Тас және қола дәуірінің кезеңдері

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

ЖОСПАР

I. Кіріспе
Тас және қола дәуірі туралы тарих сыр шертеді

II. Негізгі бөлім
а) Тас және қола дәуірінің кезеңдері
б) Тас және қола дәуірінің ескеркіштері

III. Қорытынды
Өткенін білмес, бүгіннің қадірін бағалай алмайды.

Тас ғасыры - Адамзат тарихындағы маңызды кезеңдердің бірі. Ол дәуірдегі
алғашқы адамдар тасты құрал, қару ретінде пайдаланған. Сондықтан ол кез тас
ғасыры аталады. Тас ғасыры палеолит, яғни ерте тас ғасыры және неолит -жаңа
тас ғасыры болып екіге бөлінеді. Палеолит пен неолиттің арасындағы кезең
мезолит деп аталады.
Грек тілінен аударғанда "литос" - тас, "палео"- әуелгі, ерте, "нео"
жаңа дегенді білдіреді. Демек, палеолит - ерте тас ғасыры, мезолит- орта
тас ғасыры, неолит- жаңа тас ғасыры деген сөз.
Тас құралдарының мынадай түрлері болды: шапқылар, қырғыштар, үшкір
тастар, пышақтар.
Ауыр салмақты, тік бұрышты, ұсақ шақпақ тастар ең ежелгі еңбек
құралдарына жатады. Олар Қаратаудан табылды. Бөріқазған мен Тәңірқазған
деген жерден табылған құралдар - ашельдік кезеңге жатады. Олар шапқылар,
ауыр тас сынықтар, нуклевстар. Төменгі палеолитте адам тасты сындыру үшін
басқа тасты пайдаланып, біріне-бірін ұрған. Мұндай техника "малта тас
мәдениеті" (өзеннің малта тастарын пайдаланған) деп аталады. Мұны тапқан
археолог халел Алпысбаев (Памятники нижнего палеолита Южнего Казахстана А.
1979). Ашель уақытының ескерткіштері Орталық Қазақстанда Құдайкөл, Жаман
айбат, Обалысай тұрақтары, батыс Қазақстанда -Маңғыстауда Шақпақата,
Сарытас.
Мустье кезінде тас өңдеудің жаңа техникасы табылды. Ол оңтүстік
Қазақстанда Ш.Уәлиханов атындағы тұрақ деп аталынады. Адамдар бизон, жылқы
аулаған.
Қазақстанның ежелгі тұрғындары эволюциялық даму жағынан хомо
сапиенс (саналы адам) сатысына сай келеді.
Соңғы палеолит -б.з.б. 40-35 мың жылдық аяқталады. Адамдар жер бетінің
барлық аймағында өмір сүрді. Ру пайда болды. Ана жағынан (экзогамия-аналық
ру). Дүниетанымы өсті. Өнер шықты, жануарлар суреттерін жартасқа салу пайда
болды.
О дүниеге сену болды. Мәдениеті - Шығыс Қазақстанда- Қанай, Свинчатка,
Пещера, Шүлбі тұрақтары.
Мезолит - Қазақстанда аз зерттелді. Тек 80-90 жылдары Батыс және
оңтүстік Қазақстанда археологиялық жұмыстар жүргізілді. Мезолит (орта)
кезінде садақ пен жебе пайда болды. Тұрақтар өзен-көлдерге жақын болды.
Мезолит тұрақтары -Қарағандыда - Әлімбек, Көкшетауда - Виноградовка,
Қостанай маңында - Дачная, Маңғыстауда - Қызылсу және т.б.
Жаңа тас ғасыры - неолит - бұл дәуірдің басы шамамен б.з.б. 7 мыңжылдық-
2 мың жылдық басы. Тас өңдеудің тегістеу, бұрғылау түрі пайда болды. Басты
белгісі - табиғаттың дайын өнімдерін пайдалану орнына, өндіретін
шаруашылық, яғни мал шаруашылығы мен егін егу пайда болды. Қыш құмыра,
тоқымашылық пайда болды. Қазақстанда 600-ден астам неолиттік, энеолиттік
ескерткіш бар. Неолиттік тұрақтар орналасу сипатына қарай бұлақтық,
өзендік, көлдік, үңгірлік болып 4-ке бөлінеді. Бұлақтық тұрақ көп тарады.
Үй малдары пайда болды. Жылқы. От жағу пайда болды. Ескерткіштері
-солтүстік Қазақстанда, Есіл өңірінде - Атбасар мен Торғай үстірті
-маханжар неолиттік мәдениет; оңтүстік Қазақстанда - Қараүңгір үңгірінің
неолиттік тұрағы. Атырауда Шатпакөл; Құлсары 1-5; Маңғыстауда Бозащы түбегі
(Шебір), орталық Маңғыстауда Түйесу (Сенек 1,4).
Энеолит - адамдар өміріне мыс құралдар енген дәуір. Ботай мәдениеті
(Көкшетау облысы, Ботай бекеті жанындағы қоныстың аты. Б.з.б. 3-2
мыңжылдық. Ботай мәдениетін зерттеген Зайберт В.В. (Энеолит. Урало-
Иртышского междуречья, Петропавл,1993). Қазір 158 тұрғын үй жұрты табылды,
сазбалшық, сүйектен жасалған ыдыстар, әшекейлер табылды. 70.000 жылқының
сүйегі табылды. Маңғыстауда ең елеулі тұрақ Бозащыда, Шебірде табылды.
Шақпақ тас, керамика, кішкене метал, біз табылды. Жылжымалы мал шаруашылығы
пайда болды
.

