыны, кеңесшіні және т. б. табуға көмектесетін риелтордың жұмысын атауға болады. Қызмет үшін оны кім өндіретіні өте маңызды, қызметтің нарықта танымал болуы қызмет өндірушісінің шеберлігі мен кәсібилігіне байланысты. Нашар шаштаразға ешкім бармайды, сондай-ақ клиенттің қиындықтарына көмектесе алмайтын кеңесшіге де ешкім бармайды.
Осы екі жіктеменің тоғысында ("B2C, B2B, B2G" және "тауар немесе қызмет") бизнестің көптеген түрлері туады.
Олардың әрқайсысынан бірнеше мысал келтірейік.
B2C тауары - дүкенде сатып алуға болатын кез келген тауар - азық-түлік, киім, техника және т. б.
B2C қызметі - бұл сіз өмір бойы үнемі алатын қызметтердің кез келген түрі - шаштаразға бару, курстарда оқу, салтанатты іс-шарадағы фотограф қызметі, егер сізге сенімхат немесе ата-аналардан шетелге шығуға рұқсат алу қажет болса, нотариус қызметі және т. б.
B2B тауары - кейіннен пайдаланушылар сатып ала алатын соңғы өнімді алу үшін қажет кез келген қосалқы тауарлар. Бұған буып - түю, кез келген полиграфиялық қызметтеркомпанияларға арналған заттаңбаларды, визиткаларды немесе баннерлерді басып шығару, автомобильдер мен техникаға арналған қосалқы бөлшектер, құрылыс компаниялары үйлер салатын кірпіш өндірісі және т. б. жатады.
B2C қызметі - бұл соңғы тұтынушы үшін емес, бизнес үшін көрсетілетін кез келген қызмет. Оған өзіне белгісіз нарыққа шыққалы жатқан фирмаға консалтингтік агенттік көрсететін консультациялық қызметтерді, бизнеске арнап сайттар жасайтын вебстудияларды, банктерді, зерттеу институттарын және т.б. жатқызуға болады.
Әдетте тауарлар өндірісі бастапқы үлкен шығыстармен байланысты. Егер сізде сүт фермасы болса, ол жұмыс істеуі үшін сізге сиыр сатып алу, сиырлар жайылатын жайылымдық жерлерді сатып алу, мал қора салу, жұмыскерлерді - мал дәрігерлері мен техниктерді жалдау керек. Есесіне сіз өз қаражатыңызды салып, процесті реттегеннен кейін, ол сіздің тұрақты араласуыңызды талап етпей, жұмыс істейтін болады, ал шығындар сіз алатын кірістермен өтеледі. Сиырлар сатып алынған жерде жайылады, жалданған сауынышлар сиыр сауады, мал азығы мен қызметкерлердің жалақысы сүт сату арқылы өтелетін болады.
Тауар өндірісі әр түрлі тәуекелдерге байланысты. Ол көптеген стандарттарды сақтауды талап етеді, яғни әр түрлі құзыреттердің болуын талап етеді. Сүт фермасын ашу үшін көп бастапқы салымдар қажет. Сонымен бірге сиырлар ауырып қалуы мүмкін, сүт қажетті сапаға сәйкес келмеуі мүмкін, кәсіпкер нарықтың қажеттілігіне қарағанда көбірек сүт өндіруі мүмкін және тауар көп мөлшерде артылып қалуы мүмкін және т. б. Бұл ретте өндірушінің жауапкершілігі де өте көп: ол серіктестермен жасалған ыдыс, қақпақ, қаптама және т. б. сатып алу бойынша барлық уағдаластықтарды сақтауы, мемлекетке салық төлеуі, сүт клиенттерге зиян келтірмеуі үшін санитарлық нормалардың сақталуын қадағалауы, фермадағы іс қалай жүрсе де барлық қызметкерлерге жалақы төлеуі, өз өнімдерінің сапасын қадағалауы және т. б. тиіс.
