Қазақстан Республикасының Табиғи ресурстары

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 13 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... .2

І тарау Жалпы әлем бойынша су экологиясы
1.1 Әлемдік экология рейтингінде Қазақстан 133 елдің ішінде
70-інші орында ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3
1.2 Экологиялық қауiпсiздiк ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ...7

ІІ ТАРАУ Қазақстан Республикасындағы ауыз су мәселесі
2.1 Қазақстан Республикасының Табиғи
ресурстары ... ... ... ... ... ... . ..8
2.2Су объектiсiн ауыз сумен жабдықтау көзiне жатқызу ережесi ... .10

Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..12

Қолданылған
әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ...13

Кіріспе
Елбасымыздың алдағы үш жылды ауылға арнағаны баршаға аяа Бұл жылдары
ауылға байланысты туындап отырған проблемаларды қозғап, тез шешімін табуына
оған бөлінген қаржы көздерінің ретті жұмсалуына сенгіміз келеді. Бұл ретте
Аққу, шортан һәм шаянның кебін киетіндер кездесіп жатады. Оларға жол
бермей бір жеңнен қол, бір жағадан бас шығаруымыз қажет.
Жалпы Ауыл жылына байланысты туындап отырған өзекті мәселелердің бірі
— ауызсу мәселесі. Су— адам өміріне, тұрмысына, жалпы тіршілік атаулыға
бірден бір қажетті. Біздің республикамыз жерүсті суларына кенде
болғандықтан, жерасты суларын кең пайдаланады. Алматы, Талдықорған, Арқалық
қалалары толығымен, Жезқазған, Сәтбаев, Қарағанды қалалары жартылай жерасты
суларымен камтамасыз етілген. Ал шағын қалалар мен ауылдық жерлердегі
түрғындар да жерасты суларын тұтынады. Осыған сәйкес жерасты суларын әрі
сапалы, әрі кұнды, аса қажетті тіршілік көзі екенің аңғаруға болады. Тұщы
жерасты сулары негізінде терең ұңғылар тесу арқылы табылатын және көрінген
жерде кездесе бермейтін пайдалы қазба болып саналады. Бүл жөнінде өткен
ғасырдың басында академик З.И.Вернадский былай деген: Ішуге жарамды судың
жер бетінде жоқ болған кезеңінде тұщы жерасты суы ең құнды, ең қажет
пайдалы қазба болады. Бұл айтылған қанатты сөздің маңызын қазір ауылдық
жерлердегі түрғындар совхоздар мен пәрменді кәсіпорындар тарағаннан кейін
үңғылардың әр себетерден істен шығуына байланысты, ауызсу тапшылығына кей
жерлерде мүлде құрып кеткенде ғана түсінетін сияқты.
Көпшіліктің басындағы осы ауызсу тапшылығының азабы жоғарғы лауазымды
басшыларға да жетіп отыр. Менің ойымша аудан әкімдері қазіргі уақытты
өткізіп алмай, тиімді жұмсап, халықтың пайдалануында болған үңғыларды, су
тартқыш құбырларды сараптан өткізіп, олардың жұмысын қалпына келтіру үшін
барлық жағдайды жасаулары қажет. Бұл үшін аудан көлемінде арнайы комиссия
құрылса, оның алдына қай жерде қанша ұңғыны жөндеу, қанша ұңғыны қайта
бұрғылау, қай жерге насос керек, қай жерге құбыр кажеттігін тез арада
анықтау міндетін қойса, ұтымды болар еді. Сонымен қатар әкімшілік ұңғыларды
жөндеу, кейбіреуін қайта бұрғылау, құбырларды жөндеу жұмыстарын жүргізу
үшін жоба жасайтын мекемені тауып, оған тез арада жобаны дайындап беру
жайын келіссе, сосын осы шараларды іске асыратын мекемені анықтап, олармен
де шартқа отыруды тездетсе, бұл жылда қыруар мәселе шешілері сөзсіз.
Президенттің соңғы шешімі бойынша ауызсу мәселесін шешу үшін ауылдық
жерлерде су тұтынушы кооперативтер құрылуы тиіс. Бұлар да әкімшіліктің
күшімен жасалып дайындалған сумен қамтамасыз ету кешендерін меңгеріп, әрі
қарай жұмыс істеуін қамтамасыз етулері керек. Егер аудан әкімшілігі бар
жұмысты кооперативтерге жүктеп қойса, халықты ауыз сумен қамту мөселесі
бұрынғы қалпыңда қалып қояды.