Қола дәуіріндегі Қазақстан тайпалары. Б.з.д. 2 мыңжылдықтың алғашқы
ширегі бітер кезде Волга мен Алтай арасында мал шаруашылығымен айналасқан
адамдар қола жасауды меңгерді. Мыс пен қалайының қосындысы қола. Оңтүстік
Сібірдегі Ачинск қаласы маңындағы Андроново селосынан қола дәуірі
ескерткіштері алғаш рет табылды. Оны 1913 ж. Б.В.Грязнов ашты. Ғылымда
шартты түрде қола дәуірі ескерткіштерін Андронов ескерткіштері деп атайды.
1927 жылы археолог М.П.Грязнов осындай қорымды Батыс Қазақстаннан да тапты.
Андронов ескерткіштері Қазақстан, Орта Азия, Сібірден табылып отыр.
Жалпы, Қазақстанда Андронов мәдениетімен бірге, қима мәдениет
ескерткіштері Батыс Қазақстанда табылған. Қима мәдениетінің бас ерекшелігі
- қайтыс болған адамдарды қиылған ағаштың арасына салуы. Андронов
мәдениетінің ескерткіштері Казақстанда мол кездесетін болғандықтан, осы
хронологиялық кезеңді Андронов мәдениеті арқылы қарастырады.
Андронов мәдениеті шартты түрде үш кезеңге бөлінеді. Ерте қола -б.з.д.
18-16 ғғ, орта қола б.з.д.15-12 ғғ., кейінгі қола б.з.д. 12-8 ғ.б. Андронов
мәдениеті 8-9 ғасырға созылады (б.э.д. 17-9 ғасырлар).
Орталық Қазақстандағы андронов мәдениеті. Бұл өңірден көптеген
мекендер, қорымдар, көне рудниктер, құрбандық орындары, петроглифтер.
Орталық Қазақстанның андронов мәдениетіне тән сипаты-оның мазарларының
күрделілігі, тас өңдеумен байланысты құрылыс техникасының жетіле
түскендігі.
Ертедегі Нұра кезеңі -жерлев салтында кремация (мәйітті өртев) басым
болған. Мәйтті табытқа салып қою рәсімімен де жерлев кездеседі. Керамика
ыдыстар жоғары жағы ғана әсемделеді. Қабір ішінде мәйітпен қатар үй
жануарларының сүйектері де табылған.
... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.