Ұсыныс қисығы

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 16 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ БІЛІМ МИНИСТРЛІГІ

_____________________________кафедр асы

КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: Ұсыныстың және сұраныстың теориясы

Қабылдаған:_____________________
(Аты жөні, ғылыми
дәрежесі)
Студент:________________________
Мамандығы:______________
Топ:___________________________

Алматы 200 ж.

МАЗМҰНЫ:

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... ... .3

1. Өндірістің тиімділік әдістемесінің негіздері. Ұсыныс және сұраныс
теориясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ..4
1. Ұсыныс және сұраныс
теориясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .5
2. Ұсыныс пен сұраныс қисықтарының
жылжымалары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... .12

Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... 18

Әдебиеттер
тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ...19

КІРІСПЕ
Микроэкономика – бұл экономикасы бөлек кәсіпорындардың экономикалық
тәртібі. Ол нарықтың нақты түрлерін зерттейді, мысалыға, негізінде
тұтынушылығы жатқан ғылыми-техникалық әлеуметтік-экономикалық дамуының
бағдарламаларын қалыптастыруға көмектесетін адам қызметі мен тұтынушылықты
өзара байланыстыратын зерттеу. Осылайша, қағида негізінде, цивилизацияның
жаңа парадигмалық дамуы жүзеге асырылады. Болжамы (олардың
мүмкіншіліктерінің есептелуімен болашақ бағалануы) және мақсаттары (керекті
нәтижелердің пайда болуы) жүзеге асырылады. Болжамы мен мақсаттары адам
қызметінің стимулдарының және адекваттық шарттарының құрылуы арқылы жетеді.

Экономикалық тиімділігі шығарылатын шығындардың мәселесін жайлайтын,
қандай да бір өнімнің санымен осы үрдістің нәтижесінде алынатын және
өндіріс үрдісінде қолданылатын, сирек кездесетін ресурстардың саны
арасындағы байланысын сипаттайды. Белгілі бір шығындардың көлемінен
алынатын өнімнің көп бөлігі экономикалық тиімділікті білдіреді.

Ұсыныс сұрағы қарастырылу нәтижесінде. Осылайша, бөлек кәсіпорынның
қызметі мемлекеттің фискалдық саясатымен анықталады. Сонымен бiрге, олардың
қозғалыс механизмiн бiлмеудiң себебi бойынша пайда болатын, нарықтық
қатынастарды дамытудың негативтiк болмыстары шаруашылықтың, нарықтық
механизмдерiн жаңарту кезiнде рөл ойнайтын шешiмi, нарықтық экономиканы
дамытуға, өнiмдi-ақшалай қатынастар сұрақтарына ерекше көңiл аударылатын
экономикадағы, қоғамның қарбалыс прогресс факторлары ретiнде қызмет етедi.
Нарықтық экономика, тауарларды қолдану әдiстерi болып табылатын нәтижелерi
мен сату және сатып алу қатынастарын бiлдiредi. Ендi фирманың тиiмдiлiгiн
жоғарылату мәселесiнiң шешiлуi нарықтық қатынастың тауарлық қолданыс
аумағына айналады. Экономикалық теорияда қолданылатын, ғылыми және
әдiстемелiк материалдарындағы нарықтық экономиканы дамытудың диалектикалық
зерттелу нәтижелерi бар болғандықтан, өзара байланыстары мен қатынастардың
оптималдануы жүзеге асып отырады. Нарықтық қатынастардың даму теорияларының
сұрақтары жан-жақтылығын әлі күнге дейiн жоғалтқан жоқ, ал керiсiнше,
қазiргi жағдайда да тек нарықтық экономиканы еңгiзетiн, мемлекеттерде және
дамыған елдерде үлкен мәндiлiгi бар.

І. ӨНДІРІСТІҢ ТИІМДІЛІК ӘДІСТЕМЕСІНІҢ НЕГІЗДЕРІ

ҰСЫНЫСТЫҢ ЖӘНЕ СҰРАНЫСТЫҢ ТЕОРИЯСЫ

1. Ұсыныс және сұраныс теориясы

Өнімді өндірушілер жағынан ұсынысы бірнеше факторларымен анықталады:
өндірістің шығындары, бағасы, мақсаты – максималдық пайданы алуы немесе
бағаның төмендеуі арқылы қосымша нарықтарын алу. Кәсіпорын құрылғының
анықталынған бөлігін қысқарту кезінде өндірістің көлемін жоғарылату үшін
жұмысшылар санын жоғарылату арқылы өндірістің өсімін кеңейтеді. Бұл бағаның
жоғарылауына әкеледі. Өндіріс көлемінің жоғарылауы бағаны жоғарылату
жолымен болуы мүмкін. Бұл жағдайда, ұсыныстың қисығы солдан оңға қарай
жоғары өзгереді. Осы қисықтың формасы өндірістің технологиясы мен өнімнің
түріне қатысты. Осындай форманың өзгерісі қаншалықты баға жоғары болса,
соншалықты өндіріске және өнімнің сатылуына кірісетін кәсіпорындар саны көп
болатындығын білдіреді. Өте жоғарғы бағасы пайдалылығы жоқ өнімнің
бағасының төмен болуы кезіндегі және өндіріс шығындарының жоғары
болуындағы, жаңа кәсіпорындар нарығына тартуы мен жаңа жұмыс күштерін тарту
жолымен қысқа уақыт аралығындағы өндіріс көлемін кеңейтуге стимулдайды
(сурет - 1.1.).