ІІ тарау Жалпы әлем бойынша су экологиясы
1.1 Әлемдік экология рейтингінде Қазақстан 133 елдің ішінде
70-інші орында

Тізімді Йель және Колумбия университеттерді дайындады деп хабарланады.
Елдер 6 топ бөлінген: экологиялық денсаулық, ауа сапасы, су ресурстарының
жағдайы, биологиялық жан-жақтылық, табиғи ресурстар және тұрақты
энергетикалық даму. Оның сыртында әр ел 16 түрлі сыннан өткізілген. Алғашқы
ондыққа Жаңа Зеландия, Швеция, Финляндия сияқты елдер кірді. Ал, Тәуелсіз
елдер достастығы қатарында бірінші орында Ресей. 133 ел кірген тізімде
Қазақстан орта жағында, дәлірек айтсақ - 70-інші орында тұр. Жергілікті
экологтардың айтуынша мұның бірнеше себебі бар. Қазақстан бойынша
экологиясы нашар аумаққа жататын Қызылорда облысының экология басқармасының
маманы Қадірбек Шеденбетовтың айтуынша, проблемалар жоқ емес:
- Үкімет жарлығымен Қызылорда облысы экологиялық апат аумағы болып
жарияланды. Біздің аймақта қазір Аралдың кепкеніне байланысты теңіз
табанындағы мыңдаған тонна тұздар, бұрын ауыл шаруашылығында пайдаланған
тыңайтқыштар солардың барлығы ауаға ұшып халықтың жағдайын нашарлатып
жатыр.
Қазақстан бойынша экологиясы нашар аумаққа жататын Атыраудың табиғат
прокуроры Батыр Жазбаевтың айтуынша, қоршаған ортаға кесірін тигізетін
мұнай компаниялары:
- Ауа тазалығы жөнінде біз республика бойынша үшінші орында тұрмыз. Су
ресурстарыда жаман емес. Себебі өндірістік кәсіпорындар тоқтап тұр.
Алаңдатып отырғаны Теңізшевройл және Аджиптің жұмысы, тағы басқа
табиғатты қолданатын 46 кәсіпорын бар. Мұнай табатын жерде экология
бұзылады.
Ал, Семей өңірінің экологиясы көпшілікке белгілі. Кезінде жасалған
ядролық сынақтардан халық әлі күнге дейін зардап шегіп келеді. Осы аймақта
болып қайтқан эколог Дана Садықованың айтуынша, қазір бұл аймақта қоршау
жоқ:
- Еш жер қоршалмаған, тек ядролық реактор орналасқан жер ғана
қоршалған. Сол жерді ешкім тексеріп жатқан жоқ. Бірақ, біз адамдармен
сөйлестік сол жерде тұратын, олар сол жерде мал бағамыз деп отыр.
Дәрігерлердің мәліметінше, аймақтағы онкологиялық науқастар саны басқа
аймақтармен салыстырғанда 2 есе көп. Оның себептері тек бұрыңғы жарылыстар
ғана емес, дейді осы аймақта болып қайтқан эколог Дана Садықова:
- Металл сынықтарын әліде алып жатыр. Тұрғындар айтады бұрын көп
болған қазір саттық дейді. АҚШ-пен Қазақстан үкіметі бірігіп бір нысанды
жапқан болатын, алайда тұрғындар оны қайта ашып қайта кіретін болған.
Бұл аймақтағы тұрғындар әлі күнге дейін малдарын кратерлерде жиналып
қалған сумен суғарып, қауіпті жайылымдарға малдарын жіберіп келеді. Бірақ
бұл жалғыз полигон емес. Келесі полигон Атырау аумағында. Экологтардың
айтуынша, Азғыр сынақ алаңы аумағында 5 мың тонна металл сынықтары
жиналған, олардың бір бөлігінің радиоактивтілігі 1 мың микрорентгенсағатқа
дейін жетеді. Табиғат қозғалысының төрағасы Мелс Елеусізовтың айтуынша,
радиоктивті заттар әлі көптеген жылдар бойы табиғатқа кеселін тигізетін
түрі бар:
Радиоктивтік заттар мыңдаған жылдар бойы жатады.
Азғыр ауданындағы тұрғындар арасындағы науқастар саны және ауру-
сырқаудан қаза болғандар саны республикадағы осындай статистикалық
көрсеткіштерден 2-3 есе артық. Әсіресе, онкологиялық індетке шалдыққандар,
қандарына зақым келгендер басым, анемияға шалдыққан балалар көп.
Қазақстанның қоршаған ортаны қорғау министрлігінің маманы Сапар
Базарбаевтың айтуынша, Азғыр полигонына қатысты ақпаратты толық
жариялауға тыйым салынған. Бірақ, қазір радиоактивті аймақтар қоршалған
деді ол:
Биыл облыс диқандары өз мүмкіндіктерін, қаржылық жағдайларын салмақтай
келіп, дәнді дақылдар егістігінің көлемін 853 мың гектарға жеткізуді
межелеп отыр. Яғни, егіс ауқымы былтырғы жылмен салыстырғанда 29 мың
гектарға ұлғайтылмақ. Дәнді дақылдар егістігінің 83 проценті Нұра,
Осакаров, Бұқар жырау, Қарқаралы аудандарының үлесіне тиеді. Бүған қосымша
2687 гектарға картоп пен көкөніс, 435 гектарға майлы дақылдар егу
жоспарлануда.
Көктемгі дала жұмыстарын белгілеген мерзімде, көңілдегідей аяқтау үшін
2 миллиард 821 миллион теңге қаражат қажет. Мұның 350 миллион теңгесі
республикалық бюджеттен бөлініп отыр. Қалғанын ірі ауыл шаруашылығы
құрылымдары мен шаруа қожалықтары өздері іздестіруге тиіс.
Шаруашылықтар былтырғы орақ науқаны аяқталысымен биылғы жылдың егісіне
қажетті 95 мың тонна тұқымды тазалаудан өткізіп, қоймаларына құйып алған
болатын. Бүгінге дейін қолда бар туқымның 90 процентінің сапасы тексерілді.
Жасыратыны жоқ, осыдан үш-төрт жыл бұрын шаруа қожалықтары қолдарына түскен
тұқымды сапасына назар аудармай-ақ жерге сіңіріп келді. Соның салдарынан
өнім мөлшері кеміді, бидайдың сапасы нашарлады.
Өйткені, олардың қолында лабораторияға төлейтін қаржы болмады. Екі
жылдан бері үкіметіміз осы мәселені өз қамқорлығына алды. Былтыр
лабораторияларда тұқымның сапасын тексерту үшін шаруа қожалықтары мен
шаруашылық қурылымдарына 6 миллион теңге бөлінсе, биыл бұл сома 8 миллионға
жетіп отыр.
Биыл егіс алқаптарын міндетті түрде сақтандыру туралы арнайы заң
қабылдағаны белгілі. Бұл заң бірінші сәуірден бастап күшіне енді. Қазір
нормативтік құжаттары әзірленуде. Келешекте мүның пайдасы зор болмақ деп
ойлаймын. Топан су, қуаңшылық, қалың бүршақ тағы басқа табиғи апаттар
салдарынан егістікке нүқсан келсе, мемлекет шығынның орнын толтырады.
Сақтандырудың үш деңгейі белгіленген. Алғашқысы бойынша шаруа қожалықтары
әр гектар егіс алқабы үшін шамамен 12 мың, одан кейінгілеріне шамамен 5
және 3,3 мың теңге көлемінде төлейді. Әр гектарға төленетін сома мөлшері
әлі нақтыланған жоқ. Жалпы маусымның бірінші жулдызынан бастап ауыл
шаруашылығы өнімдерін өндірумен айналысатын қүрылымдардың бәрі сақтандыру
компанияларымен келісім-шартқа отыратын болады.
Қорыта айтқанда, биыл диқандар қауымы жанар-жағармайдан тапшылық
көрмейді деп ойлаймын. Қажетті түқымдары қолдарында бар. Қазіргі
иеліктеріндегі техникаларын ретке келтіруде, несие алуға ниеттенгендері
қүжаттарын әзірлеуде, Негізі көктемгі егісті жүргізудіңтиімді мерзімі
мамырдың 10-25 жүлдызы аралығы ғой. Облыс диқандары осы кезеңде дәнді
дақылдар түқымын сіңіруді абыроймен аяқтап шығады деген сенімдеміз.

