Ұзақ мерзімді міндеттемелер ұзақ мерзімді қаржылық міндеттемелер

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 91 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

ӘЛ-ФАРАБИ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

Экономика және бизнес факультеті

Есеп және аудит кафедрасы

ДИПЛОМ ЖҰМЫСЫ

Ұйымның төлем қабілеттілігі мен қаржылық тұрақтылығын талдау

Орындаған 4 курс студенті

Ғылыми жетекші

э. ғ. к., доцент Байдәулетов М. Б.

Норма бақылаушы Калимбетова Р. Б.

Қорғауға жіберілді

кафедра меңгерушісі,

э. ғ. к., доцент Шаяхметова К. О.

Алматы 2009 ж.

КІРІСПЕ

Қазіргі экономиканың дамуына байланысты көптеген кәсіпорындардың белгілі бір басқарушылық шешім қабылдау мен шаруашылық қызметтің заңды және экономикалық қорытындыларын шығаруда мүмкіндіктері ұлғайды. Шаруашылық субьектілердің қаржылық тұрақтылық мәні обьективті өсіп келеді. Бұның барлығы өндірістік және коммерциялық қызметті бағалаудағы, әсіресе капитал мен пайданы пайдаланудағы қаржылық талдаудың рөлін көтереді.

Талдаудың қорытындылары әсіресе акционерлерге, кредиторларға, инвесторларға, жабдықтаушыларға, салық органдарына, менеджерлер мен кәсіпорын басшыларына қажет.

Кәсіпорынның қаржылық жағдайын обьективті сипаттайтын нақты бір сандарды алу қаржылық талдаудың ең негізгі мақсаты болып табылады. Бұл көбінесе активтер мен міндеттемелердің құрылысына, кредиторлармен және дебиторлармен есеп айырысуына, пайда мен шығын құрамының өзгеруіне әсер етеді.

Кәсіпорынның қаржылық жағдайына байланысты ақпараттармен пайдаланушылардың толық әрі нақты қамтамасыз етілуі халықаралық стандарттың негізгі міндеті болып табылады. Бұл арқылы қазіргі бухгалтерлік есептің даму тұжырымдамасы қалыптасып келеді.

Пайдаланушыларға ұсынылатын ақпарат кәсіпорынға өздерінің ақша қаражаттарын бағалауға, пайданы бөлуге және белгілі бір басқарушылық шешім қабылдау үшін әртүрлі мерзімде ақпараттарды салыстыруға мүмкіндік беруі керек.

Бухгалтерлік есеп көрсеткіштерінде көрсетілетін қаржылық талдау олардың ақпараттарына сыртқы кәсіпорындардың қызығушылығына байланысты сыртқы талдаудың әлпетіне ие болады. Сыртқы есепті тексеру кезінде шаруашылық жүргізу субьектілер туралы шектеулі ақпарат қолданылады. Бұл ақпарат кәсіпорынның қызметін барлық жағынан анық бағалай алмайды.

Қаржы жүйесінің тұрақтылығын сақтау үшін банктерге қосымша өтімділік берілді. Бұл шағын және орта бизнестің, ірі кәсіпорындардың экономикалық белсенділігін қамтамасыз ету үшін жасалды.

Жеке тұлғалардың салымдары бойынша кепілді өтеудің сомасы 700 мыңнан 5 миллион теңгеге дейін ұлғайтылды. Мемлекет сыртқы қарыз алумен және меншік капиталының жеткіліктілігімен байланысты банк секторының тәуекелдерін төмендетуге көмектесті. (Қазақстан Республикасының Президенті Н. Ә. Назарбаевтың 2009 жылғы Қазақстан халқына жолдауынан) .

Сонымен қатар, бірқатар заңдарға өзгеріс енгізу қажет екені белгілі болды. Солардың арасында екінші деңгейдегі банктердің депозитшілері мен зейнетақы қорларының салымшыларын қосымша қорғау шараларын әзірлеу, қаржы ұйымдарының акционерлері ұйымның қаржылық жағдайын жақсарту жөніндегі талаптарды орындамаған жағдайда өкілетті органның осыған байланысты құзырет аясын кеңейту, қаржы ұйымдары басшыларының жауапкершілігін арттыру мәселелері бар.