Қызмет көрсету өндірісі, әдетте, стартта азырақ қаржы құюды талап етеді. Егер сіз веббағдарламашы болсаңыз, сізге керегі - жұмыс іздеу сайтында өз қызметтері туралы хабарландыру орналастыру, қуаттылығы жеткілікті компьютер сатып алу және бірінші тапсырыстарды күту. Бірақ қызмет көрсету өндірісі өндірушілердің үнемі тұрақты назарын талап етеді. Өйткені оның сапасы, қызмет көрсету деңгейі және т.б. қызметтің өтуіне тікелей әсер етеді. Уақыт өте келе сіз жұмыстарыңызды атқаратын бағдарламашыларды жалдай аласыз, бірақ оған дейін қаражат табудың көзі сіздің толық назарыңыз бен еңбегіңізді талап етеді. Жұмыс істемесеңіз - қызмет көрсетпесеңіз немесе қызметті нашар көрсетсеңіз - сіз қаражатсыз қаласыз.
Егер сіз тұтынушыларға немесе басқа фирмаларға қандай да бір мәселелер бойынша кеңес берсеңіз де, сізге үнемі өзгерістерден хабардар болып отыру керек. Риелтор сатуға қойылған барлық пәтерлерден хабардар болуы, қаланың әртүрлі аудандарында пәтердің бағасы қандай екенін білуі, әртүрлі факторларға байланысты олардың өзгеруі мүмкін екенін түсінуі тиіс. Мысалы, бұрын үйдің жанында бос жер болды, терезеден қарағандағы көрінісі онша тартымды емес еді. Енді ол жердің орнына саябақ салынды, саябақтың жанында сауда орталығы мен бірнеше мейрамханалар пайда болды, әрине үйдің де бағасы сәйкесінше өседі.
Қазақстандық бизнес әлемді жақсы жаққа қарай өзгертетін табысты В2В, В2С және
B2G жобаларының көптеген мысалдарын паш етіп отыр. Мысалы, B2C Kaspi экожүйесі. "Kaspi дүкен" - Kaspi.kz онлайн-платформасының бір бөлігі, ол қаржы қызметтерін, онлайнмаркетплейсті, онлайн-төлемдерді, мобильді қосымшаны, бонустық бағдарламаны қамтиды. "Kaspi дүкен" әр түрлі сатушылардың тауар бағасын салыстыруға, қолайлы нұсқаны таңдауға, сатып алуды бөліп-бөліп немесе несиеге ресімдегісі келген жағдайда, сондай-ақ тауарды кеңсеге немесе жұмысқа жеткізуге тапсырыс беруге мүмкіндік береді. Мобильді қосымша интернет-дүкен, төлемдер, банк, бонустық бағдарлама, "Kaspi Гид" сұрақтарына жауап сервисі және Kaspi Bank бөлімшелері, терминалдары және "Kaspi Maps" барлық банктерінің банкоматтарын іздеу бойынша сервисті біріктіреді. 2018 жылы Kaspi.kz-тегі дүкен "Қазпошта" АҚ нұсқасы бойынша Қазнеттің интернет-дүкендері арасында бірінші орынды иеленді. "Kaspi дүкен" үшін маңызды оқиғалардың қатарына, сондай-ақ Kaspi Goldпен төлемді қосу, жаңа 15 қаланы кеңейту, ассортиментті қосу (жиһаз, сантехника, Құрылыс материалдары, шиналар), "Kaspi жеткізу"сервисін дамыту жатады.
