Астыртын экономика нарығы

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 13 бет
Таңдаулыға:

Жоспары

1. Нарықтың мәні, негізгі категориялары, ерекшеліктері.
2. Нарықтың құрылымы.
3. Нарық инфрақұрылымының негізгі элементтері, дамуы.
4. Нарықтық экономиканы мемлекеттік реттеудің мәні және әдістері.
Экономиканы мемлекеттік реттеудің экономикалық тетіктері: салық
салу, бакалар, еңбек төлемі қаржылық және несиелік
қатынастар.

КІРІСПЕ

Экономика қоғам дамуының негізі, ал мемлекет сол қоғмның негізгі буыны
болып табылады. Өз кезегінде мемлекет экономиканы реттеуді жүзеге асырады.
Экономиканы ретеу қоғамдық даму мен мемлекеттің экономикалық сипатына
байланысты әр түрлі деңгейде және әр түрлі әдістер қолданылады.
Экономиканы мемлкеттік реттеуде мемлекеттің рөлі оның экономикалық
процестерді реттей алатын қабілеті экономика мен саясатың байланыстыратын
экономикалық саясаттың жасалуына тәуелді болады. Экономикалық саясат
дегеніміз экономикалық реттеудің шоғырланған мағынасын береді. Экономикалық
заңдардың дамуын адамзат қоғамы саясатты қолдану арқылы жүзеге асырады.
Мемлекет қоғамның жемісі болып табылады және ол ылғи да рететуді қажет
етеді.
Қазақстан Рсепубликасының өз егемендігін алып, жаңадан анрықтық
қатынастарға өтіп, дамудың нарықтық жолына түсуіне байланысты елдегі
мемлекеттік ретттеудің мақсаты мен бағыттары өзгеріп, экономиканы
мемлекеттік рететудің жаңа формалары мен әдістерін дамытудың қажеттігі
туындады. Атап айтқанда, бастапқы жылдары елдің тұрақтылығын қамтамасыз
ету, мемлекеттік меншікті жекешелендіру, әлеуметтік саланы қолдау,
экономикалық өсуді қамтамасыз ету болып табылатын.

Нарық – бұл өндіріс факторларын немесе оның нәтижелері мен шарттарын
айырбастауға байланысты болатын өндірістік қатынастардың белгілі бір
бөлігі немесе жүйесі.
Нарық - бұл сатушылар мен сатып алушылардың арасында тауар және
қызмет көрсету процесіне байланысты қалыптасатын экономикалық
қатынастардың жиынтығы.
Нарық күрделі экономикалық категория ретінде өз бетінше емес, әр
түрлі факторларға байланысты белгілі бір нақты әлеуметтік –
экономикалық жағдайларда өмір сүреді.
1. Шаруашылық 2. Меншік 3. Өндіріс қуатының
субъектілердің қатынастары-ның алуан белгілі бір резерві
дербес-тігі мен түрлі форма-лары мен бос жұмыскерлердің
тәуелсіздігі болуы
Нарықтық экономиканың шарттары
5. Тауар 6. Контрагенттер 7. Нарық
өндіру-шілердің және өздері-нің өнімдеріне инфра-құрылымын жасау.
сауда делдарының баға белгілеу құқы
бәсекесі

Енді осы шарттарға толығырақ тоқталайық.
Біріншіден, экономикалық субъектілердің дербестігі мен
тәуелсізідігі, олардың келісім-шартқа отыруға және өздерінің тапқан
табыстарына иелік етуге толық құқылы.
Екіншіден, меншіктік қатынастардың алуан түрі нысандарының болуы
(нарық өзінің жақсы қасиеттерін мемлекеттік магниттің үлесі 30-40
пайыздан асқанда жоғалта бастайды), олардың өндірістегі тең құқылы.
Үшіншіден, өндіріс қуатының белгілі бір резерві мен бос
жұмыскерлердің болуы. Нарықтық экономика жағдайында өндіріс қуатының
және жұмыскерлердің толық қамтылуы мақтаныш арқауы бола алмайды,
керісінше ол алаңдатушылық туғызуы қажет. Бұндай жағдай экономиканы
маневр жасау кеңістігінен айырады, оның сұранымға икемділігін
баяулатады.
Төртіншіден, нарықтық механизмінің үзіліссіз қызмет істеуі үшін
оның инфрақұрылымын жасау қажет, яғни тауар және бар биржалары, еңбек
биржасы, коммерциялық банктер, кәсіпкерлердің ерікті бірлестіктері
жатады.
Бесіншіден, нарық механизмінде м емлекеттік қаржы жүйесінің оның
негізін құрайтын орталық және жергілікті бюджеттердің алатын орны
зор.
Алтыншыдан, өндірушілердің өнім өндіруіндегі және оны сатудағы
монополиясына жол бермеу.