Кәсіпорынның экономикалық жағдайын жақсарту үшін сауатты түрде қызметті басқару экономикалық талдау арқылы жүзеге асырылады. Талдау арқылы кәсіпорынның қызметінің өсу қарқыны, жүйелік және тереңірек зерттелуі жұмыс көрсеткіштеріне әсер етуші факторларды анықтауға көмектеседі. Анықталған көрсеткіштер арқылы белгілі шешімдер қабылдауға, жоспарлауға, қорытынды көрсеткіштерді бағалауға мүмкіндік туғызады.

Нарықтық экономикада бизнесті тану кәсіпорынның экономикалық көрсеткіштерін талдау арқылы орындалады. Өзекті мәселелерді анықтау және болжау үшін өндірістік және қаржылық тәуекелділікті қажет етеді.

Жинақтамалы баланспен салыстырғанда есептік кезеңдегі қаржылық жағдай мен оның өзгерісін бағалау қаржылық тұрақтылықтың көрсеткіштерінің талдануы түпкі негізі болды, одан қорытынды қаржылық талдау дамиды.

Баланстың өтімділігін талдау - кәсіпорынның ағымдағы төлемқабілеттілігін бағалауға, қаржылық теңгерімді сақтау мүмкіндігін және болашақтағы төлем қабілеттігі туралы мәлімет береді. Салыстырмалы жинақтамалы баланс және қаржылық тұрақтылық көрсеткіштері қаржылық жағдайдың мәнін ашып түсіндіреді. Баланстың өтімділігін қаржылық жағдайдың сыртқы әсер етуші факторлардың қамтылуын көрсетеді, олар оның мәнімен шығарылған. Есеп негізінде талдаудың тереңдетілген түрі оны ішкі талдаудың міндеттерімен байланыстырады. Сондықтан қаржылық тұрақтылық факторларын зерттеу қорларды, шығынды ішкі талдауды керек етеді, ал баланс өтімділігін бағалау дебиторлық және кредиторлық міндеттемені ішкі талдау арқылы анықталады.

Ол талдау қорытындысындағы уақытша динамикасын жоюға, бір жағынан мәліметтердің абсолютті көрсеткіштердің инфляциялық өзгерімдерді азайтады, әртүрлі қаржылық - экономикалық коэффициенттердің мәндері арасынан кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығы туралы нақты шешімдер қабылдауға мүмкіндік береді.

Кәсіпорынның төлем қабілеттілігін және өтімділігін бағалау үшін келесі негізгі әдістерді ұстанады:

- баланстық өтімділігін талдау;

- қаржы өтімділік коэффициентін бағалау және есептеу;

- қаржы ағынын талдау.

Тәжірибелерде кәсіпорынның төлем қабілетітілігі баланстың өтімділігі арқылы көрінеді. Баланстың өтімділігінің негізгі бөлігін бағалау - кәсіпорынның активтерімен жабылу көлемін көрсетеді, міндеттемелерді өтеу мерзімі ақша қаражаттары қозғалу мерзіміне сәйкес келеді.

Кәсіпорынның төлем қабілеттілігі қаржылық тұрақтылығының маңызды белгілерінің бірі болып табылады. Сондықтан нарық эжкономикасында оған көп көңіл бөлінеді. өйткені ол баланстың өтімділігіне тығыз байланысты. Сонымен бірге кәсіпорынның төлем қабілеттілігіне басқа да факторлар - елдегі саяси және экономикалық жағдай, ақша нарығының жағдайы, кепілдік және банктік заңдардың жетілуі, меншіктің капиталмен қамтамасыз етілуі, дебиторлық борыш, кәсіпорынның қаржылық жағдайы және басқалар әсер етеді. Төлем қабілеттілігін талдау кезінде осы факторларды кешенді түрде қарастыру маңызды, бұл талданатын кәсіпорынның қаржы жағдайын объективті бағалауға мүмкіндік береді.

Аталған факторлар дипломдық жұмысымның тақырыбын таңдауға себепші болды.

