ТҰРҒЫНДАРДЫ ӘЛЕУМЕТТІК ҚОРҒАУДЫҢ МӘСЕЛЕЛЕРІ

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 15 бет
Таңдаулыға:

ТАБЫСТАР ТЕОРИЯСЫ ЖӘНЕ ТҰРҒЫНДАРДЫ ӘЛЕУМЕТТІК ҚОРҒАУДЫҢ МӘСЕЛЕЛЕРІ КУРСОВАЯ

ЖОСПАРЫ

КІРІСПЕ 3
1. БӨЛУ ТЕОРИЯСЫ: ӨТКЕН МЕН БҮГІНГІ. 4
БӨЛУ ПРИНЦИПТЕРІНЕ ТЕОРИЯЛЫҚ ҚӨЗҚАРАСТАРДЫҢ ЭВОЛЮЦИЯСЫ 4
2. ЖАЛАҚЫНЫҢ МӘНІ, ТҮРЛЕРІ МЕН ЖҮЙЕСІ 7
3. ТҰРҒЫНДАРДЫҢ ТАБЫСЫ ЖӘНЕ ОНЫҢ ҚҰРЫЛЫМЫ 12
4. ТҰРҒЫНДАРДЫ ӘЛЕУМЕТТІК ҚОРҒАУДЫҢ МӘСЕЛЕЛЕРІ 14
5. КӨЛЕҢКЕЛІ ЭКОНОМИКАНЫҢ ТАБЫСТАРЫ ЖӘНЕ ОНЫҢ ҚАЛЫПТАСУ ЕРЕКШЕЛІГІ 20
ҚОРЫТЫНДЫ 23
ҚОЛДАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР 24

КІРІСПЕ

1. БӨЛУ ТЕОРИЯСЫ: ӨТКЕН МЕН БҮГІНГІ.

