Қазақстан Республикасының Ұлттық банкінің атқаратын қызметтері

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 12 бет
Таңдаулыға:

ЖОСПАР

Кіріспе
Негізгі бөлім
1. Ұлттық Банк, оның міндеті және қызметтері, меншікті қаражаттары мен
пайдасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... .
1.1 Қазақстан Республикасы Ұлттық банкінің міндеті, бағыттары
құқықтары ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... .
1.2 Қазақстан Республикасының Ұлттық банкінің атқаратын
қызметтері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ..
1.2.1 Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі – Банктердің
Банкі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ..
1.2.2 Қазақстан Ұлттық Банкі – Қазақстан
Республикасы ... ... ... ... ... ..
2 Қазақстан Республикасы Ұлттық банктің
операциялары ... ... ... ... ... .. ...
2.1 Ақша айналысын
басқару ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ..
Қорытынды ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... .. ...
Қолданылған
әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ...

Кіріспе

Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі, оның қызметтері мен
операциялары атты курс жұмысы Ақша, несие, банктер пәнінің оқу жоспары
бойынша жазылып отырған теориялық және практикалық жұмыс болып табылады.
Курс жұмысын жазудың мақсаты – Қазақстан Республикасының Ұлттық
банкінің міндеті және қызметтері, құрылымы мен басқару органдары, банктің
операциялары, сонымен қатар банктік қызметті қадағалау және оны реттеу
мәселелерін тереңірек түсіну.
Курс жұмысынан ойдағыдай жазу үшін оқыған алыс, жақын шетел және
Қазақстан ғалымдарының ғылыми әдебиеттері мен еңбектері, сонымен қатар
ресми құжаттары оқылып, түсініліп, олар пайдаланылды. Нақты ақпарларды
терең талдап, оларды мұқият таңдап алу шарт.
Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі атты курс жұмысы Ақша, несие,
банктер пәнінен Қаржы және несие мамандықтары бойынша курс жұмысын
орындауға арналған әдістемелік нұсқауға сәйкес жазылып, құрылымы 2
тараудан тұрады.
Бірінші тарауда Қазақстан Республика Ұлттық банктің міндеті мен
қызметтері, меншікті қаражаттары және пайдасы туралы мәселелер берілген.
Онда банктің мақсаты және атқаратын рөлі, қызметінің бағыттары, сондай-ақ
өз қаражаттары қарастырылған.
Екінші тарау Ұлттық банктің операциялары: ақша айналысын басқару
туралы.