Кәсіпорынның қаржылық жағдайына байланысты мәселелерді отандық авторлар (К. Ш. Дүйсембаев, З. К. Дүйсембаева, С. К. Егембердиева, Б. Демеов, А. Ағайдаров, К. К. Жүйріков, Ж. А. Сапарбаева және тағы басқалары) сонымен қатар, ТМД елдері (Е. С. Стоянова, Э. А. Маркарьян, О. И. Лаврушина, Ю. Г. Чернышева, Г. П. Герасименко, В. Савицкая, А. М. Ковалев, В. П. Привалов, О. В. Ефимова және және тағы басқалары) мен шет елдің бірқатар авторлары (Н. НЧан, А. Д. Шеремет, В. Я. Горфинкель, В. А. Швандар, В. П. Суйц, Британ ғалымдары Тофлер мен Тншоу, Э. Альтман және тағы басқа көптеген авторлардың еңбектерінде) егжей-тегжей қарастырған.

Ұйымның төлем қабілеттілігі мен қаржылық тұрақтылығына әсер ететін факторларды талдау тақырыптың өзектілігін білдіреді.

Дипломдық жұмысымның мақсаты - кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдау және оны жетілдіру бойынша ұсыныстар әзірлеу.

Дипломдық жұмысымның алдына қойған мақсатына жету үшін мына төмендегі міндеттер қойылды:

- өндірістік практикада жинаған тәжірибемді пайдалану;

- кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдау;

- жүргізілген талдау нәтижелері бойынша жетіспеушіліктерді анықтау және оларды жою жолдарын ұсыну.

Дипломдық жұмыс кіріспеден, үш бөлімнен, қорытындыдан және пайдаланған әдебиеттерден тұрады. Жұмыстың теориялық бөлімі қаржылық жағдайды талдаудың түсінігін ашуға негізделген. Бұл бөлім өзіне қаржылық жағдайды талдаудың мақсаттары, міндеттері және қажеттілігі, қаржылық талдаудың ақпараттық негізі, әдістері мен тәсілдері туралы ақпараттарды кіріктіреді. Жұмыстың бірінші бөлімінде жалпы ұйымның Халықаралық қаржылық есептілік стандарты және Ұлттық қаржылық есептілік стандарты бойынша есебін ұйымдастырудың ерекшелігі көрсетілген. Екінші бөлімінде ұйымның қаржылық тұрақтылығын талдау, яғни қаржылық тұрақтылықты талдау барысында келесідей ішінара тақырыптар қарастырылған: шаруашылық қорлары мен қорлану көздерінің құрамы мен құрылымының динамикасын талдау, баланс өтімділігін талдау, кәсіпорынның төлем қабілеттілігі мен несиеге қабілеттілігін талдау жайлы ақпараттар берілген. Ал, дипломдық жұмыстың үшінші бөлімінде жүргізілген талдау нәтижелері бойынша жетіспеушіліктерді анықтау, ұйымның күйреу мүмкіндігін болжау және ақша ағымының төлем қабілеттілігіне әсерін анықтау қарастырылған.

Жұмыстың тәжірибелік бөлігі «Альянс РS» компаниясының қаржылық жағдайын талдауға және оның нәтижелері бойынша қорытынды жасауға, сонымен қатар кәсіпорынның қаржылық жағдайын жақсарту бойынша іс-шаралар ұсынуға негізделген.