БӨЛУ ПРИНЦИПТЕРІНЕ ТЕОРИЯЛЫҚ ҚӨЗҚАРАСТАРДЫҢ ЭВОЛЮЦИЯСЫ

Бөлу коғаіущық ұдайы өндірістіц маңызды фазасы болып табылады. Белу
қоғамцық ұдайы өндірістің фазасы ретінде өндіріс пен тутынудың арасывда
болып, құбылыс түріңде өнімдерді бвлу міндетін атқарады.
Алайда, бөлуді жүзеге асыру үшін өнімді бөлуде мынау қажет:
біріншіден, қоғам мүшелеріне өндіріс тұріне қарай белу, өнімді бөлу осы
бөлудің нәтижесі болады.
Өнімді бөлу мәселесі ең өзекті мәселе болған жене бола береді. Себебі
ол миллиондаған адамдар мүдделеріне әсер етеді. Оны зерттеуге кептеген
экономикалық ойдың әртұрлі мектебі мен бағыттарының өкілдері қатьісқан.
Олардын әрқайсысы дәуірдің сол кездегі және ертедегі ерекшелігіне қарай,
өмірлік игіліктерді бөлудің әртұрлі принципін ұсынған. Мьісалы, еркін нарык
теориясы (либерализм мектебі) өкілдері - А. Смит мен Д. Рикардоньщ
есептеуінше, жалақы негізін қалыптастырудың принципіне өмір сүру
қажетгілік деңгейі алуды ұсынған. Себебі бұл деңгейлік жүмысшы мен оның
отбасының өмір сүруіне қажетгі болды.
Д. Рикардоның ойынша, өмір сүру қажеттілікдеңгейі, еңбек бағасының
табиғи нарығы болып табылады. Еркін нарықты жақтаушылардың бірі - Жан
Батист Сэй (1767-1823 жж.) Саяси экономия трактаты (1803 ж.) еңбегінде
өндірістің үш факторы теориясын ұсынады. Бұған еңбек, капитал, жерді
жатқызады. Осы факторлардың қызметін пайдаланғаны үшін жалақы, пайда, рента
төлем ретінде жүзеге асады.
Нарықтық экономиканы реттеу теориясының негізін салушы кейнстік
мектебі, Дж. Кейнс Еңбекпен қамту, пайыз және ақшаның жалпы теориясы
деген еңбегінде (1936 ж.) жалақыны реттеудін принципін өндіріс көлемі және
түрғындардың еңбекпен қамтуыиа тәуелді екендігін ұсынды.
Нарык жағдайында жалданып жұмыс істейтін адам еңбегі К. Маркстың
пайымдауынша, жұмыс кұші құнының нринциінмен төленеді. Неміс социалисі
Фердинанд Лассаль (18І5-1864 жж.), бөлудін тепе-тендік принципін үсынды:
тен еңбек өніміне әркімніц тен қукыктығы, яғни бұрыидары кездескен барлық
бөлу принципі оньщ ойынша, бар мүліктің тепе-теңсіздігіне алып барады. Бұл
принцип сынға алынды. Өмір игіліктерін тепе-тең бөлу принципі К. Маркстың
ойынша, коғамды деградацияға алып келуі мүмкін. Сондыктан да бұл жағдайда
адал жүмыскер де және ез жұмысына немкұрайды (жалқау, самарқау) қарайтын
адам да өз енбегіне сый-сияпатты тең алуы әбден мүмкін. Оның ойынша,
өмірлік игіліктерді бөлудің бірден-бір мүмкін принципі еңбегі бойынша
бөлу болмақ. Аталған принциптің өзіндік кемшілігі бар және әлеуметтік
әділеттілік критериіне толық жауап бермейді. Еңбегі бойынша бөлу
түрғындар табыс денгейінін тенсіздігіне алып келеді. Бұл теңсіздік былай
түсіндіріледі: адамдар өзінін күш-қайратымен және ойлау қабілеттілігімен,
отбасы жағдайымен және еңбекке катынасымен ерекшеленеді. Еңбектің сандык
(үзактығы мен интенсивтігі) және оның сапалык (күрделііі және басқада енбек
жағдайлары) әртүрлшігі, тенсіздігі болады. Бүл принциптің артықшылығы
сонда, әрбір адамның еңбек нәтижесіне мүдделілігін камтамасыз етеді. Өзінің
біліктілігін көтеруге мүдделілік ол жеке адамның ғана емес, кәсіпорын,
тіпті қоғамньщ мүддесіне жауап береді.
Аралас әлеуметтік бағытгалған нарықтык экономикаға көшу кезінде еңбек
бойынша бөлу принципі құндық эквивалент принципіне орын бере бастады.
Басқаша айтсақ, бөлудің капитал бойынша, меншік бойынша, жүмыс
күші қүны бойынша принципі жүзеге асып, табысты кәдімгідей
дифференциялауға, сүраным төлем қабілетгілігін өсіруге адъщ келіп, тапшылық
пен инфляцияны тежейді. Соған қарамастан еңВекке қарай бөлу принципіне
негізделген жалақы, әзірше көптеген түрғьшдар үшін табыстың басты көзі
болып отыр. Шын мәнінде екі кайшылык бетпе-бет келді: еңбекке қарай бөлу
және жеке кәсіпкерлік жағдайында құндык эквивалент, капитал бойынша,
меншік бойынша принципі мен бөлу. Әлеуметтік әділеттілік критериі бүл
жағдайда теңгерілген түрге ие болады. Жоғарғы және төменгі табыс деңгейінің
өзара алшақтығы прогрессивті табыс салығымен реттелетін болады. Оның есімі
40% -дан аспауы қажет, себебі ісқерлік белсенділікті ынталандыруды
төмендетпеу керек.
Қазакстан Республикасының аралас әлеуметтік бағытталған нарыктык
экономикаға көшуі жолдамалы еңбекті қолдануды бағамдап, оның еңбек ақысьш
реформалауды қатар жүргізіп отырады. Еңбек ақының жаңа жүйесінде мыналар
карастырылған:
— еңбек ақы минимадды деңгейінің сапасы мен күрделілігіне байланысты
мемлекеттің кепілдігі. Бұл біркелкі тарифтік сетканы (БТС) және біркелкі
жалпы республикалык мамандык классификаторын ендіргенде жүзеге асады;
— нақты еңбек ақы деңгейі біркелкі тарифтік сетка (БТС-ЕТС) белгіліген
деңгейден темен болмауы керек;
— жалақыға кез келген шектеуді (салықтан басқа) алып тастау;
— жұмыс беруші мен жүмыскерлердің арасында еңбек ақыға келісім-шарт
принципін қолданады. Әрбір жүмыскер өзінің еңбек құқығын қорғауда
кәсіподаққа жүгіне алады. Тарифтік жүйенің белгілі түрлері барлық
шетелдерде қолданылады.
Жалақыны реттеу үш буындық бағытта өрбиді:
— еңбек нарығының көмегімен;
— мемлекеттің аралысуымен;
— ұжымдық келісімдер.
Тариф бойынша минимумды мемлекет белгілейді, мемлекетгің ролі осы
ғана, ал басқасының барлығы еңбек нарығымен (жүмыс күшіне үсыным мен
сүраным) реттеледі. Жалақының көлемі төмендегідей белііленеді:
— жалдамалы жеке келісім деңгейінде;
— мамандар үшін контракталық деңгейде;
— жүмыс берушімен үжымдык, келісім-шарт деңгейінің болу.

