Банктің қарыз түрлері

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 15 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Кіріспе

1. Ұзақ мерзімді міндеттемелер есебі.
Ұзақ мерзімді қаржылық міндеттемелер есебі

Қорытынды..
Қолданылған әдебиеттер тізімі

Кіріспе

Қазіргі таңда қаржының жетіспеушілігінен банктер, банктен тыс мекемелерден,
шетелдерден қарыз, несие алып өздерінің жұмысын жандандырып жатқан, сондай-
ақ міндеттемелерін шектен тыс көбейтіп алып, оны қайтаруға мүмкіншілігі
болмай жабылып, аукционға салынып, сатылып жатқан субъектілер көптеп
кездеседі. Сондықтан да олардың мақсаты мен міндеттерін қарастыру қажет.
Осыған байланысты ұзақ мерзімді және қысқа мерзімді міндеттемелердің өзекті
міндеттерін мен мақсаттарын қарастырайық.
Курстық жұмыстың міндеттеріне келетін болсақ, олар мынадай:
• Ұзақ мерзімді қаржылық міндеттеме бойынша: кәсіпорынның қаржылық
жағдайын жақсарту, қажетті ақша қаражаттарымен қамтамасыз ету;
• Ұзақ мерзімді кредиторлық борыштар бойынша: жабдықтаушылардан
қажетті құрал-жабдықтармен қамтамасыз ету, кәсіпорынның өз қаражаты
жетпеген жағдайда жалгерлік арқылы белгілі бір ғимарат пен басқа да
қажетті заттармен қамтамасыз ету және де т.б.
Кейінге қалдырылан салықтық міндеттемелерге келетін болсақ, салық
міндеттемесі мемлекет алдындағы әрбір салық төлеушінің міндеттемесі болып
табылады және ол салық заңына сәйкес жүргізіледі.
2001 жылғы 12 маусымда №209-II Қазақстан Республикасының "Салық және
бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдері туралы" салық Кодексі
қабылданды. Кодекске сәйкес жеке және заңды тұлғалардан алынатын салықтар
мемлекеттік бюджетті толықтырудың негізгі көзі болып табылады.
Қазақстан Республикасындағы салық заңы – мүліктің кірістелген және тауарды
сату мақсатында жөнелтілген, қызметтің көрсетілген, жұмыстың атқарылған
кезеңімен есептелген шығысы мен төленген табысының кезеңіне қарамастан,
салықтық есептің әдісіне қарап есептеу әдісі бойынша құралады.
Төленетін міндетті төлемдердің сызбасы төменде көрсетілген.
Кәсіпорынның бюджетпен есеп айырысу операциялары 3100 "салықтар бойынша
міндеттемелер" бөлімшесінің шоттарында есепке алынады. Бұл бөлімшеге: 3110
"Төлеуге жататын корпоративтік табыс салығы", 3120 "Жеке тұлғалардың табыс
салығы", 3130 "Қосымша құн салығы", 3140 "Акциздер", 3150 "Әлеуметтік
салық", 3160 "Жер салығы", 3170 "Тасымалдау құралдарының салығы", 3180
"Мүліктік салық", 3190 "Өзге де салықтар" шоттары кіреді.
Корпоративтік табыс салығы бойынша бюджетпен есеп айырысу 3110 "Төлеуге
жататын корпоративтік табыс салығы" деген пассивтік шотында жүреді.
Кейінге қалдырылған салықтың есебі үшін 4310 "Корпоративтік табыс салығы
бойынша кейінге қалдырылған салықтық міндеттемелер" шоты арналған. Бұл
шотта бухгалтерлік және салық есебінің талаптарындағы айырманың нәтижесінде
пайда болған уақытша сомалары көрсетіледі.

1.Ұзақ мерзімді міндеттемелер есебі.
Ұзақ мерзімді қаржылық міндеттемелер есебі
"Ұзақ мерзімді қаржылық міндеттемелер" ұзақ мерзімді кредиторлық берешекті
алып тастағанда, ұзақ мерзімді қаржылық міндеттемелерді есепке алуға
арналған және шоттардың келесі топтарды қамтиды:
4010 "Ұзақ мерзімді банктік қарыздар", бір жылдан асатын мерзіммен банктік
ұйымдардан алынған қарыздар көрсетіледі; қарыз ресми мәртебесі бар
банктерге, мерзім, төлеу және қайтару шарттарын қарастыратын коммерциялық
келісім шарт негізінде кредитті төлеу қабілеті бар ұйымдарға беріледі.