1 ҰЙЫМНЫҢ ЕСЕБІН ҰЙЫМДАСТЫРУДЫҢ ЕРЕКШЕЛІГІ МЕН ҚАРЖЫЛЫҚ ТАЛДАУДЫҢ МАҚСАТТАРЫ МЕН МІНДЕТТЕРІ

1. 1 Ұйымның Халықаралық қаржылық есептілік стандарты және Ұлттық

қаржылық есептілік стандарты бойынша есебін ұйымдастырудың

ерекшелігі

Бухгалтердің табысты және тұрақты жұмыс істеуінің шарты - сауатты ұйымдастырылған бухгалтерлік есеп болып табылады. Ретсіз, жүгенсіз жүргізілген бухгалтерлік есеп жүйесі бухгалтерлердің қатесі мен есептік деректерді өңдеуге кететін уақытты тиімсіз жұмсауға алып баруы мүмкін. Бухгалтерлік есеп жүргізудің мақсаты - ең аз шығындармен бастапқы құжаттарды өткізіп, есептілікті алуға мүмкіндік беретін ең қолайлы есеп схемасын әзірлеу және өндіру болып табылады [13] . Халықаралық стандартпен есеп саясатын құрудағы мақсат - қаржылық есеп берудегі есебін ұйымдастыруда халықаралық тәжірибелерді оңтайлы басқару шешімдерін қабылдауын қамтамасыз ету мақсатымен Республикадағы акционерлік қоғамның шаруашылық жүргізу ерекшеліктерін ескере отырып, есеп беру есебінің әдісі мен әдістемесін пайдалана отырып әзірлеу, енгізу. Бухгалтерлік есеп әдістемесі үшін бухгалтерлік табыстың шамасы мен оның салық салынатын базамен қандай байланысы бар екендігін түсіну және оны түсіндіру маңызды мәселе болып табылады. Оның басты ерекшелігі: кез-кекелген қаржылық қорытынды есеп мемлекеттік салық органдарының мүддесі үшін құрылуға тиіс [23] . Республикамызда бухгалтерлік есепті реформалау үшін ағылшын-американдық модель таңдалды. Қабылданған бухгалтерлік есептің жаңа жүйесі, кәсіпорынды ашығырақ көрсетуге, ішкі және сыртқы инвесторлардың назарын көбірек бұруға мүмкіндік береді.

Акционерлік қоғамдардың есеп беруі: әдісі мен әдістемесін халықаралық стандартында Қаржылық қорытынды есеп берудің төмендегі концепциаларымен қарастырылады:

кәсіпорынның қаржылық қорытынды есебін жүргізу мақсаты;
бухгалтерлік ақпараттардың сапалық сипаттамасы;
бухгалтерлік ақпараттарды есепке алу принциптері;
қаржылық қорытынды есеп элементтері.

Бухгалтерлік есеп пен қазіргі экономика жүйесін ұйымдастыру мен басқару, іскерлік, экономикадағы саясат пен шешімі, стратегия мен тактиканы қабылдау ісіне мәліметтерді таңдауға ақпараттар дайындау болып табылады. Осы күнгі ұйымдардың барлығы кәсіпкерлік мақсатпен әрі өнім өндіріп, әрі ол өнімді сату арқылы табыс табу үшін құралады. Табысқа жетуде басты мақсаты талдау, түсінік беру және ұйымның даму бағытын анықтауға, басқару шешімін қабылдау үшін түрлі баламалы мәліметтерді таңдауға ақпараттар дайындау болып табылады [27] .

Дүниежүзілік сауда ұйымына (ДСҰ) кіру шеңберіне көшу рәсімін реттейтін құжат 1 «ХҚЕС-ын алғашқы қолдану» ХҚЕС (ІҒRS) болып табылады. ДСҰ-на Қазақстан Республикасының акционерлік қоғамдары мен ұйымдары Бастапқы Балансты қалыптастыруы қажет, ондағы мақсат бастапқы баланс кейіннен ХҚЕС-ын қолдану үшін бастапқы нүкте болып табылады.

Мұнда ХҚЕС бойынша алғашқы қаржылық есептілікті жасаған кезде қолданылатын есеп саясаты есептік күнгі ХҚЕС талаптарына сәйкес келуі тиіс және есеп беру әдістемесі осы стандартта айқындала түседі. 1-ХҚЕС есеп саясатындағы өзгерістер ХҚЕС-на көшкен күннен басталатын кезеңдерге қолдануы тиіс деп нақтылайды.

ХҚЕС-1 «ХҚЕС бастапқы қолдану» басты мақсаты жалпы бағыттағы қаржылық есепті ұсыну үшін негізін ашу болып табылады.

Стандарт келесілерді қамтиды:

қаржылық есепті ұсынудың жалпы ерекшесі;
қаржылық есеп құрылымы бойынша ұсыныстар;
қаржылық есеп мазмұны бойынша минималды талаптар;
қаржылық есептің ХҚЕС-на сәйкестігіне ұсыныстар;
қаржылық есептің ХҚЕС-тан мүмкін ауытқулары бойынша ұсыныстар.

Әдістеме - латын тілінен аударғанда, қандайда ғылыми құбылыстарды зерттеу әдістер жинағы.

