Тіл мәдениеті

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 12 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ
БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
М.ӘУЕЗОВ АТЫНДАҒЫ ОҢТҮСТІК ҚАЗАҚСТАН УНИВЕРСИТЕТІ
ФИЛОСОФИЯ ЖӘНЕ МӘДЕНИЕТТАНУ КАФЕДРАСЫ

Баяндама
Тақырыбы: Мәдениет тілі

Орындаған: Айдаулет Б.Е.
Тобы: ИП-19-3к2
Қабылдаған: Есіркеп Г.Ж.

Шымкент 2020

Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3 Негізгі бөлім ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .4 Мәдениет тілі ұғымының мәні ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .4 Қазіргі уақыттағы тілдердің жіктелуі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..5 Мәдениет тілі мәселесінің өзектілігі ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .8
Мәдениет тілінің негізгі функциялары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...9
Тіл мәдениеті ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...11
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..12

Кіріспе
Мәдениет ұғымы. Мәдениет- күрделі, көп деңгейлі және көп өлшемді құбылыс. Мәдениетті, оның кодтары мен рәміздерін түсіну адамдардан белгілі бір тұжырымдамалық базаны білуді талап етеді, оны мәдениет тілі деп атайды. Бұл адамдар қарым-қатынас пен шындықты түсіну кезінде дамытатын белгілердің нақты жүйесі. Бұл құбылыстың мәні неде, мәдениеттің қандай тілдері ерекшеленеді және олар қалай қалыптасады. "Мәдениет" сөзі бірінші мағынада өсімдіктерді өсіру болып табылады. Содан кейін семантика өзгерді және бұл термин "рухты өсіру"деп түсініле бастады. Бірте-бірте олар адам жасаған барлық нәрсені, соның ішінде адамдардың өздерін өзгертуді атай бастады. Адам ойының дамуының қазіргі кезеңінде "мәдениет" ұғымының 1000-нан астам анықтамасы бар.
Мәдениет - бұл адам әлемін табиғи әлемнен ерекшелейтін нәрсе. Бұл адамның әлеуметтенуі мен дамуы барысында қалыптасады. Мәдениет гендермен берілмейді, ол мұра болмайды, бірақ оқыту мен тәрбиелеу нәтижесінде пайда болады. Оны игеру үшін мәдениеттің тілдерін түсінуді үйрену керек. Бұл шындықты түсіну процесінде қалыптасатын кодтардың белгілі бір жүйесі. Бұл адамзат қоғамының белгісі. Қоғаммен бірге мәдениет уақыт пен кеңістікте дамиды, өзгереді, өзгереді.