Ұсынылған өнімнің көлеміне тек қана баға ғана емес, сонымен қатар
көптеген басқа да факторлары әсер етеді. Оларға мынандай өзгерулері жатады:

— Өндіріс технологиясы: жаңартылған технология өндірістің көлемін
жоғарылатады және экономикалық ресурстарында баға шығындарын
төмендетеді, бағаның төмендеуі ұсынылған өнімнің санын кеңейтуге
әкеледі;

— Өнім өндірушілер саны: олар көп болған сайын, ұсынылған өнім де
көп болады;

— Салық салу мен субсидиядағы салықтардың жоғарылауы: субсидиялар
ұсынысын төмендетеді, өндірісті кеңейтеді.

Сурет - 1.1. Ұсыныс қисығы

Осы факторлардың қандай да бір әсерлерімен Р бағаның әрбір мағынасы
кезіндегі ұсынылатын өнімнің санын жоғарылатуы жүреді, S қисығы S1-ге
дейін оңға ығысады, ал ұсынылатын өнімнің төмендеуі S2-ге дейінгі S
қисығының жылжыуын туғызады (сурет - 1.2.).

Әрбір тұтынушылық материалдың және шикізаттың құнының өзгеруі
ұсынысқа әсер етеді. Шикізат құнының төмендеуі жаңа кәсіпорындардың нарыққа
өзінің өнімімен шығу мүмкіндігін ұсынады және өндірістің дамуын
стимулдайды, өндірістің пайдалылығын жоғарылататын шығындардың төмендеуін
білдіреді. Сондықтан, егер өнімнің бағасы бұрынғы Рв деңгейінде қалса, онда
бұрынғысына қарағанда өнімнің көп шығарылуын болжауға болады. Ұсыныстың
қисығы S1 оңға ығысады.

Сурет - 1.2. Ұсыныс қисығының жылжымасы

Тауарлар ұсынысына әсер етуді екінші вариантында көруге болады.
Өндірілетін өнімнің саны Q1 орнатылған және оның қандай бағасында
сатылатынын кәсіпорындар талап етеді. Шығындар төмен болғандықтан, талап
етілетін Р2 бағасы да төмен болады (сурет - 1.3.).

Осылайша, өндірілетін өнімнің санынан қатысты нарықтық бағасы
көрсетіледі (ұсыныс қисығы оңға ығысады).

Ұсыныс туралы экономикалық категория туралы айтар болсақ, өндіріс
қисығының барлық түрлері болады. Басқаша айтқанда, ұсынылған тауардың
санының және оның бағасының өзара қатынастарының барлық жиынтықтарын ұсыныс
ретінде түсінуге болады. Ұсыныс қисығындағы әрбір нүкте тауардың берілген
бағасындағы ұсынылған тауардың нақты санын сипаттайды. S-тің оңға ығысуы
тауар ұсынысының кеңейінің білдіреді. Егерде S қисығы солға ығысса, онда
тауар ұсынысы төмендейді.

Сурет - 1.3. Бағаның өзгерісі және ұсыныс қисығының жылжымасы

Әрбір өндірістің өнімге сұранысы түрлі факторларымен анықталады:
тұтынушылардың табысы, тұтынудың көлемі, осы тұтынылатын өнімге
айырбастарын табу, бағалар және т.б. Қысқаша, өнімнің сұраныс масштабына
бағаның әсер етілуі қабылданады. Баға мен тұтыну масштабы арасындағы
байланысы, неғұрлым баға жоғары болған сайын, соғұрлым сұраныс аз немесе
керісінше (сурет - 1.4.)

Тік осьте бағасы орнатылған, ал жазық осьте - сұраныс шамасы. Ол
неғұрлым оңға жылжыса, соғұрлым ұсыныс жоғары болады. А, В және С әрбір
нүктелері тұтынушылардың қатысты орнатылған бағасына алғысы келетін,
өнімнің санын көрсетеді.

Сурет - 1.4. Өнімнің сұранысы

Ұсыныстың қисығы солдан оңға қарай төмен өзгереді. Ол әрбір баға
бойынша тұтынушылардың өнімді сатып алу санын көрсетеді. Неғұрлым баға
төмен болса, соғұрлым сатып алушы тауарды көбірек ала алады, алғашындағы
қолға тиімді тауарларын тұтынушыларға сатып алуға мүмкіндік береді. Бұл
сұраныс заңы (сурет - 1.5.).