Қазақстандық В2С Power Wi-Fi стартап PowerBank пен 4GWI-Fi біріктіретін құрылғыны жалға алу бойынша сервисті ұсынады. Қызмет саяхатшыларға арналған: роумингте, SIM-картада және айлық интернет пакетінде үнемдеу. Клиент power Wi-Fi-ді әуежайдағы ақпараттық тіректен алып, ұшып келгеннен кейін қайтарады. Жалға беру құны баратын елге байланысты, бірақ ең төменгі баға 1Gb трафик үшін $2күннен басталады. Тағы $ 50 сервис депозит ретінде ұстап қалады, оны құрылғыны қайтарғаннан кейін дереу береді. Барлық төлемдер PayPal арқылы жүргізіледі. Сервис Ресейде, Қазақстанда және Ұлыбританияда жұмыс істейді.
SmartSatu В2В платформасы өзара тәуелді бизнесті біріктіреді: азық-түлік дүкендері, тауар өндірушілер мен жеткізушілері. Өнім жеткізушілер тауарларды жариялайды, ал сауда орындары өнімді таңдап, тапсырыс береді. Тапсырыстар тәулігіне 24 сағат онлайн қабылданады, яғни дүкен өнім жеткізуші компаниялардың жұмыс режиміне тәуелді болмайды. Осылайша өтінімдер тез өңделеді, ал өнімді есепке алу электронды түрде қалыптасып келе жатыр. Стартап негізгі өнім өндірушілермен әрекеттестік жасайды және Seedstars CEE халықаралық конкурсында 1-ші орынға ие болды.
В2В-SmartPay сервисі - бөлшек сауда дүкендерінде қолма-қол ақшасыз төлеуге арналған шағын терминалдар. Сатып алу үшін дүкен деректемелері бар QR-кодты сканерлеу, банк бетіне өтіп, төлем картасының мәліметтерін енгізу қажет. Технология тұрақты және мобильді төлем құрылғыларынан әлдеқайда арзан: бағасы 9900 теңгеден басталады. Қарапайым POS-терминал 95 000 теңге тұрады. Төмен баға мен қолжетімді технологияның арқасында тіпті шағын аулалық дүкендер қолма-қол ақшасыз төлем қабылдай алады. Терминал ұялы байланыс ұстайтын барлық жерде жұмыс істейді.
"Қазақтелеком" АҚ ауылдық елді мекендерді талшықты-оптикалық байланыс желілерінің технологиясы бойынша кең жолақты қолжетімділікпен қамтамасыз ету үшін B2B, B2C, B2G секторларында жұмыс істейді. "Қазақтелеком" талшықты-оптикалық желілерді салады, оларға мемлекеттік мекемелер мен бюджеттік ұйымдарды қосады және келісілген сапалық сипаттамалары бар қызметтерді қамтамасыз етеді. Өз кезегінде мемлекет ұсынылатын қызметтерді бекітілген тарифтер бойынша қаржыландырады. Бұл жобаның идеясы: мемлекеттік тапсырыс беруші құрылыстың өзін инвестицияламайды, ол қызметтерді кейіннен тұтынуға және олардың төлеміне кепілдік береді.