Негізгі бөлім
"Мәдениет тілі" ұғымының мәні мен қалыптасуы. Күрделі құбылыстарды сипаттауда әдеттегідей, мәдениет тілін кең және тар мағынада түсіндіруге болады. Кең мағынада, мәдениет тілі ұғымы адамдарға қарым-қатынас жасауға мүмкіндік беретін, мәдени кеңістікте жүруге көмектесетін әртүрлі белгілер, кодтар, таңбалар жүйесін білдіреді. Шын мәнінде, бұл адамдар жасаған әмбебап белгі жүйесі. Тар мағынада бұл белгілерді декодтау арқылы мәдениетті түсіну. Мәдениет тілі - бұл адамзаттың барлық идеялары мен ойларының жиынтығы, кез-келген белгілер, яғни. бұл әртүрлі мағыналық тасымалдаушылар. Мағынасы әрдайым субъективті құбылыс болғандықтан, оны декодтау үшін белгілердің шартты жүйесі құрылуы керек, әйтпесе әртүрлі адамдар басқа тақырыптар тұжырымдайтын мағыналарды түсіне алмайды. Сондықтан мәдени тілдер мәселесі әрқашан мәдениетті мәтін ретінде түсіну проблемасымен байланысты.
Сондай-ақ, көптеген басқа критерийлер бойынша жіктеулер бар:
oo Тіл қолданылатын адам қызметінің саласы бойынша дәрігерлердің, маркетологтардың, дизайнерлердің және т.б. тілі белгілі бір субмәдениетке қызмет көрсету үшін ерекшеленеді. Бұл нұсқада жастар тілі, этникалық тіл, кәсіби тіл туралы айтуға болады.
oo Қолданылатын белгілердің жетекші түрі бойынша ауызша, ымдау, иконикалық, графикалық тілдер ерекшеленеді.
oo Мәдени тәртіп немесе қолдану жағдайы бойынша жіктеуде костюм, шаш, букет және т. б. тілінің болуы туралы айтуға болады.
oo Қабылдаудың белгілі бір түріне назар аудару бойыншы ындықты игерудің ұтымды, эмоционалды, ассоциативті, интуитивті тәсілдеріне бағытталған тілдер бар.
Мәдениет тілі дегеніміз кең мағынада адамдарға бір-бірімен коммуникативті байланыс орнатуға, мәдениет кеңістігінде жүруге мүмкіндік беретін құралдар, белгілер, формалар, символдар, мәтіндер. Мәдениет тілі - бұл шындықты түсінудің әмбебап формасы, онда "барлық жаңадан пайда болған немесе бұрыннан бар идеялар, ұғымдар, бейнелер және басқа да осындай семантикалық құрылымдар (мағыналық тасымалдаушылар) ұйымдастырылады".
Қазіргі ғылымда тіл мәселесі пәнаралық проблема ретінде қалыптасты. Оның талдауын мәдениеттану сүйенетін логика, философия, антропология, герменевтика, лингвистика, феноменология, семиотика және басқа да ғылыми пәндердің деректерін тартпай елестету қиын. Тілдің сөйлеу аспектісі физиологиямен, дыбысты физиканың бөлімі - акустикамен байланысты. Тіл туралы қазіргі аналитикалық жұмыс бейсаналық теорияны тартпай мүмкін емес, сондықтан қолданбалы психологияның рөлі ерекше.
Алайда, бізді қызықтыратын мәселені зерттейтін ғылымдардың ішінде семиотика мен герменевтиканы ерекше атап өтеміз.
Семиотика-иконикалық жүйелер немесе мәдениеттің семиозисі туралы Ч.Моррис (1834-1896) және Ф. де Сауссур (1875-1913) тұр. С. Моррис белгі ұғымы физика үшін атом ұғымы және биология үшін жасуша ұғымы сияқты адам ғылымдары үшін іргелі бола алады деп сенді. Ф. де Сауссур семиологияны әлеуметтік психологияның бір бөлігі деп санады, қоғам мәдениетін тіл арқылы маңызды белгілер жүйесі ретінде зерттеу мүмкіндігін дәлелдеді.
Герменевтика - ежелгі ғылымдардың бірі, ол ерте христиандықта пайда болды және сол кезде мәтіндерді түсіндірумен айналысты. Негізін қалаушы Г.Гадамер болып саналатын қазіргі философиялық герменевтика мәтінді түсіндірумен айналысады, тек қайта құрып қана қоймай, мағынасын да құрастырады .
Мәдени тілдегі белгілер жиынтығы (алфавит, лексика) және оларды біріктіру ережелері (грамматика, синтаксис) әрқашан шектеулі, сондықтан шындық пен мағынаның әр түрлі құбылыстарына қатысты шектеулі. Сондықтан, тілдегі мағынаны шоғырландыру, оның мағынасы тек формализацияны ғана емес, сонымен бірге метафоризацияны, белгілі бір бұрмалануды да білдіреді. Бұл жағдай ақпаратты бір тілден екінші тілге "аудару" кезінде күрделене түседі, ал бұрмалау неғұрлым маңызды болса, осы тілдердегі мағыналық принциптер соғұрлым әр түрлі болады. Мәдениет тілінің экспрессивті құралдарының әртүрлілігі, демек, олардың мағыналық принциптері олардың "аударма" және "басымдық" мәселелерін өте күрделі етеді.
Бұл тұжырымдаманың кең мағынасында мәдениет тілі адамдарға бір-бірімен коммуникативті байланыс орнатуға мүмкіндік беретін құралдар, белгілер, формалар, символдар, мәтіндер деп аталады. Мәдениет тілі-бұл барлық жаңадан пайда болған немесе бұрыннан бар идеялар, қабылдау, ұғымдар, бейнелер және басқа да осындай семантикалық құрылымдар (мағыналық тасымалдаушылар) ұйымдастырылатын шындықты түсінудің әмбебап түрі.
Мәдениет тілінің қызмет етуінің тағы бір маңызды сәті - түсіну. Байланыс кезінде (белгілермен алмасу) сөзсіз түсінудің белгілі бір жеткіліксіздігі, бастапқы мағынаны бұрмалайтын түсіндіру сәті болады. Түсіну әрқашан түсінілетін және осы көрініске сәйкес белгілерді түсіндіретін белгілі бір идеяға ие.