2. ЖАЛАҚЫНЫҢ МӘНІ, ТҮРЛЕРІ МЕН ЖҮЙЕСІ

Жалақы — еңбек қүнының (бағасының) ақшалай елшемі. Қазақстан
Республикасының аралас әлеуметтік бағытталған нарыкгық экономикаға көпгу
кезіңде минимальды деңгейдегі еңбек ақыны мемлекет кепілдендіреді және
жоғарғы деңгейдегі еңбек акыға шек қойылмайды. Бүл еңбекті материалды
ынталандырудың және еңбек өнімділігін арттырудың басты құралы болып,
қоғамдык. өндірісті тиімді дамытуға ықпал етеді.
Жалақыны дифференциялау және оның принциптері. Еңбек ақы деңгейі халык
шаруашылығы саласына карай өзіндік ерекшілігімен айқындалып, ол бес
принципке негізделген.
Бірінші принцип — еңбектің күрделігі. Күрделі, біліктілікті
(квалификацияланған) еңбек жай еңбекке карағаңда моддау қүнды құрайды және
оған еңбек акы жоғары болуы тиіс.
Екіаші принцип, еңбек жағдайына карай жіктеу. Еңбек жағдайы женіл және
ауыр; калыпты және зиянды болуы мүмкін. Сондыкган кадыпты жағдайда еңбек
еткендерге қарағанда, ауыр әрі зиянды жұмыс істейтіндер жалакыны көп алуы
кажет.
Үшінші принцип, еліміздіц дамуын байкататын экономиканың ең кажетті
салаларында баскаларына қарағанда өсім мен ақы төлеу жоғары болады.
Төртінші принцип, экономикалық аудан мен аймақтын табиғи -климаттық
жағдайының езгешелігімен байланысты. Еңбек ақыға әртүрлі экономикалык
аймактарда аудандык коэффициент белтіленіп, жалакыға қосымша түрінде
косылады. Қазақстан Республикасында бұл коэффициент 1,15-ті құрайды. Демек,
елімізде барлық салаларда жүмыс істейтіндер жалақысына 15% косымша қосьщ
алады.
Қазақстан Республикасы 1996 жылғы 9-шы қаңгардағы Қазақстан
Республикасы экономика саласыңдағы жұмысшыларға еңбек ақы төлеу туралы
каулысына сай, жалакыны есептегенде қолданып жүрген салалық. аудандык
коэффициештер размері ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.