Сурет - 1.5. D сұранысының қисығы

Сұраныс тек қана бағаға қатысты емес, сонымен қатар, басқа да
факторларға:

➢ Тұтынушылар табысы, неғұрлым табысы көп болса, соғұрлым олар
сұранысын жоғарылата отыра, тауарлар мен қызметтерге көбірек
жұмсайды;

➢ Тауарларға бағасы;

➢ Сатып алушылар саны (тұтынушылары көп болса, сұранысы да көп);

➢ Инфляциялық болжамдары (егерде сатып алушы баға өседі деп
санаса, онда болашақта өскен шығындарына жоғалтпау үшін
сұранысын жоғарылатады).

Осы факторлардың барлығы сұраныстың өзгерісіне әкеледі.

Сұраныстың қисығы факторларына қатысты солға немесе оңға ығысады.
Мысалы, табыстардың өсу сұранысына әсері. Табысы мол тұтынушылар әрбір
тауардың сатып алынуына ақшаларын көбірек үнемдей алады. Табыстың көбеюі
сұраныстың қисығын оңға ығыстырады - D1 қисығы, (сурет - 1.6.). Нарықтық
бағаның Р1 өзгермеген кезде Qr-ден Qb-ға дейінгі тауарды тұтыну өсімі
көрініп тұр. Тұтынушының үлкен табысы кезінде Рr жоғарғы бағасын төлеуге
дайын, егерде қандай да фактордың әсерімен табыстың төмендеуі жүріп отырса,
онда сұраныстың қисығы солға бағытталады (D2 қисығы).

1.6 суретіндегідей, D қисығының ығысу түсінігі D қисығы бойынша D
қозғалысы көрсетілген. Мысалы, “сұраныстың жоғарылау әсерімен тауарға баға
өсімі жүрді” – бұл бағаның әрбіреуіндегі D тауарға табыстың өсу өзгерісін,
D қисығының оңға ығысуы (D1 қисығы) және өнімнің Qa саны кейіннен Р1 бағасы
бойынша алынғанын білдіреді, ал енді бағаның нақты өсімінің жүруі кезінде
Рr бағасы бойынша алынады. Егерде барлық факторлары өзгеріссіз қалса, әрбір
Рr-ге дейін тауардың бағасы өссе, нәтижесінде D шамасына дейін азаятын
болса, сұраныс қисығы орнын А нүктесінен С нүктесіне ауыстырады, яғни тауар
саны төмендей бастайды.

Нарықтық экономикадағы негізгі микроэкономиканың көрсеткіштері мен
өндірілетін өнімнің көлемі мен бағасы болып табылады. Тауардың бағасын
орнатудың механизмі сұраныс пен ұсыныстың әсерімен қалыптасады. Сұраныс пен
ұсыныстың категорияларының микро- және макро-деңгейінде маңызды
экономикалық мағынасы бар. Сұраныс пен ұсыныстың механизмі тек қана бағаның
пайда болу механизмін ғана нақтыламайды, сонымен қатар, нарықтық қатынастың
қызметтелуін де білдіреді.

Бір графиктегі сұраныс пен ұсыныстың екі қисықтарының ығысуы,
нәтижесінде қызметтер мен тауарлар нарығындағы сұраныс пен ұсыныстың өзара
байланыстары өнім көлемінің теңдестік деңгейі орнатады және қабылданған
шешімі нарық механизмі – нарықтың жүрегін жүзеге асырады.

Сурет - 1.6. Сұраныс қисығының жылжымасы

Сурет - 1.7. Ұсыныс пен сұраныстың теңдестігі

Бір графиктегі екі қисықтың ығысуы бір тауардағы нарықтың қарапайым
моделін береді (сурет - 1.7). Екі қисықтардың қиылысуы өндіруші мен
шығарылатын өнімнің тұтынушысы талап ететін баға теңдестігіне қатысты.
Қиылысу нүктесіндегі бағасы кезіндегі өндірушілердің шектік табысы, оның
өндірісіне шектік шығындарына тең, ал тұтынушы оның бағасын төлей отыра,
өнімнің пайдалылығын бағалайды. Еркін нарықта өзінен өзі теңдестікке
бағытталады (сурет - 1.8).

Сурет - 1.8. Ұсыныстың артуы

Егерде нарықтық бағасы теңдестік бағасынан жоғары болса, онда
тұтынушылар өнімді қымбат деп санайды. Тұтынушылар ондай өнімді сатып алуға
тырыспайды. Мұндай жағдайда, сұраныстан ұсыныстың жоғарылауы пайда болады —
өнім мен нарықтың сіңуі бақыланады. Өндірушілерде дайын өнімнің көлемі
жоғарылайды, олар сату үшін бағасын төмендетеді және болашақта олар
ұсыныстың жоғалтуларын жіберу үшін ыңғайлы нарықты табуы тиіс.

Егерде нарықтық бағасы теңдестік бағасынан төмен болса, онда сұраныс
жоғарылайды және көп өндірудің арқасында тұтынушылар оны көп сатып ала
бастайды. Бұл жағдайда, сұраныс пен ұсыныс теңдестік өндірушілері мен
тұтынушыларының келісіміне келгенше, сұраныс қисығы бойынша ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.