Отбасында тұлғаның қалыптасуы

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:

Жоспар:
I. Кіріспе
II. Негізгі бөлім
1. Тұлға қоғамның негізгі әлеуметтік рөлі ретінде
2. Әлеуметтенудегі тұлғаның дамуы
3. Отбасында тұлғаның қалыптасуы
III. Қортынды

КІРІСПЕ
Әлеуметтану ғылымында әр адамның ой-тұжырымдамалары, пікірі, іс-
әрекеттерінің тұжырымы, сана-сезімдері, өмірлік жоспарлары, алға қойған
мақсаттары, құнды бағыт-бағдарламалары, және тағы басқалары, сол адамның
тұлғалығын бейне көрсететін мәселелері болып татылады. Негізінен,
қалыптасқан сөз бар: Тұлға-тұлға болып дүниеге келмейді, ол адам болып
адам болып дүниенің жарық есігін ашады. Ал кейіннен, өзі жүргізген өмір
салты бойынша ол тұлғаланды. Негізінен, менің ойымша, тұлға тұлғаланудан
бұрын әлеуметтенеді. Яғни, өмір сүріп жатқан ортасына бейімделіп, сол
қоғамға еніп өз орнын тапқан жағдайда бұл мүмкін болатын секілді. Тұлға
проблемасы бірқатар ғалымдардың-филисофия, социология, психология,
педогогика, т.б. ғылымдардың зеріттеу объектісіне жатады.
Мәселен, философия тұлғаны таным мен творчествоның, іс-әрекетінің
субъектісі ретінде қарастырса, психология оны психикалық қасиеттер мен
процестердің: мінез-құлық, темперамент, қабілет, т.б. тұрақты жиынтығы
ретінде зеріттейді.
Тұлға қоғамдағы болып жататын әлеуметтік топтардың іс-әрекеттерінің
себептерін, мәнін жеке тұлғалардың мәнді сипатта белгілері арқылы түсінуге
болады. Басқаша айтқанда, жеке тұлғалардың мәні сипатты белгілері арқылы
түсінуге болады. Басқаша айтқанда, жеке тұлғаның мінез-құлқы арқылы тұтас
топтың, қоғамның өмірін түсінуге болады.
Адамның, индивид, тұлға, деген ұғымдардың арасындағы мазмұндық
айырмашылықты біліп алуымыз үшін әрқайсысына анықтама берейік. Адам деген
адамзат баласының жер бетіндегі басқа биологиялық организімдерден өзгеше
қасиеттерін сипаттайтын жалпылама ұғым.
Индивид адам тегінің нақты өкіл, жеке адам. Индивидуалдық-бұл әр
адамның өзіне ғана тән жеке-дара қасиеттерінің жиынтығы, яғни бір адамның
екінші адамнан айырмашылығы. Ал, тұлға дегеніміз, адамның тек табиғи-
биологиялық қасиеті ғана емес, ол табиғаттан тысқары тұрған, тек қана
қоғамда өмір сүріп, қоғаммен тығыз байланыс-қатынастар негізінде
қалыптасқан адамдардың мәні.
Индивид - жеке-дара адам. Барлық адамға тән ортақ қасиет-ол тек
қоғамда ғана өмір сүреді. Ол қоғам ішінде ғана нәтиже алады, себебі ол
қоғамдық болмыс тәжірибесін бойынша сіңіреді.
Демек, адамның адамдық қасиеттерін қалыптастыратын тек қоғамдық орта.
Ол үшін адам туған күнінен бастап, сол ортадан қол үзіп кетпеуі міндет. Осы
ортаман тығыз байланыс, қатынаста болып, сол ортаның (топтың, ұйымның алуан
түрлі басқа қауымдастықтардың) іс-тәжірбиелерін, сапа қасиеттерін өзінің
бойына сіңіруі қажет. Адамның жануарлар дүниесінен бөлініп шығуының негізі-
өмір сүру ортасын қарапайым түрінен бастап, бірте-бірте жетілдіру жолын
меңгеру қабілетінде болды. Қоғамдық қатынастар адамның өмірін сүруіне
қажетті материалдық игіліктерді (тамақ, киім, баспана) өндіру
қажеттілігінен туады. Әлеуметтік ортаның болуы қажет, өйткені ондай мәдени
орта болады, онымен жас сәби бала әр уақытта байланыста болуы керек. Онсыз,
яғни әлеуметтік ортасыз адам жан-жақты дами алиайды.
Әрбір тұлғаның белгілі бір деңгейде іштей санасы, қасиеті болады.
Осылардың жиынтығы тұлғаның құрылымын қалыптасырады.

1. Тұлға қоғамның әлеуметтік рөлі ретінде.