Банк – қарызы бұл банктің клиентке соманы белгілі бір мерзімге сыйақы
төлеумен ұсынуы және бөлісуі. Банктің қарыз түрлері:
• Қысқа мерзімді – бір жылға дейін, бірақ екі жылдан көп болмауы керек;
• Орташа мерзімді – бір жылдан үш жылға дейін;
• Ұзақ мерзімді – үш жылдан жоғары.
Орташа мерзімді және ұзақ мерзімді қарыздар өндірістік және кәсіпорынның
әлеуметтік даму мақсаттарына пайдаланылады.
Кредиттеудің негізгі түрлері:
• Аванстық – дайындаушы ұйымдарға беріледі;
• Бланктік – қаржылық тұрақты субъектіге, сенімді төлеушіге толық сеніп
беріледі;
• Консорпциумдық – бірлестірілген кредит – бір қарыз алушының екі
немесе одан да көп банкілеріне аса ірі мақсатты бағдарламаны
кредиттеу үшін беріледі;
• Ипотекалық – мүлік кепілдігімен берілетін ұзақ мерзімді несие;
• Овердрафт – нәтижесінде дебеттік сальдо пайда болатын банктегі клиент
шотынан қаражатты есептеп шығарып тастау арқылы жүзеге асырылатын
қысқа мерзімді кредитеу түрі;
• Кредиттік желі – міндеттемесі заңмен рәсімделген банктің "Қарыз
алушыға" өзінің алғашқы талап етуі бойынша немесе ең аз деңгейдегі
нақты төлем шегінде кредиттік кезең ішінде беру;
• Тұтыну мақсатына арналған кредит – кредитке алынатын тауарлармен,
басқа да жеке қажеттіліктерге (шаруашылық құруға, мал-құс өсіруге
және т.б.) берілетін несие;
• Стенд-бай – халықаралық валюта қорының елдерге ұсынатын несиесі.
Банктің қарыз есебі 4010 "Ұзақ мерзімді банктік қарыздар" шотында жүзеге
асады.
№ рсШаруашылық операциялар мазмұныДебет Кредит
1 Банк мекемелерінен кредитті 1040 "Карт-шоттардағы ақша4010 "Ұзақ мерзімді
алуда есеп айырысу шотына қаражаты", 1050 "Жинақ банктік қарыздар"
есепке жатқызу шоттарындағы ақша
қаражаты"
2 Банктің кредит есебінен 4110 "Жеткізушілер мен 4010 "Ұзақ мерзімді
алынған тауарлы-материалдық мердігерлерге берілетін банктік қарыздар"
қор (жұмыс, қызмет) үшін төлеуұзақ мерзімді берешек"
3 Аккредитивке чек кітапшасына 1050 "Жинақ шоттарындағы 4010 "Ұзақ мерзімді
есепке алынған қаражат ақша қаражаты" банктік қарыздар"
4 Банк кредиті үшін есептелген 7310 "Сыйақылар бойынша 4160 "Төлеуге
пайыз шығыстар" арналған ұзақ
мерзімді сыйақылар"
5 Пайыздарды төлеу 4160 "Төлеуге арналған 1040 "Карт-шоттардағы
ұзақ мерзімді сыйақылар" ақша қаражаты", 1050
"Жинақ шоттарындағы
ақша қаражаты"
6 Мерзімі ұзартылған кредит 4010 "Ұзақ мерзімді 1040 "Карт-шоттардағы
банктік қарыздар" ақша қаражаты", 1050
"Жинақ шоттарындағы
ақша қаражаты"
7 Кредитті қайтару 4010 "Ұзақ мерзімді 1040 "Карт-шоттардағы
банктік қарыздар" ақша қаражаты", 1050
"Жинақ шоттарындағы
ақша қаражаты"

Төлем талап-тапсырмасымен есеп айырысудың мынадай артықшылықтары бар:
келісім-шарт тәртібінің нығаюына мүмкіндік береді және құжат айналымын
жылдамдатады.
Инкасалық өкім – заң актілерінде көзделген жағдайда ақшаны жөнелтушінің
келісімінсіз, оның банктік шотынан ақшаны алу үшін пайдаланылатын төлем
құжаты.