Нарықтың инфрақұрылымы
Аукциондар Консультациялық-делдалдық фирмалар
Биржалар және брокерлік кеңселер Бизнестің коммерциялық орталықтары
Банктер Сақтық және аудиториялық компаниялар
Коммерциялық орталықтар және Жарнама-ақпараттық қызмет
компаниялар
Мемлекеттік резервті және бактық Қойма, элеватор, тозаңтқыш, ыдыс-қап
қорлары және транспорт шаруашылықтары, ауыл
шаруашылық өнімдерін сақтау орындары
Мемлекеттік салық инспекциясы Сауда үйлері
Бағалы қағаздарға бақылау жасайтын Маркетингтік зерттеу орталықтары
инспекция
Құқық қорғау орындары Көтерме сауда орталықтары
Лизингтік компаниялар Кадрларды даярлау орталықтары
Кедендік қызмет Жәрмеңкелер
Бағалар мен стандарттарға бақылау өндірушілердің әртүрлі бірлестіктері
жасайтын мемлекеттік инспекция (ассоциациялары)
Тұтынушыларды қорғау қоғамдары Және басқалары

Мемлекеттік реттеу – бұл шаруашылықты жүргізудің нарықтық механизміне
тұрақтандырушылық ықпалын тигізу мақсатында мемлекеттің экономикаға
тікелей жанама араласуы. Мұнда мемлекеттік жоспарлау мәселелері
ерекше орын алады.
Мемлекеттік жоспарлау – алға қойылған міндеттерді орындау
мақсатымен экономикалық саясатты анықтауға, даму бағыттарын,
мемлекеттің экономикаға араласу тәсілдері мен әдістерін таңдауға
бағытталған мемлекеттік басқару орындарының іс-әрекет түрі.
Мемлекеттік жоспарлауға мемлекеттік жоспарлауды әзірлеудің
әдістемесі, ұйымдастырылуы мен технологиясы жатады.
Жоспарлаудың үш тұжырымдамасын қарастыруға болады:
1) Сабалық жобалаулар негізінде жоспарлау, мұнда бастапқы бөлім -
өнімнің ең маңызды түрлері бойынша тапсырмалар.
2) Жоспарлы салааралық балансты қамтитын үлгілер жүйесі негізінде
кешенді түрде көпнұсқалы жоспарлау, бұл жоспарды әзірлеудің
бастапқы бөлім – қоғамның тұтыну қажеттілігі болып табылады.
3) Оңтайлы жоспарлау, мұның бастапқы бөлімі – шектеулі ресурстар
болып табылады, ал оңтайшылық өлшемі -

Қоғамдық өндіріс құрылымдарының сұраныс құрылымдарына сәйкестігі
жағдайында халықтың әл-ауқат деңгейін барынша азайту немесе артық
өнім шығаруға жұмсалатын қоғамдық еңбек шығындарын барынша азайту.
Қазіргі жағдайларда экономиканы мемлекеттік басқарудың басты
буындарының бірі – индикативті жоспар болуға тиіс.
Индикативті реттеу - бұл мемлекеттің экономикалық тұтқалар
арқылы өндіріске ықпал жасауы. Мемлекеттік инвестициялар: жекеше,
мемлекеттік, ұжымдық секторлардың өніміне мемлекеттік тапсырма;
мемлекеттік салық саясаты; несие капиталдың рыногы арқылы өндірісті
реттеу; мемлекеттік болжам жасау, экономиканы жоспарлау және т.б.
Индикативті жоспарлаудың негізгі мақсаты ұлттық экономиканың ұдайы
дамуын және оның құрылымдық қайта құрылуын қамтамасыз ету, дағдарысты
құбылыстардың алдын-ала және оларды бәсеңдету, елдің экономикалық
қауіпсіздігін және қорғаныс қабілетін қамтамасыз ету, шаруашылық
субъектілерінің іс-әрекетін алға қойылған жалпы ұлттық әлеуметтік-
экономикалық міндеттерді шешуге бағыттау болып табылады.
Әлеуметтік-экономикалық дамудың тұтастығы мен мақсаттылығын қолдау
үшін индикативті жоспарлау мынандай негізгі талаптарға сай болуы
керек:
✓ республика экономикасына мемлекеттік реттеу құралдарын
пайдалану тиімділігі;
✓ нарықтық механизмдер әрекетінің негізінде экономиканың өзі
реттелуінің жоғары деңгейін шаруашылық субъектілерінің
экономикалық ынта көрсетілуіне мол мүмкіндікті қамтамасыз ету;
✓ дамудың талдау мен болжаудың жалпы әлемдік тәжірибеде
қабылданған әдістерін пайдалану;
✓ тиімді аймақтық саясатпен қамтамасыз теу.