4-тапсырма
Енді бизнестің әр түрлі түрлері үшін өзіңіз 3 мысал келтіріп көріңіз: 1) B2C тауарлары, 2) B2C қызметтері, 3) B2B тауарлары, 4) В2В қызметтері, 5) B2G тауарлары немесе қызметтері.

Бизнес түрі
Мысал
В2С тауары

В2С қызметі

В2В тауары

В2В қызметі

В2G тауары немесе қызметі

3. КӘСІПКЕРЛІКТІҢ МӘНІ
Енді сіз кәсіпкерлік қандай әртүрлі болуы мүмкін екенін білсеңіз, сабақтың басталуына оралайық және кәсіпкерліктің мемлекеттің дамуы үшін неге маңызды екендігі туралы ойланып көрейік.
Біз сіздермен кәсіпкерлік - бұл тұтынушылардың қажеттіліктерін қанағаттандыратын игіліктерді өндіру немесе қайта бөлу екенін айттық. Сондықтан кәсіпкерлік қызмет есебінен қоғамның байып жатқаны анық, тұтынушылар жаңа тауарлар мен қызметтерге қол жеткізе алады, кірістер мен шығыстарға байланысты неғұрлым сапалы немесе арзан тауарларды таңдай алады. Кәсіпкерлік бәсекелестіктің болуына немесе болмауына әсер етеді. Бір өнімді өндіретін бәсекеге қабілетті фирмалар неғұрлым көп болса, оның деңгейі соғұрлым жоғары, демек, тұтынушы алдында үлкен таңдау тұр.
Кәсіпкерліктің көмегімен елдегі жұмыс орындарының саны өсуде, соның салдарынан жұмыссыздық азаюда.
Сондай-ақ біз кәсіпкерліктің инновациялық қызметі туралы айта аламыз. Кәсіпкерліктің көмегімен және оның бәсекелестікке ықпал етуі нәтижесінде, экологияға зиянсыз, жұмысты жылдам немесе сапалы жүргізуге мүмкіндік беретін жаңа технологиялар пайда болады.
Кәсіпкерлік елдің өзіне әлемдік деңгейге шығуға және басқа елдерден асып түспесе де, кем дегенде сол деңгейде болуға мүмкіндік береді. Кәсіпкерлігі дамыған мемлекет елдегі артылған өнімді шығарып, оны сатуға жібере отырып, өндірістік-өткізу рөлін атқара алады. Осылайша, елдің табысы, оның әлемдік нарықтағы мәртебесі артады.
Кәсіпкерлік қызмет тауар өндірісін ұйымдастыруға, тауар массаларының бүкіл қозғалысына ықпал етеді және оларды нарық арқылы түпкілікті тұтынушыға дейін жеткізеді, осылайша қоғамның экономикалық өмірін бірыңғай тұтастырады. Тауарлар өндірумен қатар ол азаматтарға көптеген әртүрлі қызметтер көрсетеді, қаржы және қор нарықтарын қозғалысқа әкеледі, ғылымды дамыту және жаңа технологиялар жасау үшін қоғамның зияткерлік әлеуетін жұмылдырады, сол арқылы ғылыми-техникалық прогресті жеделдету үшін алғышарттар жасайды, бұл елдің технологиялық дамуына, өнімді әлемдік нарыққа шығаруға әкеледі. Бұдан басқа, мемлекетке салықтардың негізгі бөлігін төлей отырып, кәсіпкерлік қызметпен айналысатын адам, яғни тікелей кәсіпкер, іс жүзінде мемлекетті қамтамасыз етеді, оның негізгі шығындарын қаржыландырады. Бұл кәсіпкерлік қызмет мемлекетке өз азаматтарына кепілді материалдық және білім деңгейін, тиісті медициналық қызмет көрсетуді, зейнетақы мен жәрдемақы төлеуді қамтамасыз етуге мүмкіндік беретінін білдіреді. Бұл елдегі өмір сүру деңгейін, оның демографиялық, әлеуметтік және экономикалық деңгейін жақсартуға ықпал етеді. Кәсіпкерлердің есебінен мемлекет алатын қаражат мемлекеттік бюджеттің маңызды бөлігін құрайды және елдегі ақша массасының қозғалысына ықпал етеді.
Осылайша, кәсіпкерлік қазіргі қоғамда орталық орын алады. Өйткені, кәсіпкер мемлекеттің де, азаматтық қоғамның да, оның азаматтарының экономикалық да, саяси өмірінің тұрақтылығы мен тұрақты дамуының тірегі және кепілі болып табылады.
Сіздердің әрқайсысыңызда - кәсіпкер болғыңыз келе ме, әлде болғыңыз келмей ме деген таңдау бар. Сіз қандай да бір салада білікті маман бола аласыз, өсіп-өркендей аласыз. Бірак супер кәсіпқой маман болсаңыз да, сіз өзіңіздің даму деңгейіңізде өз жалақыңыздың шегі сияқты, өз өміріңіз бен қоғам өмірін өзгерту мүмкіндігіңіз өз шегіне жететін сәтке де жетесіз. Кәсіпкерлік өз біліміңізді, дағдыларыңызды, идеяларыңыз бен амбицияларыңызды қолдануға шексіз мүмкіндіктер ашады. Сондай-ақ, сіздің табатын табысыңызға шек қоймайды. Кәсіпкерлік - тәуекелмен ұштасқан және кәсіпкерге әртүрлі жауапкершілік жүктейтін шығармашылық процесс: қаржылық қана емес, әлеуметтік, моральдық, этикалық және басқа да жауапкершілік. Бірақ ол тек жеке және кәсіби табысқа қол жеткізу ісінде ғана емес, нәтижесінде Н.Ә.Назарбаев өзінің Қазақстан халқына жолдауында айтқан сана мен қоғамды жаңғырту ісінде ең пәрмендісі болып табылады.