«Әдіс» терминіне «бір нәрсеге жету жолы» қарағанда, әдістеме дегеніміз шаруашылық жүргізуші субъектінің нәтижелерінің функционалданушылық кешенді түрлі әдістермен зерттеу [24] .

Әдістеме сөзі қоршаған ортадағы құбылыстардың өзгеру жүйесіндегі көзқарастың фундоменталдық концепциаларының негізінде құрылады.

Егерде ХҚЕС әдістемесіне келсек, ол қаржылық есеп берудегі ақпараттарды даярлауға негізделген. Ал мұның байланысы дүниежүзілік бухгалтерлік қоғамдықтың біліктілік деңгейде қызмет атқару үшін ХҚЕС қолдануы.

Осыған байланысты халықаралық стандарттармен жұмыс жасайтын шаруашылық ұйымдардан, ХҚЕС-тың (талаптарын) негізінде жұмыс жасауды талап ете алмайды.

ХҚЕС-ң жалпы әдістемесі белгілі бір ережелермен жұмыс жасауды негіздесе, қаржылық есеп беру мақсаты ақпараттарды пайдаланушыларды ақпаратпен қамтамасыз ету.

Қаржылық есетің есеп ақпарат жүйесі субъектінің активтерінің, капиталдары мен міндеттемелерінің мәліметтеріне, сондай-ақ шаруашылық өміріндегі материалдық құндылықтардың қозғалысында, өндірілген өнімдер мен оны сатып өткізулерінде болған фактілерге сүйенеді. Бухгалтерлік ақпарат жүйесі сыртқы (қаржылық) және ішкі (басқару есебі) болып бөлінеді. Қаржылық есеп жөніндегі ақпараттар қаржылық есеп беру есебіне қажет ағымдағы шығыстар және ұйымның табыстары мен дебиторлық және кредиторлық қарыздардың көлемі туралы, қаржылық инвестицианың мөлшері мен одан алынатын табыстардың, қаржыландыру көздерінің және тағы басқа жағдайларынан құралады. Қаржылық есепті барлық шаруашылық жүргізуші субъектілер жүргізуге міндетті және оны ашық бұқаралық ақпарат құралдарында жариялап отырулары керек. Дер кезінде есеп жұмысының уақытылы және сапалы жүргізілуін қамтамасыз ету қажет.

Ол үшін шаруашылықта болып жатқан өндіріс үрдісін және оның нәтижесін бейнелеу үшін бухгалтерлік есеп әдістері мен өлшеуіштерін білу керек.

Есеп әдістеріне жататындар: құжаттау, түгендеу, бағалау және калькуляциялау, екі жақты жазу және шоттар жүйесі, баланстық тәсіл және қорытынды қаржылық есеп. Ал жалпы есеп жұмысында қолданылатын өлшеуіштердің негізгі түрлері зат өлшеуіші, ақша өлшеуіші және еңбек өлшеуіштері қолданылады. Бухгалтерлік есептің мақсаттарын теориялық аспект бойынша есептің даму кезеңдерімен келесі тәртіппен көрсетуге болады:

меншік иелерінің мүліктерінің амандығын сақтау;
ұйымдардың тиімді басқаруын қамтамасыз ететін бақылау құралы ретінде;
қаржылық нәтижелерді есептеу, яғни шаруашылық операциалардың экономикалық және құқықтық салдарын анықтау;
экономикасы дамыған шет елдерге тән бухгалтерлік есепті халық шаруашылығындағы ресурстарды қайта бөлу құралы ретінде қарайды. Осы төртінші мақсатты жүзеге асыру үшін екі шартты жүзеге асыру керек:

экономикалық субъектілердің қаржылық есеп беру есебінің ашықтығы;
дамыған бағалы қағаздар нарығы.

ХҚЕС-тің әдістемесінің негізін «терминология» (лат. тілінен шектеу, шекара) түсінігі, яғни стандарттардың мағнасын ашу, пайдаланушылардың кезекті өзекті проблемаларын оңай жолдармен есеп кезінде қолдану. Атап айтқанда практика жүзіндегі стандарттарды жеңіл түрде қолдану.

Есеп саясаты - ол ұйымдардың басқару органдарының бухгалтерлік есеп жүргізуі және қаржылық есептемесін ашып көрсету туралы әдістемелер жиынтығы.