1. Ұлттық Банк, оның міндеті және қызметтері, меншікті қаражаттары мен
пайдасы
1.1 Қазақстан Республикасы Ұлттық банкінің міндеті, бағыттары,
құқықтары
Еліміздегі барлық несие жүйесін реттеуші ұйым рөлін атқара отырып,
орталық банк эканомикамызда басты орын алады.
Орталық банк еліміздің эмиссиялық және резервтік орталығы ретінде ақша-
несие және валюта саясатын анықтайды. Оның қызметінің басты мақсаты пайда
табу емес, тек ақша-несие саясатын жүргізуге және еліміздің банк жүйесіне
жетекшілік етуге бағытталады.
Әлемдік тәжірибе көрсеткендей, Орталық банктің мемлекетпен
біріктірілген кең көлемдегі өкілеттілігі екі деңгейдегі банктік жүйенің
тиімді қызмет етуін қамтамасыз етеді.
Орталық банктің тарапынан ақша-несиелік реттеудің негізгі объектісіне
эканомикамыздағы жалпы қолма-қол және қолма-қолсыз акша массасы жатады.
Ұлттық банк – бұл бұрынғы қарапайым клиенттерге қызмет керсетумен
айналысқан, қарапайым мемлекеттік банктен орталық, эмиссялық банкке
ауысқан, банктердің банкісі болып табылады. Іс жүзінде Ұлттық банкте барлық
кассалық резервтерлің шоғырлануы және олардың шаруашылық айналымына түсуі
Ұлттық банктер мекемелерінің коммерциялық банктер кассасын толтыру арқылы
жүзеге асырылады. Барлық банктер қолма-қолсыз ақшалай есеп айырысуларды
Ұлттық банк мекемелері арқылы жүргізе отырып, қажет жағдайларда Ұлттық
банктен неше ала алады.
Ұлттық банк – бұл ақшалай резервтерді құрайтын, оған қоса меншікті
алтын валюта резервтерден, басқа да материалдық бағалықтардан тұратын
мүліктерге ие болып табылатын заңды тұлға.
Әлемдік тәжірибиеде орталық банктің қызметін ұйымдастырудың әр түрлі
мынадай құқылық формалары кездеседі:
- мемлекеттің 100% қатысуымен капиталын құрайтын біртұтас банк
формасында (мысалға: Ұлыбритания, ГФР, Франция, Канада, Ресей, Қазақстан);
- акцияның бір бөлігі мемлекетке несиелі немесе
мемлекеттің қатысынсыз акционерлік қоғам формасында (Жапония, Бельгияда);
- Орталық банктің функцияларын біртұтас атқаратын тәуелсіз банктер
жүйесі (АҚШ-та).
АҚШ-та орталық банктердің мүлкіне мемлекет қатынаспайды, олардың
капиталы Федералды резервтік жүйеге мүлік иесі болып келетін коммерциялық
банктердің қосқан жартысынан тұрады.
Ұлттық банк өзінің атқаратын мәні жағынан біртұтас ұйым болып табылады,
ал мемлекет тек оның жарғылық қорының иесі. Бүгінгі жарғылық қордың мөлшері
– 20 млрд. теңгені құрайды. Негізгі қорлары ғимараттардан, құрылғылардан,
құрал-жабдықтардан, көліктік құралдар мен басқа бағалықтардан, ал айналым
қорлары банкке тиселі болып табылатын меншікті ақшалай қаражаттардан
тұрады.
Ұлттық банк резервтік және басқа да қорларды құрайды. Резервтік
қаржылық қор көлемінде құралып, меншікті пайда есебінен толықтырады және
жүргізген операцияларға байланысты зияндар мен шығындардың орнын жабуға
арналады.
Ұлттық банктің қаржылық жылдағы таза табысы, сол қаржылық жылға
қатысты, нақты табыстар мен шығыстар арасындағы айналысқа шығарылған, оған
қоса активтердің амортизациясын, оның ішінде, банкнота мен монеталарды қоса
алғандағы шығыстардың айырмасы негізінде анықталады.
Ұлттық банктің таза табысы жарғылық қорды және резервтік қорды
абсолюттік соммада құрауға бағытталады. Таза табыстың қалған бөлігі келесі
қаржы жылындағы республикалық бюджетке аударылады. Ұлттық банк және оның
мекемелері барлық салықтар мен алымлар төлеуден босатылады.
Қазақстан Республикасы Ұлттық банкісінің басты міндеті – ұлттық
валютаның ішкі және сыртқы тұрақтылығын қамтамасыз ету.
Сол сияқты Ұлттық банкке мынадай қосымша міндеттер жүктеледі:
- ақша айналысы, несие, банктік есеп-айырысулар мен
валюталық қатынастар төңірегінде мемлекетіміздің экономикалық даму
мақсатына жетуге және оның әлемдік экономикаға интеграциялануына
жағдай жасайтын мемлекеттің саясатын жасау және жүргізу;
- ақша, несие және банктік жуйенің тұрақтылығын қамтамасыз ету;
- банктік қызметті реттейтін нормативтік құқылық актілерді қолдану
арқылы қарыз берушілер мен клиенттер мүддесін қорғау және олардың
орындалуына бақылауды жүзеге асыру.
Ұлттық банктің несиелік ресурсы мынадай көздерден құралады:
- меншікті қаражат есебінен;
- басқа банктерден тартылған және Ұлттық банкта шартты негізде
орналастырылған ақшалай қаражаттар есебінен;
- Қазақстан Республика төңірегінде тартылған қаражаттардан;
- арнайы мемлекеттік қорлар мен бюджеттің уақытша бос жатқан
қаражаттар есебінен.
Ұлттық банкі жұмысының негізгі бағыттары:
- елдегі несиелік ресурстарды және ақша айналысын басқару;
- өзіне бағынышты мекемелер арқылы ақшалай түсімді инкассациялауды
ұйымдастыру және жүзеге асыру;
- халық шаруашылығы несиелік, есеп айырысу және кассалық операцияларды
жүзеге асыру бойынша ережелерді әдістемелік инструкциялық нормативтік
актілерді шығару (барлық банктерге міндетті) есеп жүргізу және
банктердің есеп беруін ұйымдастыру;
- банк ісін лицензиялау ақша-нисиелік реттеудің әдістерінің формаларын
талдау;
- банк ісін бақылау және қадағалау;
- елдің банк жүйесінің тәуелсіз балансын жасау;
- ғылыми-зерттеу және аналитикалық жұмыстарды жүргізу;
- валюталық операциллардыжүргізу ережелерін және тәртібін жасау,
біркелкі валюталық салсатын жүргізу және т.б.
Қазақстан ұлттық банкінің құқықтары:
- Қазақстан Республикасы Үкіметінің келісімі бойынша, ақша төлемдері
мен аударымдары реттеу мақсатында, егер заң актілерінде өзгеше көзделмеген
болса, банктердің және барлық шаруашылық жүргізуші субъектілердің банк
шоттары бойынша жүзеге асыратын төлемдердің кезегін белгілеуге құқылы;
- Қазақстан Ұлттық Банкі өзіне жүктелген функцияларды жүзеге асыруына
жәрдемдесетін және қаржы рыногының инфрақұрылымының бір бөлігі болып
табылатын ұйымдарды құруға және олардың қызметіне қатысуға құқылы;
- Қазақстан Республикасында валюталық бақылауды жүзеге асырады және
валюта операцияларының барлық түрлерін жүргізуте құқыды және т.б.