Тақырып 1.2. КӘСІПКЕРЛІК ҚЫЗМЕТТЕГІ КОМАНДАНЫҢ РӨЛІ
Бизнес үшін команданың мәні;
Командада кім болу керек? 3. Бизнесті дамыту кезеңдері;
4. Ағынды күй.

1. БИЗНЕС ҮШІН КОМАНДАНЫҢ МАҢЫЗЫ
Өткен сабақта біз сіздермен кәсіпкерлік дегеніміз не және ол қандай болатыны туралы айттық. Мысалы, сіз кәсіпкер боламын деп шештіңіз делік. Бұл үшін не істеу керек?
"Жабдықтарды сатып алу, ғимаратты жалға алу және т.б. деп айтуға асықпаңыз. Біріншіден, кез келген бизнес - командадан басталады. Команда "дұрыс" болуы керек.

1-тапсырма
"Дұрыс команда" дегеннің не екенін талқыламай тұрып осы анықтаманы өзіңіз түсіндіріп көріңіз. Ұсынысты жалғастырыңыз: "Дұрыс команда - бұл...".
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
"Дұрыс команда - бұл

"Дұрыс команда" деген мағынада адам саны емес, кәсіпқойлардың сапасы шифрланған. Командада тек бірнеше адам болуы мүмкін, бірақ олар 10 және одан да көп қатысушы басқа командаға қарағанда өнімді жұмыс істей алады.
Тек дұрыс команда жинау арқылы қазіргі бизнес әлемінде маңызды нәтижелерге қол жеткізуге болады. Егер бизнесті механизм ретінде елестетсек, онда оның жұмыс тиімділігі үшін оның құрамдастары өздерінің жеке міндеттерін жақсы орындауға міндетті. Осы қағидат бойынша бизнес-команда құрылуы тиіс.
Сіз өз айналаңызға қандай да бір салада өзіңізден де артық білімі бар кәсіпқойларды жинаудан қорықпаңыз. Дәл солай болғаны дұрыс! Есіңізде болсын: бәрін өз күшіңізбен жасамауыңыз керек! Ол үшін бизнес-команда бар. Бизнесменнің аса маңызды қасиеттерінің бірі - өз айналасына кәсіпқой адамдарды жинай білу, оларды біртұтас, үздіксіз жұмыс істейтін механизм ретінде әрекет ететіндей ортақ мақсатқа жұмылдыра білу. Тек сонда ғана сізге моральдық қана емес, қаржылық қанағат әкелетін табысты стартап басталады.
Статистикалық мәліметтерге сәйкес, стартаптардың басым бөлігі дұрыс бизнескоманданың болмауынан күйрейді. Өте жақсы бизнес-жобаны бір адамның іске асыруға тырысуы - одан да жаман әрекет. "Жалғыздың үні шықпас" деген қағиданы бизнесте де ұстану керек. Көзге көрінетін нәтиженің жоқтығына қоса үлкен жүктемені көтеріп кету сізге қиынға соғады.
Алдымен команда оның негізін қалаушы адамға (адамгершілік, темперамент, жылдам әрекет ету және т.б. бойынша) ұқсас адамдардан тұруы керек деп айлауыңыз мүмкін. Алайда, шын мәнінде мұның тек бір ғана артықшылығы бар - мұндай команданы басқару оңай. Шын мәнінде мықты команда көзқарастары мен нанымдары, өмірлік ұстанымдары, мінез-құлықтары, өзекті әдеттері мен құндылықтары әртүрлі адамдардан тұрады.
Тәуекел сақтықпен, оптимизм - пессимизммен, креатив - прагматикалықпен, салақтық
- әкімшіліктік мүмкіндіктермен толықтырылуы тиіс. Мұндай әртүрлі адамнан құралған командада тамаша, орташа, біркелкі, қуатты шешімдер қалыптасады. Көшбасшының негізгі міндеті - байланыстырушы буын ретінде әрекет ету және шешімдерді шоғырландыру.
Алайда, команда мүшелері бір-бірін құрметтеуі, ортақ идеяны "сіңіруі" және оны жақтауы, ортақ құндылықтары болуы және нәтижесінде мақсатқа ұмтылуы тиіс.
Команданың әрбір қатысушысы ондағы өз рөлін түсінуі және нақты көрсетілген міндеттер шеңберін шешуі тиіс, мысалы, қаржыландыру, іске асыру, техникалық қамтамасыз ету, маркетинг, жылжыту және т.б. мәселелер. оған қоса команданың барлық мүшелері тұрақты түрде біртұтас ақпараттық алаңда болулары тиіс. Командада ағымдағы қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді мақсаттар мен міндеттерді ұғынып-зерделеуді өзгеріссіз синхрондау жолға қойылуы тиіс. Барлығында "біз кімбіз және қайда бара жатырмыз" деген бірыңғай және бір мағыналы түсінік болуы тиіс.
Екі Стивтен: Стив Возняк пен Стив Джобстан тұратын Apple командасы дәл осы принцип бойынша жұмыс істеді. Возняк сауданы емес, компьютерді жақсы меңгерді. Саудасаттықпен Джобс айналысты. Возняктың техникалық білімі Джобстың бизнес-көзқарасымен бірге әлемді өзгертті.