Есеп саясатын құру маңызды процедура болып табылады және ол қаржылық есептеме дайындауға әсер етеді. Шаруашылық субъектілері сияқты Қазақстан Республикасының ұйымдары бухгалтерлік есепті және қаржылық есептеме жүргізу үшін ішкі және сыртқы пайдаланушыларына есептік саясат жүргізеді [28] .

2000 жылы Кеңеспен шығарған ХҚЕС-ты үш буклеттер: ХҚЕС, Қорытындылауға арналған негіз және қолдану жөніндегі нұсқама мен шыққан. Осыған байланысты Есеп саясаты ХҚЕС кешенділігіне және әдістемелік қиындығына байланысты шағын және орта кәсіпкерлік субъектілеріне қолдануға мүлдем келмейді. Олар үшін оңайтылған нысандары жасалуда.

Есептік саясатты жүргізу барысында 1- «ХҚЕС бастапқы қолдану» ІFRS-на және басқа да стандартқа сүйенеді.

Есеп саясаты келесідей негізгі аспектілерден тұрады:

- есептік саясаттың жалпы жағдайы;

- есептік саясаттың нормативтік құқықтық базасы;

- есептік саясаттың таратылытын есептік кезеңдері;

- бағалау әдістері және қаржылық активтері мен міндеттемелерді (бастапқы толық құны (нарықтық құны), ағымдағы құны (нарықтық құны), сатып өткізу құны ( әділетті құны), дисконтталған құны) тану;

- ұйым қызметінің табыстары мен шығыстарын тану тәртібі және басқа да табыс пен шығыс баптарын ашу;

- қаржылық есеп беру шоғырланған тәсілдері (егер ұйымдарының филиалдары немесе еншілес заңды тұлғалары болған жағдайда) ;

- ұйымда қолданылатын бухгалтерлік есеп принциптерін ұйымдастыру,

оларды әрбір қаржылық есептеме баптарына пайдаланылады.

Есеп саясаты өз құрылымы мен мазмұндық нысаны бойынша үш дәстүрлі блоктардан тұрады:

жалпы бөлім;
ұйымдастыру бөлімі;
әдістемелік (методологиялық) бөлімі.

«Жалпы ережелер» бөлімінде қарастырылады:

- ұйым туралы жалпы мәліметтер;

- қаржылық жағдайлар, қызмет нәтижелері және осы ұйымның қаржылық жағдайындағы өзгерістер туралы шынайы ақпаратты қалыптатырудың қамтамсыз етілуі туралы оның есеп саясатының негізгі мақсаты;

- таңдап алған есеп саясаты арқылы қаржы есептілігінің халықаралық қаржы есептігінің барлық талаптары мен Түсіндірмелер жөніндегі тұрақты комитеттің түсіндірмелеріне жекелей, сондай -ақ жиынтық түрінде сәйкестігін қамтамасыз етуге тырысуды көрсету.

«Әдістемелік бөлім» ақпаратты қаржы есептілігінде көрсетудің ХҚЕС ұсынатын таңдаулы баламаларға орай нақты тәсілдердін қамтуға тиіс.

Акционерлік қоғамның есеп саясатын қалыптастырған кезде қабылданған және түсіндірме жазбада ашылуға тиісті бухгалтерлік есеп жүргізу тәсілдеріне мыналар жатады:

- кірістерді тану;

- жиынтық қаржылық есеп жасау қағидаттары;

- материалдық (негізгі құралдар) және материалдық емес активтерді тану және

амортизациясы;

- заемдар бойынша шығындары және басқа шығындары капиталдандыру;

- мердігер шығындары;

- инвестициалық меншік;

- қаржылық құралдар және инвестициалар;

- қорлар;

- салықтар, оның ішінде төлеу мерзімі өткен салықтар;

- резервтер (күмәнді борыштарға, кепілдіқызмет көрсетуге және т. б)

- ақша қаражатын және олардың баламаларын айқындау;

- маңызды қателер, сипаты, ағымдағы кезең үшін және барлық өткен кезеңдерге

берілгендер үшін түзету көлемі;

- есеп саясатындағы өзгертулер [28] .