1.2 Экологиялық қауiпсiздiк

Экологиялық қауiпсiздiк проблемаларын кешендi түрде шешу үшiн қоршаған
ортаны нормадан артық, ластайтын кәсiпорындар үшiн міндетті экологиялық
аудиттi енгiзе отырып халықаралық стандарттардың ИСО сериясы 14000 және ИСО
сериясы 9000 "Сапа менеджментiнiң жүйесiн" практикаға енгiзу қажет.
Су ресурстары. Республикадағы барлық су объектiлерiнiң сапалық жағдайы
қанағаттанарлықсыз. Су объектiлерiне өндiрiстiң мұнай-химия, машина жасау
салалары мен түстi металлургия кәсiпорындарынан шығарылған шайынды сулармен
бiрге негiзгi ластанулар құйылады.
Қазақстанда бар ресурстарға және елдiң транзиттiк әлеуетiне көршi
елдердiң өткiр мұқтажын ескере отырып, трансшекаралық суларды пайдалану
проблемаларының кешендi ымыралы шешiмiн iздестiру қажет.
Қытай, Қырғызстан, Өзбекстан аумағынан құйылатын өзен сулары бiздiң
елдiң аумағына ластанып келедi. Осы елдердiң бiрде-бiрi Су ресурстарының
трансшекаралық ластануы жөнiндегi конвенцияға қосылмаған. Осы елдермен екi
жақты шарттарда бұл мәселелер жеткiлiксiз көрсетiлген, оған бiрлескен
мониторинг және трансшекаралық су ресурстарының ластануын болдырмау
жөнiндегi ереженi қосу қажет.
Қайтарылатын сулар табиғи сулар мен қоршаған ортаны ластаудың көзi
болып табылады, оларды кәдеге жарату мен тазарту шешiмiн тапқан жоқ.
Қайтарылатын сулардың көлемi - 4,0 шаршы км-дi құрайды, су қоймаларына
қайтарылатыны - 2,0 шаршы км-ден аспайды, қалған ағындар тарала ағады
немесе жоғалады.

Су ресурстарын қорғау және тиiмдi пайдалану үшiн шетелдiк және отандық
озық технологияларды, пайдалану ластанған суларды тазарту, сулардың
тартылуын, қоқыстануы мен ластануын болдырмау жөнiндегi тәжiрибенi
пайдалану;
қолдағы шаруашылық күшiн, кадрларды, жобалау және ғылыми ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.