Инкасалық өкім салық және кеден органдарына төленбеген төлемдерді, сондай-
ақ соттың шешімі бойынша басқа да төлемдерді талап ету жағдайында
қолданылады. Мұндағы салық және кеден органдарының инкассалық өкімінен
басқасы міндетті түрде соттың шешімдері, бұйрығы, қарары және қаулысы
бойынша берілетін орындау парағымен бірге жүреді.
Инкасалық өкімде төлемнің тағайындалуы ақшаны аударушының банктік шотынан,
оның келісімінсіз ақшаны алуға құқық беретін заңдық актіге сілтеме
көрсетіледі.
Салық және кеден органдарынан келіп түскен инкассалық өкім сомасы
аударушының шотындағы қаражат көлемінде төленуі мүмкін, яғни қаражат көлемі
толық жетпеген жағдайда, сол құжаттың келесі бетіне "жартылай төленді"
деген белгі қойылуға тиіс. Қалған сома қаражаттың шотқа түсуіне қарай
төленеді. Тек қана соттың шешіммен келетін инкассалық өкімдер шотта қаражат
сомасы жеткілікті болған жағдайда төленеді, кері жағдайда ол шоттағы
қаражат қозғалысына тиым салынады. Мұндай төлем құжаттары басқа құжаттарға
қарағанда кезектен төленуге тиіс.
· Есептік операциялар:
- клирингтік жүйелер мен ірі төлемдер жүйесін пайдаланумен теңге
түріндегі төлемдер;
- бірінші топтық батыс және ресейлік банктердің желісі арқылы шетел
валютасы түріндегі төлемдер;
- банктер-корреспондеттер желісі арқылы тездетілген облыс аралық
есептер;
∙ Кассалық операциялар мен инкассация:
- шоттардағы қалдықтар шегінде теңге және шетел валюталарымен
ақшалай беру;
- банк кассасына сол күні шотқа тіркеумен ақшалай қаражатты қабылдау;
- тәуліктердің кез-келген ыңғайлы уақытында және демалыс күндері ақшалай
қаражаттың инкссациясы;
∙ Құжатты инкассо – есептер бөлімі:
- төлем немесе акцепт үшін импорттық істер бойынша құжаттарды беру;
- экспорттық істер бойынша инкассалық кепілдемелерді пішімдеу және
құжаттарды қабылдау;
- инкассо тратт;
- құжаттарды индоссирлеу;
∙ Чектермен операциялар:
- MasterCard, American Express, CITICORP, VISA жолдық чектерін сатып
алу;
- CHASE Manhattan Bank коммерциялық чектерін сату;
- инкассо коммерциялық, жолдық атаулыларға чектерді қабылдау;
∙ Аккредитивпен операциялар – есептер бөлімі:
- аккредитивті ашу;
- аккредитивті визалау, дәлелдеу;
- экспорттық аккредитивтер бойынша негоциация және акцепт тратт;
- трансферабельді аккредитивті аудару;
- аккредитивтермен операцияларды өткізу бойынша консультациялар;
∙ Конверсионды операцияларды өткізу:
- теңге үшін валютаны сатып алу сату;
- валюта-валюта конверсионды операциялар;
- күнбе-күн конверсионды операцияларды жылдамдатып өткізу;
∙ Көп бөлімшелі компанияларға қызмет көрсету, Қазақстан аймақтарында
клиент бөлімшелерінің шоттарының күйі туралы ақпаратты оперативті беру;
∙ Компьютерлік-модемді байланысты пайдаланумен Банк-клиент жүйесі
бойынша электрондық қызмет көрсету:
- банкке теңге түрінде төлемдік тапсырыстар мен шетел валютасы түрінде
сұраныстарды беру;
- валютаны конвертацияға өтініштерді банкке беру;
- экспорттық істер бойынша инкассалық тапсырыстарды пішімдеу және
құжаттарды қабылдау;
- Ұлттық Банк, Қазақстандық Фондық Биржадан және Мәскеулік Банкаралық
Валюталық Биржадан курстар банкісінен алу;
- Жеке өтініш бойынша ақпаратты алу;
∙ Заңды тұлғалардың депозиттерін қабылдау;
∙ Теңге және қатты валюталарда шектеусіз жоғарғы тиімділікті жобаларды
несиелендіру департаменті және бөлімшелер мен басқармалар;
∙ Құнды қағаздармен операциялар – қазыналық департамент уақытша бос ақша
қаражаттарын орнатуды келесіде жүзеге асырады:
- МҚМ ( мемлекеттік қысқа мерзімді МФ қазыналық міндеттер);
- ҰЖО ( ұлттық жинағыш МФ облигациялар);
∙ Пластикалық карточкалармен операциялар – банктік карточкалардың дамуын
басқару:
- CIRRUS MAESTRO дебеттік теңгелік карточкаларын беру және қызмет
көрсету;
- MasterCard, American Express, Visa халықаралық несиелік картоякаларын
беру;
Чекті есеп айырысу барысында төлем құралы ретінде заңды және жеке
тұлғалар пайдалана алады. Чек арқылы есеп айырысудың қолайлылығы мынада:
∙ егерде төлуші тауарды алғанға дейін төлегісі келмей, ал жабдықтаушы
төлеуге кепіл бергенше тауарын жібергісі келмеген жағдайда;
∙ сатушы белгісіз болған жағдайда.