2. КОМАНДАДА КІМ БОЛУ КЕРЕК?
Команда үйлесімді және ұйымшыл әрекет етуі керек - бұл бизнес табысының құрамдас бөлігі. Оның әрбір мүшесі белгілі бір міндеттерді орындауға және басқаларды толықтыруға міндетті. Ең қиыны - осы рөлдерді анықтау. Қазір біз PAEI моделін қарастырамыз, ол дәл осыған арналған.
Ицхак Адизес, менеджмент жөніндегі сарапшы, 1970-ші жылдардың бірінші жартысында PAEI моделін әзірледі. Содан бері оны бүкіл әлем бойынша мыңдаған түрлі компаниялар, соның ішінде Қазақстан қолданады, оның жарқын мысалдарының бірі - BI Group.
PAEI - бұл акроним және табысты болу үшін кез келген ұйымға қажетті менеджменттің төрт түрін (рөлін) сипаттайды. Бұл рөлдер: продюсер (P), әкімші (A), кәсіпкер (E) және интегратор (I).
Бірде-бір адам барлық төрт рөлді өз бетінше орындай алмайды. Бірақ табысты командада олардың бәрі болуы керек. Бастапқы әдіснамада компанияның даму сатысына байланысты команда құрамына екпін беріледі. Сондай-ақ, PAEI моделін күшті және әлсіз жақтарын анықтау үшін пайдалануға болады. Іс жүзінде әр адамның білімінде белгілі бір олқылықтар болады және бұл модель олардың орнын толтыруға көмектеседі.
Продюсер
Тұлғаның осындай түріне жататын адамдар - тамаша орындаушылар. Олар тапсырмалар мен міндеттердің нақты қойылуын қалайды және оларды мүлтіксіз орындайды. Инновациялар енгізбейді және бастама көтермейді. Қанағаттанарлық нәтижеге қол жеткізу - осы психотиптің мақсаты.
Компанияның қысқа мерзімді перспективадағы жұмысының тиімділігі өндірушіге байланысты.
Табысты жұмыс істеу үшін мұндай адамға алдын ала болжанатын жұмыс атмосферасы және сол немесе басқа да міндеттерді нәтижелі орындау мүмкіндігі қажет.
Мұндай психотиптің адамдарына хатшы, сату, тасымалдау жөніндегі маман, сатушы, call-орталықтың операторы және т. б. лауазымы өте қолайлы болады. Әкімші
Мұндай қызметкерлер тапсырмаларды орындауға бағытталған. Өндірушіден айырмашылығы, олар нәтижеге емес, оны алу жолына бағытталған. Мәселенің егжейтегжейіне мұқият болады. Барлық ережелерді мүлтіксіз орындайды, компанияның ішкі регламентін ұстанады және басқалардан осыны талап етеді. Ұйымшылдықпен және асқан дәлдікпен ерекшеленеді. Әкімші деректерді болжай және талдай алады. Әкімшілер - мінсіз заңгерлер, экономистер, бухгалтерлер.
Кәсіпкер
Мұндай типтегі адамдар өзгерістерді жақсы көреді және оларға дайын болады. Олар үшін мақсатқа жету маңызды. Бұл ретте оларға әдістер маңызды емес. Кәсіпкер-ұзақ мерзімді перспективада жұмыс істейтін адам. Командада жақсы жұмыс істейді, бастамашыл, мақсатшыл және харизмалық қызметкерлер.
Бас директор, маркетолог, жарнама жөніндегі маман және т. б. лауазымдарда өздерін жақсы сезінеді.
Интегратор
Жылы шырайлы, харизмамен ерекшеленетін көшбасшы қызметкерлер. Олар құрмет көрсете алады, сенім арта алады, алғыс айта біледі. Бұл адамдар ұжымда үйлесімді тұлғааралық қарым-қатынасты құруға жәрдемдеседі, әділ және әрдайым көмек көрсетуге дайын тұрады.
Мұндай психотип үшін қолайлы лауазым: PR-менеджер, қызметкерлерді іріктеу жөніндегі менеджер, жарнама бөлімінің басшысы және т. б.
2-тапсырма
Енді сіз командадағы әртүрлі рөлдермен танысқан соң, Адизес сынағын өтіп көріңіз және олардың қайсысы сізге ең қолайлы екенін анықтаңыз.
Төменде берілген сұрақтарға жауап беріңіз. Егер "иә" деп жауап берсеңіз жауаптар бағанына 1 санын жазыңыз, ал "жоқ" деп жауап берсеңіз, 0 санын жазыңыз.
№
Мәселе
Жауап
1