Әлеуметтік рөл қоғамдағы адамдардың белгілі бір алатын орынына,
жағдайына, олардың басқалармен қарым-қатынастарына байланысты және
қабылданған ережелерге сәйкес адамдардыңатқаратын қызметтері.
Басқаша айтқанда, әлеуметтікрөл дегеніміз, қоғамдағы адамдардың
белгілі бір қызмет атқарған жағдайда белгілі бір тәртіп нормаларын сақтауын
айтады. Ал, рөлдік жүйе дегеніміз, адамның қоғамдағы алатын орнына,
жағдайына, тұрмысына сәйкес істейтін қызметінің жиынтығы. Адамдардың
әлеуметтік рөлдерді бойына сіңіріп, игеріп, меңгеруі тұлғаны әлеуметтендіру
процесінің бір бөлігі, оның қоғамға, топқа толық енуінің негізгі қажетті
шарты.
Әлеуметтік рөлдердің мысалы ретінде адамдардың мамандыққа байланыста
рөлін айтуға болады. Әлеуметтік рөлдерді игеріп, меңгеруге адам әлеуметтік
тәртіп стандарттарын игеріп меңгереді, өзін өзі бағалап, бақылауды іске
асырады. Сөйтсе де,адам өмірінде бірнеше байланыс-қатынастарға еніп, әр
түрлі рөлдегі іс –қызметтерді орындауға мәжбүр болады. Сондықтан адамға
қойылатын талап-тілектер де қайшылықта болады. Осылардың салдарынан адам
сыртқы дүниемен байланысында, өзінің тұтастығын, бүтіндігін, бір сөзбен
айтқанда, мендігін сақтау үшін белгілі бір шартты қажет етеді. Бұл оның
өзімен өзінің болуын және әр түрлі қызмет рөлдерін орындау үшін белгілі бір
шартты қажет етеді. Бұл оның өзімен өзінің болуын және әр түрлі қызмет
рөлдерін орындау үшін керек. бұл тұрғыдан қарағанд тұлғаның өзі осындай
шарт ретінде болады.
Осы тетік орталық қызмет атқарушы орган болып, өзінің мені атқаратын
қызметінен біріктіріледі, өзінің іс әрекетіне тек қана бір әлеуметтік топан
іздеп қоймай, сонымен қатар өмір сүрудің мақсатын білу үшін екінші бір
құбылыстардың мәнін, мақсатын білуге ұмтылады.

2. Әлеуметтенудегі тұлғаның дамуы

Әлеуметтену не әлеуметтендіру туралы сөз қозғағанда біз мәдени
нормаларды игеру, мен әлеуметтік рөлдерді меңгеру үрдісін айтамыз.
Әлеуметтіндіру процесі, негізінен, бірнеше сатыдан құралады, олар негізгі
өмірлік циклдар деп те аталады. Оларға балалық шағымыз жасөспірімділік, ер
не бой жету, сонымен қоса, қарттық шақты жатқызамыз.
Жалпы, әлеуметтендіруге тоқталып өтсек, әлеуметтендіру (социализация)
термині ең алғаш ағылшын тілінен неміс тіліне қате аударылған. Ол дәстүрлі
білім және тәрбие ұғымдарымен салыстырғанда кең ауқымды, терең мағыналы
болып келеді. Білім, былайша алғанда, адам бойында алу, сауат ашу, білімге
және білуге деген құштарлығын ояту, білім беріп оқытуды көздесе, тәрбие
ұғымы саналы түрде жоспарланған мәдени іс –әрекеттер жүйесін қалыптастыру,
ұғындыру, адамнан сапалы іс –әрекетке дағдыландыру, мінез-қылығын жақсарту,
тұлғалық қасиеттерін қалыптастыруды білдіреді. Ал әлеуметтену ұғымы осы екі
ұғымды қоса алғанда, сонымен қатар, қоғамға бейімдеу, ортамен байланыс,
қарым-қатынас орнату, жоспарлаған және жоспарланбаған тосын жағдайларды
олардан шыға алуы ортаға ену, қалыптасуды, жалпы тұлғалануға әкелетін жолды
қамтиды. Ең негізгі және тиімді жол тұлғаның әлеуметтенуі үшін ол топтың
тәжірбие негізінде әлеуметтену болып табылады. Ол топ мейлі шағын, мейлі
ірі болсын, адамның қоғамға жинақталған білім мен тәжірбиені, ол қалып
тастырған құндылықтар мен нормаларды меңгеруге негізделеді.
Әлеуметтендіру бірінші және екінші әлеуметтендіру деп бөлінеді.
Бірнеше әлеуметтендіру балалық пен жасөспірімдік кезеңді қамтиды, ал екінші
әлеуметтендіру жалғастырушы немесе толығып жеткен әлеуметтендіру болып
келеді. Әлеуметтендірудің бірінші түрі,балалық және жасөспірімдік шақтар,
негізінен тұлғаның тұлға болмысына енбей, адам болып, индивид болуы шақтар.
Бұл екі сөздің қатер қолдануы екуеінің бір мағынада қолдануға жол бермейді,
екеуінің қатаң нормаларға жүгіне отырып алынған өз анықтамалары бар.
Бақшада, кейін мектепте барып сыртқы ортамен араласып білім, сауал
алып, дамуына бейімделуіне байланысты, сыртқы орта тануға, қойылдауға,
енуге сол қоғамға, барлығы де сол жағдайлармен байланысты. Сөз басында
айтып кеткендей, адамның адам болып қалыптасуына сол балалық шақтан бастап
қоғамға бейімделуі, сол қоғамға ену басты фактор болып табылады, сонымен
қатар, әлеуметтендірудің бірінші кезегі болып осы табылады. Жасөспірімдік
жағы, студенттік өмірі, барлығы деде осында кіреді. Әлеуметтендірудің
екінші кезеңінен біз адамдардың тұлғаналуы, яғни индивид болып, тұлға болып
қалыптасу процесі, яғни қызмет процес кезіндегі адам, өзі өмір сүріп
отырған айналадағы ортаның әлеуметтік сапасын, оның құндылықтарын жасап,
әлеуметтік қатынастарды біріктіреді, ал екіншіден, сыртқы дүниеге деген
өзінің ерекше көзқарасын білдіреді. Тұлға ұғымы адамның және индивидтің
табиғи емес ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.