Еліміздегі чекті пайдалану барысы 1998 жылғы 5 желтоқсандағы ҚР Ұлттық
Банкі Басқармасының бекіткен № 266 қаулыға сәйкес жүзеге асады.
Аталған ережеге сәйкес чектер төмендегідей түрлерге бөлінеді:
- Кепілденген чек – чек берушінің банктік шотындағы қаражаттың көлеміне
байланыссыз чекте көрсетілген соманы төлеуге қызмет көрсетуші банктің
беретін кепілін көрсететін чек.
- Кепілдендірілмеген чек – чек беруші банктің кепілдігі көрсетілмеген
чек.
- Қамтамасыз етілген чек – банкке алдын ала салған депозитпен
қаматамасыз етілген чек.
- Қамтамасыз етілмеген чек – депозитпен қамтамасыз етілмеген чек.
Ережеге сәйкес, чек – бұл чек берушінің чекті қабылдаушы бір банкке,
өзара жасалған келісім-шарт негізінде чекте көрсетілген соманы чекті
ұстаушыға төлеу туралы бұйрығы.
Чектер қолма-олсыз төлемдерді жүзеге асыру және қолма-қол ақша алу үшін
пайдаланылады. ҚР-да чекпен есеп айырысу тек қана ұлттық валютада жүзеге
асады. Банктен қолма-қол ақшалар алуға арналған чектің түріне ақшалай чек
жатады. Мұндай чектің түрін Ұлттық банктің бекітілген формасында 2003
жылдың 1 қаңтарына дейін ІІ деңгейдегі банктер өздерінің клиенттеріне
беріп келсе, бүгінгі күні кез келген коммерциялық банк өзінің формасында
чекті шығарып отыр. Чекті пайдалану банктен алатын чекті кітапша
негізінде іске асады. Чек алу үшін шот иесі банкке чектік кітапша
өтінішін жазады.
Чектің қызмет ету мерзімі толтырылған күнді есептемегенде 10 күнді
құрайды.
Вексель – қолма-қолсыз есеп айырысу бір құралына жатады. Оның атқаратын
басты қызметі – төлем құралы болу. Есеп айырысу барысында пайдаланылатын
вексельдің түрлері: жай және аудармалы болып келеді. "Вексель сөзі"
ағылшынша "bill of exchange" – міндеттеме шоты дегенді білдіреді.
Вексель – белгілі бір соманы алдын ала келісілген мерзімде және
белгіленген жерде төлейтіндігі туралы борышқордың қарыздық міндеттемесі.
Вексельдің екі түрі бар: жай және аудармалы. Вексельдің түрлеріне
Қазақстан Республикасының вексель айналысы туралы (28.04.97) заңында
мынадай түсініктемелер берілген:
Жай вексель (соло) – вексельді ұстаушыға вексельде көрсетілген соманы
белгілі бір уақытта немесе талап етуге байланысты төлеу туралы вексель
берушінің еш нәрсемен негізделмеген міндеттемесін сипаттайтын вексель.
Аудармалы вексель (тратта) – вексельде көрсетілген соманы белгілі бір
уақытта алғашқы вексельді ұстаушыға (ремитентке) төлеу туралы үшінші бір
тұлғаға (транссатқа) вексель берушінің (транссанттың) еш нәрсемен
негізделмеген ұсынысын сипаттайтын вексель.