1.2 Қазақстан Республикасының Ұлттық банкінің атқаратын
қызметтері
Ұлттық банк мынадай негізгі қызметтерді – атқарады:
- айналыстағы ақша массасының көлемін реттеу жолымен республикада
мемлекеттік ақша-несие саясатын жүргізеді және бағалы қағаздарды
эмиссиялайды;
- Қазақстан Республика Үкіметінің мемлекеттік қағаздарына қызмет етуге
қатыасады;
Қазақстан аумағында банктердің, елшілес банктердің ашылуына және
филиалдары мен өкілеттіліктің ашылуына, сол сияқты банктік операциялардың
жекелеген түрлерін жүзеге асыруға рұқсат қағазын береді;
- белгіленген тәртіпте банктердің бағалы қағаздарының эмиссиялау
проспектісіне мемлекеттік бағалы қағаздардың эмиссиялау проспектісіне
мемлекеттік тіркеуге дейін міндетті сараптама жүргізеді;
- банктердің қызметін бақылау мен қадағалауды жүзеге асырады және
пруденциялық нормативтер белгілейді;
- Қазақстан Республикасында несиелер бойынша сыйақы пайыз мөлшерлемесін
реттеуді жүзеге асырады;
- Қазақстан Республикасының Қаржы министрлігімен келісе отырып,
банктердің бухгалтерлік есебінің стандарттарын белгілейді.