Мен өз клиенттерімнің қажеттіліктерін қанағаттандыратын өнімдер мен қызметтерді жасауға өз іс-қимылымды бағыттаймын

2
Мен өз іс-әрекетімді рәсімдерді, ережелерді, стандарттарды және т. б. жасауға және енгізуге бағыттаймын.

3
Мен жаңа идеялар, жаңа жобалар немесе міндеттер жасауды ұнатамын

4
Мен тәуекелге бейіммін және белгісіз бизнес жобаларға қатысуға бейіммін

5
Мен әріптестерімді бақылаймын және тәртіп пен тәртіпті сақтау үшін алаңдаймын

6
Мен өзім жасай алатын жаңа жұмысты қабылдаймын немесе іздеймін

7
Мен әріптестерім арасындағы қарым-қатынасты бақылаймын және үйлестіремін

8
Мен әріптестеріме күрделілігі орташа міндеттерді ұсына отырып олардың жұмысын теңдестіруге тырысамын.

9
Менің бар назарым қазіргі істеп отырған жұмысымда немес тапсырмада

10
Менің назарым "міндетті немесе міндеттемені қалай орындау қажеттілігіне" бағытталған.

11
Менің назарым "неге бір жұмыс жасалуы керек" немесе "бір жұмыс қашан жасалады деген мәселеге бағытталған.

12
Мені болашақ және болашақта туындауы мүмкін міндеттер қызықтырады

13
Мен "кім не жасайды" немесе " кім мұны істей алады деген мәселеге көңіл бөлемін.