Өзгертулер туралы ақпаратқа мыналар кіруі тиіс:

а) есеп саясатын өзгертудің себептері;

ә) өзгертулер салдарларының ақшалай көрсеткендегі бағасы;

б) есептік жылға қаржылық есепке енгізілген бұрынғы есептік кезеңдердің тиісті деректерінің түзетілгенін көрсету.

«Ұйымдастыру бөлімі» бухгалтерлік есепті жүргізуге, бухгалтерия құрылымын ұйымдастыруға және оның қызметкерлерінің лауазымдық міндеттерін бөлуге, бухгалтерлік есеп жүргізудің қолданылатын нысандарын, шоттардың жұмысшы жоспарын және басқаларды сипаттауға жауапты тұлғаларды анықтайтын елеулі мәселелерді қамтиды.

Егер де ағымдағы кезеңде есептік саясатта өзгеріс болса, оның болу себебін анықтап ашып көрсету керек, өзгеруінен болған нәтижелер «Бөлінбеген пайда (жабылмаған залал) » шотында ХҚЕС-тың көшу күніне орай танылуы қажет [24] .

Қаржы есептемесінің сыртқы пайдаланушылары ұйымның қаржылық жағдайында, оның қызмет нәтижесі мен ақшалай қаражат ағынында үрдістерді анықтау мақсатында қаржы есептемесінің бірнеше жылдық көрсеткіштерін салыстыру мүмкіндігіне ие болуы керек.

Есеп саясаты стандарт ережелеріне сәйкес мынадай: қабылданған халықаралық стандарттардың заңға сәйкес қашан талап етілген немесе сыртқы пайдаланушыларға өте орынды әрі сенімді ақпаратты қашан ұсынған жағдайда ғана өзгеруі мүмкін.

Есеп саясатының өзгерісін:

- ретроспективті тәсілдеме немесе

- преспективті (келешекті) тәсілдеме қолдануға брлады.

8 «Таза табыс (залал), Есеп саясатындағы негізгі қателер мен өзгерістер» халықаралық стандартына сәйкес Есеп саясатының өзгеруі ретроспективті немесе переспективті тәсілдемесі бойынша жүзеге асуы мүмкін.

1 сурет Есеп саясатының өзгеруі

Ретроспективті тәсілдеме егер жаңа есеп саясаты қалайда әрқашан қолданылатын болса, онда солай жаңа Есеп саясаты барлық оқиғалар мен операциаларға қолданылуы керек деген тұжырымға тоқтайды.

Преспективті тәсіл өзгеріс енген күннен бастап болған оқиғалар мен операциаларға жаңа есеп саясатының қолданылуын білдіреді. Мейлі ол бастапқы кезеңде бөлінбеген пайданың сальдосы немесе таза пайда немесе ағымлағы есептік кезеңнің залалы болсын, сол себепті қолда бар сальдо қайта саналмайды.

ХҚЕС стандартының 1 рұқсат еткен айырмашылықтары:

- бизнестің бірігуі;

- бастапқы құн ретінде қайта бағаланған құн немесе әділ құн;

- қызметкерлерге сый ақы;

- жинақталған бағам айырмалары;

- құрамдастырылған қаржы құралдары;

- еншілес, бірлескен және қауымдастырылған компаниалардың активтері мен міндеттемелері.

Жаңа есеп саясатын қолдануды бастамас бұрын, қазіргі қолданып жүрген есептік нысандарға енгізілген кейбір көрсеткіштерді түзету талап етіледі.

Сондай-ақ есеп саясатындағы әр нақты сұрақ есепте орын алып, қаржылық есеп беруде дұрыс шешім мен түсінікке негіз болуы керек.

Бухгалтерияның табысты және тұрақты жұмыс істеуінің шарты - сауатты ұйымдастырылған бухгалтерлік есеп болып табылады. Ретсіз, жүгенсіз жүргізілген бухгалтерлік есеп жүйесі бухгалтерлердің қатысы мен есептік деректерді өңдеуге кететін уақытты тиімсіз жұмсауға алып баруы мүмкін. Бухгалтерлік есеп жүргізудің мақсаты - ең аз шығындармен бастапқы құжаттарды өткізіп, есептілікті алуға мүмкіндік беретін ең қолайлы есеп схемасын әзірлеу және ендіру болып табылады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.