1.2.1 Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі – Банктердің банкі
Республиканың Ұлттық банкінің ең басты мақсаты – экономиканы төлем
құралдарымен үздіксіз жабдықтауды қамтамасыз ету және елдің барлық несие
жүйесінің қызмет етуіне жағдай жасау, есеп айырысу жүйесін қалпына келтіру,
банк қызметін реттеу болып табылады. Ол баска қаржы-несие құралдарымен
бәсекелеспейді және өз қызметінде пайданы табу мақсатын көздемейді.
Коммерциялық және басқа да несиелік мекемелер өз клиенттеріне – шаруашылық
субъектілермен халыққа не жасаса, Ұлттық банкіде соны жасайды. Оның
клиенттері – коммерциялық банктер және басқа да несиелік мекемелер болды.
Осыдан келіп, Ұлттық банкіні банктердің банкі деп атайды. Коммерциялық
банктер және жинақ мекемелері халықтан салымдарды қабылдап, оларға қарыздар
береді, сол сияқты Ұлттық банкіде банктерден және жинақ мекемелерінен
салымдарды қабылдап, оларға қарыздар береді.
Ұлттық банк банктердің банкі қызметін атқару үшін:
- коммерциялық банктердің резервтерін сақтайды;
- коммерциялық банктерге қысқа мерзімде қажеттіліктеріне байланысты
қысқа мерзімді қарыздар береді,
- жалпы ұлттық ауқымда қолма-қолсыз есеп айрысуларды жүзеге асырады;
- банктердің қызметіне қадағалау және бақылау жүргізеді.
Ұлттық банкінің маңызы қызметі – банктердің, жинақ және т.б. несиелік
мекемелердің резервтер деп аталатын салымдарын сақтау болып табылады.
Қазақстан Ұлттық банк туралы және Қазақстан Республикасының банктер және
банктік қызметі туралы заңдарына сәйкес барлық мекемелер өз резервтерін
Ұлттық банкіде сақтаулары тиіс, өйткені жоғарыда айтылғандай, олардың ақша
айналымын реттеуде, коммерциялық банктердің несиелік қызметін реттеу және
өтімділікті қамтамасыз ету үшін стратегиялық маңызы бар.
Ұлттық банк – коммерциялық банктерді және басқа да қаржылық – несиелік
мекемелерді несиелеу қызметін атқарады. Шетелде орталық банктерді соңғы
сатыдағы несие беруші деп атайды. Олар – коммерциялық банктерден есеп
мөлшерлемесін ала отырып, уақытша жетіспеген өтімді құралдарының орнын
толтыру үшін несиелер береді. Әрине бұл несиелер, сауда вексельдерімен,
мемлекеттік бағалы қағаздарымен немесе банктердің меншікті қарыздық
міндеттемелерімен қамтамасыз етілуі тиіс.
Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі, жалпы банктік жүйені қолдау
мақсатында аукциондық негізде, ломбардтық несиелерді және РЕПО операциялары
арқылы несие береді.
Ұлттық банк банкаралық қолма-қолсыз ақшалай есеп айырысуларды
жүргізеді.
Ұлттық банк банкаралық есеп айырысу сияқты жалпыхалықтық шаруашылықтың
есеп айырысу жүйесінің негізгі ұйымдастырушысы болып табылады. Осыған
байланысты келесі қызметтерді атқарады:
- қолма-қолсыз ақшалай және қолма-қол ақша айналымының ауқымын
бақылау;
- бүкіл банктік жүйесі үшін бірыңғай методологиялық негіздегі елдің
бірыңғай есеп айырысу орталығы;
- есеп айырысу, есеп жүргізу және есеп беру ережесін орнату және
үйлестіру;
Елімізде қолма-қол ақшалай есеп айырысудың екі ішкі жүйесі бар.
Біріпшісі – коммерциялық банктер арасында тікелей есеп айырысу, екіншісі –
Ұлттық банкідегі банктердің корреспонденттік шоттары арқылы жасалатын
орталықтандырылған есеп айырысулар.

1.2.2 Қазақстан Ұлттық Банкі – Қазақстан Респубдикасы Үкіметінің қаржы
кеңесшісі.
Қазақстан Республикасьшың Ұлттық банкі – үкіметтің бас банкирі, қаржы
кеңесшісі және агенті. Қазақстан ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.