Индикативті жоспарлау жүйесі әлеуметтік-экономикалық міндеттердің
шешілу ұзақтығына байланысты стратегиялық (ұзақ мерзімдік), орта
мерзімді және жылдық (ағымдағы) жоспар.
✓ стратегиялық (ұзақ мерзімді) жоспар 10-15 жылға жасалады және
ұлттық экономиканы дамытудың ұзақ мерзімді, болашағы мол
мақсаттарын міндеттері мен басымдылықтарын, оларды орындау
кезеңдерін және мемлекеттік әлеуметтік-экономикалық саясаттың
жалпы бағыттарын айқындайды.
✓ орта мерзімді жоспар (3-5 жылға) мемлекеттік әлеуметтік-
экономикалық саясатты және әлеуметтік-экономикалық дамудың ұзақ
мерзімді мақсаттары мен міндеттерін орындауға бағытталған
экономикалық реттеушілер жүйесін айқындайды.
✓ жылдық (ағымдағы) жоспар ағымдағы макро- экономикалық тепе-
теңдік мәселесін шешуге, қажет болған жағдайда, орта мерзімді
жоспарда айқындалған экономикалық реттеушілер мен басқа
шараларды, қалыптаса бастаған әлеуметтік-экономикалық жағдайларды
ескере отырып түзетуге бағытталған.
Кәсіпорындар мен ұйымдар даму жоспарларын қазіргі заңдарға сәйкес,
мемлекеттік әлеуметтік-экономикалық саясатты, іс экономикалық
реттеушілерді мемлекеттік және салалық бағдарламаларды, ішкі және
сыртқы рыноктардағы сұраныстарды, мемлекеттің өнімдері; жұмыстарды
(қызметтерді) сатып алу жөніндегі келісім-шарттарын ескере отырып,
жасайды және орындайды.
Экономикалық реттеушілер жүйесі натуралды құндылықта және
нормативті көрсеткіштерден тұрады.
Экономикалық реттеушілер жүйесіне мыналар жатады:
✓ іс-әрекеттің жекелеген түрлерін лицензиялау, өнімнің жекелеген
түрдерінсыртқа шығару мен әкелуге лицензиялар беру;
✓ меншіктің барлық түрлеріндегі кәсіпорындарда байқау және
келісім-шарт негізінде рұқсат етілген өнімдерді мемлекет
мұқтаждары үшін сатып алу көлемі;
✓ жекелеген салаларда, аймақтарды, кәсіпорындарды, ҒТП-тің
басым бағыттарын қолдануға қажетті орталықтандырылған қаржы-
қаражат, сондай-ақ, мемлекеттік бағдарламаларды орындау;
✓ орталықтандырылған инвестициялар көлемі мен осы қаржыларды
пайдалану арқылы жүзеге асырылатын ең маңызды құрылыстардың
тізімі;
✓ салық ставкаларының, амортизацияны есептеудің нормалары мен
тәртібінің несие үшін пайыздардың, кеден салықтарының өзгеруі;
✓ мемлекеттік кәсіпорындардың жұмыс істеу және экономикалық
реформалардың жүзеге асырылу жағдайларын айқындайтын көрсеткіштер;
✓ тұрғандардың әлеуметтік жағынан қорғауға және әлеуметтік
мәселелерді шешуге арнайы бағытталған шаралар.
Баға – бұл ақша сомасы

Баға экономикалық санаты ретінде бірнеше маңызды бернелерді
(функциялар) ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.