Қазіргі уақытта тілдердің жалпы қабылданған келесі жіктелуі қалыптасты:
Табиғи тілдер (орыс, француз, эстон және т.б.) таным мен коммуникацияның негізгі және тарихи бастапқы құралы ретінде қалыптасты. Табиғи тілдерде автор жоқ. Олар үнемі өзгеру, ассимиляция және өлу процестерімен сипатталады. Сөздер мен ұғымдардың мағынасының өзгеруі әртүрлі факторларға, соның ішінде әлеуметтік-саяси факторларға байланысты болуы мүмкін. Тілді ерекше қолдану оның кейбір ерекшеліктерін жандандырып, ерекше "ақыл-ой әлемін" тудырады. Мысалы, Хрущев пен Брежнев идеологиясының тілі "ағаш тілі" деп аталған. Адамның сөздік қоры орта есеппен 10-15 мың сөзден тұрады, олардың кейбіреулері адам қолданатын белсенді, ал екінші бөлігі пассивті, олардың мағынасын түсінеді, бірақ өзі пайдаланбайды.
Жасанды тілдер - бұл мағынасы бекітілген және қолданудың қатаң шеңбері бар ғылым тілдері. Бұл не үшін қажет екені түсінікті: күнделікті сөйлеу түсініксіз, бұл ғылымда қолайсыз, мұнда қабылдаудың жеткіліктілігі қажет. Ғылыми білім ақпараттың белгісіздігінен аулақ болуға тырысады, бұл дәлсіздіктерге, тіпті қателіктерге әкелуі мүмкін. Сонымен қатар, күнделікті лексика қиын. Мысалы, формула келесідей көрсетілуі керек: (A+B)2=A2+2АВ+B2 екі санның қосындысының квадраты бірінші санның квадратына тең. Осы ұзақ мағыналы сөзді біз бір ғана формула арқылы бере аламыз. Математикалық тұрғыдан көрсетілген тіл қысқа және айқын көрінеді.
Жасанды тілдерге шартты сигналдардың тілдері де кіреді, мысалы жол белгілері немесе басқа да белгілер. Бұл белгілердің барлығы тиянақтылықты, анықтылықты, нақтылықты және тез оқи алу мен адамның назарын өзіне бірден аудара алуымен ерекшеленеді.
Екінші тілдер - бұл табиғи тіл деңгейіне ( миф, дін, өнер) негізделген коммуникациялық құрылымдар.
Мәдениет - ұжымдық жад. Бірақ "тіл-болмыстың үйі" (М.Хайдеггер): оқиға мәдениеттің құбылысына айналуы үшін оны мәтінде көрсету керек. Сонда ғана мәдениет ақпаратты сақтау және беру функциясын орындай алады. Қазіргі еуропалық дәстүрде жасанды түрде жасалған барлық нәрсе мәтін ретінде қарастырылады: кітаптар мен қолжазбалар ғана емес, сонымен қатар артефакт деп аталатын суреттер, ғимараттар, интерьер, киім және тағы басқалар.
Мәтін сөйлеу актісіне қысқартылмайды, кез-келген белгі жүйелерін осы сапада қарастыруға болады: иконографиялық, заттық, белсенділік. Мәдениет тілін осындай түсінуде лингвистикалық жоспарды жеңуге деген ұмтылыс көрінеді. Бұл ұмтылыс ресми жүйелердің толық еместігі туралы Гедель теоремасының пайда болуымен жаңа түсінікке ие болды (1931). Біздің проблемамызға қатысты, бұл кез-келген тілде оқшауланған, кез-келген белгі жүйесінде шындыққа пара-пар және жан-жақты сипаттауға мүмкіндік бермейтін қайшылықты негіздер бар екенін білдіреді. Ол үшін толық емес нәрсені толықтыратын "Мета-тіл" қажет. Көбінесе бұл функцияны басқа белгі жүйесінен тіл орындайды.
Осылайша, мәдениет тілінің семантикалық өрісінде жинақтау, мәтінге дизайн, содан кейін әртүрлі ғылымдардың әдістерін қолдану - мәдениет пен сананың терең құрылымдарына енгізілген ақпаратты шифрлау немесе декодтау жүреді.
Мәдениет тілі мәселесі ғылымда да, өмірде де өзекті болып табылады. Бұның өзіндік дәлелдері мен себептері бар. Қоғамда болып жатқан терең өзгерістер, қоғамдық-саяси жағдайдың шиеленісуі, ХXI ғасырға жататын қайшылықтар, шын мәнінде, мәдениет түрінің өзгеруіне әкеледі. Уақыт байланысы бұзылған кезеңдерде түсіну мәселесі әрдайым өзекті болады. Г.Гадамер атап өткендей, "ол аймақтар, ұлттар, блоктар мен ұрпақтар арасында өзара түсіністік орнатуға тырысқан кезде, ортақ тілдің жоқтығы анықталған кезде және әдетке айналған ұғымдар тек қарама-қайшылықтар мен шиеленісті күшейтетін ынталандыру ретінде әрекет ете бастайды". ХХ ғасырдың аяғында тарихтың жеделдеуі, демек, тілдің тез жаңаруы ұрпақтар арасындағы өзара түсіністікке кедергі келтіреді. Түсінудің күрделілігі қабылдау мен мінез - құлықтың стереотиптермен анықталатындығына байланысты идеологиялық, ұлттық, таптық, адамда бала кезінен қалыптасқан болып жіктеледі.
Демек, мәдениет тілі мәселесі - әр түрлі дәуірлердің тігінен де, көлденеңінен де мәдени диалогты, яғни бір-бірімен бір уақытта өмір сүретін әртүрлі мәдениеттердің диалогын түсіну, тиімділігі мәселесі.
Ең күрделі қиындық - мағыналарды бір тілден екінші тілге аудару, олардың әрқайсысы көптеген семантикалық және грамматикалық ерекшеліктерге ие. Ғылымда экстремалды көзқарас қалыптасқаны кездейсоқ емес, оған сәйкес мағыналар әр мәдениетке соншалықты тән, сондықтан оларды тілден тілге мүлдем аударуға болмайды. Кейде мағынаны жеткізу өте қиын, әсіресе мәдениеттің ерекше туындылары туралы айтатын болсақ, бірақ адам ойының ішкі әлемінің ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.