14
Мен өзімің жаңа идеяларым, жаңа міндеттерім немесе жаңа жобаларым әсер еткен әріптестерімді қолдаймын

15
Мен ағымдағы мәселелерге қызығушылық танытатын және оларды шешуге дайын екенін көрсететін әріптестерімді қолдаймын

16
Мен өзімнің талаптарымды қолдайтын және менімен келісетін
әріптестерімді қолдаймын

17
Мен ұйымда не болып жатқанын хабарлайтын әріптестерімді қолдаймын

18
Мен өз жұмысымды орындаудан басқа жеткілікті уақыт қалмайтынына шағымданамын

19
Мен әріптестерімнің тапсырманы қалай орындағанына шағымданамын

20
Мен әріптестерім дұрыс емес істерді жасайды деп шағымданамын

21
Мен әріптестерімнің оларға айтқанымды дұрыс түсінбейтініне шағымданамын

22
Мен баяу ойлаймын және баяу жұмыс істеймін, бірақ тапсырма
аяқталғанда, бәрі жақсы жасалғанына сенімдімін

23
Мен тез ойлаймын және тез жұмыс істеймін

24
Мен жағдайларға және проблемаларға тар шеңберде және біржақты қараймын

25
Мен жағдайларға және проблемаларға кең және ауқымды қараймын

26
Мен өз жұмысымда процесті маңызды деп санаймын

27
Өз жұмысымда мен нәтижені маңызды деп санаймын

28
Мен белгісіз міндеттерді және оларды орындау тәсілдерін ұнатамын

29
Мен құрылымдық міндеттерді қалаймын

30
Мені арандатқан кезде немесе ашуланған кезде, мен кішкентай диктатор болып кетемін.

31
Мен жанжал туындаған жағдайда, бір қадам артқа кетемін.

32
Мен жанжалды жағдайда болғанда, шабуылдаймын

33
Жанжалды жағдайда мен мінез-құлқымды басым адамның мінез-құлқына бейімдеймін

34
Мені қазір не болып жатқанын қызықтырады

35
Мен бұрын жасалғандарға, өткенге көз тіккішпін.

36
Өткен, қазіргі немесе болашақтағы назарым пікірталас мәніне байланысты

37
Мен өз қиындықтарымды дереу шешуге бейіммін.

38
Қиындық туындағанда, мен "бұл туралы ертең ойлаймын деп айтамын.

39
Мен аздап ренжулімін, себебі қиындық "кеше" шешілген жоқ.

40
Мен мәселені шешкен кезде, ол үшін ең тиімді уақыт табуға бейіммін

41
Мен өзгерістерді ұнатпаймын, олар жұмыс істеуге кедергі келтіреді.

42
Мен өзгерістерді (саналы немесе бейсаналық) тоқтатуға бейіммін

43
Мен өзгерістерді бастауды ұсынамын

44
Менің ойымша, өзгерістер күте тұру керек, қазір өзгерістер үшін қолайлы уақыт емес.

45
Мен мәселелерді шешкен кезде, шешімді нақтылауға және іске асыруға бейіммін.

46
Мен мәселелерді шешкенде, деректерді жинау, тексеру және талдауға баса көңіл аударамын.

47
Мен мәселелерді шешкен кезде, әріптестеріме айтқан жаңа идеяларға назар аударамын

48
Мен мәселелерді шешкен кезде, қажетті адамды тартуға және оның көзқарасына назар аударамын

PAEI анықтауға арналған тест кілті:
P = 1, 6, 9, 15, 18, 23, 24, 27, 30, 34, 37, 45
А = 2, 10, 16, 19, 22, 26, 29, 31, 35, 41, 44, 46
Е = 3, 4, 11, 12, 14, 20, 25, 28, 32, 39, 43, 47
I = 5, 7, 8, 13, 17, 21, 33, 36, 38, 40, 42, 48

3. БИЗНЕСТІ ДАМЫТУ КЕЗЕҢДЕРІ
Ицхак Адизес моделіне ораламыз. Көптеген компанияларды талдай келе, ол барлық компаниялар пайда болғаннан бастап жабылғанға дейін дамудың 10 кезеңінен өтеді деген ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.