Жай және аудармалы вексель – коммерциялық вексельдің түрлері ретінде
қарастырылады. Вексель айналысын бірінші болып қолдаушылардың қатарында
Казкоммерцбанк тәжірибесін атап кетуге болады. Бұл банк 1996 жылы ҚР
Үкіметінің астық жинау бағдарламасына сәйкес өзінің 500, 1000, және 5000
АҚШ долларындағы "астық" вексельдерін айналымға шығарып, оларды несие
құралы ретінде клиенттеріне берген. Сол клиенттердің ішінде атап айтсақ
астық сатумен айналысатын "Астық" АК 5000 АҚШ долларындағы вексельді
тендер бойынша жеңіп алып, оны өзінің жабдықтаушылары арасында төлем
құралы ретінде пайдаланды.
Аккредитивтік есеп айырысу формасы жиі қолданылмайды, бірақ та ол нарық
жадайында біршама тұрақты есеп айырысу формасы.
Аккредитив – ол жөнелтілген тауар үшін тауар-көлік құжаттарын арнайы
қалдырылған қаражат есебінен төлеу немесе аккредитивті ұстаушыға белгілі
бір мекемеге жүктейтін тапсырма. Егерде аккредитивті ашатын банк
клиенттің тапсырмасы бойынша қаражатты жабдықтаушының банкіне аударып
қойса, онда аккредитивте көрсетілген барлық шоттардың орындалуы барысында
төлемді жүзеге асыру үшін жабдықтаушының банкінде "Аккредитив" жеке
баланстық шоты ашылады.
Аккредитивтің мынадай түрлері болады:
• өтелген және өтелмеген;
• қайтарылатын және қайтарылмайтын.
Өтелген (қаражат аударылған) – бұл эмитент-банктің міндеттемесінің іс-
әрекетінің барлық мерзімі ішінде төлеушінің меншікті қаражаты немесе
несиеге клиентіне берген қаражаты есебінен аударылған жабдықтаушының
банкісінде ашқан аккредитиві.
Өтелмеген (кепілденген) – бұл банктердің өзара корреспонденттік қатынастар
орнатуы негізінде жабдықтаушының банкіне сатып алушының банкісінің шотынан
қаражатты шегеруге құқық беру арқылы ашқан аккредитивін сипаттайды.
Кепілденген аккредитивті эмитент-банк сатып алушымен келісім-шарт
негізінде, сондай-ақ банк арадағы корреспонденттік қарым-қатынас жағдайына
байланысты ашады. Ал енді, өтелмеген аккредитив бойынша есеп айырысу
ерекшеліктерін қарастырып кетейік.
Әрбір аккредитив қайтарылатын немесе қайтарылмайтын болуға тиіс. Ондай
анықтауыш белгі болмаған жағдайда, ол аккредитив қайтарылатын болып
табылады.
Қайтарылатын аккредитив жабдықтаушының келісімінсіз эмитент-банктің
өмірімен өзгертілуі немесе күшін жою мүмкін. Бұл аккредитив сатып алушының
мүддесін көздейді.
Қайтарылмайтын аккредитив жабдықтаушының келісімінсіз өзгере немесе күшін
жоя алмайды. Себебі, мұндай аккредитив жабдықтаушының пайдасына ашылған
болып табылады.
Аккредитив формасын пайдалану арқылы есеп айырысуда қолма-қолсыз ақшамен
есеп айырысудың барлық негізгі ережелері сақталады: өнім жөнелтілгеннен
кейін барып төлем жүргізіледі; төлем төлеушінің келісімімен жүзеге
асырылады, яғни оған аккредитивтің ашылуы дәлел болады; келісім-шарттағы
жағдайлардың бұзылуына байланысты төлеушіге төлемнен бас тартуға құқық
беріледі; аккредитив төлеушінің қаражаты есебінен немесе банктің несиесі
есебінен ашылады, егерде төлеушінің аккредитив ашуға құқығы болса.
Аккредитивтің басты артықшылығы, оның төлеуге кепіл болуымен сипатталады.
Сонымен қатар, бұл есеп айырысу формасында бірқатар кемшіліктер де бар:
сатып алушының қаражаты аккредитивтің қызмет ету мерзімінің ішінде оның
шаруашылық айналымнан шығарылып қалады; тауар айналымы бәсеңдейді, яғни
жабдықтаушы аккредитивтің ашылғаны ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.